Organisatie van het werk

samen? werken
 “Eenpersoonszaak”
• je werkt alleen
• vestigt je als zelfstandige
(ondernemingsnummer)
• opgenomen in de KBO
• Je sluit contracten af met je klanten
– Aannemingsovereenkomsten
– Koop/verkoop? => handelaar

2
Organisatie van het werk

samen? werken
We leven in een democratie

Waar of niet waar?

4
Many thanks to Rich Cosi and Dustin Poppendieck for the figure 5
 Werken voor een ander
• 4.96 miljoen werkenden, 4.20 miljoen
werknemers (1.1 miljoen in de publieke
sector).
• 0.76 miljoen zelfstandigen (‘zelfstandig
medewerker’ => schijnzelfstandigen)
• > 85% werkt in een ondergeschikte positie

6
 Lees eens…

Esther perel’s ‘how’s work?’ podcast

 Werken voor een ander
• als ‘zelfstandig medewerker’
– onderaannemer
– quasi-immuniteit (nu nog)
– rechtstreekse vordering
– verzekeringen

8
Onderaanneming
 Wat?
• Het uitbesteden aan een derde onder de vorm
van een aannemingsovereenkomst van een
deel van de taken die je als aannemer op je
neemt in een aannemingsovereenkomst.
 nochtans…
• Art. 1237 BW. Een verbintenis om iets te doen
kan door een derde niet voldaan worden
tegen de zin van de schuldeiser, wanneer deze
laatste er belang bij heeft dat zij door de
schuldenaar zelf voldaan wordt.
 nochtans…
• In principe is de aannemingsovereenkomst
‘intuitu personae’
• toch wordt algemeen aanvaard dat de
aannemer het recht heeft beroep te doen op
onderaannemers
=> Maar ‘quasi-immuniteit van de
uitvoeringsagent’!
• tenzij uitdrukkelijk anders vermeld in het
contract
 eventueel
• opdrachtgever kan zich recht voorbehouden
onderaannemers goed te keuren
• opletten niet tegen de wil van de aannemer in
te gaan bij keuze => zou kunnen
geherkwalificeerd worden als
nevenaanneming
 onderaanneming vs nevenaaneming vs
leverancier
• onderaanneming: aannemingsovereenkomst,
de hoofdaannemer is verantwoordelijk voor
de coördinatie
• nevenaanneming: aannemingsovereenkomst,
de opdrachtgever is verantwoordelijk voor de
coördinatie
• Leverancier: koop/verkoop, specificiteits- en
conceptiecriterium
 vormeisen
• in principe zelfde als bij aanneming:
– Consensueel!

