Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών

ΜΠΣ Γραφικές Τέχνες - Πολυμέσα

Το σύγχρονο τοπίο του ελληνικού

τυπογραφικού σχεδιασμού
Μία μελέτη στο έργο και τις απόψεις των Ελλήνων
και Ελληνίδων σχεδιαστών/τριών και ακαδημαϊκών

Πάτρα, Σεπτέμβριος 2021

Παναγιώτα Σακελλαρίου

Επιβλέπουσα Καθηγήτρια Β’ Επιβλέπων

Δρ. Ελισάβετ Γεωργιάδου Δρ. Γεώργιος Κορακάκης
Διάρθρωση
σκοπός & στόχοι της μελέτης
παρουσίασης
Α
μεθοδολογία
τυπογραφία & τυπογραφικό στοιχείο
μελέτη της εξέλιξης της ελληνικής τυπογραφίας

Β
έννοιες & ορισμοί
εξέλιξη της παραγωγής ελληνικών τυπογραφικών στοιχείων

σύγχρονοι Έλληνες σχεδιαστές

Γ γραφίστες που σχεδιάζουν γράμματα & letterers

ακαδημαϊκοί

στάσεις & απόψεις για τον τυπογραφικό σχεδιασμό

Δ
συμπερασματικές παρατηρήσεις
περιορισμοί
προτάσεις για μελλοντική έρευνα
Α Σκοπός & στόχοι της μελέτης

σκοπός η μελέτη του σύγχρονου τοπίου στον σχεδιασμό

ελληνικών τυπογραφικών χαρακτήρων

στόχοι να αναγνωριστούν οι κυριότεροι σύγχρονοι εκπρόσωποι του σχεδιασμού ελληνικών

τυπογραφικών στοιχείων και να αναδειχθεί το έργο τους
να διερευνηθούν οι απόψεις τους σε σχέση με
τον τυπογραφικό σχεδιασμό
τις προσωπικές τους σχεδιαστικές επιλογές
τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής γλώσσας
τη θέση του σχεδιαστή στο σύγχρονο επιχειρηματικό περιβάλλον
τα εργαλεία και την επιρροή της τεχνολογίας
τις τάσεις και προοπτικές στον τομέα
να διερευνηθούν οι απόψεις των κυριότερων ακαδημαϊκών που έχουν μελετήσει εις
βάθος την ελληνική γλώσσα και γραφή
Α Μεθοδολογία

α ανασκόπηση της διαθέσιμης βιβλιογραφίας στο αντικείμενο της σχεδίασης

τυπογραφικών χαρακτήρων με έμφαση στο ελληνικό αλφάβητο

β καταγραφή των Ελλήνων σχεδιαστών που αναπτύσσουν νέες, ανασχεδιάζουν ιστορικές ή και
εξελληνίζουν υπάρχουσες λατινικές γραμματοσειρές
και μελέτη του έργου τους
καταγραφή των σημαντικότερων Ελλήνων ακαδημαϊκών που έχουν ασχοληθεί ερευνητικά με
τον τυπογραφικό σχεδιασμό και μελέτη του έργου τους

γ πραγματοποίηση προσωπικών συνεντεύξεων με σχεδιαστές και ακαδημαϊκούς

και εξαγωγή συμπερασμάτων
Α Τυπογραφία & τυπογραφικό στοιχείο

τυπογραφικό κάθε γράμμα, αριθμός, σύμβολο ή σημείο στίξης που εκτυπώνεται ή

στοιχείο εμφανίζεται στην οθόνη υπολογιστή

τυπογραφία η τέχνη του σχεδιασμού και της αποτύπωσης των τυπογραφικών στοιχείων σε
μαζική κλίμακα, με τη βοήθεια τεχνικών μέσων
Α Μελέτη της εξέλιξης της ελληνικής τυπογραφίας 1

