PELAN TINDAKAN

PEMBERSIHAN TUMPAHAN
MINYAK DI KAWASAN PANTAI
NEGERI SELANGOR
JABATAN ALAM SEKITAR NEGERI SELANGOR
Satu Liter tumpahan minyak boleh menghasilkan tompokan
minyak yang menjangkau kawasan seluas dua ekar

Bersamaan 3 buah Padang Bolasepak

ISI KANDUNGAN

1.0 PERANAN DAN

TANGGUNGGJAWAB JABATAN 3.0 AKTIVITI-AKTIVITI
ALAM SEKITAR DALAM KES BERPOTENSI MENYEBABKAN
TUMPAHAN MINYAK MARIN PENCEMARAN TUMPAHAN
MINYAK MARIN

2.0 DOKUMEN PANDUAN & 4.0 DOKUMEN PELAN TINDAKAN

PENGURUSAN KOTIGENSI PEMBERSIHAN MINYAK DI
TUMPAHAN MINYAK DI KAWASAN PANTAI NEGERI
PERAIRAN NEGARA OLEH SELANGOR
JABATAN ALAM SEKITAR
1.0 PERANAN & TANGGUNGJAWAB
JABATAN ALAM SEKITAR DALAM
KES TUMPAHAN MINYAK MARIN
PERANAN JABATAN ALAM SEKITAR DALAM KES
TUMPAHAN MINYAK
PENGUATKUASAAN AKTA KUALITI ALAM
SEKELILING 1974
• Seksyen. 27 - Tiada seseorang boleh melepaskan atau
menumpahkan minyak ke dalam Perairan Malaysia tanpa
lesen
#Denda RM500,000.00/5 tahun penjara/Kedua-duanya sekali

• Seksyen. 31 - Memberikan Notis bagi pemasangan /

penyelenggaraan/pengendalian alat kawalan dan
memberhentikan pencemaran.
# Denda RM25,000/2 tahun penjara /RM 1,000 sehari
PERANAN JABATAN ALAM SEKITAR DALAM KES
TUMPAHAN MINYAK
PENGUATKUASAAN AKTA KUALITI ALAM
SEKELILING 1974
• Seksyen. 48 - Menahan dan menjual kenderan/ kapal bagi kes
tumpahan minyak atau pelupusan buangan terjadual untuk tujuan
siasatan dan boleh dilepaskan selepas mendeposit dengan kerajaan
sejumlah wang atau sekuriti yang cukup untuk menanggung kos
pembersihan.
# Denda RM 50,000.00 / 5 tahun penjara
# melucut hak dan menjual kenderaan atau kapal untuk menampung
kos pembersihan.
PERANAN JABATAN ALAM SEKITAR DALAM KES
TUMPAHAN MINYAK
BAHAGIAN IV, AKTA ZON EKONOMI EKSLUSIF
• Perkara 10 – Kesalahan berkenaan dengan
melepaskan atau terlepas bahan tertentu
# Denda tidak lebih RM 1 juta

• Perkara 15 – Menahan dan menjual kenderan / kapal bagi kes

tumpahan minyak atau pelupusan buangan terjadual untuk tujuan
siasatan dan boleh dilepaskan selepas mendeposit dengan kerajaan
sejumlah wang atau sekuriti yang cukup untuk menanggung kos
pembersihan.
# Didenda tidak melebihi satu juta ringgit atas kesalahan vessel
meneruskan perjalanan ke laut tanpa dilepaskan.
 SEMPADAN ZON EKONOMI EKSKLUSIF

Jarak sempadan adalah seluas 200 batu nautika @ 321km

laut dari pantai perairan negara

• Untuk mengawal pencemaran minyak

yang tumpah di Perairan Negara
termasuk ZEE.

• Kawasan perairan adalah merangkumi Selat

Melaka dan Johor, Laut China Selatan,
perairan Sabah dan Sarawak, sebahagian
perairan Sulawesi dan Teluk Brunei.

Liputan geografi berdasarkan Peta Malaysia 1979

2.0 DOKUMEN PANDUAN &
PENGURUSAN KONTIGENSI
TUMPAHAN MINYAK DI
PERAIRAN NEGARA OLEH
JABATAN ALAM SEKITAR
PELAN KONTINGENSI TUMPAHAN MINYAK MALAYSIA (MOSCoP)
MJM pada 23 Jun 1976 , melantik KPAS
PUNCA KUASA
sebagai Penyelaras RKKKTM untuk kejadian
tumpahan minyak yang berlaku di Perairan
Negara; dan
Arahan 20 MKN menyenaraikan kejadian
tumpahan minyak sebagai bencana maritime
dan JAS sebagai agensi peneraju
menggunakan RKKKTM

Pencemaran minyak di perairan Selat Melaka

pada 6 Januari 1975 akibat tumpahan minyak
sebanyak 4,500 MT dari dari kapal MT Showa
Maru

OBJEKTIF MOSCoP
 Menyelaraskan tindak balas serta-merta bagi mengurangkan impak ke atas alam
sekitar dan ekonomi akibat pencemaran minyak hidrokarbon;
 Meningkatkan kemampuan sumber dari segi peralatan dan kakitangan bagi
menghadapi kejadian tumpahan minyak; dan
 Memperkukuhkan kerjasama semua agensi yang terlibat bagi memastikan
keberkesanan tindak balas kawalan tumpahan minyak.
 PELAN TINDAK BALAS HIDUPAN LIAR TERCEMAR MINYAK
MALAYSIA (MOWReP)

OBJEKTIF MOWReP

Mengurangkan impak pencemaran pada hidupan liar termasuk habitat

dan persekitarannya.