• Omwille van alle gevoeligheden: best

schriftelijk
 zelfstandig contract
• onafhankelijk van hoofdaanneming
• tenzij bedongen ‘transparantie’
– vb. opschortende voorw. bestaan hoofdaann.
– alternatief: contractbelofte of offerte
 gevolgen voor partijen
• Art. 5.103. Relativiteit en tegenwerpelijkheid
• Het contract doet enkel tussen partijen
verbintenissen ontstaan. Derden kunnen
slechts de nakoming van een contractuele
verbintenis vorderen indien de wet dat bepaalt
en in het geval bedoeld in artikel 5.107.
• Derden dienen het bestaan van een contract als
feit te erkennen en mogen het bestaan ervan in
hun voordeel inroepen.
 gevolgen zelfstandigheid
• Bestek niet noodzakelijk hetzelfde tenzij
uitdrukkelijk naar verwezen voor technische
uitvoering
• termijn, boete clausules, prijsherzieningen,
opleveringsprocedures, arbitrage clausules…
– allemaal niet van toepassing tenzij…
• deskundigenonderzoek moet ook
tegensprekelijk aan onderaannemer gebeuren
 gevolgen voor partijen
• Art. 5.103. Relativiteit en tegenwerpelijkheid
• Het contract doet enkel tussen partijen
verbintenissen ontstaan. Derden kunnen
slechts de nakoming van een contractuele
verbintenis vorderen indien de wet dat bepaalt
en in het geval bedoeld in artikel 5.107.
• Derden dienen het bestaan van een contract als
feit te erkennen en mogen het bestaan ervan in
hun voordeel inroepen.
 Art. 5.242. Zijdelingse vordering
• Bij stilzitten van de schuldenaar kan de
schuldeiser die over een zekere en opeisbare
schuldvordering beschikt alle rechten en
vorderingen van de schuldenaar, in diens
naam en voor diens rekening, uitoefenen, met
uitzondering van die welke uitsluitend aan de
persoon verbonden zijn.
 Art. 5.243. Pauliaanse vordering
De schuldeiser kan in eigen naam opkomen tegen de
rechtshandelingen van de schuldenaar gesteld met bedrieglijke
miskenning van zijn verhaalsrechten op voorwaarde dat de
schuldvordering vóór de aangevochten rechtshandeling is ontstaan.
Werd de rechtshandeling gesteld onder bezwarende titel dan dient
de schuldeiser het bewijs te leveren dat de derde wist of behoorde te
weten dat deze handeling de schuldeisers van deze schuldenaar zou
benadelen.
Deze vordering leidt tot de niet-tegenwerpelijkheid van de
rechtshandeling aan de schuldeiser, onverminderd herstel van de
schade indien daartoe grond bestaat.
Deze vordering kan geen afbreuk doen aan de bescher- ming van de
derde-verkrijger overeenkomstig boek 3.
 Bescherming onderaannemer
• Art. 1798 BW. <W 19-02-1990, art. 2> Metselaars,
timmerlieden, arbeiders, vaklui en onderaannemers
gebezigd bij het oprichten van een gebouw of voor
andere werken die bij aanneming zijn uitgevoerd,
hebben tegen de bouwheer een rechtstreekse
vordering ten belope van hetgeen deze aan de
aannemer verschuldigd is op het ogenblik dat hun
rechtsvordering word ingesteld.
• De onderaannemer wordt als aannemer en de
aannemer als bouwheer beschouwd ten opzichte van
de eigen onderaannemers van de eerstgenoemde.
 Rechtstreekse vordering:
juridisch karakter
• Is een wettelijke zekerheid
• is van dwingend recht
Rechtstreekse vordering: gevolgen
• onderaannemer kan betaling eisen van
opdrachtgever voor zover deze de
hoofdaannemer nog iets verschuldigd is
• doorbreekt isolement
onderaannemingscontract
Rechtstreekse vordering: gevolgen
• NIET: rechtstreekse vorderingen van onder-
onderaannemers naar opdrachtgever
 Rechtstreekse vordering:
praktisch hoe?
• Hof van Cassatie (2005 en 2011): niet
onderworpen aan vormvoorschriften
• onderaannemer heeft dus de keuze aan wie
hij betaling eist
Rechtstreekse vordering: praktisch
• Enkel de schulvordering tov hoofdaannemer
die tot de werf van de opdrachtgever behoort
• wel ten belope van de gehele schuldvordering
van de hoofdaannemer op de opdrachtgever
Rechtstreekse vordering: praktisch
• schuldvordering hoeft nog niet opeisbaar te
zijn, wel zeker
• opdrachtgever kan alle excepties en
verweermiddelen opwerpen die hij tegen
hoofdaannemer kan opwerpen
– vb. exeptio non adimpleti contractus
– vb. derdenbeslag
– vb. schuldvergelijking
• VOOR rechtstreekse vordering
Rechtstreekse vordering: praktisch
• bij meerdere rechtstreekse vorderingen en
onvoldoende schuldvordering: verdelen
• niet meer mogelijk na uitspraak faillissement
– WEL: voorrecht in hypotheekwet
 voorrecht onderaannemer
• art 20, 12° Hyp.W (gedurende vijf jaar vanaf de datum van
de factuur, de schuldvordering die de onderaannemer
tegenover zijn medecontractant-aannemer heeft wegens
werken die hij aan het gebouw van de bouwheer heeft
uitgevoerd of laten uitvoeren, op de schuldvordering die
deze medecontractant-aannemer wegens dezelfde
aanneming heeft tegenover de bouwheer.
• De onderaannemer wordt als aannemer en de aannemer
als bouwheer beschouwd ten opzichte van de eigen
onderaannemers van de eerstgenoemde.) <W 1990-02-
19/32, art. 1, 003; Inwerkingtreding : 03-04-1990>
 voorrecht
• is geen rechtstreekse vordering, wikkelt zich af
in het vermogen van de hoofdaannemer
• moet bvb. rekening houden met de rangorde
– Art. 21 Hyp.W. De gerechtskosten gaan boven alle
schuldvorderingen ten behoeve waarvan zij zijn
gemaakt.
– Art. 26 Hyp.W. De bijzondere voorrechten
hebben de voorrang boven de overige algemene
voorrechten.
Quasi-immuniteit uitvoeringsagent
• leer van het Hof van Cassatie
• Uitvoeringsagent (RUIM) kan door de
hoofdschuldenaar enkel buiten contractueel
aansprakelijk gesteld worden, niet
rechtstreeks voor een contractuele fout
• beschermt NIET tegen de regresvordering van
de hoofdaannemer tegen de onderaannemer
 Aannemingsovereenkomst?
• Quid Aanneming?
• Art. 1779 oud BW. Er zijn drie hoofdsoorten van
huur van werk en van diensten :
– 1° De huur van werklieden die in iemands dienst
treden;
– 2° Die van vervoerders te land en te water, die zich
belasten met het vervoer van personen of van
koopwaren;
– 3° Die van aannemers van werken die handelen
ingevolge bestekken of aannemingen.
 Werken voor een ander
• als zelfstandig medewerker
– onderaannemer
– quasi-immuniteit
– rechtstreekse vordering
– verzekeringen
• als werknemer
– bescherming WAO