Εταιρία επανασχεδίαση και ψηφιοποίηση σημαντικών ιστορικών ελληνικών πολυτονικών

Ελληνικών γραμματοσειρών
Τυπογραφικών «Ελληνικά γράμματα: από την σκληρή πέτρα στον σκληρό δίσκο (1995)»
Στοιχείων
επτάγλωσση έκδοση των «14 Oλυμπιονίκων του Πινδάρου»
επιμέλεια των «Στοιχείων της τυπογραφικής τέχνης», R. Bringhurst

Γιώργος «Ανθολόγιο της ελληνικής τυπογραφίας» (2009)

Ματθιόπουλος μετάφραση των «Ελληνικών Τυπογραφικών Στοιχείων 1465-1927», V.
Scholderer (1994)

Τάκης «Το σχέδιο του γράμματος» (1991)

Κατσουλίδης
Α Μελέτη της εξέλιξης της ελληνικής τυπογραφίας 2

Κλήμης διδάσκει Τυπογραφία και Γραφική Επικοινωνία

Μαστορίδης στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
ο πρώτος Έλληνας διδάκτορας στο επιστημονικό αντικείμενο
της τυπογραφίας και της γραφικής επικοινωνίας

Γεράσιμος διδάσκει Τυπογραφία στο Πανεπιστήμιο του Reading

Λεωνίδας έχει πραγματοποιήσει εκτεταμένη έρευνα στον τομέα του τυπογραφικού
σχεδιασμού και της εκπαίδευσης στον ελληνικό τυπογραφικό σχεδιασμό

εκπαιδευτικά «Γραμματογραφία», Γ. Ματθιόπουλος (ΕΑΠ, 2002)

εγχειρίδια «Γραμματογραφία», Ε. Αλατσίδου, Ε. Γεωργιάδου & Μ. Μάντζαρη (ΕΠΑΛ,
1999)
«Graphic Design», Π. Κωνσταντόπουλος (Εκδόσεις Gramma, 2013)
Καινοτομία της έρευνας

δεν υπάρχει αντίστοιχο σύγγραμμα

που να συμπυκνώνει την πληροφορία και να αναδεικνύει το
αξιοσημείωτο έργο των Ελλήνων σχεδιαστών τυπογραφικών
χαρακτήρων
και ακαδημαϊκών, εντός και εκτός Ελλάδας
Β Έννοιες & ορισμοί

αλφάβητο το σύνολο των συμβόλων που χρησιμοποιούνται

για την γραπτή αναπαράσταση μίας γλώσσας

χαρακτήρας η μικρότερη μονάδα της γραπτής γλώσσας, που αναπαριστά

έναν ήχο του προφορικού λόγου

γραμματοσειρά ένα σύνολο τυπογραφικών στοιχείων ή γλύφων

με τα ίδια σχεδιαστικά χαρακτηριστικά

οικογένεια περιλαμβάνει περισσότερες παραλλαγές της βασικής γραμματοσειράς

υπό ένα κοινό όνομα, που έχουν το ίδιο σχεδιαστικό ύφος
και διαφοροποιούνται βάσει του βάρους, της αναλογίας
και της κλίσης των γραμμάτων
Β Εξέλιξη της παραγωγής ελληνικών τυπογραφικών στοιχείων 1

15ος 16ος 18ος 19ος

αιώνας αιώνας αιώνας αιώνας

Nicolas Jenson Claude Garamont John Baskerville Richard Austin (Porson)

Adam de Ambergau (Grecs du Roi) Giambattista Bodoni Firmin Didot (Απλά)
Δημήτριος Δαμιλάς
Ιανός Λάσκαρης
Άλδος Μανούτιος
Ζαχαρίας Καλλέργης
Armao Guillen de Brocar
Β Εξέλιξη της παραγωγής ελληνικών τυπογραφικών στοιχείων 2

Monotype, Linotype & Agfa

(Futura, Gill Sans, Univers,
Helvetica, Times New Roman) 20ος
αιώνας

Γιάννης Κεφαλληνός (Θεόκριτος)

Τάκης Κατσουλίδης (Απολλώνια & Κατσουλίδης)