Meningkatkan keupayaan dari segi kepakaran, sumber manusia,

peralatan dan logistik.

Meningkatkan kerjasama dan penyelarasan berstruktur antara agensi

kerajaan dan swasta dalam menguruskan hidupan liar yang terjejas.

Pelan Tindakan MOWReP in digunakan bersama semasa pengaktifan Pelan Tindakan Pembersihan Pantai
 INDUSTRI
Pelan Tindak Balas Tumpahan Minyak
(Oil Spill Response Plan, OSRP)

Pengurusan
Tumpahan KERAJAAN – minyak di laut
Minyak Di sahaja
Perairan Pelan Kotigensi Tumpahan Minyak
Malaysia (MOSCoP)
Negara

KERAJAAN – minyak telah

mencemari pantai
Pelan Tindak Balas Pembersihan Pantai
(PTPP)
PENGURUSAN TUMPAHAN MINYAK DI PERAIRAN NEGARA

Situasi pengaktifan Pelan Tindakan

Pembersihan Pantai Negeri (PTPP)
 3.0 AKTIVITI-AKTIVITI
BERPOTENSI MENYEBABKAN
PENCEMARAN TUMPAHAN
MINYAK MARIN
 AKTIVITI – AKTIVITI BERPOTENSI MENYEBABKAN
PENCEMARAN TUMPAHAN MINYAK
Pencemaran minyak dilaut boleh berlaku secara ;
• ‘Accidental Discharge’ (Oil Spills) akibat perlanggaran kapal, terlanggar terumbu,
kebakaran, ‘blow out’ dari telaga minyak atau talian paip minyak yang bocor dll.
• ‘Operational discharges’ akibat dari sesuatu operasi atau aktiviti yang kebiasaanya
dilakukan secara sengaja (deliberately discharge) atau tidak sengaja spt mengepam
‘bilges’ atau ‘ballast water’ yang mengandungi campuran minyak, membuang
enapcemar sludge ‘tanker desludging’ dll dengan mengambil jalan mudah untuk
mengurangkan kos dll.
 PUNCA PENCEMARAN MARIN DARI DARAT

Operasi
KAWASAN
PERAIRAN
• Pembersihan tangki/ aktiviti ballast
• Pembuangan dan pelepasan haram dari kapal
• Pipeline flushing
• Loading dan off loading

Kemalangan

• Perlanggaran kapal
• Stranded
• Kebocoran/kerosakan pipeline
 PUNCA PENCEMARAN MARIN DARI DARAT

KAWASAN
DARATAN
• Loji Penapisan Minyak
• Depo Simpanan Minyak
Operasi • Land Based Discharge
PUNCA PENCEMARAN MINYAK - KAPAL
DE-SLUDGING
PUNCA PENCEMARAN MINYAK - KAPAL
DE-SLOPING
PUNCA PENCEMARAN MINYAK - KAPAL
SHIP TO SHIP TRANSFER
PUNCA PENCEMARAN MINYAK - KAPAL
OPERATIONAL DISCHARGE
 PUNCA PENCEMARAN MINYAK - KAPAL
INSIDEN/KEMALANGAN

Year Ship Caused Oil Spilled Type of Oil

(ton)
2010 Bunga Kelana 3 Collision 2,755 Crude Oil
 PUNCA PENCEMARAN MINYAK - KAPAL
INSIDEN/KEMALANGAN

Kapal MT Formosaproduct Brick Port Dickson, Negeri

Sembilan 2009
 SENARIO PENCEMARAN MINYAK DI MALAYSIA

Senario 1:
Punca Tidak Diketahui
• Ada (Bahan Pencemar)
seperti minyak atau campuran Minyak yang mencemari kawasan jeti
mengandungi minyak, Nelayan, mencemari bot-bot nelayan
Sebahagian dari minyak yang mencemari
enapcemar minyak atau apa- kawasan pantai
apa buangan ditemui,
pencemaran telah berlaku
tetapi punca tidak diketahui
 Punca Diketahui
Senario 2:
• Tiada pencemaran berlaku
tetapi berpotensi berlaku
pencemaran, ada minyak
atau buangan atau campuran
mengandungi minyak. Punca
diketahui
 Punca Diketahui