34
 bescherming van ondergeschikte
• Art. 18 WAO. Ingeval de werknemer bij de uitvoering van zijn
overeenkomst de werkgever of derden schade berokkent, is hij enkel
aansprakelijk voor zijn bedrog en zijn zware schuld.
• Voor lichte schuld is hij enkel aansprakelijk als die bij hem eerder
gewoonlijk dan toevallig voorkomt.
• Op straffe van nietigheid mag niet worden afgeweken van de bij het
eerste en het tweede lid vastgestelde aansprakelijkheid, tenzij, en alleen
wat de aansprakelijkheid tegenover de werkgever betreft, bij een door de
Koning algemeen verbindend verklaarde collectieve arbeidsovereenkomst.
• De werkgever kan de vergoedingen en de schadeloosstellingen die hem
krachtens dit artikel verschuldigd zijn en die na de feiten met de
werknemer zijn overeengekomen of door de rechter vastgesteld, op het
loon inhouden in de voorwaarden als bepaald bij artikel 23 van de wet van
12 april 1965 betreffende de bescherming van het loon der werknemers.
Organisatie van het werk

samen? werken
 Samenwerken
• voor 1 opdracht:
– via aangepaste contracten
– nevenaannemingen?
– aangepaste opdracht omschrijving
– coördinatierol
– aansprakelijkheidsverdeling
• tov. eindklant
• onder elkaar
– verzekering

37
 Samenwerken
• voor 1 opdracht:
– via aangepaste contracten
– via tijdelijke vennootschap

38
 Samenwerken
• voor 1 opdracht:
– via aangepaste contracten
– via tijdelijke vennootschap
• structureel:

39
 TINA?
There is no reason to accept the doctrines crafted to sustain power and
privilege, or to believe that we are constrained by mysterious and
unknown social laws. These are simply decisions made within
institutions that are subject to human will and that must face the test of
legitimacy. And if they do not meet the test, they can be replaced by
other institutions that are more free and more just, as has happened
often in the past.— Noam Chomsky

40
 Lees eens…

Governing the commons

 een coöperatieve

42
cooperatiefvlaanderen.be
43
44
45
 Enkele vragen…
Conceptual Definitions of Economic Processes:

Economy = a system for producing, distributing, and consuming goods and services
(wealth)

Allocation = deciding who produces how much of what, the price of exchanges, and
how to distribute it

Ownership Relations = who can own the means of production – private individuals,
the state, co-operatives

Division of Labor = deciding who should have what kind of job with what kind of
decision making power

Decision Making = how economic relations are organized by actors and institutions

Remuneration = the process of deciding who deserves how much compensation for
their labor 46
 Enkele vragen…

https://www.youtube.com/watch?v=WfuEqLI5
wLc&t=39s

47
 Enkele vragen…

Equity 1: Income
Regarding income, four distributive norms summarize available options for how people
should be compensated for economic activity:
Norm 1: Remunerate according to the contribution of each person’s physical and
human assets.
Norm 2: Remunerate according to the contribution of each person’s human assets
only.
Norm 3: Remunerate according to each person’s effort or personal sacrifice.
Norm 4: Remunerate according to each person’s need.