William Morris (Golden Type) Monotype, Linotype, Dalton Maag, TypeTogether,

Google Fonts, Adobe Fonts, Lineto
Robert Proctor (Otter Greek)
Ελληνική Ψηφιακή Τυποθήκη, Parachute, Atypical
Hermann Zapf (Virtuosa Script & Optima Greek)
Victor Scholderer (New Hellenic)
Γ Οι σύγχρονοι Έλληνες σχεδιαστές
Πάνος Βασιλείου
1

Champion Script Pro

Γ Οι σύγχρονοι Έλληνες σχεδιαστές
Ειρήνη Βλάχου
2

Literata Greek
Γ Οι σύγχρονοι Έλληνες σχεδιαστές
Βασίλης Γεωργίου
3

Plastique

Αρχείο Cavafy Script

Καβάφη
Γ Οι σύγχρονοι Έλληνες σχεδιαστές
Αιμίλιος Θεοφάνους
4

Proto Grotesk Greek

Γ Οι σύγχρονοι Έλληνες σχεδιαστές
Ναταλία Καντρέ
5

EMST Sans
Γ Οι σύγχρονοι Έλληνες σχεδιαστές
Γιάννης Καρλόπουλος
6

BHMA 2
Γ Οι σύγχρονοι Έλληνες σχεδιαστές
Τάκης Κατσουλίδης
7

Απολλώνια Νεοελληνικά
Κατσουλίδης Αυτοκρατορικά
Μεταμοντέρνα
Γ Οι σύγχρονοι Έλληνες σχεδιαστές
Εύα Μασούρα
8

διαφήμιση Frutiger Next Greek

Γ Οι σύγχρονοι Έλληνες σχεδιαστές
Γιώργος Ματθιόπουλος
9

GFS Bodoni Classic

Γ Οι σύγχρονοι Έλληνες σχεδιαστές
Κώστας Μαρτσώκας
10

Commissioner
Γ Οι σύγχρονοι Έλληνες σχεδιαστές
Ελένη Μπεβεράτου
11

cereal Cereal for Airbnb

Γ Οι σύγχρονοι Έλληνες σχεδιαστές
Νατάσα Ραϊσάκη
12

Ελπίς GFS Elpis

Γ Οι σύγχρονοι Έλληνες σχεδιαστές
Κωνσταντίνος Σισκάκης
13

KS Matthaios
Γ Οι σύγχρονοι Έλληνες σχεδιαστές
Γιώργος Τριανταφυλλάκος
14

Dolce Noir
Γ Οι σύγχρονοι Έλληνες σχεδιαστές
Έκτωρ Χαραλάμπους
15

καθημερινή
Γραμματοσειρές εφημερίδας Καθημερινή
Γ Οι σύγχρονοι Έλληνες σχεδιαστές
Παναγιώτης Χαρατζόπουλος
16

Meta FF Greek
Γ Στέλλα πρότζεκτ
Βασίλης Γεωργίου | Γιάννης Καρλόπουλος | Παναγιώτης Χαρατζόπουλος
Γ Γραφίστες που σχεδιάζουν γράμματα

Κανέλλα Αράπογλου Δημήτρης Παπάζογλου

Δημήτρης Αρβανίτης Αλέξανδρος Παπαλέξης
Κώστας Βλαχάκης Ιορδάνης Πασσάς
Νέστορας Κεχαγιάς Ροδάνθη Σεντούκα
Δημήτρης Κολιαδήμας Κωνσταντίνος Σπαλιάρας
Γιάννης Κουρούδης Χάρης Τσέβης
Πάρις Κούτσικος Μπάμπης Τουγκλής
Άγγελος Μπάκας Βλάσσης Φωτεινός
Γιώργος Νικολαΐδης holy
Γ Letterers

Αναστασία Δημητριάδη
Κωνσταντίνα Λούκα
Γιώργος Μπουρλέτσικας
Γιώργος Παζαλός

* δείγματα των γραμματοσειρών κάθε σχεδιαστή παρατίθενται στο κυρίως σώμα της διπλωματικής
Γ Ακαδημαϊκοί