Senario 3:
• Ada pencemaran berlaku , ada
buangan atau campuran
minyak dilepaskan, punca
dikesan dan dikenal pasti
 RAMALAN PERGERAKAN TUMPAHAN MINYAK MARIN
(OIL MAP TRAJECTORY)
Tumpahan minyak di Scenario : LUCAS 500M3 DIESEL 20AUG21
perairan berlaku, ke
mana pergerakan
Spill Location : 3.9386 N, 103.49 E
minyak??? Start time : 20/8/2022 3:00:00 PM
Simulation Length : 24 hrs
Tujuan – Membuat LUCAS 500M3 DIESEL
analisis/ramalan awal Current File :
20AUG21_AGG1.NC
pergerakan minyak bagi
Sistem Oil Map tindakan kawalan dan Wind File :
LUCAS 500M3 DIESEL
Trajectory pencegahan. 20AUG21_ACCESS_G4.NC
Release Duration : 4 hrs
4.0 DOKUMEN PELAN TINDAKAN
PEMBERSIHAN MINYAK DI
KAWASAN PANTAI NEGERI
SELANGOR
 LATAR BELAKANG KEWUJUDAN PELAN TINDAKAN
PEMBERSIHAN TUMPAHAN MINYAK DI KAWASAN PANTAI
Mesyuarat antara Menteri-Menteri
Alam Sekitar dan Ahli-Ahli Kerajaan
Negeri Yang Bertanggungjawab
Mengenai Alam Sekitar (MEXCOE) kali
Diformulasi oleh JAS pada 2001 ke 11 di Kota Kinabalu pada 20
Oktober 1995, membuat ketetapan
supaya setiap negeri menyediakan
Pelan Tindakan Pembersihan Pantai
(PTPP).
Garis Panduan Penyediaan Pelan
Tindakan Pembersihan Pantai dan
Pelupusan Sisa Berminyak telah
Kerajaan Negeri, Pejabat-Pejabat
dibincangkan dalam mesyuarat
Daerah & PBT menyediakan PTPP
MEXCOE kali ke 19 pada 21 Oktober
bagi kawasan masing-masing.
1999 di Pulau Langkawi di mana
Garis Panduan tersebut telah
dipersetujui untuk diterima pakai.
KRONOLOGI PEMBENTUKAN PELAN TINDAKAN & LATIHAN
PEMBERSIHAN MINYAK DI PANTAI NEGERI SELANGOR
• Bengkel Deraf Pelan Tindakan Pembersihan Pantai (PTPP)
2007 Negeri Selangor di Kelong, Sabak Bernam.

• Bengkel Kemaskini PTTP Negeri Selangor di Intekma Resort,

2008 Shah Alam
• PTPP Negeri Selangor Edisi 1 diluluskan oleh Pejabat SUK,
dicetak dan diedarkan kepada semua Jabatan / Agensi

• Latihan Table Top PTPP di Pejabat Daerah dan Tanah Kuala

2009 Langat.

• Mesyuarat pengemaskinian dokumen PTPP Mac 2021 secara

2021 VC. Mendapatkan input dari agensi berkaitan.
• Kelulusan dokumen PTPP Edisi 2 oleh Pejabat SUK pada
bulan Oktober 2021
PELAN TINDAKAN PEMBERSIHAN
TUMPAHAN MINYAK DI KAWASAN
PANTAI NEGERI SELANGOR (Edisi Ke-
2)
TAHUN 2021
• Dokumen ini mengandungi 6 Bahagian utama
iaitu:-
i. Pengenalan
ii. Objektif & Skop Pelan Tindakan
iii. Struktur Organisasi
iv. Perancangan dan Tindakan Pembersihan
v. Pelan Operasi Pembersihan
vi. Laporan & ‘Post Mortem’
 i. PENGENALAN
PERAIRAN PANTAI
Bahagian tertentu laut negeri yang tidak melebihi 3 batu nautika diukur daripada tanda air surut pasang surut perbani biasa dan termasuk semua
tanah terletak diantara tanda air pasang dan tanda air surut pasang surut perbani biasa.

KAWASAN BERISIKO TINGGI DAN SENSITIF TERHADAP ALAM SEKITAR DI NEGERI SELANGOR

KAW. TERNAKAN KAW. PEMBIAKAN BENIH KERANG SEMULAJADI STESEN JANAKUASA & KAW. INDUSTRI
IKAN/UDANG/IKAN SANGKAR • Sg. Janggut • Sg. Haji Dorani • Stesen Janakuasa Elektrik Sultan Salahuddin
• Pulau Ketam • Sg. Sembilang • Sg. Nibong Abdul Aziz Shah, Kapar
• Bagan tengkorak • Jeram • Pasor Panjar • Pelabuhan Utara dan Pelabuhan Barat Pulau
• Sekinchan • Kuala Sg. Buloh (Sasaran) • Sekinchan Indah
• Sungai Besar • Asam Jawa • Bagan Nakhoda Omar • Jugra
• Tanjung Sepat • Kuala Selangor • Sungai Pulai • Pulau Ketam dan Pulau Angsa (Industri
• Jugra • Pasir Penambang • Kg. Banting Pelancongan)
• Telok Gong • Kg. Tok Muda, Kapar • Sg. Besar • Royal Yacht Club, Pelabuhan Klang (Industri
• Kuala Sungai Buloh • Sungai Lang Pelancongan)
• Kg. Asam Jawa
• Sg. Serdang
• Kelanang
• Sg. Sepang Besar
 KAWASAN BERISIKO TINGGI DAN SENSITIF TERHADAP ALAM SEKITAR DI NEGERI SELANGOR

