ERKEN ÇOCUKLUK

EĞİTİMİNDE AİLE KATILIMI

 Hedefler

Erken yıllarda çocukların eğitimine yönelik hedefleri saptarken, çocuğu tek

başına düşünmek mümkün değildir.
Çocuk ailesi ile bir bütündür.
Etkili ve bütüncül bir erken çocukluk eğitimi için, anne-babayı ve aile
eğitimini de içine alan hedefler oluşturmak son derece önemlidir .
Aile erken çocukluk eğitiminin ayrılmaz bir parçasıdır.
 Aile Katılımı Nedir?

Aile yaşantısı, çocuğun zamanının büyük bölümünü geçirdiği ve gelişimi açısından doğal
yaşantıların paylaşıldığı temel etkileşim ortamıdır.
Her çocuk, okula başladığı zaman, yetiştiği aile ortamına ilişkin belirgin izler taşır.
Okul, eğitim-öğretim görevini yerine getirirken aile ortamının çocuk üzerindeki etkisine
dayanmak ve onlardan yola çıkarak hareket etmek zorundadır. Bu zorunluluk eğitime ailelerin
katılımının önemini ortaya koymaktadır.
 Aile Katılımı Nedir?

Aile katılımı; anne-babaların ve diğer aile üyelerinin, çocukların eğitimi ve gelişimlerine

katkıda bulunmaları için erken çocukluk eğitimi programına katıldıkları bir süreçtir.
Aile katılımı;
 Ailelerin eğitilerek desteklenmesi,
 Çocuklarının eğitimine katılımlarının sağlanması,
 Çocuklarıyla etkileşimlerinin artırılması,
 Ev ile eğitim kurumları arasındaki iletişimin sürekliliğinin sağlanması,
 Eğitim programının anne-babaların katılımı/katkıları ile zenginleştirilmesine olanak
sağlayan sistematik bir yaklaşımdır.
 Aile katılımında temel amaç; okul ile ev arasındaki koordinasyonu
sağlayarak, çocukların gelişimlerinde ve eğitimlerinde birlikte hareket
edebilmeyi mümkün kılmak ve bu sayede çocuğun gelişimi ve aile-
çocuk arasındaki etkili iletişim sürecini desteklemektir.
 Ailenin eğitim sürecine katılımının sürekliliği, hazırlanan programların iyi planlanması ve tüm
kategorileri içerecek biçimde düzenlenmiş olmasına bağlıdır. Bu görüşten hareketle aile
katılımının gerçekleşebileceği alanlar, temel olarak beş kategoride incelenebilir:
 Öğrenen Olarak Aile: Ailenin, eğitim programlarının hedef ve içeriği, öğrenme süreçleri,
okulun politikası ve etkili ebeveynlik becerileri konusunda bilgi ve etkililik düzeyinin
geliştirilmesi,
 Öğreten Olarak Aile: Ailenin, çocuğun ilk ve temel eğiticisi olduğu görüşünden hareketle,
evde öğrenme etkinliklerinde görev ve sorumluluk üstlenme becerilerinin geliştirilmesi (Oyun
oynama, kitap okuma, etkili çalışma becerileri, model oluşturma),
 Bilgi Kaynağı Olarak Aile: Okul-aile arasında çocuğun gelişimini sağlayıcı iletişim kanallarının
açık tutulması yoluyla, sürekli bir paylaşımın sağlanması,
 Destekleyici Olarak Aile: Okulun çeşitli gereksinmelerinin karşılanması açısından ailelerin, okul ve
sınıf etkinliklerinde görev almaları (Okul-aile işbirliği, sınıf annesi, bilgi kaynağı, eğitim
materyallerinin temininde aileden destek alınması).
 Danışman ve Karar Verici Olarak Aile: Ailenin, çocuğun gelişimi ile ilgili temel konularda okul
yönetimi ve öğretmenle görüş alışverişinde bulunması, öneriler sunması ve karar verme sürecine
etkin katılımı.
 Aile Katılımının Yararları