48
 Enkele vragen…
Self-Management
The fourth area of great concern we set forth is power and participation: To what extent
should economic agents affect outcomes? As with remuneration, here too we have a
particular controversial value we favor, so we need to make a careful case on its behalf.
What should be our norm for the influence any actor should have over economic
outcomes? Three primary options exist.
1 Vest most power in a few actors and leave the rest very little say over decisions that
affect them.
2 Distribute power more equally, with each actor always having one vote in a majority-
rules process.
3 Vary the way power is distributed depending on the relation of each actor to specific
decisions. Sometimes you get more say, sometimes I get more say. The issue then
becomes defining the criteria that determine how much say any of us have in one
decision as compared to another.

49
 Enkele vragen…
Not all tasks are equally desirable, and even in a formally democratic council, if
some workers do only rote tasks that numb their minds and bodies, and other
workers do engaging and empowering tasks that not only brighten their spirits and
attentiveness, but also provide them with information critical to intelligent
decision-making, saying that the two should have equal impact on decisions
denies reality. Democratic councils help create conditions that enable participation
and give people appropriate impact over decisions, but something more is needed
to equalize daily work assignments vis-à-vis the impact people’s work experience
has on their capacity to participate and render informed judgments. If some
workers have consistently greater information and responsibility in their jobs, they
will dominate workplace decisions and in that sense become a ruling “coordinator
class,” even though they operate in democratic councils and have no special
ownership of the workplace.

50
 Vanuit ieders perspectief

An apt and true reply was given to Alexander the Great by a pirate who had
been seized. For when that king had asked the man what he meant by keeping
hostile possession of the sea, he answered with bold pride. “What thou
meanest by seizing the whole earth; but because I do it with a petty ship, I am
called a robber, whilst thou who dost it with a great fleet art styled emperor.—
St. Augustine

51
 Samenwerken
• voor 1 opdracht:
– via aangepaste contracten
– via tijdelijke vennootschap
• structureel:
– vennootschap

52
 Wetboek Vennootschappen
Artikel 1:1. Een vennootschap wordt opgericht
bij een rechtshandeling door één of meer
personen, vennoten genaamd, die een inbreng
doen. Zij heeft een vermogen en stelt zich de
uitoefening van één of meer welbepaalde
activiteiten tot voorwerp. Een van haar doelen is
aan haar vennoten een rechtstreeks of
onrechtstreeks vermogensvoordeel uit te keren
of te bezorgen.
53
 Vennootschap?
• Bundelen van belangen van verschillende
economische actoren in 1 entiteit
• Doel: winst uitkeren, anders: vereniging (VZW)
=> vroeger: economische activiteit!

=> basis vorm: de maatschap

54
 Wetboek Vennootschappen
Art. 1:5. § 1. De maatschap is een vennootschap zonder
rechtspersoonlijkheid.
§ 2. Dit wetboek erkent als vennootschappen met
rechtspersoonlijkheid:
- de vennootschap onder firma, afgekort VOF;
- de commanditaire vennootschap, afgekort CommV;
- de besloten vennootschap, afgekort BV;
- de coöperatieve vennootschap, afgekort CV;
- de naamloze vennootschap, afgekort NV;
- de Europese vennootschap, afgekort SE;
- de Europese coöperatieve vennootschap, afgekort SCE.
§ 3. Dit wetboek erkent het Europees economisch
samenwerkingsverband, afgekort EESV, als een rechtspersoon.
55
 rechtspersoonlijkheid
• Sommige vennootschappen hebben RP
• Rechtspersoon = artificiële entiteit die rechten
kan uitoefenen zoals een persoon