PULAU PULAU PANTAI BERLUMPUR PANTAI BERPASIR

Kuala Selangor: Klang: Sabak Bernam: Kuala Selangor:
Kuala Langat:
• Pulau Angsa • Pulau Ketam • Bagan Nakhoda Omar - Sg. Banting • Sg. Nibong - Sg. Pasir Panjang • Morib - Sg. Giling
• Pulau Jemor • Pulau Rusa • Bagan Sg. Pulai - Bagan Sg. Burong • Sg. Pasir Panjang - Sg. Buntu • Kg. Batu Laut - Tg. Tumbuk
• Bagan Sg. Besar • Sg. Buntu - Sg. Mandar Wahid • Tg. Tumbuk - Sg. Maggis
• Pulau Selatan • Pulau Tengah
• Sg. Limau - Sg. Durani • Sg. Baharu - Bagan
• Pualau Anak • Pulau Che Mat Zin
• Sg. Hj. Durani
Angsa/Botak • Pulau Pintu Gedong • Karang - Sg. Tengi Klang:
• Sg Nipah
• Pulau Besar • Pulau Selat Kering • Sg. Tunggol - Sg. Terap • Pulau Kelang
• Bagan Beting Kepah - Sg. Selangor • Pulau Ketam
• Pulau Tekukor • Pulau Indah Klang:
• Sg. Serdang Besar - Sg. Kelang • Kg. Baharu - Sg. Sembilang • Pulau Tengah
• Pulau Tonggok
Kuala Langat: • Pulau Selat Mahang • Pulau Ketam • Pulau Selat Kering
• Pulau Ketam Kuala Langat:
• Pulau Carey • Pulau Pintu Gedong
• Pulau Tengah • Selat Lumut - Sg. Langat
• Pulau Lumut
• Pulau Selat Kering • Tongkah - Sg. Morib
• Pulau Pintu Gedong • Sg. Sepang Kecil - Sg. Sepang
• Pulau Lumut

PANTAI BERBATU/KONKRIT KAW. HIDUPAN LIAR KAW. BERISIKO TINGGI TUMPAHAN MINYAK
• Pulau Ketam
Klang: • Kaw. Pelabuhan Klang
• Pulau Rusa (Habitat Helang Merah)
• Pulau Kelang • Jeti Sungai Udang
• Stesen Janakuasa Elektrik Kapar
• Pulau Ketam • Jeti Angau Pelabuhan Klang
• Kampung Kuantan, Kuala Selangor
• Pulau Tengah • Jeti Air Hitam Klang
(Kelip - Kelip)
• Pulau Selat Kering • Jeti Jalan Perajurit Telok Gong
• Taman Alam Kuala Selangor
• Pulau Pintu Gedong • Jeti Nelayan Telok Gong
• Pulau Angsa
• Pulau Lumut • Pantai Acheh, Pulau Indah
• Jeti Awal Idaman, Pulau Indah
 PENENTUAN KEADAAN TUMPAHAN MINYAK DI LAUT
EMULSIFIKASI (EMULSIFICATION) OKSIDASI (OXIDATION)
• Apabila oksigen, O2 bercantum dengan hidrokarbon
• Proses untuk membentuk minyak dan air dan terbentuk daripada tindakan
minyak yang bercampur air untuk menghasilkan sebatian
ombak.
yang larut dalam air.
Dua jenis emulsifikasi:
• Proses oksidasi membersihkan bahagian tepi & bahagian
• Air dalam Minyak: Ketulan berlemak disebut "Chocolate Mousse" dan
tebal lapisan minyak (oil slicks) dan dioksidakan.
bertahan beberapa bulan/tahun terapung di atas air sehingga terdampar di
• Minyak yang mempunyai ketumpatan tinggi menjadi
pantai.
bebola tar (tar balls). Tar balls akan dipukul ombak dan
• Minyak dalam Air: Minyak tenggelam dan hilang dari permukaan air dan
terdampar di pantai.
mendatang mudarat kepada hidupan laut.

SEJATAN (EVAPORATION)
• Apabila bahan ringan di dalam campuran
minyak tersejat dan tinggalkan permukaan air.
• Komponen berat pula akan terhakis dan
tenggelam dari permukaan laut.

LULUHAWA
(WEATHERING)
BIODEGRASI (BIODEGRADATION)
• Tindakan ombak menyerak
• Mikroorganisma seperti bakteria mengurai minyak
minyak secara semuala jadi
hidrokarbon sebagai sumber makanan.
& memecahkan lapisan WEATHERING
minyak ke titisan halus dan
• Nitrogen & Fosforus ditambah dalam air minyak
disebarkan ke dalam air bagi menggalakkan pertumbuhan & pembiakan
laut. mikroorganisma.
• Proses biodegrasi sesuai dalam keadaan persekitaran
air panas.
 ii. OBJEKTIF DAN SKOP PELAN TINDAKAN PEMBERSIHAN PANTAI
SKOP
OBJEKTIF PENYEDIAAN PELAN Skop Pelan Tindakan Pembersihan Pantai
 Satu Prosedur yang teratur dalam menyelaraskan kerja meliputi keseluruhan Negeri Selangor (397
pembersihan pantai KM):
 Mempertingkatkan kemampuan bertindak dari aspek tenaga • Bermula Sempadan Perak - Sempadan
manusia, logistik & peralatan: Negeri Sembilan
• Bertujuan meminimumkan kesan buruk terhadap ekologi, • Meliputi Semua Daerah yang
ekonomi & sosial penduduk pantai mempunyai pantai:
• Sabak Bernam
 Menggerak & menyelaras sumber tenaga manusia, logistik & • Kuala Selangor
• Klang
peralatan dalam tangani kerja pembersihan pantai
• Kuala Langat
• Sepang
iii. ORGANISASI PELAN TINDAKAN PEMBERSIHAN PANTAI
JAWATANKUASA DAN TANGGUNGJAWAB TAHAP PERTAMA
TAHAP PERTAMA: Tindakan Pembersihan Pantai di Peringkat Daerah apabila kejadian pencemaran pantai berlaku dalam satu daerah.
RAJAH 2: STRUKTUR JAWATANKUASA TINDAKAN PEMBERSIHAN PANTAI PERINGKAT DAERAH (TAHAP PERTAMA)