Erken çocukluk eğitiminde aile katılımının sağladığı yararlar tek boyutlu

değildir. Okul ve aile arasında sürdürülen bu işbirliğinin başta çocuğa, ardından
doğrudan ve dolaylı olarak aileye, öğretmene ve programa önemli katkılar sağladığı
söylenebilir. Erken çocukluk eğitiminde aile katılımının yararlarını;
 Program açısından,
 Çocuk açısından,
 Aile açısından ve
 Öğretmen açısından olmak üzere dört boyutlu olarak değerlendirmek
mümkündür.
 Aile Katılımın Program Açısından Yararları

o Aile katılım programına katılan aile üyeleri, eğitim programının hedeflerini,

kapsamını ve öğretim stratejilerini daha iyi anlayarak, okulun ve programın
amaçları konusunda bilgi sahibi olabileceklerdir. Dolayısıyla programın
etkililiği ve işlerliğine katkı sağlamaları mümkün olabilecektir.
o Aileler gerek meslekleri, profesyonel uğraşları, gerekse hobileri ve ilgileri
yönüyle de programa katkı sağlayarak, programın içeriğinin
zenginleştirilmesinde aktif rol alabileceklerdir.
 Aile Katılımının Çocuklar Açısından Yararları

Aile katılımı eğitim programına sağladığı yararlar yanında, çocuklara da önemli katkılar
sağlamaktadır. Aile katılımının odak noktası olan çocuğa katkılarından biri çocukların psikolojik
gelişimlerini olumlu yönde desteklemesidir. Bunun yanında,
 Çocukların okulla ilgili daha olumlu bir algıya sahip olmaları,
 Çocukların okula devam etme konusunda daha istekli olmaları,
 Akademik becerilerinin artması,
 Okul ve ev arasındaki iletişimin daha güçlü olması,
 Çocukların anne-babalarını eğitimlerinin önemli bir parçası olarak görmelerine imkan
sağlaması mümkündür.
 Çocuğu, mutlu ve başarılı bir kişi olarak hayata hazırlama,
 Okul ile ev arasında, çocuğa gösterilebilecek farklı eğitim
tutumlarını ortadan kaldırma,
 Okulun devamı olan güvenli bir ortamda daha iyi bir öğrenme
fırsatları yaratabilme aile katılımını çocuğa sağladığı diğer
katkılardır.
 Aile Katılımının Aileler Açısından Yararları

Aile katılımı ebeveynlerin, çocuklarının eğitiminde ve öğrenmesindeki rollerinin farkına

varmalarını ve bu açıdan kendilerini geliştirmelerini sağlayarak, çocuklarının eğitim sürecine
daha hakim ve daha etkin olmalarına imkân verir.
Programlı bir şekilde gerçekleştirilen aile katılımı sayesinde ebeveynler, eğitim sürecinde yer
alan konu ve kavramlara, uygulanan etkinliklere, hedeflere, çocuklarının kazanımlarına daha aşina
olurlar, okulun ve eğitim programının fonksiyonunu daha iyi anlayabilirler. Dolayısıyla
ebeveynleri olarak çocuklarının eğitim sürecinde daha bilinçli ve özgüvenli bireyler olabilirler.
 Çocuklarının eğitimlerinde kendi rollerinin öneminin farkına varabilme,
 Çocuğun gelişimine çok yönlü olarak katkıda bulunabilme,
 Bu konuda kendine güven duyabilme,
 Kendi ilgi, yetenek, becerilerinin farkına varabilme,
 Çocuklara duydukları saygının artması, onları birey olarak görebilme,
 Çocukla sağlıklı bir iletişim kurabilme,
 Zaman ayıramamaktan dolayı duydukları suçluluk duygusunu yok edebilme,
 Yeni beceriler kazandırabilme.
 Aile Katılımının Öğretmenler Açısından Yararları

Aile katılım uygulamaları sayesinde öğretmenler;