Γεράσιμος Λεωνίδας Κλήμης Μαστορίδης

Academic Tutoring Τυπογραφία και Γραφική Επικοινωνία

MA Typeface Design
Type Design intensive summer course
Πρύτανης της Σχολής Ανθρωπιστικών &
Κοινωνικών Επιστημών
Πρόεδρος του Ινστιτούτου Μελέτης &
Έρευνας της Τυπογραφίας και της Οπτικής
Επικοινωνίας
Δ Στάσεις & απόψεις για τον τυπογραφικό σχεδιασμό
δραστηριότητα Ελλήνων σχεδιαστών
1

μεγάλη επίδραση
υψηλό επίπεδο εξειδίκευσης
πρωτότυπες γραμματοσειρές ή επεκτάσεις γραμματοσειρών
συμβουλευτικές υπηρεσίες σε ξένους σχεδιαστές
μελέτη και επανασχεδίαση ιστορικών γραμματοσειρών
δραστηριότητα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό
διεθνείς συνεργασίες με εταιρείες και σχεδιαστές, διεθνές πελατολόγιο
διακρίσεις σε διεθνείς διαγωνισμούς
Δ Στάσεις & απόψεις για τον τυπογραφικό σχεδιασμό
το τυπογραφικό στοιχείο στην οπτική επικοινωνία
2

αναπόσπαστο κομμάτι της οπτικής επικοινωνίας

εργαλείο που μεταδίδει ένα μήνυμα και επηρεάζει τις επιλογές του αποδέκτη
πολιτιστικό στοιχείο, μία αντανάκλαση του πολιτισμού μίας χώρας
αμφίδρομη σχέση με την οπτική επικοινωνία
μεγάλη η αξία του τυπογραφικού σχεδιασμού
Δ Στάσεις & απόψεις για τον τυπογραφικό σχεδιασμό
ο σχεδιαστής τυπογραφικών στοιχείων σήμερα
3

επηρεάζει και διαμορφώνει την παιδεία του κοινού ως προς την ίδια τη γραπτή γλώσσα
χρειάζεται γενικότερη παιδεία και κατάρτιση
πρέπει να μελετά την ιστορία των διαφόρων συστημάτων γραφής
και τις δουλειές άλλων σχεδιαστών στο παρελθόν
οφείλει να ενημερώνεται διαρκώς για τις νέες εξελίξεις, να επικοινωνεί και να δοκιμάζει
πρέπει να αντιλαμβάνεται αυτό που έχει να σχεδιάσει μπαίνοντας στη θέση του αναγνώστη
μετασχηματίζεται από designer σε developer
καλείται να συνεργάζεται με τους πελάτες, τους χρήστες της γραφής
πρέπει να συνεργάζεται με άλλους σχεδιαστές και να πειραματίζεται
Δ Στάσεις & απόψεις για τον τυπογραφικό σχεδιασμό
η έμπνευση στη σχεδίαση τυπογραφικών στοιχείων
4

ο σχεδιασμός είναι δουλειά περισσότερο τεχνική παρά δημιουργική

ικανοποίηση του ζητούμενου και έρευνα
κάλυψη κενών και αναγκών
παρακολούθηση τάσεων στη σχεδίαση και εξελίξεων στις εφαρμογές
έμπνευση από το καθημερινό περιβάλλον ή από την ιστορική γνώση και παράδοση
εσωτερική ανάγκη για πειραματισμό και εμβάθυνση στις τυπογραφικές μορφές
Δ Στάσεις & απόψεις για τον τυπογραφικό σχεδιασμό
κοινά σημεία αναφοράς
5

δεν υπάρχουν πάντα κοινά σημεία από αισθητικής πλευράς

σχεδιαστές εκτός Ελλάδας: συστηματική προσέγγιση για την ικανοποίηση του ζητούμενου
παραγωγή ενός ποιοτικού και
λειτουργικού αποτελέσματος
πειραματισμός
ιστορική προέλευση
μελέτη του χαρακτήρα του ελληνικού γράμματος
οι προσωπικές προτιμήσεις
ατέλεια
υποστήριξη της ελληνικής γλώσσας
Δ Στάσεις & απόψεις για τον τυπογραφικό σχεδιασμό
κριτήρια αξιολόγησης μιας γραμματοσειράς
6

