Professional Documents
Culture Documents
Tiết 96-98. Bai 19. Cac thanh phan biet lap.
Tiết 96-98. Bai 19. Cac thanh phan biet lap.
Tiết 96-98. Bai 19. Cac thanh phan biet lap.
THẢO LUẬN
Nhận xét về thành các phần tình thái và cảm thán trong câu, có ý
kiến cho rằng: Hai thành phần này tuy khác nhau về công dụng
nhưng chúng lại có những đặc điểm chung. Em có đồng ý với ý
kiến đó không? Vì sao?
Gợi ý: Muốn biết sự giống và khác nhau của các phần tình thái và
cảm thán trong câu, cần dựa vào:
- Công dụng của từng thành phần.
- Đặc điểm của các thành phần đó: có tham gia vào cấu trúc ngữ
pháp của câu không? Có tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc
của câu không?
Sự giống và khác nhau giữa các phần tình thái và cảm thán
trong câu:
* Khác nhau:
- Thành phần tình thái được dùng để thể hiện cách nhìn của
người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.
- Thành phần cảm thán được dùng để bộc lộ tâm lý của người
nói (vui, buồn, mừng, giận…)
*Giống nhau:
- Đều không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu.
- Đều không tham gia vào cấu trúc ngữ pháp của câu.
Thành phần biệt lập.
Chủ đề: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
2. Thành phân cảm thán:
* Ví dụ: SGK/18
a/ Ồ,
Dùng để bộc lộ Vui sướng
tâm lí người nói Tiếc rẻ
b/ Trời ơi
* Kết luận: Thành phần cảm thán được dùng để bộc lộ tâm lí
của người nói (vui, buồn, mừng, giận,….)
- Đều không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu
nên được gọi là thành phần biệt lập.
Chủ đề: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
II. LUYỆN TẬP:
Bài 1/19:Tìm các thành phần tình thái,cảm thán trong những câu
sau đây:
a/ Nhưng
Có lẽ - Thành
còn cáiphần
này nữa
tìnhmà
thái.
ông sợ, có lẽ còn ghê rợn hơn cả những
tiếng kia nhiều. (Kim Lân, Làng )
b/Chao ôi,
ôi –bắt
Thành phầncon
gặp một cảm thánnhư
người . anh ta là một cơ hội hãn hữu cho
sáng tác , nhưng hoàn thành sáng tác còn là một chặng đường dài.
(Nguyễn Thành Long , Lặng lẽ SaPa )
c/
c/ Hình
Trongnhư
giờ–phút
Thành phần
cuối tình
cùng, thái .còn đủ sức trăng trối lại điều gì, hình
không
như chỉ có tình cha con là không thể chết được, anh đưa tay vào túi, móc
cây lược, đưa cho tôi và nhìn tôi một hồi lâu .
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
d/ Chả lão
d/Ông nhẽbỗng
- Thành phần
ngừng lại,tình
ngờthái
ngợ. như lời mình không được đúng lắm.
Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế được .
(Kim Lân, Làng )
Chủ đề: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
II. LUYỆN TẬP:
Bài 2/19: Hãy xếp những từ ngữ sau đây theo trình tự tăng dần độ
tin cậy (hay độ chắc chắn)
(Chú ý: những từ ngữ thể hiện cùng một mức độ tin cậy thì xếp
ngang nhau .)
chắc là, dường như, chắc chắn, có lẽ, chắc hẳn ,hình như, có vẻ như
chắc hẳn
chắc chắn
Chủ đề: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
Bài 3/19: Hãy cho biết, trong số những từ có thể thay thế cho nhau trong
câu sau đây, với từ nào người nói phải chịu trách nhiệm cao nhất về độ
tin cậy của sự việc do mình nói ra,vớiCao nhấttrách
từ nào : chắc chắn
nhiệm đó thấp nhất.
Tại sao
- Từtác giả trách
chịu Chiếcnhiệm
lược ngà (Nguyễn Quang Sáng) lại chọn từ chắc?
Thấp nhất : hình như
Với lòng mong nhớ của (1)Chắc anh nghĩ rằng, con anh
anh, (2) hình như sẽ chạy xô vào lòng
anh, sẽ ôm chặt lấy cổ
(3) chắc chắn
anh.
Gợi ý: Xét theo hai trường hợp: tại sao tác giả không dùng hình như
hay là chắc chắn ?
Chủ đề: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
II. LUYỆN TẬP:
Bài 3/19: Cao nhất : chắc chắn
- Từ chịu trách nhiệm
Thấp nhất : hình như
- Chọn chắc là vì :
+ Theo tình cảm huyết thống sự việc sẽ diễn ra như vậy.
