‫د ماليــــــــې وزارت‬

‫د پالــــیسۍ معـینیت‬

‫د څارنې او ارزونې لپاره د مدیریت د‬

‫معلوماتو سیسټم(‪)MIS‬‬

‫‪Prepared by : Hikmatullah Khan‬‬

‫‪March 2024‬‬
 ‫مقدمه‬
‫‪ ‬نن به موږ د څارنې او ارزونې (‪ )M&E‬په څانګو کې د مدیریت د‬
‫معلوماتو سیسټم (‪ )MIS‬پر اهمیت باندې بحث وکړو‪.‬‬

‫‪ ‬موږ به دا وڅیړو چې څنګه یو ښه ډیزاین شوی د مدیریت د معلوماتو‬

‫سیسټم (‪ )MIS‬کولی شي د څارنې او ارزونې (‪ )M&E‬فعالیت ته وده‬
‫ورکړي‪ ،‬پروسې منظمې کړي‪ ،‬او غوره پایلې رامنځته کړي‪.‬‬
‫‪2‬‬
 ‫د مدیریت د معلوماتو سیسټم (‪ )MIS‬د څارنې او‬
‫ارزونې (‪)M&E‬په برخه کې‬

‫• د مدیریت د معلوماتو سیسټم (‪ )MIS‬د برنامو یا پروژو د پرمختګ د‬

‫ارزونې‪ ،‬ګټورتیا او اغیزمنتیا لپاره په سیستماتیکه توګه د معلوماتو‬
‫راټولولو‪ ،‬څیړلو او تفسیرولو ته وده ورکوي‪.‬‬

‫• د مدیریت د معلوماتو سیسټم (‪ )MIS‬د یو حیاتي میکانیزم په توګه کار‬

‫کوي‪ ،‬چی د پالیسی معینیت پدې توانوي چې خپلې ستراتیژۍ اصالح‬
‫کړي‪ ،‬حساب ورکونې ته وده ورکړي‪ ،‬او د دوامداره پرمختګ څخه‬
‫ډاډ ترالسه کړي‪.‬‬
‫د مدیریت د معلوماتو سیسټم (‪)MIS‬‬
‫ارزښت‬
‫الف‪ :‬د معلومـــاتو مــــــدیریت او ادغـــــام‬

‫ریـــــښتـــــینـــي وخت څــــــــــــارنه‬ ‫ب‪:‬‬

‫د معلومــاتو منـــــــظم تــــــــــــــحلیل‬ ‫ج‪:‬‬

‫د اجــــــرااتو راپـــــــور ورکـــــــــول‬ ‫د‪:‬‬

 ‫د مدیریت د معلوماتو سیسټم (‪ )MIS‬ارزښت‬

‫الف‪ :‬د معلوماتو مدیریت او ادغام‬

‫‪ MIS -۱‬د بېالبېلـو سـرچینو د معلومـاتو پـه اغـیزمن مـدیریت او ادغـام کې اسـانتیاوې‬
‫کـوي او ‪ M&E‬ډیپـارټمنټونو تـه وړتیـا ورکـوي چې لـوی مقـدار‬ ‫چمتـو‬
‫معلومات په اسانۍ سره مدیریت کړي‪.‬‬

‫‪ MIS -۲‬د معلومـاتو د زېرمـو پـه مرکـزي کولـو او د معیـاري فـارمټونو پـه کـارولو سـره‬
‫د د معلومـاتو ویشـلي زیـرمې لـه منځـه وړي او د معلومـاتو کیفیت لـوړوي او دقیـق او‬
‫باوري لیدلوری رامنځته کوي‪.‬‬
 ‫د مدیریت د معلوماتو سیسټم (‪ )MIS‬ارزښت‬

‫ریــــښتــــیني وخت څــــــــارنه‬ ‫ب‪:‬‬

‫‪ MIS -۱‬د ‪ M&E‬برخې په ریښتیني وخت کې د څارنې پر وړتیاوو توانوي‪.‬‬

‫پالیسۍ‬ ‫‪ -۲‬په ریښتیني وخت کې د معلوماتو د پروسس او راټولولو له وړتیا سره د‬

‫معینیت کولی شي چې پرمختګ وڅاري‪ ،‬نوي مخته راغلي ستونزې په ګوته کړي او پر‬
‫وخت مداخله وکړي‪.‬‬