λειτουργικότητα σε οποιοδήποτε μέσο/περιβάλλον

ικανοποίηση του σκοπού για τον οποίο σχεδιάστηκαν
αισθητική αρτιότητα
σχεδιαστική συνέπεια
ποιότητα σχεδιασμού
πρωτοτυπία
διαχρονικότητα
σεβασμός στα διαφορετικά συστήματα γραφής
δυνατότητα επέκτασης σε άλλα βάρη ή γραφές
Δ Στάσεις & απόψεις για τον τυπογραφικό σχεδιασμό
παράγοντες υστέρησης ελληνικών γραμματοσειρών
7

περιορισμένη αγορά
ο ελληνικός τυπογραφικός σχεδιασμός αφορά μόνο μία χώρα και έναν λαό
τα λατινικά δουλεύονται και βελτιώνονται εδώ και αιώνες
η ελληνική τυπογραφία αναπτύχθηκε πρόσφατα και εκτός ελλαδικού χώρου
εκλείπει διαχρονικά η βιομηχανία και το εμπόριο
μεγάλο κόστος παραγωγής σε σχέση με τη ζήτηση
το ελληνικό αλφάβητο παρουσιάζει εγγενείς δυσκολίες έναντι του λατινικού
έλλειψη ενδιαφέροντος και έλλειψη σχετικής εκπαίδευσης και έρευνας στην Ελλάδα
το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και σε άλλες μη λατινικές γραφές για αντίστοιχους λόγους
τα ευρείας χρήσης λογισμικά παράγονται στο εξωτερικό και απευθύνονται σε διεθνές κοινό
Δ Στάσεις & απόψεις για τον τυπογραφικό σχεδιασμό
διαφορές ανάπτυξης πρωτότυπων και επεκτάσεων
8

διαφορετικές προκλήσεις και προσεγγίσεις

η πρώτη γραφή που σχεδιάζεται καθορίζει και τις επιλογές για τις υπόλοιπες γραφές
πρωτότυπη γραμματοσειρά: χρόνος και κόπος για την προετοιμασία
μεγαλύτερη ελευθερία στις
σχεδιαστικές επιλογές
απαραίτητος ο σχεδιασμός λατινικών
επεκτάσεις: δεδομένη σχεδιαστική βάση
λαμβάνονται υπόψη οι βασικοί
κανόνες αλλά κάθε γραφή πρέπει να
αντιμετωπίζεται ως μεμονωμένη
ποια γραφή θα σχεδιαστεί πρώτη ουσιαστικά δεν έχει ιδιαίτερη σημασία
πάντα υπάρχει ανάγκη για νέες γραμματοσειρές
Δ Στάσεις & απόψεις για τον τυπογραφικό σχεδιασμό
οι ελληνικές επεκτάσεις λατινικών γραμματοσειρών διαχρονικά
9

παλαιότερα κυρίως από ξένους σχεδιαστές

εντοπίζονται καλά και κακά παραδείγματα, αναλόγως της εποχής
η κατάσταση βελτιώνεται κυρίως λόγω καλύτερης ενημέρωσης και εκπαίδευσης
εμπλέκονται όλο και περισσότερο Έλληνες σχεδιαστές,
σχεδιάζοντας ή παρέχοντας συμβουλευτικές υπηρεσίες
οι επιλογές των τεχνολογικών κολοσσών παίζουν τον κρισιμότερο ρόλο
στη διαμόρφωση της οπτικής συνείδησης του κοινού
Δ Στάσεις & απόψεις για τον τυπογραφικό σχεδιασμό
οι ιδιαιτερότητες της ελληνικής γλώσσας
10