PEGAWAI DAERAH Menggerakkan URUSETIA JAWATANKUASA TAHAP PERTAMA

PEGAWAI DAERAH
PKOP Diketuai PEGAWAI DAERAH
Menubuhkan

PKTK Diketuai KETUA POLIS

DAERAH
 JAWATANKUASA DAN TANGGUNGJAWAB TAHAP KEDUA
TAHAP KEDUA: Tindakan Pembersihan Pantai di Peringkat Negeri apabila kejadian pencemaran pantai berlaku lebih satu daerah.
RAJAH 3: STRUKTUR JAWATANKUASA TINDAKAN PEMBERSIHAN PANTAI PERINGKAT NEGERI (TAHAP KEDUA)

LAMPIRAN 1: RAJAH 3 (MS 32)

URUSETIA JAWATANKUASA TAHAP

KEDUA akan digerakkan apabila
PENGERUSI URUSETIA SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI Menggerakkan URUSETIA JAWATANKUASA TAHAP KEDUA

JAWATANKUASA TAHAP PERTAMA

melaporkan pencemaran meliputi Daerah
Lain.
 TUGAS DAN TANGGUNGJAWAB JAWATANKUASA
TAHAP PERTAMA
• Mengenal pasti kawasan terlibat, jalan/laluan terbaik ke TAHAP KEDUA
kawasan berkenaan, keluasan kawasan terjejas & ancaman • Memberi nasihat & bantuan yang
kerosakan bagi kawasan sensitif dan aktiviti persisiran pantai. diperlukan oleh Jawatankuasa Tindakan
• Mengenalpasti sumber diperlukan untuk melaksanakan Pembersihan Pantai Tahap Pertama.
pembersihan pantai seperti tenaga manusia, logistik & peralatan. • Menyelaraskan aktiviti pembersihan
• Menyelaras aktiviti semua agensi terlibat dalam kerja pantai.
pembersihan pantai. • Menyalurkan bantuan kecemasan
• Memberi khidmat nasihat maklumat teknikal & panduan
kepada pihak terbabit.
mengenai strategi pembersihan pantai.
• Menentukan pasukan yang akan
• Membuat laporan kepada Jawatankuasa Tahap Kedua mengenai
menjalankan "Post Mortem",
usaha & tindakan yang diambil.
• Menyediakan dan mengumpul maklumat kos operasi & menyemak laporan & mengambil
tuntutan gantirugi kepada pihak terbabit. tindakan susulan
• Membuat anggaran peruntukan persiapan, penyelenggaraan &
menjalankan latihan.
 PERANAN DAN TANGGUNGJAWAB JABATAN DAN AGENSI
SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI
• Pengerusi Jawatankuasa Tahap Kedua
• Mengaktifkan Pelan Tindakan
Pembersihan Pantai Peringkat Negeri
PEGAWAI DAERAH/PEJABAT
DAERAH
• Pengerusi Jawatankuasa Tahap
Pertama
• Mengaktifkan Pelan Tindakan
Pembersihan Pantai Tahap Pertama
• Ketua Pusat Kawalan (PKOP)
JABATAN ALAM SEKITAR
• Memberi nasihat mengenai cara
pelupusan minyak
• Mengambil tindakan undang - undang ke
atas pencemaran jika berkaitan
• Membantu penyelarasan tuntutan operasi
pembersihan pantai

