Professional Documents
Culture Documents
Odyseja
Odyseja
Odyseja
O d
• Odyseja jest eposem grecki, przypisywanym Homerowi, opartym na
antycznej ustnej tradycji epickiej i spisanym przypuszczalnie w VIII
wieku p.n.e.
• Odyseja była przez Homera śpiewana wierszem, tzw. heksametrem.
Składa się z 24 ksiąg (pieśni), nie jest to jednak podział oryginalny,
został wprowadzony w epoce hellenistycznej przez gramatyków
aleksandryjskich. Pierwsze cztery pieśni (notabene uważane za
osobny, słabszy utwór, dołączony przez Homera do oryginalnej
epopei) są poświęcone wędrówce Telemacha, syna Odyseusza,
któremu z kolei poświęcone są dalsze pieśni.
Wprowadzenie
Odyseja zaczyna się po 10 latach wojny trojańskiej. Odyseusz ciągle nie
wraca do domu z wojny. Jego syn Telemach ma 10 lat i dzieli dom z jego
matką Penelopą i 108 młodymi ludźmi, których celem jest poślubienie
Penelopy.
Opiekunka Odyseusza, Atena rozmawia o jego przeznaczeniu z królem
bogów Zeusem w momencie, gdy jego wroga, Posejdona nie ma na
Olimpie. Po tym Atena w przebraniu nawiązuje kontakt i przekonuje
Telemacha, aby poszukał nowych wieści o swym ojcu. On ofiarowuje
bogini gościnność i razem obserwują zalotników, podczas gdy bard
przygotowuje dla nich pieśń.
Przygody Odyseusza
• Cyklop
• Syreny
• Kalipso
• Kraj Feaków
• Kirke
• Hades
• Itaka
Cyklop
Podczas swojego powrotu do domu po wojnie trojańskiej Odyseusz trafia na
wyspę cyklopa Polifema. Cyklopy są nieprzyjemnymi, niecywilizowanymi
olbrzymami z jednym okiem. Odyseusz wraz ze swoimi ludźmi wchodzą do
jaskini olbrzyma. Gdy Polifem wraca, nie pozwala im odejść z jaskini
zasłaniając wejście głazem. Potem, rozrywa i zjada parę osób z załogi.
Odyseusz próbuje zabić Polifema mieczem, ale wie, że tylko cyklopy są na
tyle silne, aby poruszyć głaz blokujący wejście do jaskini. Mając na celu dobro
załogi, szybko obmyśla plan ucieczki. Mówi on Polifemowi, że nazywa się
"Nikt" i daje mu do wypicia wino. Pijany olbrzym zasypia. Odyseusz z załogą
znajduje drewniany słup, podpala go w ogniu i uderza nim Polifema w oko,
oślepiając go.
Cyklop cd.
Gdy Polifem krzyczy w agonii, inne cyklopy z wyspy odpowiadają na jego
wezwanie. Będąc poza jaskinią pytają go kto go zranił. Polifem odpowiada "Nikt
mnie oślepił" (co w grece jest równoważne do nikt mnie nie oślepił) więc reszta
cyklopów opuszcza go. Następnego ranka Polifem (ciągle ślepy) wypuszcza
swoje owce z jaskini, ale sprawdza czy nikt nie wsiadł na nie, upewniając się, że
ludzie Odyseusza nie uciekli. Natomiast oni złapali się brzuchów owiec, żeby
wydostać się z pułapki. Kiedy Odyseusz jest już na swoim statku, krzyczy do
Polifema i mówi mu swoje prawdziwe imię. Zdenerwowany cyklop rzuca dużym
głazem, prawie trafiając w statek. Potem, w formie zemsty, pomodlił się do
swego ojca Posejdona, aby Odyseusz nigdy nie dotarł do Itaki, a jeśliby jednak
mu się to udało to straci całą załogę, statek i zastanie dom w rozbiciu. Ostatnie
słowa modlitwy stają się głównym wątkiem "Odysei".
Syreny
• Podróż Odyseusza do domu prowadzi go do wyspy syren. Syreny, to
piękne pół kobiety, pół ptaki które śpiewając pięknie przyciągają do
siebie żeglarzy, po czym ich statki ulegają zniszczeniu a oni sami giną.
Odyseusz mówi swoim ludziom, żeby zatkali sobie uszy woskiem
pszczelim, żeby nie usłyszeli śpiewu. Mówi także, żeby przywiązać go do
masztu, aby nie mógł pójść do syren, gdy usłyszy ich głos. Ponieważ Odys
chciał usłyszeć śpiew syren i przeżyć. Podczas przepływania obok wyspy
Odyseusz rzuca się, próbuje oswobodzić i błaga kompan by go
oswobodzili. Ale załoga uwalnia Odyseusza dopiero wtedy kiedy zaczyna
zachowywać się spokojniej. Dopiero wtedy wyjmują wosk z uszu. Po tym
jak żeglarze odpłynęli syreny w smutku rzucają się w odmęty wód.