56
 Wetboek Vennootschappen
Art. 1:5. § 1. De maatschap is een vennootschap zonder
rechtspersoonlijkheid.
§ 2. Dit wetboek erkent als vennootschappen met
rechtspersoonlijkheid:
- de vennootschap onder firma, afgekort VOF;
- de commanditaire vennootschap, afgekort CommV;
- de besloten vennootschap, afgekort BV;
- de coöperatieve vennootschap, afgekort CV;
- de naamloze vennootschap, afgekort NV;
- de Europese vennootschap, afgekort SE;
- de Europese coöperatieve vennootschap, afgekort SCE.
§ 3. Dit wetboek erkent het Europees economisch
samenwerkingsverband, afgekort EESV, als een rechtspersoon.
57
 Wetboek Vennootschappen
Artikel 1:1. Een vennootschap wordt opgericht
bij een rechtshandeling door één of meer
personen, vennoten genaamd, die een inbreng
doen. Zij heeft een vermogen en stelt zich de
uitoefening van één of meer welbepaalde
activiteiten tot voorwerp. Een van haar doelen is
aan haar vennoten een rechtstreeks of
onrechtstreeks vermogensvoordeel uit te keren
of te bezorgen.
58
 Toebedeling van zaken
• Al wat aan juridisch aan jou is toebedeeld
(= wat je hebt) = je vermogen
• Alleen personen kunnen een vermogen
hebben
• Kunnen zowel zaken als ‘vermogensrechten’
zijn.

59
 Toebedeling van zaken
• Al wat aan juridisch aan jou is toebedeeld
(= wat je hebt) = je vermogen
• Alleen personen kunnen een vermogen
hebben
– natuurlijke personen
– rechtspersonen
• Kunnen zowel zaken als ‘vermogensrechten’
zijn.

60
 rechtspersoonlijkheid
• Sommige vennootschappen hebben RP
• Rechtspersoon = artificiële entiteit die rechten
kan uitoefenen zoals een persoon

– eigenaar zijn
– contracten aangaan
–…

61
 Middelen?
• Eigen vermogen
– inbreng
– reserves
• Vreemd vermogen
– leningen
– obligaties

62
 Inbreng?
Art. 1:8. § 1. De inbreng is de handeling waarbij een persoon iets ter beschikking
stelt van een op te richten of een bestaande vennootschap, met het oogmerk
vennoot ervan te worden of zijn aandeel in de vennootschap te vergroten, en
derhalve deel te nemen in de winst.

§ 2. De inbreng in geld is de inbreng van een geldsom.

De inbreng in natura is de inbreng van enig ander lichamelijk of onlichamelijk goed.
De inbreng in nijverheid is een verbintenis om arbeid of diensten te presteren. Hij
vormt een inbreng in natura.

§ 3. De inbreng in geld of in natura kan in eigendom of in genot gebeuren.

Hij gebeurt in eigendom wanneer de eigendom van de goederen wordt
overgedragen aan de vennootschap met of zonder rechtspersoonlijkheid.
Hij gebeurt in genot wanneer hij enkel ter beschikking wordt gesteld van de
vennootschap zodat zij ervan gebruik kan maken en de opbrengst ervan kan
genieten.
63
 Wetboek Vennootschappen
Artikel 1:1. Een vennootschap wordt opgericht
bij een rechtshandeling door één of meer
personen, vennoten genaamd, die een inbreng
doen. Zij heeft een vermogen en stelt zich de
uitoefening van één of meer welbepaalde
activiteiten tot voorwerp. Een van haar doelen
is aan haar vennoten een rechtstreeks of
onrechtstreeks vermogensvoordeel uit te keren
of te bezorgen.
64
 Middelen?
• Eigen vermogen
– inbreng
– reserves
• Vreemd vermogen
– leningen
– obligaties