‫‪ MIS -۳‬ګټوره او اغیزمنه پریکړه نیونه فعالوي چې د برنامو او پروژو د ښه والي‬

‫او اغیزمنتوب د زیاتوالي المل کیږي‪.‬‬
‫‪6‬‬
 ‫د مدیریت د معلوماتو سیسټم (‪ )MIS‬ارزښت‬

‫ج ‪ :‬د معلــــــوماتو منـــــــــظم تحــــــلیل‬

‫‪ -۱‬د معلومـاتو تحلیـل او څیړنـه د ‪ M&E‬یـوه مهمـه برخـه ده‪ ،‬او ‪ MIS‬د اغـیزمن او ګټـور تحلیـل‬
‫او څیړنې لپاره ځواکمنې سرچینې چمتو کوي‪.‬‬

‫‪ MIS -۲‬د معلومـاتو د پروسـس پـه اتوماتیـک کولـو سـره د السـي تحلیلونـو او څـیړنو لپـاره اړین‬
‫وخت او کوښـښ راکمـوي او د ‪ M&E‬متخصصـین پـدې توانـوي چې د معلومـاتو څخـه د یـو‬
‫معنی لرونکي لیدلوري پر را ایستلو او تفسیر تمرکز وکړي‪.‬‬

‫‪ -۳‬دا د شواهدو پر بنسټ پریکړه کولو او ال هدفمندو مداخلو المل کیږي‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫د مدیریت د معلوماتو سیسټم (‪ )MIS‬ارزښت‬

‫د‪ :‬د اجـــــــرااتو راپور ورکــــــــول‬

‫‪ MIS -۱‬د لویو او هراړخیزو کړنو او فعالیتونو د راپورونو جوړولو پروسه ساده کوي‪.‬‬

‫د ‪ M&E‬ډیپارټمنټونه کولی شي د فعالیتونو او کړنو کلیدي ځانګړنې وګوري‪ ،‬د ټاکل شوو موخو پر لور شوی پرمختګ‬ ‫‪-۲‬‬
‫وڅاري‪ ،‬او پایلې په ګټوره توګه ګټه اخیستونکو ته ولیږدوي‪.‬‬

‫دا روڼتیا او حساب ورکونه ال زیاتوي‪.‬‬ ‫‪-۳‬‬

‫‪8‬‬
‫د ‪ M&E‬لپـــاره د یو ګـټور(‪ )MIS‬سیستم مهـمې ځـــانګړتیاوې‬

‫الف‪ :‬د معلوم ــــــاتو راټولـــــول او زېرمـــه کول‬

‫ب‪ :‬د معلومـــــــــــاتو تحلـــیلول‪،‬څیړل او ښـودل‬

‫ج‪ :‬یـــــــــــووالی او د همـــــــکارۍ وړتــــــــیا‬

‫د‪ :‬کارونــــــــکو لپاره دوستانـــــــــــــــــــه فضا‬

‫‪9‬‬
 ‫الف‪ :‬د معل ـــــــوماتو راټولــــــــــــول او زېرمه کـــول‬

‫‪ -۱‬یو ګټور ‪ MIS‬باید ‪ M&E‬ته د معلوماتو د راټولولو ځواکمن مکانیزمونه وړاندې کړي چې د معلوماتو‬
‫یووالۍ او ساتنه تضمینوي‪.‬‬

‫‪ -۲‬همدارنګه باید د څارنې او ارزونې د فعالیتونو په وسیله د تولید شوو معلوماتو د ډیریدونکي حجم د تطبیق‬
‫لپاره د زیرمه کولو غوره حل الرې وړاندې کړي‪.‬‬