δεν απαιτείται ο σχεδιαστής να ομιλεί τη γλώσσα για την οποία σχεδιάζει το αλφάβητο
κάθε γραφή έχει ιδιαιτερότητες
η πεζή ελληνική γραφή έχει διαφορετική προέλευση από τη λατινική
προσομοιάζει περισσότερο το χειρόγραφο με την πιο καλλιγραφική μορφή
των γραμμάτων και τη ρέουσα γραφή
έχει περισσότερα καμπυλόγραμμα σχήματα και φωνήεντα που είναι «στρογγυλά»
η φύση της κοντυλιάς διαφέρει, καθώς διέφερε το αρχικό εργαλείο χειρόγραφης γραφής
τα ελληνικά πεζά έχουν ανιούσες και κατιούσες, ενώ δεν έχουν πατούρες
Δ Στάσεις & απόψεις για τον τυπογραφικό σχεδιασμό
τα εργαλεία του σύγχρονου τυπογραφικού σχεδιαστή
11

πληθώρα εργαλείων
η αρχική σχεδίαση στο χέρι αποτελεί απαραίτητη διαδικασία
στο χέρι διερευνώνται οι σχεδιαστικές παράμετροι και επιλύονται προβλήματα
κυρίως η σχεδίαση είναι ψηφιακή
έχουν εξελιχθεί σημαντικά τα λογισμικά σε λειτουργικότητα και αυτοματισμούς
ο υπολογιστής διευκολύνει τον σχεδιαστή, αλλά δεν αποτελεί εγγύηση για την παραγωγή μίας
ποιοτικής και λειτουργικής γραμματοσειράς
οι δεξιότητες του σχεδιαστή, η παιδεία και η κατάρτισή του καθορίζουν το αποτέλεσμα
Δ Στάσεις & απόψεις για τον τυπογραφικό σχεδιασμό
παράγοντες επιτυχίας μιας γραμματοσειράς
12

η επιτυχία είναι αμφιλεγόμενο ζήτημα που είναι δύσκολο να οριστεί

πολλές φορές η εμπορική και η καλλιτεχνική επιτυχία δεν είναι έννοιες αλληλένδετες
εμπορική επιτυχία δείχνει η ευρύτητα χρήσης, η διαχρονικότητα, οι πωλήσεις
και η αναγνώριση από τον κύκλο των σχεδιαστών
τάσεις της εποχής, κατάλληλη προώθηση και απήχηση σε μικρούς και μεγάλους
συνεπής και ποιοτική σχεδίαση, λειτουργικότητα, πρωτοτυπία, αναγνωσιμότητα
και ικανοποίηση των απαιτήσεων των χρηστών
γραμματοσειρές που υποστηρίζουν πολλές γραφές και εναλλακτικά στιλ
γραμματοσειρές κατάλληλες για ευρεία γκάμα γραφιστικών εργασιών
Δ Στάσεις & απόψεις για τον τυπογραφικό σχεδιασμό
η τυπογραφία στη διαμόρφωση εταιρικής ταυτότητας
13

μπορεί να διαφοροποιήσει και να παράξει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα

αυξανόμενο ενδιαφέρον για κατ’ απαίτηση γραμματοσειρές
υψηλό κόστος απόκτησης μίας αποκλειστικής γραμματοσειράς
απαιτείται συνεργασία με τον πελάτη όταν σχεδιάζονται εξατομικευμένες λύσεις
οι ρόλοι πελάτη και σχεδιαστή είναι διακριτοί και αλληλοσυμπληρούμενοι
ο πελάτης γνωρίζει το ζητούμενο και επικοινωνεί την άποψή του στον σχεδιαστή
ο σχεδιαστής πρέπει να κατανοεί τις απαιτήσεις και να βρίσκει λύσεις
Δ Στάσεις & απόψεις για τον τυπογραφικό σχεδιασμό
τάσεις στον τυπογραφικό σχεδιασμό
14