MAJLIS KESELAMATAN NEGARA

NEGERI SELANGOR AGENSI PERTAHANAN AWAM
• Memberi nasihat mengenai isu - isu MALAYSIA (APM) SETIAUSAHA KESELAMATAN
keselamatan negeri DAERAH
• Memberi nasihat mengenai isu - isu
• Urusetia Jawatankuasa Tahap Kedua • Memberi nasihat mengenai isu - isu
keselamatan daerah
• Membantu kerja pembersihan pantai keselamatan daerah
• Urusetia Jawatankuasa Tahap Pertama
JABATAN PERIKANAN
• Memberi nasihat teknikal dan menilai
POLIS DIRAJA MALAYSIA
kerosakan harta benda & mata pencarian
• Bertindak sebagai Ketua Pusat Kawalan
nelayan
Tempat Kejadian (PKTK)
• Menyelaras pengumpulan tuntutan dari pihak
• Keselamatan & ketenteraman awam
terlibat
• Pengawasan dari Udara (Unit Udara PDRM)
• Membekal peralatan, tenaga kerja & logistik.
• Pengawasan dari Laut (Polis Marin PDRM)
 PERANAN DAN TANGGUNGJAWAB JABATAN DAN AGENSI
JABATAN LAUT WILAYAH TENGAH
• Memberi khidmat nasihat, bantuan
teknikal pembersihan pantai &
pemantauan di laut
• Membekal peralatan, tenaga kerja &
logistik.
JABATAN PENERANGAN
• Publisiti untuk kesedaran
kepada orang awam
JABATAN SUKARELAWAN
MALAYSIA (RELA)
• Membantu dalam kerja
pembersihan pantai
ANGKATAN TENTERA
MALAYSIA
• Membantu dalam kerja
pembersihan pantai
JABATAN PERHUTANAN
• Memberi nasihat mengenai
pembersihan minyak di di kawasan
hutan & hutan bakau
JABATAN BOMBA DAN
PENYELAMAT
• Memadam kebakaran
• Menyelamat, bantuan sokongan
& tenaga kerja
KONTRAKTOR SWASTA,
ORGANISASI BUKAN KERAJAAN
(NGO) & PERSATUAN NELAYAN
• Membekal peralatan, kepakaran & tenaga
kerja dalam kerja pembersihan pantai
JABATAN KERJA RAYA
• Membekal peralatan, tenaga kerja &
logistik.
JABATAN PERHILITAN
• Memberi nasihat mengenai kaedah
menyelamat haiwan
LEMBAGA URUS AIR SELANGOR
• Menjalankan pemantauan & siasatan
pencemaran perairan pantai Negeri
Selangor selaras pelaksanaan
pengurusan pantai secara bersepadu
(ICM)
• Mengambil tindakan perundangan yang
tertakluk bidang kuasa
MAJLIS PERBANDARAN / MAJLIS
DAERAH
• Membekal peralatan, tenaga kerja &
logistik.
JABATAN PENGALIRAN DAN
SALIRAN
• Membekal peralatan, tenaga kerja &
logistik.
 iv. PERANCANGAN TINDAKAN PEMBERSIHAN PANTAI

4.1 STRUKTUR PENYELARASAN 4.2 MEDIA/KENYATAAN AKHBAR 4.3 SISTEM KOMUNIKASI

Setiausaha Kerajaan Negeri / Pegawai Daerah yang
mempengerusikan Jawatankuasa Pembersihan Pantai
(Peringkat Negeri/Daerah) hendaklah:
• mewujudkan struktur organisasi penyalarasan untuk
mendapatkan bantuan kemudahan peralatan &
kakitangan termasuk sukarelawan & logistik.
Pengerusi Jawatankuasa Pembersihan Pantai Peringkat Sistem komunikasi perlu dikemaskini dari semasa
Negeri / Daerah sahaja yang boleh membuat kenyataan ke semasa bagi memastikan ianya sentiasa boleh
akhbar: dihubungi.
• Kenyataan akhbar dibuat secara bertulis yang • LAMPIRAN 1: RAJAH 4 (MS 33) Carta aliran
merangkumi maklumat kejadian, operasi komunikasi dia antara agensi dalam
Jawatankuasa Pembersihan Pantai.
pembersihan & pihak yang terjejas akibat tumpahan
• LAMPIRAN 2: JADUAL 1 (MS 37) Senarai
minyak.
agensi perhubungan.

4.4 TEKNIK PEMBERSIHAN
Teknik Mekanikal (Tenaga Manusia & Jentera):
• Penyodok, pungkis, cangkul, pad penyerab, boom penyerap, boom pantai,
'vacuum' pantai & kereta sorong.
• Penggunaan penyemburan air bagi kawasan berbatu.
• Penggunaan kaedah mekanikal perlu digunakan berhati - hati supaya kehidupan
marin tidak terjejas.
Teknik Bukan Mekanikal:
• Penggunaan bahan kimia 'dispersant' di kawasan berbatu & perlu diambilkira
kedalaman air kawasan terlibat serta 'flushing rate'.
• Bahan kimia digunakan perlu mendapat kelulusan daripada Jabatan Alam
Sekitar.
4.5 PROGRAM KURSUS, LATIHAN DAN LATIHAN SIMULASI
Kerajaan Negeri & Pejabat Daerah dengan kerjasama agensi dan pihak swasta disyorkan
mengadakan kursus latihan tumpahan minyak.
• Bagi memdedahkan semua aspek berkaitan dengan Pelan Tindakan Pembersihan,
prosedur pembersihan pantai & penggunaan peralatan.
• Bagi mendapatkan maklumbalas & menilai kelemahan & keberkesanan tindakan sedia
ada & membuat pindaan sewajarnya.
• Modul kursus boleh didapati daripada agensi seperti Jabatan Alam sekitar & International
Maritime Organisation, IMO
• LATIHAN SIMULASI PEMBERSIHAN PANTAI: dijalankan sekali setahun untuk
peringkat Negeri & dua kali setahun di peringkat Daerah.
PERKARA YANG PERLU DIAMBILKIRA SEMASA PERLAKSANAAN
PEMBERSIHAN MINYAK DI PESISIR PANTAI

Kaedah & Peralatan Pembersihan

*Teknik mekanikal
*Teknik Bukan Mekanikal
TEKNIK-TEKNIK PEMBERSIHAN TUMPAHAN MINYAK DI KAWASAN PANTAI
TEKNIK BUKAN
TEKNIK MEKANIKAL MEKANIKAL (Dispersant)

Pad Penyerap Minyak Pesawat Udara

Shovel Pam air

Pam vakum Minyak Absorbent Oil boom Oil skimmer Pam tekanan tinggi (Vesel)
Dispersant (Penyebar minyak) - merupakan campuran bahan kimia yang terdiri
dari surfaktan yang dilarutkan dalam pelarut berfungsi untuk menggalakkan
penyebaran minyak di dalam air.