 Çocuklara daha fazla bireysel zaman ayırabilirler.
 Anne-babaların okulda bulundukları zamanlarda, kendilerini daha rahat hissedebilirler.
 Aile ve öğretmen arasında kurulan sağlıklı iletişim, işbirliği ve güven ilişkisi, mesleki
motivasyon ve iş doyumlarının artmasına katkı sağlayabilir. Bu doğrultuda:
 Programını daha kolay ve etkili biçimde gerçekleştirebilme,
 Sağlıklı iletişim sonucu çocuğu ve aileyi yakından tanıyabilme, bu sayede olası
problemleri önleyebilme veya üstesinden daha kolay gelebilme,
 Sorumluluklarını paylaşabilme,
 Bütüncül olarak hedeflere ulaşabilme imkanına sahip olurlar.
Okulöncesi Eğitim Kurumlarında Aile Katılımının
Gerçekleştirilmesinde İzlenecek Yollar
• Çocuğun Okula Getirilişi ve Okuldan Alınışı
• Ebeveyn Toplantıları
• Bireysel Görüşmeler
• Farklı Gereksinimi Olan Ailelerle Çalışmalar
• Ev Ziyaretleri
• Bilgilendirme Toplantıları
• Dönem Sonlarında Rapor Verme
• Bülten ve Bülten Tahtaları
• Belirli Gün ve Haftalarda Ebeveyn Gruplarını Okul İçi ve Dışındaki Etkinliklere
Davet Etme
• Dilek Kutusu Koyma
• Eğitici Geziler Düzenleme
• Anne ve Babaların Eğitim Sürecine Katkıda Bulunmak Üzere Davet Edilmesi
(Uzman konuk)
• Telefon Görüşmeleri
• Haber Mektupları
• Kitapçıklar
• Broşürler
• Afiş
• Fotoğraflar
• Kasetler
• İki Yönlü Yazışmalar
• Toplu Dosyalar
• Video-Teyp Kayıtları
• Ebeveyn Kütüphanesi
 ÖNERİLER

 Aileye çocuk gelişimi, eğitimi ve psikolojisini yorumlama konusunda eğitim verilebilir.

 Ailelerden soru formları vasıtası ile eğitime ihtiyaç duydukları konuları öncelik sırasına
göre belirtmeleri istenebilir. İhtiyaç analizi anne-babaların beklentileri doğrultusunda
planlama ve uygulamaların yapılması açısından önem taşır.
 Ailelerden çocuklarının eğitiminde kullanılacak çeşitli artık materyalleri ve dokümanları
biriktirmeli istenebilir.
 Ailelere çocukların gelişimini destekleyici öğretim yöntemleri ve evde yapılabilecek
uygulamalar konusunda eğitici bilgi, proje uygulamaları verilebilir.
 Ailelerin yıl içinde katılabilecekleri çeşitli etkinlikleri ve toplantıları gösteren çizelgeler
oluşturularak, okul-aile ilişkisi düzenli biçimde izlenebilir.
 Okul öncesi eğitim programlarıyla, okul-aile işbirliğinin olumlu sonuçlarını yansıtan
(çocuk, aile, eğitimci vb. açısından) araştırma sonuçları ebeveynlerle paylaşılabilir.
 Anne-baba katılımı ve eğitimiyle ilgili konularda uzman kişilerce, okul öncesi eğitim
kurumu öğretmenlerine hizmet içi eğitim verilebilir.
 Ailelerin gerek kurumla, gerek birbirleriyle iletişim ve etkileşimlerini sağlamak amacıyla
bir araya gelebilecekleri çeşitli etkinlikler düzenlenebilir.
Kaynaklar

 Ankara Üniversitesi. Açık Ders. Aile Katılımı.

https://acikders.ankara.edu.tr/mod/resource/view.php?id=127102&forceview=1
 Köksal Akyol, A. 2019. Erken Çocukluk Döneminde Gelişim I-II. Anı Yayıncılık, Ankara.
 Fazlıoğlu, Y. 2009. Erken Çocukluk Gelişimi ve Eğitimi. Kriter Yayınevi, İstanbul.
 Milli Eğitim Bakanlığı, 2013. Okul Öncesi Eğitimi Programı. Milli Eğitim Bakanlığı,
Ankara. Erişim Adresi: http://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/ooproram.pdf
 Milli Eğitim Bakanlığı, 2013. 0-36 Aylık Çocuklar İçin Eğitim Programı. Milli Eğitim
Bakanlığı, Ankara. Erişim adresi: http://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/0-
36program.pdf