+ Do thời gian và ngoại hình có thể sự việc sẽ diễn ra khác đi
một chút.
Chủ đề: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
Bài 4/19: Viết một đoạn văn ngắn nói về cảm xúc của em khi
được thưởng thức một tác phẩm văn nghệ (truyện, thơ, phim,
ảnh, tượng…), trong đoạn văn đó có câu chứa thành phần
tình thái hoặc cảm thán .
Đọc “trong lòng mẹ” của nhà văn Nguyên Hồng, ta bắt
gặp hình ảnh một em bé mồ côi bố, phải xa mẹ, sống thui thủi
cô đơn giữa sự ghẻ lạnh, cay nghiệt của bà cô. Em phải chịu
những ngày thàng đau khổ, tủi nhục. Nhưng trong những
ngày tháng đau khổ ấy, trái tim yêu thương của em vẫn dành
cho mẹ một cách đằm thắm và trọn vẹn. Cuộc gặp gỡ mẹ sau
một năm trời xa cách là một niềm hạnh phúc vô bờ. Ôi, thật
không gì bằng khi được sống trong vòng tay yêu thương của
mẹ
Bài tập áp dụng
Câu
Câu 1:
1: Câu
Câu văn
văn nào
nào sau
sau đây
đây có
có sử
sử dụng
dụng thành
thành phần
phần
biệt
biệt lập
lập tình
tình thái?
thái?
A Chắc là
B Chắc
C Hình như
D Chắc chắn
Câu
Câu 44 :Câu
:Câu nào
nào sau
sau đây
đây có
có sử
sử dụng
dụng thành
thành phần
phần
biệt
biệt lập
lập cảm
cảm thán
thán ??
* Kết luận: Thành phần gọi- đáp được dùng để tạo lập hoặc duy trì
mối quan hệ giao tiếp.
Qua việc phân tích các ví dụ, em hãy cho biết thành phần gọi- đáp
dùng để làm gì ?
?
-Con làm ơn cho bà hỏi thăm đường một chút.
-Ừ, bà muốn hỏi gì.
Bài 1/32 :Tìm thành phần gọi - đáp trong đoạn trích sau đây và cho
biết từ nào được dùng để gọi, từ nào được dùng để đáp. Quan hệ
giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì (trên – dưới hay ngang
hàng, thân hay sơ)?
- Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa
họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề
như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.
- Vâng , cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho
nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ
còn gì .
Đáp án : (Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
- Thành phần gọi - đáp : dùng để gọi
dùng để đáp
- Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ trên – dưới .
Chủ đề: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
a ) Lúc đi đứa con gái đầu lòng của anh- và cũng là đứa
con duy nhất của anh , chưa đầy một tuổi .
b) Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy và tôi càng buồn lắm.
=> Bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu
(Nam Cao, Lão Hạc)
=> Thành phần phụ chú
Chủ đề: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
? Xác định thành phần phụ chú trong đoạn văn sau ?
Vậy mày hỏi cô Thông- tên người đàn bà họ nội xa kia- chỗ ở hiện nay
của mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về.
( Nguyên Hồng, Trong lòng mẹ )
Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay
đổi lớn: Hôm nay tôi đi học. ( Thanh Tịnh, Tôi đi học)
* Kết luận
- Thành phần phụ chú được dùng để bổ sung một số chi tiết cho
nội dung chính của câu.
? Thành
- Thành phần phần phụthường
phụ chú chú dùng để làm
được gì ? hai dấu gạch ngang, hai dấu
đặt giữa
?phẩy, hai phần
Thành dấu ngoặc đơn
phụ chú hoặc giữa
thường đượcmột
đặtdấu
nhưgạch ngang
thế nào vớicâu
trong mộtvăn
dấu?phẩy.
Nhiều khi thành phần phụ chú còn được đặt sau dấu hai chấm.
Chủ đề: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
Bài 5/33: Viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ về
việc thanh niên chuẩn bị hành trang bước vào thế kỉ mới,
trong đó có câu chứa thành phần phụ chú.
Gợi ý:
- Để bước vào thế kỉ mới – thế kỉ của khoa học, công nghệ –
thanh niên chúng ta cần được trang bị kiến thức hiện đại.
- Ngay từ bây giờ, chúng ta – những thanh niên của thế kỉ
mới – hãy tích cực học tập, tích lũy kiến thức để ngày mai lập
nghiệp, xây dựng đất nước.
Củng cố
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC:
+ Liệt kê các thành phần biệt lập đã học,mỗi
loại đặt một câu minh họa
+Xem lại ví dụ, bài tập và làm tiếp bài tập 5
- Xem lại các nội dung kiến thức đã học từ tiết
91 đến 97 để chuẩn bị cho tiết ôn tập.