‫ب‪ :‬د معلوماتو تحــــــلیلول‪،‬څــــــیړل او ښـــــــودل‬

‫‪ MIS‬باید د معلوماتو د تحلیل او څیړنې لپاره پرمختللي وړتیاوې ولري لکه احــــــصائیوي مـډل جوړونه‪،‬‬
‫بهیري تــــــجزیه او تــــــحلیل او وړاندویونـــــــکي تــــــــــــجزیه او تحــــــــلیل‪.‬‬

‫‪10‬‬
 ‫ج‪ :‬یـــــــــــووالی او د همـــکارۍ وړتــــــــیا‬

‫‪ -۱‬د تـــــکراري معلوماتو څخه مخنیوی‬

‫‪ -۲‬دا بېالبېل ډیــپارتمنــــــټونه‪ ،‬برخې او برنامې سره نښلوي‪.‬‬

‫د‪ :‬کارونــــــــکو لپاره دوستانـــــــــــــه فضا‬

‫‪ -۱‬د کارونکو لپاره دوستانه فضا په پراخه کچه د ‪ MIS‬د منلو او ګټورې کارونې لپاره ډیره مهمه ده‪.‬‬

‫‪ -۲‬د ‪ M&E‬د مختلفو تخنیکي مهارتونو متخصصین باید وکولی شي چې سیستم په اسانه هدایت کړي‪ ،‬معلومات‬
‫ور زیات کړي‪ ،‬راپورونه تولید کړي او له پراخې روزنې پرته لیدلوري او پایلې راوباسي‪.‬‬

‫‪11‬‬
 ‫په بریالۍ توګه منل کیدل او پلي کول‬

‫الف‪ .‬د رهبــــــرۍ او ګټــــه اخیستونـــــــکو ترمنځ ښــــــکیلتــــیا‬

‫ب‪ .‬د ظــــــــــــرفیت لــــــــوړول‬

‫ج‪ .‬دوامــــــداره پـــــــــــرمختګ‬

‫‪12‬‬
 ‫الف‪ .‬د رهبرۍ او ګټه اخیستونکو ترمنځ ښکیلتیا‪:‬‬

‫‪ -۱‬د ‪ M&E‬لپاره د ‪ MIS‬په بریالۍ توګه پلي کول په ټولو سطحو کې د رهبرۍ ځواکمن مالتړ او د ګټه اخیستونکو فعال ګډون ته اړتیا لري‪.‬‬

‫‪ -۲‬دا امر د معلوماتو پر بنسټ د پریکړې نیونې فرهنګ ته وده ورکوي او په شتو کاري جریانونو او بهیرونو کې د ‪ MIS‬ادغام کولو ته ارتقا‬
‫ورکوي‪.‬‬

‫ب‪ .‬د ظرفیت لوړول‪:‬‬

‫‪ -۱‬تر ټولو لوړې کچې ته د ‪ MIS‬د ګټورتیاوو رسولو لپاره په ظرفیت لوړولو باندې پانګه اچونه اړینه ده‪.‬‬

‫‪ -۲‬د ‪ M&E‬کارمندانو او نورو کارمندانو څخه مالتړ او روزنه ورکول دوی د سیستم د ګټور کارولو‪ ،‬د معلوماتو تفسیر او د سیستم له وړتیا څخه‬
‫د بشپړې ګټې اخیستنې لپاره مجهز کوي‪.‬‬

‫‪13‬‬
 ‫ج‪ .‬دوامداره پرمختګ‪:‬‬

‫‪ MIS‬یو ژوندی سیستم دی چې باید د اړتیاوو له بدولون او تکنالوژیکي پرمختګ سره سم وده او تکامل وکړي‪.‬‬ ‫‪-۱‬‬

‫‪ -۲‬په منظمه توګه څارنه او ارزونه په سیستم کې د ال پراختیا لپاره د ساحو پیژندلو‪ ،‬د سیستم تشو په نښه کولو او د نویو اړتیاوو‬
‫سره د انطباق لپاره ډېره مهمه ده‪.‬‬

‫‪14‬‬
 ‫) ) پلي کړي‬MIS‫) لپاره د مدیریت معلوماتو سیسټمونه‬M&E( ‫د هغو سازمانونو څو بیلګې چې په بریالیتوب سره یې د‬

1. ‫بانک جهانی‬ The World Bank :

The World Bank has implemented an MIS called the Results Monitoring System (RMS) to enhance its M&E efforts. The RMS provides a comprehensive
platform for data collection, storage, analysis, and reporting across various sectors and projects. It enables the Bank to track progress, measure outcomes, and
evaluate the impact of its interventions globally.