Kalipso
• Po odpłynięciu z obszaru wyspy syren, Odyseusz trafia na wyspę
Ogygia. Zamieszkuje ją nimfa Kalipso, która zmusza go, aby został z nią
– trwa to 7 lat. Później Hermes przychodzi do Kalipso mówiąc, iż
bogowie powiedzieli, że ma uwolnić Odyseusza. Kalipso obiecuje
Odyseuszowi nieśmiertelność jeśli zostanie, ale on postanawia wrócić
do swojej żony Penelopy. Następnie buduje tratwę i opuszcza wyspę
Kirke
• Niedługo później zatrzymano się na wyspie Ajai, na której mieszkała
czarodziejka Kirke. Towarzysze Odyseusza, którzy wyszli na zwiady,
zostali przez nią zamienieni w trzodę chlewną. Dzięki pomocy
Hermesa – podarowanej przez niego roślinie, która czyniła
niewrażliwym na czary Kirke – zachował swoją postać. Widząc swą
bezsilność, władczyni wyspy przywróciła zamienionym w świnie
dawną postać i gościła przybyszy przez rok. Następnie dała ich
przywódcy kilka dobrych rad odnośnie dalszej podróży.
W kraj Feaków
• Po morskiej burzy, Odys trafia na wyspę Feaków. Tam odnajduje go
Nauzykaa, która zabiera go do pałacu jej ojca, króla Alkinoosa.
Podczas pobytu u króla, Odyseusz opowiada swoje przygody z podróży
po wojnie trojańskiej. Po czym Alkinoos daje Odyseuszowi statek i
wysyła go do jego rodzinnego kraju, Itaki. Po tym jak Odyseusz opuścił
Itakę, Posejdon zamienił każdego mieszkańca tego kraju w skałę.
Powrót do domu
• Przez cały czas, Penelopa trzymała zalotników z dala od siebie. Obiecała, że
wybierze jednego z nich, gdy skończy tkać sukno pogrzebowe dla teścia.
Jednakże, każdej nocy rozpruwa pracę z poprzedniego dnia. Historia staje się
bardziej prawdziwa przez niepokój Penelopy. Bogini Atena powoduje, że
Penelopa czuje potrzebę do manifestowania siebie, i podsycania pożądania
zalotników.
• Odyseusz ostatecznie wraca do Itaki, gdzie Atena zamienia go w żebraka. Idzie
on do swojego domu i spotyka swego syna Telemacha, który jako jedyny (i
później jedna ze służących Penelopy) rozpoznaje go. Razem zabijają zalotników,
którzy zamierzali poślubić Penelopę i zyskać władzę nad jego królestwem.
Później rodziny zalotników przychodzą zabić Odyseusza żeby się zemścić, lecz
wówczas Atena dokonuje interwencji, wprowadzając pokój na wyspie.
• żona Odyseusza, matka
Telemacha, wzór wiernej żony;
przez okres dwudziestu lat
oczekiwała powrotu męża (10 lat
wojny trojańskiej i 10 lat tułaczki
Odyseusza), zwodząc ubiegających
Penelopa się o jej rękę zalotników
(przyrzekła wybrać jednego z nich
na męża, gdy ukończy tkać szatę
dla swojego teścia) przy pomocy
podstępu (aby odwlec ukończenie
szaty, pruła nocą tkaninę, nad
którą pracowała w dzień).
Telemach
Syn Odyseusza i Penelopy. Razem z matką czekał 20 lat na
powrót ojca z wojny trojańskiej. W czasie nieobecności
Odyseusza opiekował się nim zaufany przyjaciel ojca Mentor.
Kiedy Telemach dorósł, postanowił wyruszyć w podróż, w
poszukiwaniu informacji o ojcu. Zalotnicy wysłali okręt, który
miał zniszczyć statek Telemacha, na nieszczęście zalotników
Telemach kazał popłynąć inną drogą, dzięki temu uratował
siebie i całą załogę. Odwiedził Menelaosa i Nestora. Po
powrocie na Itakę stanął przy ojcu w walce z zalotnikami
Penelopy. Po śmierci ojca ożenił się z Kirke. Narodził im się syn
Latynus, przodek mieszkańców Italii, Latynów.
Polifem
Cyklop. Uchodził za syna boga Posejdona i
jego kochanki, nimfy.
Mieszkał na Sycylii. Uwięził Odyseusza i jego
kompanów przy okazji zjadając paru z nich.
Błagał Posejdona o to by król Itaki nigdy już
nie wrócił do domu, a jeśli dane mu będzie
jednak zobaczyć rodzinną wyspę, to niech
przybędzie sam, bez statku i niech zastanie
swe domostwo w kłopotach.
Kalipso
Nimfa żyjąca na Ogygii wyspie identyfikowanej
różnymi rzeczywistymi wyspami na Morzu
Śródziemnym i Oceanie Atlantyckim. Uchodziła za
córkę tytana Atlasa lub Heliosa. To przez
wspieranie ich podczas tytanomachii została
uwięziona na Ogygii i skazana na przyjmowanie
sławnych herosów, w tym Heraklesa. Trzyma go
przez siedem lat jako zakładnika na Ogygii chcąc go
uczynić swoim nieśmiertelnym mężem. Odys ma
odmienne plany – pragnie wrócić do swojej
ukochanej żony Penelopy.
Kirke Heliosa i jednej z nimf –
Perseis ,siostra Ajetesa i Pazyfae.
Wróżbitka, jedna z bohaterek
Odysei. Prawdopodobnie mieszkała
na wyspie Ajai. To właśnie ona
gościła przez rok powracającego
spod Troi Odyseusza. Zmieniła
towarzyszy Odyseusza w świnie, a
jego jako jedynego odpornego na
jej czary przetrzymywała na swojej
wyspie. Wierząc w swoją niemoc
odmieniła załogantów z powrotem
w ludzi.
Feakowie