• Actief
– gebouwen, voorraden
• Passief
– facturen, leningen 65
 Uitkeringsbeperkingen
Art. 5:142. Geen uitkering mag gebeuren indien het
nettoactief van de vennootschap negatief is of ten
gevolge daarvan negatief zou worden. Indien de
vennootschap beschikt over eigen vermogen dat
krachtens de wet of de statuten onbeschikbaar is, mag
geen uitkering gebeuren indien het nettoactief is
gedaald of door een uitkering zou dalen tot beneden
het bedrag van dit onbeschikbare eigen vermogen. Voor
de toepassing van deze bepaling wordt het niet
afgeschreven gedeelte van de
herwaarderingsmeerwaarden als onbeschikbaar
beschouwd. 66
 Uitkeringsbeperkingen
Art. 5:143. Het besluit van de algemene vergadering
tot uitkering heeft slechts uitwerking nadat het
bestuursorgaan heeft vastgesteld dat de
vennootschap, volgens de redelijkerwijs te
verwachten ontwikkelingen, na de uitkering in staat
zal blijven haar schulden te voldoen naarmate deze
opeisbaar worden over een periode van ten minste
twaalf maanden te rekenen van de datum van de
uitkering.

67
 Bestuur
Art. 2:49. De rechtspersonen handelen door hun organen wiens
bevoegdheden worden vastgesteld door dit wetboek, het voorwerp en de
statuten. De leden van deze organen verbinden zich niet persoonlijk voor
de verbintenissen van de rechtspersoon.

Art. 2:50. Onverminderd dwingende wettelijke bepalingen, en

niettegenstaande elke statutaire bepaling die de bevoegdheid aan een
ander orgaan toewijst, is de algemene vergadering, de vergadering van
vennoten of de algemene vergadering van leden bevoegd om de financiële
en andere voorwaarden vast te stellen waaronder het mandaat van een lid
van het bestuursorgaan wordt toegekend en uitgeoefend, evenals de
voorwaarden waaronder dit mandaat wordt beëindigd.

68
 Bestuur
• Vennoten
– eigenaars
– stellen bestuurders aan
– keuren de rekeningen goed
• Bestuurders
– runnen het bedrijf

69
 Bestuur
• Wie zijn hier niet zichtbaar?
– Wie is betrokken bij het bestuur?
– Zijn er ‘echelons’
– Modulaties? (part-timers, nieuwelingen…)

70
 Personeel
Art. 1:27. Voor de toepassing van de boeken 5, 6 en 7 wordt onder
"personeel" verstaan:
1° elke natuurlijke persoon die met een vennootschap of met haar
dochtervennootschap(pen) door een arbeidsovereenkomst, een
managementovereenkomst of een gelijkaardige overeenkomst is verbonden;
2° elke rechtspersoon die met een vennootschap of met haar
dochtervennootschap(pen) door een managementovereenkomst of een
gelijkaardige overeenkomst is verbonden, waarbij die rechtspersoon door
één enkele natuurlijke persoon wordt vertegenwoordigd, die er tevens de
controlerende vennoot of aandeelhouder van is;
3° de leden van het bestuursorgaan van een vennootschap of haar
dochtervennootschap(pen), met inbegrip van rechtspersonen van wie de
vaste vertegenwoordiger ook de controlerende vennoot of aandeelhouder
is.

71
 Bestuur
• Wie zijn hier niet zichtbaar?
– Wie is betrokken bij het bestuur?
– Zijn er ‘echelons’
– Modulaties? (part-timers, nieuwelingen…)
• Toekomstplannen
– Kan je toetreden?
– Hoe treed je toe? inkopen?
– Hoe treedt men uit?

72
 Samen Werken
CV: (art: 6.1)
De hoedanigheid van aandeelhouder kan zonder
statutenwijziging worden verkregen en de
aandeelhouders kunnen, binnen de door de statuten
bepaalde grenzen, ten laste van het
vennootschapsvermogen uittreden of uit de
vennootschap worden uitgesloten.

73
 een coöperatieve

74
cooperatiefvlaanderen.be
 Back to the future?
• https://www.youtube.com/watch?v=JcPNO0o
_Cng&t=5s
Decentralized autonomous organization

• voor een meer gedetailleerde analyse:

• https://youtu.be/q5V01d3sp80

75
 Aansprakelijkheid
• Beperkte vs Onbeperkte aansprakelijkheid

 beperkte aansprakelijkheid = veel

vormvoorschriften
 types: BV, NV, CV
 2019: afschaffing kapitaalbegrip!!=>inbreng

76
Enkele voorbeelden

77
Enkele voorbeelden

78
Enkele voorbeelden

79
Enkele voorbeelden

80
Organisatie van het werk

samen? werken