*Senarai dipersants yang diluluskan penggunaan oleh JAS

RAJAH 4: CARTA ALIR KOMUNIKASI
LAMPIRAN 1: RAJAH 4 (MS 33)
 v. PELAN OPERASI PEMBERSIHAN
• PELAN TINDAKAN PEMBERSIHAN PANTAI perlu dilaksanakan segera apabila pencemaran tumpahan minyak
STRUKTUR ARAHAN berlaku.
• Pengerusi Jawatankuasa Peringkat / Daerah boleh mengatur ahli - ahli di bawah Jawatankuasa Pembersihan Pantai
untuk bertindak.

RAJAH 5: STRUKTUR ARAHAN

DAN PERLAKSANAAN DI
PERINGKAT NEGERI / DAERAH

LAMPIRAN 1: RAJAH 5 (MS 34)

 v. PELAN OPERASI PEMBERSIHAN
MOBILISASI TENAGA KERJA:
• Senarai Tenaga Kerja dan Peralatan yang Dimiliki oleh Agensi di Negeri Selangor untuk Kerja Pembersihan Pantai
boleh dirujuk pada LAMPIRAN 2, JADUAL 2 (MS 41)

MOBILISASI PERALATAN:
• Peralatan asas pembersihan tumpahan minyak mudah didpati & mencukupi
PROSEDUR • Bertanggunggjawab untuk mobilisasi peralatan yang terdapat di Jabatan, agensi, kontraktor atau pembekal swasta yang
sudah dikenalpasti.
MOBILISASI TENAGA • Senarai Peralatan yang digunakan boleh dirujuk pada MS 19.
KERJA
LOGISTIK:
• JAWATANKUASA KECIL perlu ditubuhkan untuk membekalkan makanan & minuman kepada pekerja yang terlibat
dalam kerja pembersihan pantai.
• Ahli Jawatankuasa kecil boleh terdiri dari agensi Jabatan Kebajikan Masyarakat, Badan Bukan Kerajaan (NGO),
Jabatan Perkhidmatan Awam (JPA3), Pasukan RELA & penduduk kampung berhampran tempat kejadian.

• PEMANTAUAN PENCEMARAN perlu dilakukan semasa & selepas kerja - kerja pembersihan.
• Bertujuan untuk memastikan kerja pembersihan dijalankan terhadap semua kawasan pantai yang tercemar disebabkan
PEMANTAUAN kejadian tumpahan minyak.
• Selepas kerja pembersihan dilakukan, pengawasan dijalankan agar tiada lagi masalah pencemaran pantai berlaku.
PENCEMARAN
• Jabatan atau Agensi perlu memainkan peranan bagi tujuan pengawasan.
PERALATAN KAWALAN DAN PEMBERSIHAN MINYAK

PAKAIAN PELINDUNG DIRI (PPE)

Fence Boom Oil Skimmer

Sarung tangan
Kasut keselamatan
Kereta Sorong Absorbent Boom Portable Storage Tank Oil
Spill

Dispersant Absorbent pad

 v. PELAN OPERASI PEMBERSIHAN
KAEDAH PENGUMPULAN DAN PELUPUSAN BUANGAN BERMINYAK:
• Rujuk LAMPIRAN 1, RAJAH 6 (MS 35) bagi kaedah pengumpulan & pelupusan buangan berminyak.

PELUPUSAN SISA MINYAK tertakluk di bawah AKTA KUALITI ALAM SEKELILING 1974 & PERATURAN PERATURAN KUALITI
ALAM SEKELILING (BUANGAN TERJADUAL) 2005:
• SW 309: Campuran minyak air
• SW 310: Enapcemar (Sludge) dari tangki simpanan minyak
• SW 408: Tanah-tanih, air & bahan tercemar hasil dari proses pembersihan tumpahan kimia / buangan terjadual

PEMEROLEHAN KEMBALI DAN PELUPUSAN BUANGAN MINYAK:

• Rujuk LAMPIRAN 3, JADUAL 3 (MS 42) bagi senarai kontraktor/Minyak terpakai di Negeri Selangor yang berlesen dengan Jabatan Alam
PENGUMPULAN Sekitar.
DAN PELUPUSAN
KEPERLUAN PENSTORAN sementara sebelum aktiviti pelupusan:
SISA BERMINYAK • Rekod inventori pembuangan terjadual
• Tempat penstoran berbenteng, berbumbung, tertutup & permukaan penstoran yang tidak telus
• Pembungkusan yang sesuai & kukuh, infrastruktur & penyusunan bekas buangan dengan baik
• Menjalankan pemeriksaan buangan yang tersimpan dasi masa ke semasa
• Mengambil langkah kecemasan di tempat penstoran
• Dilabel dengan pelekat & kod buangan yang berkaitan seperti ditetapkan oleh PERATURAN - PERATURAN KUALITI ALAM
SEKELILING (BUANGAN TERJADUAL) 2005.

