Professional Documents
Culture Documents
Ekonomia 1
Ekonomia 1
Dobra, rzadkość.
Dobra
Do zaspokajania potrzeb niezbędne są dobra materialne i usługi.
Fundamentalne założenie ekonomii (klasycznej) mówi o tym, że potrzeby ludzkie są
nieograniczone, a środki będące do dyspozycji każdego społeczeństwa są
ograniczone.
Dobra
Dobra materialne:
a/ wolne – nie są efektem pracy ludzkiej, prawie nieograniczone,
b/ gospodarcze - są wynikiem pracy ludzkiej, występują w ograniczonej ilości:
- konsumpcyjne – jednorazowego lub trwałego użytku,
- produkcyjne – paliwo, energia, surowce,
- inwestycyjne – maszyny, technologie, urządzenia, hale produkcyjne.
Dobra
Ekonomia zajmuje się zwłaszcza tymi środkami zaspokojenia potrzeb ludzi, które
są otrzymywane w drodze wydobywania, przetwarzania i przemieszczania zasobów
przyrody.
Skutkiem takiej działalności są różnorodne dobra i usługi – nazywane produktami.
Oprócz produktów istnieją też tzw. dobra wolne, niebędące wynikiem produkcji, a
więc występujące w przyrodzie w postaci nadającej się do zaspokojenia określonej
potrzeby ludzkiej (np. powietrze niezbędne do oddychania).
W praktyce zasoby tego typu dóbr wyczerpują się, zachodzi więc potrzeba
racjonalnego ich wykorzystywania i szerszego zainteresowania się nimi ze strony
nauk ekonomicznych.
Dobra wolne
Dobra wolne:
- dobra, które mają koszt alternatywny równy 0
- zwiększenie ilości dóbr wolnych nie pociąga za sobą konieczności zmniejszenia
ilości innych dóbr
- z punktu widzenia konsumenta korzystanie z dóbr wolnych jest bezpłatne,
konsument otrzymuje dobra wolne za darmo
Istnienie dóbr wolnych wynika z:
- braku praw własności (np. do plaż, lasów, jezior)
- polityki państwa, które decyduje się na bezpłatne dostarczanie niektórych dóbr (w
niektórych krajach np. szkolnictwo czy ochrona zdrowia są bezpłatne).
Dobra wolne
Dobra wolne z punktu widzenia konsumenta mają koszt alternatywny równy 0, nie
musi to jednak oznaczać, że są to również dobra o zerowym koszcie alternatywnym
dla społeczeństwa.
Społeczeństwo ponosi koszt alternatywny, gdy np. bezpłatna ochrona zdrowia czy
szkolnictwo wymagają zaangażowania określonych środków, zasobów, które
mogłyby być użyte przez społeczeństwo w inny sposób, pojawia się więc koszt
alternatywny, jaki ponosi całe społeczeństwo.
Dobra wolne z punktu widzenia społeczeństwa są bardzo nieliczne (np. czyste
powietrze, woda, promienie słoneczne docierające na Ziemię czy opady
atmosferyczne.
Dobra
Według stopnia trwałości dobra środki zaspokajania ludzkich potrzeb można
podzielić na:
- dobra nietrwałe; są to dobra materialne szybko konsumowane i często nabywane
(np. żywność),
- dobra półtrwałe; są to dobra materialne stosunkowo często nabywane, używane
wielokrotnie, o przeciętnym okresie eksploatacji (np. odzież, kosmetyki, książki),
- dobra trwałe; są to dobra materialne, które używane są wielokrotnie i mają długi
okres eksploatacji (np. mieszkanie, sprzęt AGD i RTV),
- usługi; są to oferowane na sprzedaż działania i pożytki z nich płynące.
Rodzaje dóbr
Rodzaje dóbr z punktu widzenia zachowań konsumenta:
- powszechne: nabywane są najczęściej rutynowo, bez potrzeby poszukiwania
informacji o nich,
- podstawowe, których nabycie przez klienta jest wcześniej uświadomione (np.
żywność, niektóre usługi),
- nabywane pod wpływem nagłej potrzeby – są to produkty kupowane w
wyjątkowych okolicznościach.
Rodzaje dóbr
- produkty wybieralne; konsumowane są rzadziej niż powszechne a proces zakupu
poprzedza faza zbierania informacji i porównywania jakości, ceny, produktu,
- produkty luksusowe są dobrem rzadkiego zakupu, odznaczają się pewnymi
niepowtarzalnymi cechami które dla nabywców są ważniejsze od ceny (np.
luksusowy samochód, antyki),
- produkty nie postrzegane - to dobra, których klienci nie znają, bądź pozostają one
poza sferą ich zainteresowań i potrzeb, a potrzeba ich kupna ujawnia się tylko w
szczególnych okolicznościach (np. poprawa sytuacji dochodowej, ślub).
Rzadkość
Cechą szczególną zasobów jest ich rzadkość.
Zasoby są ograniczone – nie mamy ich do dyspozycji w dowolnych ilościach i o
dowolnej jakości, niektóre zasoby zmniejszają się (surowce naturalne, ziemia do
użytku rolnego, woda, jakość powietrza).
W każdym momencie podejmowania decyzji gospodarczej przez
konsumenta lub producenta ilość i jakość zasobów do dyspozycji jest ograniczona,
jest dana.
Równocześnie potrzeby są ogromne i dane zasoby nie wystarczają do zaspokojenia
wszystkich potrzeb.
Powstaje konieczność gospodarowania zasobami – podejmowania decyzji gdzie
dane zasoby przeznaczyć (do produkcji jakich dóbr), a gdzie ich nie stosować ( z
produkcji jakich dóbr zrezygnować).
Rzadkość
Z faktu ograniczoności zasobów wynika:
• nie możemy mieć wszystkiego przez cały czas,
• determinuje konieczność dokonywania wyboru/problem wyboru.
Pojęcie ograniczoności (rzadkości) zasobów wynika z faktu, że ludzie zawsze
chcą konsumować więcej niż są w stanie wytworzyć.
Powstaje luka między ogólną sumą dóbr i usług potrzebnych do zaspokojenia
potrzeb społeczeństwa, a możliwością ich wytworzenia.
Rodzaje ograniczonych zasobów – 3 kategorie
• Zasoby naturalne.
Dobra, które są ograniczone i pożądane, nie powstały one na skutek ludzkiego
działania.
Do tych dóbr należy ludzka praca, rozumiana jako energia do pracy, lub ziemia.
Gdy mówimy o ziemi jako o zasobie naturalnym, nie mówimy o polu rolnika.
Pole uprawne jest już dobrem kapitałowym.
Zasobem naturalnym jest ziemia nie przekształcona ludzką ręką wraz ze wszystkimi
złożami surowców, klimatem i innymi czynnikami, które człowiek może
wykorzystać.
Rodzaje ograniczonych zasobów – 3 kategorie