2. ‫د ملګرو ملتونو پراختیايي پروګرام‬ United Nations Development Programmed (UNDP):

UNDP has implemented the Results-Based Management (RBM) system, which incorporates an MIS for M&E. The RBM system enables the organization to
monitor and evaluate the effectiveness of its development projects and programs worldwide. It provides a centralized platform for data management, analysis,
and reporting, facilitating evidence-based decision-making and accountability.

3. ‫د ژغورنې نړیواله کمېټه‬ International Rescue Committee (IRC):

IRC, a humanitarian organization, has successfully implemented an MIS for M&E to support its operations in crisis-affected regions. The MIS allows IRC
to collect and analyze data on program performance, impact, and client outcomes. It helps the organization in monitoring the delivery of services, making
informed decisions, and improving the effectiveness of its interventions.

4. ‫ د متحـده ایـاالتو د نړیـوالې پراختیا اداره‬United States Agency for International Development (USAID):
USAID has implemented the Development Information Solution (DIS) as its M&E MIS. The DIS provides a comprehensive platform for data
collection, analysis, and reporting across USAID's programs and projects worldwide. It supports evidence-based decision-making, performance monitoring,
and reporting to ensure accountability and program effectiveness.
15
 ‫پایله‬
‫‪ -۱‬په پایله کې د مدیریت د معلوماتو سیستمونه (‪ )MIS‬د څارنې او ارزونې د برخو‬
‫په پیاوړي کولو کې بنسټیز رول لري‪.‬‬

‫‪ -۲‬د ‪ MIS‬د ځواک په کارولو د پالیسۍ معینیت کولی شي چې د معلوماتو مدیریت‬

‫ساده کړي‪ ،‬پر ریښتیني وخت څارنه ډېره کړي‪ ،‬د معلوماتو تجزیه او تحلیل اسان کړي‬
‫او راپور ورکولو ته ښه والۍ وروبښي‪.‬‬
‫‪ -۳‬په بریالي توګه د یو ګټور ‪ MIS‬جوړول او اجرا ځواکمنې رهبرۍ‪ ،‬د ګټه‬
‫اخیستونکو مشارکت‪ ،‬ظرفیت لوړونې او د دوامداره پرمختګ ژمنتیا ته اړتیا لري‪.‬‬

‫‪ -۴‬د ‪ MIS‬منل د ‪ M&E‬دیپارتمنتونه توانوي تر څو د معلوماتو پر بنسټ پریکړې‬

‫ونیسي‪ ،‬د برنامو اغیز تر ټولو لوړې کچې ته ورسوي او مثبت تغیرات رامنځته کړي‪.‬‬
‫• همکاري او د پوهې شریکول‪ MIS :‬د برنامو په طراحۍ او اجرا کولو کې د ښکیلو اړخونو‬
‫ترمنځ همکاري او د پوهې شریکول آسانوي‪ .‬دا یو متمرکز پلټفرم چمتو کوي چې په هغه کې ګټه‬
‫اخیستونکي کولی شي چې معلوماتو‪ ،‬لیدلورو او غوره میتودونو ته السرسۍ ولري او سره‬
‫شریک یې کړي‪ .‬دا یو مشارکتي محیط ځواکمن کوي او ادارې توانوي چې د برنامو د ډیزاین او‬
‫اجرا د ال ښه کولو لپاره جمعي پوهه او تجربې وکاروي‪.‬‬

‫• د اغیزو ارزونه‪ :‬له مخکې ټاکل شوو موخو او ځانګړنو سره د برنامو د پایلو د پرتله کولو په‬
‫وسیله‪.‬‬
‫پوښتنې‬

‫?‬
‫‪18‬‬