KAEDAH PEMINDAHAN MINYAK TERKUMPUL DARI KAWASAN PENSTORAN SEMENTARA KE TAPAK PELUPUSAN AKHIR:
• Tongkang
• Lori Tangki
• Lori Hampagas
KAEDAH PENGUMPULAN & PELUPUSAN
BUANGAN/SISA MINYAK
 v. PELAN OPERASI PEMBERSIHAN
KESELAMATAN DAN • JABATAN KESIHATAN diperlukan bagi menjalankan pemantauan & rawatan
kepada petugas yang menghadapi masalah kesihatan.
KESIHATAN PETUGAS

Tiap Agensi terlibat perlu menyimpan rekod untuk tuntutan kos operasi pembersihan pantai:
• Rekod kos tenaga kerja jumlah pekerja, nama, nombor kad pengenalan, masa kerja (berapa jam), kadar upah sehari.
• Rekod kos kapal yang disewa (jika ada) kadar sehari
• Resit pembelian barang atau minuman & makanan semasa kerja dilakukan
• Resit bayaran sewa kenderaan & belian alat pembersihan pantai
• Resit tambang perjalanan
• Kos pengangkutan udara
• Lain - lain alat komunikasi, genset, khemah, elektrik dan air

TUNTUTAN boleh dibuat berdasarkan punca pencemaran yang telah dikenalpasti:

• punca pencemaran dari kapal tangki minyak: Tuntutan dibuat kepada wakil insurans yang mewakili Konvensyen International
KOS OPERASI Maritime Organisation (IMO)
• punca pencemaran dari kapal Kargo / Kapal Kontena / Kapal Penumpang: Tuntutan kos dibuat terus kepada wakil agen / insurans
kapal tersebut
• punca pencemaran dari Industri: Tuntutan terus kepada tuan punya industri melalui Seksyen 47, Akta Kualiti Alam Sekeliling, 1974
• punca pencemaran dari Punca Tidak Diketahui: Punca Kewangan dari Tabung Bencana Negara melalui Majlis Keselamatan Negara
Negeri Selangor

Rujuk LAMPIRAN 2, JADUAL 5 (MS 46) bagi format tuntutan atau pampasan
 vi. LAPORAN DAN ‘POSTMORTEM’
LAPORAN PEMBERSIHAN PANTAI
'POSTMORTEM' JAWATANKUASA PEMULIHARAAN PANTAI
• TAJUK LAPORAN DIWUJUDKAN:
TUJUAN 'POSTMORTEM':
• TUJUAN • PEJABAT DAERAH YANG BERKAITAN
• Kenalpasti kelemahan & kekuatan Pelan Tindakan
• LATAR BELAKANG: PENGERUSI
Pembersihan Pantai
• Lokasi, masa berlaku, saiz kejadian & kawasan sensitif, • SETIAUSAHA KESELAMATAN DAERAH
• Kenalpasti masalah/isu operasi pembersihan
kronologi kejadian - URUSETIA
• Mengkaji & rancang penyelesaian lanjutan untuk
• Jadual pelaksanaan pembersihan pantai • JABATAN ALAM SEKITAR
pulihkan pantai terbabit. • JABATAN LAUT
• Gambar - gambar
• Syor pembaikan pelan tindakan pembersihan yang • JABATAN PERIKANAN
• STATUS PEMBERSIHAN
akan datang. • JABATAN PENGALIRAN DAN SALIRAN
• OPERASI KERJA - KERJA PEMBERSIHAN:
• Penetapan tempoh untuk mengemukakan laporan • JABATAN BOMBA DAN PENYELAMAT
• Kaedah, alat digunakan, bilangan pekerja bantuan terlibat &
'POSTMORTEM' selepas kerja pembersihan siap • LEMBAGA URUS AIR SELANGOR
keluasan kaw. berjaya dibersihkan.
dijalankan. • AHLI PAKAR DARI NGO / UNIVERSITI
• Keadaan cuaca semasa pembersihan.
• KEWANGAN DAN AKAUN • DAN LAIN-LAIN AGENSI BERKAITAN
• PEMERHATIAN:
• Ulasan terhadap tahap pembersihan
• Masalah / isu yang perlu diatasi
• Langkah kawalan, pengumpulan & penyimpanan. KAJIAN SEMULA PELAN TINDAKAN PEMBERSIHAN
• Langkah pelupusan, Sistem komunikasi & Menangani media.
• LAMPIRAN:
TUMPAHAN MINYAK DI KAWASAN PANTAI
• Kesan pencemaran setiap kawasan terbabit
• JAWATANKUASA PEMBERSIHAN PANTAI NEGERI wajar menyemak
• Tindakan pembersihan sedang & telah dilaksanakan bagi setiap semula pelan dari masa ke semasa mengikut keperluan.
kawasan terbabit, Gambar - gambar berkaitan. • Maklumbalas daripada JAWATANKUASA PERINGKAT DAERAH hendaklah
• KESIMPULAN DAN SYOR dipertimbangkan apabila semakan dibuat.
TERIMA KASIH
03-5521 4000
www.doe.gov.my