οι τάσεις έχουν εφήμερο χαρακτήρα

μινιμαλιστικές μορφές, γεωμετρικές ισόπαχες γραμματοσειρές, τύπου grotesque, πειραματικές φόρμες
που ακολουθούν το μοντέλο brutalist
ισορροπία μεταξύ της σύγχρονης αισθητικής και της διαχρονικότητας
παγκόσμια τυπογραφία, εστιάζοντας στην ανάδειξη της τοπικής κουλτούρας
ποσότητα, παραγωγή μεγάλων οικογενειών με ποικιλία βαρών και στιλ
τυποποίηση των γραμματοσειρών ώστε να λειτουργούν καλά σε μικρές οθόνες
περισσότερη επικοινωνία μεταξύ των σχεδιαστών & ευκολότερη πρόσβαση στη γνώση
πιο προσιτά και εύκολα στη χρήση σχεδιαστικά προγράμματα
μεταβλητές γραμματοσειρές
προσαρμογή των τυπογραφικών στοιχείων σε ψηφιακά περιβάλλοντα (VR & AI)
Δ Στάσεις & απόψεις για τον τυπογραφικό σχεδιασμό
η εκπαίδευση και η έρευνα στον τυπογραφικό σχεδιασμό στην Ελλάδα
15

οι περισσότεροι σχεδιαστές έχουν εκπαιδευτεί στο εξωτερικό

έλλειψη ακαδημαϊκής εκπαίδευσης στο συγκεκριμένο πεδίο στην Ελλάδα
οι όποιες προσπάθειες μελέτης, ανάδειξης και ανάπτυξης της ελληνικής τυπογραφίας στηρίζονται είτε
σε προσωπική επένδυση είτε σε ιδιωτικές χρηματοδοτήσεις
απαιτείται η διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου συστήματος που να ενθαρρύνει
και να ανταμείβει την έρευνα
οι νέοι μελετητές και σχεδιαστές έχουν πλέον καλά παραδείγματα και στέρεο υπόβαθρο
Δ Στάσεις & απόψεις για τον τυπογραφικό σχεδιασμό
το μέλλον του τυπογραφικού σχεδιασμού
16

το μέλλον είναι δύσκολο να προβλεφθεί

αύξηση ενδιαφέροντος για τον τυπογραφικό σχεδιασμό
διαμόρφωση ενός πιο προσβάσιμου πεδίου με περισσότερες δυνατότητες για
επικοινωνία, εκπαίδευση και έρευνα σε παγκόσμιο επίπεδο
φόβος για αλλοίωση του ελληνικού γράμματος ή εξαφάνιση των αλφαβήτων
επιστροφή σε ιερογλυφικές γραφές ή σε αμιγώς προφορικούς πολιτισμούς
η τυπογραφία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της οπτικής επικοινωνίας
η ελληνική τυπογραφία εξελίχθηκε με διαφορετικό ρυθμό σε σχέση με τη δυτική
αυξανόμενο ενδιαφέρον για τον ελληνικό τυπογραφικό σχεδιασμό
εκτός Ελλάδας υπάρχουν προγράμματα σπουδών που οδηγούν την έρευνα στο πεδίο
δεν υπάρχει οργανωμένο πλαίσιο έρευνας και ακαδημαϊκής μελέτης
οι Έλληνες σχεδιαστές είναι ιδιαίτερα δραστήριοι διεθνώς
η γνώση τους για τις ιδιαιτερότητες του ελληνικού γράμματος
βελτίωσε τη σύγχρονη μορφή των ελληνικών γραμματοσειρών
έχουν αναβαθμίσει τον ελληνικό τυπογραφικό σχεδιασμό, με έμφαση στην ανάδειξη της τοπικής
κουλτούρας και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της γλώσσας

Συμπερασματικές παρατηρήσεις
 Περιορισμοί
προσέγγιση των τυπογραφικών σχεδιαστών
χρόνος επεξεργασίας ποιοτικών δεδομένων
πιθανές ελλείψεις δεδομένων

επέκταση μελέτης σε ξένους σχεδιαστές

που σχεδιάζουν ελληνικά
διαμόρφωση έντυπης και ψηφιακής έκδοσης

Προτάσεις για μελλοντική έρευνα

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας