CHƯƠNG 1:

ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT

NAM RA ĐỜI VÀ LÃNH ĐẠ
ĐẤU TRANH GIÀNH
CHÍNH QUYỀN (1930 – 1945)

PGS.TS NGÔ VĂN HÀ

Đà Nẵng, 2021
 Nội dung chính
1. Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời và Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng

2. Đảng lãnh đạo đấu tranh giành chính quyền 1930 - 1945
 PHẦN 1:
ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM RA ĐỜI
VÀ CƯƠNG LĨNH CHÍNH TRỊ ĐẦU
TIÊN CỦA ĐẢNG THÁNG 2 - 1930
1. BỐI CẢNH LỊCH SỬ
 Tình hình thế giới
 Chủ nghĩa tư bản phát triển và nhu cầu xâm chiếm thuộc địa

Phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc phát triển

Cách mạng tháng Mười Nga thành công (1917) và Quốc tế Cộng sản
được thành lập (1919) đã ảnh hưởng mạnh mẽ và thức tỉnh phong trào
giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa, trong đó có Việt Nam
Tình hình Việt Nam
LOGIC VẤN ĐỀ:
1. Thực dân Pháp xâm chiếm Việt Nam
2. Xâm chiếm xong, Pháp tiến hành khai thác thuộc địa ở Việt
Nam
3. Hậu quả của cuộc khai thác
4. Xuất hiện nhiều các phong trào đấu tranh yêu nước
5. Quá trình ra đi tìm đường cứu nước của Nguyễn Ái Quốc
6. Thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam
* Qúa trình thực dân Pháp xâm lược Việt Nam

BÁN ĐẢO SƠN LỤC TỈNH NAM

GIA ĐỊNH
TRÀ KỲ

2 BẢN HIỆP
HOÀN THÀNH ƯỚC: HẮC
XÂM CHIẾM MIỀN BẮC
MĂNG -
VIỆT NAM PATOLOP
* Qúa trình khai thác thuộc địa của thực dân Pháp ở Việt Nam
ĐỒN ĐIỀN,
KHOÁNG
SẢN
KINH TẾ -
CHÍNH SÁCH
THUẾ
CHÍNH
SÁCH KHAI
CHÍNH TRỊ -
CHIA ĐỂ TRỊ
THÁC
THUỘC ĐỊA
NGU DÂN,
VĂN HÓA – XÃ HỘI ĐẦU ĐỘC
NHÂN DÂN
* Hậu quả của chính sách khai thác thuộc địa ở Việt Nam
 Về mặt xã hội: phân hóa thành các giai cấp khác nhau
+ Giai cấp địa chủ: phân hóa thành đại địa chủ - địa chủ vừa và nhỏ
+ Giai cấp nông dân
+ Giai cấp vô sản
+ Giai cấp tư sản
+ Tầng lớp tiểu tư sản
- Yêu cầu đặt ra cho xã hội Việt Nam: Độc lập,tự do, ruộng đất
* Các phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp
 Theo khuynh hướng phong kiến: Phong trào Cần Vương, Khởi nghĩa Yên Thế

 Theo khuynh hướng dân chủ tư sản:

+ Phan Bội Châu (theo xu hướng bạo động, nhờ Nhật đánh Pháp)

+ Phan Châu Trinh (cải cách)

+ Khởi nghĩa Yên Bái của Nguyễn Thái Học

Tất cả đều thất bại

Nhận xét các phong trào yêu nước khi Pháp xâm lược
- Các phong trào theo khuynh hướng phong kiến: chứng tỏ giai cấp phong kiến và hệ tư
tưởng phong kiến không đủ điều kiện để lãnh đạo phong trào yêu nước ở Việt Nam

- Các phong trào theo khuynh hướng dân chủ tư sản:

+ Các phong trào diễn ra sôi nổi, liên tục, lôi kéo được quần chúng, nhiều hình thức đấu
tranh

+ Hạn chế: về giai cấp, đường lối chính trị, hệ thống tổ chức, phản ánh sự yếu kém và bất
lực của giai cấp tư sản trước yêu cầu giải phóng dân tộc
2. NGUYỄN ÁI QUỐC CHUẨN BỊ CÁC ĐIỀU KIỆN
THÀNH LẬP ĐẢNG
• Ngày 5/6/1911 Người ra đi tìm đường cứu nước

• Cách mạng Tháng Mười Nga

• Tháng 7 – 1920, Nguyễn Ái Quốc đọc bản Sơ thảo lần thứ nhất
những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa , do Lê
Nin viết đăng trên báo Nhân Đạo

• Tham gia thành lập Đảng Cộng sản Pháp

HỒ CHÍ MINH LỰA CHỌN ĐI THEO CON ĐƯỜNG

CÁCH MẠNG VÔ SẢN
a) Chuẩn bị về tư tưởng cho sự thành lập Đảng

• Sáng lập tờ báo Le Paria (Người cùng khổ)

• Hoàn thành tác phẩm Bản án chế độ thực dân Pháp

(1925)

• Xuất bản tác phẩm Đường Cách mệnh (1927)

 b) Chuẩn bị về chính trị cho sự thành lập Đảng
• Cách mạng Việt Nam phải trải qua 2 giai đoạn giải phóng dân tộc mở
đường tiến lên chủ nghĩa xã hội

• Cách mạng Việt Nam là một bộ phận của cách mạng thế giới

• Cách mạng là việc chung của cả dân chúng, không phải của một, hai người

• Cách mạng muốn thắng lợi thì phải có một đảng cộng sản lãnh đạo
c) Chuẩn bị về tổ chức cho sự thành lập Đảng

• Người thành lập Hội liên hiệp thuộc địa

• Lập nhóm Cộng sản đoàn (2 – 1925)

• Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên (6-1925), ra tờ báo Thanh
Niên

• Đưa thanh niên sang bồi dưỡng về lý luận chính trị ở Quảng
Châu,
3. THÀNH LẬP ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM VÀ CƯƠNG
LĨNH CHÍNH TRỊ ĐẦU TIÊN CỦA ĐẢNG
* Các tổ chức cộng sản ra đời
•Đông Dương Cộng sản Đảng: Ngày 17-6-1929
•An Nam Cộng sản Đảng (11 -1929)
•Đông Dương Cộng sản Liên đoàn( 9/1929)
* Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam

-Địa điểm: Cửu Long (Hồng Kông)

-Thành phần tham dự: 2 đại biểu Đông Dương Cộng sản Đảng; 2 đại
biểu An Nam Cộng sản Đảng, dưới sự chủ trì của lãnh tụ Nguyễn Ái
Quốc

-Hội nghị quyết định lấy tên Đảng: Đảng Cộng sản Việt Nam

- Thông qua các văn kiện: Chánh cương vắn tắt của Đảng, Sách lược
vắn tắt của Đảng
 *Nội dung Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng
MỤC TIÊU CHIẾN LƯỢC

NHIỆM VỤ CÁCH MẠNG

CƯƠNG
LĨNH LỰC LƯỢNG CÁCH MẠNG
CHÍNH TRỊ
ĐẦU TIÊN
CỦA ĐẢNG LỰC LƯỢNG LÃNH ĐẠO CÁCH MẠNG

PHƯƠNG PHÁP CÁCH MẠNG

MỐI QUAN HỆ CÁCH MẠNG VIỆT NAM VÀ

CÁCH MẠNG THẾ GIỚI
 - Mục tiêu cách mạng
TƯ SẢN DÂN QUYỀN
CÁCH MẠNG VÀ THỔ
ĐỊA CÁCH MẠNG
PHƯƠNG
HƯỚNG
CÁCH MẠNG
ĐI TỚI XÃ HỘI CỘNG
SẢN
 - Nhiệm vụ cách mạng

+ Nhiệm vụ chủ yếu trước mắt: Đánh đổ đế quốc Pháp và bọn phong
kiến, làm cho nước An Nam được độc lập

+ Xã hội: làm cho dân chúng được tự do, nam nữ bình quyền, phổ
thông giáo dục theo công nông hóa

+ Kinh tế: thủ tiêu hết các quốc trái, thâu hết sản nghiệp lớn, ruộng đất
của tư bản, bỏ sưu thuế cho dân cày, mở mang công nghiệp, nông
nghiệp, thi hành luật ngày làm 8h
- Lực lượng cách mạng LỰC LƯỢNG
NÔNG DÂN CƠ BẢN
LÃNH ĐẠO:
CÔNG NHÂN GCCN

TẦNG LỚP TIỂU

LỰC LƯỢNG TƯ SẢN, TRÍ
CÁCH MẠNG THỨC
TRUNG, TIỂU
ĐỊA CHỦ
TƯ SẢN DÂN
TỘC
 - Lãnh đạo cách mạng

GIAI CẤP CÔNG ĐẢNG CỘNG SẢN

NHÂN VIỆT NAM
- Phương pháp cách mạng

BẠO LỰC CÁCH

PHƯƠNG PHÁP
MẠNG CỦA
CÁCH MẠNG
QUẦN CHÚNG
 - Mối quan hệ giữa cách mạng Việt Nam và cách mạng thế giới

- Cách mạng Việt Nam là một bộ phận của cách mạng thế giới

- Phải thực hiện đoàn kết quốc tế

4. Ý NGHĨA CỦA VIỆC THÀNH LẬP
ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
• Chấm dứt sự bế tắc về đường lối, tạo ra một bước ngoạt lịch sử dân
tộc: Cách mạng Việt Nam là một bộ phận của cách mạng thế giới

• Chứng tỏ giai cấp công nhân đã trưởng thành

• Lựa chọn con đường cách mạng vô sản là con đường duy nhất đúng

• Là một bước ngoạt, trở thành nhân tố hàng đầu quyết định đưa cách
mạng Việt Nam đến thắng lợi
 PHẦN 2:
ĐẢNG LÃNH ĐẠO QUÁ TRÌNH ĐẤU
TRANH GIÀNH CHÍNH QUYỀN 1930 -
1945
 PHONG TRÀO 1930 - 1935

CAO TRÀO ĐẤU TRANH DÂN CHỦ

(1936 – 1939)

1930 - 1945 PHONG TRÀO GIAI PHÓNG DAN TỘC

1939 - 1945

TÍNH CHẤT, Ý NGHĨA, KINH NGHIỆM

1. PHONG TRÀO CÁCH MẠNG 1930 -
1931 VÀ KHÔI PHỤC PHONG TRÀO
1932 -1935
 1.1 Phong trào Cách mạng 1930 -1931
- Hoàn cảnh lịch sử:

•Cuộc khủng hoảng 1929-1933 làm cho mâu thuẫn trong lòng xã hội tư bản phát
triển gay gắt

•Ở Đông Dương, thực dân Pháp tăng cường bóc lột, khủng bố làm mâu thuẫn gay gắt

-Cao trào Xô viết Nghệ Tĩnh

+ Trong năm 1930 -1931, cao trào của của công nhân Nghệ An, Hà Tĩnh

+ Năm 1931, thực dân Pháp tiến hành “Khủng bố trắng”

 1.2 Luận cương chính trị của Đảng Cộng sản Đông Dương

- Phương hướng chiến lược:

+ Lúc đầu: là một cuộc cách mạng tư sản dân quyền có tính chất thổ địa và
phản đế

+ Sau đó: phát triển, bỏ qua thời kỳ tư bổn mà tranh đấu thẳng lên chủ nghĩa
xã hội

CÁCH MẠNG TƯ SẢN DÂN

CHỦ NGHĨA XÃ HỘI
QUYỀN
- Nhiệm vụ cốt yếu của cách mạng tư sản dân quyền:

+ Đấu tranh đánh đổ các di tích phong kiến, đánh đổ cách bóc lột tiền tư bản,
thực hành thổ địa cách mạng triệt để

+ Đánh đổ đế quốc chủ nghĩa Pháp, làm cho Đông Dương hoàn toàn độc lập

+ Hai nhiệm vụ này có quan hệ khăng khít với nhau

+ Vấn đề thổ địa là “cái cốt của cách mạng tư sản dân quyền”, là cơ sở để
giành quyền lãnh đạo dân cày
- Lực lượng của cách mạng: Vô sản và nông dân là là động lực chính, trong đó
giai cấp vô sản là động lực chính và mạnh.

- Về lãnh đạo cách mạng: cần có một Đảng Cộng sản lãnh đạo

- Về phương pháp cách mạng:

+ Võ trang bạo động để giành chính quyền

+ Võ trang bạo động phải “tuân theo khuôn phép nhà binh”

- Cách mạng Đông Dương là một bộ phận với cách mạng vô sản thế giới
- Hạn chế của Luận Cương Tháng 10:

+ Nặng về đấu tranh giai cấp và cách mạng ruộng đất

+ Không tạo được khối liên minh dân tộc và giai cấp

+ Hạn chế trong phương pháp cách mạng.

 1.3 Cuộc đấu tranh khôi phục tổ chức và phong trào cách mạng Đại
hội Đảng lần thứ nhất (3 – 1935)

- Năm 1932: Chương trình hành động của Đảng Cộng sản Đông Dương

- Tháng 3, 1935: Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ nhất họp tại Ma Cao (Trung
Quốc), với 3 nội dung chính:

(1)Củng cố và phát triển Đảng

(2)Đẩy mạnh cuộc vận động tập hợp quần chúng

(3)Mở rộng tuyên truyền chống đế quốc, chống chiến tranh, ủng hộ Liên Xô và
cách mạng Trung Quốc
2. PHONG TRÀO DÂN CHỦ 1936 - 1939
- Điều kiện lịch sử:

+ Chủ nghĩa phát xít hình thành và nguy cơ chiến tranh thế giới thứ hai.

+ Quốc tế Cộng sản họp Đại hội VII tại Matxcova, xác định nhiệm vụ chống
chiến tranh phát xít, bảo vệ hòa bình và dân chủ

+ Mặt trận dân chủ Pháp thắng thế trong chính phủ Pháp và ban hành nhiều
quyền tự do, dân chủ trong đó có những quyền áp dụng ở thuộc địa, trong đó
có Việt Nam
- Chủ trương của Đảng
+ Hội nghị Trung ương 2 (1936)
+ Hội nghị Trung Ương 3 (1937)
+ Hội Nghị Trung Ương 4 (1937)
+ Hội nghị Trung Ương 5 (1938)

ĐƯỜNG LỐI ĐẤU TRANH DÂN CHỦ

- Phong trào đấu tranh đòi tự do, dân chủ, cơm áo, hòa bình

+ Cuộc vận động lập “Ủy ban trù bị Đông Dương Đại hội”

+ Phong trào đưa dân nguyện cho đặc phái đoàn của Mặt Trận Dân chủ Pháp

+ Các phong trào đòi quyền dân chủ khắp cả nước

+ Đấu tranh trong Nghị trường: đưa người Việt Nam vào bộ máy nhà nước của
Pháp tại Việt Nam

+ Đấu tranh trên báo chí, đấu tranh trên lĩnh vực văn học nghệ thuật
3. PHONG TRÀO GIẢI PHÓNG DÂN TỘC 1939-1945
BỐI CẢNH LỊCH SỬ VÀ 3 HỘI NGHỊ
TRUNG ƯƠNG

PHONG TRÀO CHỐNG PHÁP – NHẬT

1939 – 1945
CAO TRÀO KHÁNG NHẬT CỨU NƯỚC

TỔNG KHỞI NGHĨA GIÀNH CHÍNH

QUYỀN
 3.1 Bối cảnh lịch sử và chủ trương chiến lược mới của Đảng

- Bối cảnh lịch sử:

+ Tháng 9/1939: Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ

+ Ở Đông Dương, thực dân Pháp thi hành chính sách thời chiến, phát xít, đàn
áp phong trào cách mạng.

+ Tháng 9/1940: Nhật nhảy vào Đông Dương

* Chủ trương của Đảng (HN TƯ 6 – 7 – 8)

-Hội nghị TƯ lần thứ 6, tháng 11 năm 1939:

+ Khẩu hiệu cách mạng ruộng đất phải thay bằng khẩu hiệu chống địa tô, tịch
thu ruộng đất của đế quốc và địa chủ chia cho dân cày.

+ Thành lập Mặt trận dân tộc thống nhất phản đế Đông Dương
- HN Trung ương lần thứ 7, tháng 11 năm 1940:

+ Khẩu hiệu lúc này là phản đế, cách mạng giải phóng dân tộc cao hơn, song
nếu không làm cách mạng ruộng đất thì cách mạng phản đế cũng không
thành công

=) Đảng chưa thật dứt khoát với với chủ trương giải phóng dân tộc lên hàng
đầu
- Hội nghị TƯ lần thứ 8, tháng 5 năm 1941, Nguyễn Ái Quốc trực tiếp chủ trì
HN

+ Vấn đề chính, trước mắt là giải phóng dân tộc

+ Thành lập Mặt trận Việt Minh, với khẩu hiệu: Đoàn kết toàn dân, chống
Nhật, Pháp, giành độc lập, hoãn lại cách mạng ruộng đất.
+ HN TƯ 8, xác định những nội dung quan trọng:

 Thứ nhất, xác định mâu thuẫn chủ yếu, cấp bách: giữa dân tộc Việt Nam với
thực dân, đế quốc phát xít Pháp – Nhật

Thứ hai, dứt khoát chủ trương phải thay đổi chiến lược: phải đấu tranh giải
phóng dân tộc, tạm gác khẩu hiệu đánh đổ địa chủ, chia ruộng đất cho dân cày,
bằng khẩu hiệu tịch thu ruộng đất của đế quốc và Việt gian chia cho dân cày
nghèo

Thứ ba, các nước Đông Dương thực hiện chính sách “dân tộc tự quyết”
 Thứ tư, tập hợp mọi lực lượng dân tộc vào cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc

 Thứ năm, sau khi giành được độc lập dân tộc sẽ thành lập nước Việt Nam
dân chủ cộng hòa, theo tinh thần dân chủ, Nhà nước của toàn thể dân tộc

 Thứ sáu, khởi nghĩa vũ trang là nhiệm vụ trọng tâm của Đảng và nhân dân,
có thể tiến hành khởi nghĩa từng phần mở đường cho tổng khởi nghĩa
3.2 Phong trào chống Nhật – Pháp, đẩy mạnh chuẩn bị lực lượng cho cuộc
khởi nghĩa vũ trang

-Tháng 9/1940: Khởi nghĩa Bắc Sơn, thành lập đội du kích Bắc Sơn

-Tháng 11/1940 nổ ra khởi nghĩa Nam Kỳ

-Tháng 1/1941 nổ ra cuộc binh biến Đô Lương

-Tháng 10/1941: Việt Nam độc lập đồng minh (Việt Minh) ra đời.

-Năm 1943, Đảng công bố Đề cương văn hóa Việt Nam

- Đội du kích Bắc Sơn được phát triển thành Cứu quốc quân

- Tháng 10/1944: Hồ Chí Minh gửi thư cho đồng bào chủ trương về việc triệu
tập Đại hội đại biểu quốc dân

- Ngày 12/12/1944: Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân do đồng chí
Võ Nguyên Giáp tổ chức
3.3 Cao trào Kháng Nhật cứu nước

-Năm 1945: Chiến tranh thế giới thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc.

-Ngày 9/3/1945 Nhật đảo chính Pháp, độc chiếm Đông Dương

-Ngày 12/3/1945: Đảng ra chỉ thị Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta,
phát động kháng chiến chống Nhật cứu nước.

-Ngày 16/4/1945: thành lập Ủy ban giải phóng Việt Nam

-Ngày 15/5/1945: thống nhất các lực lượng vũ trang thành Việt Nam giải phóng
quân
- Tháng 5/1945: thành lập Chiến khu Việt Bắc

Cao – Bắc – Lạng – Hà – Tuyên - Thái

3.4 Tổng khởi nghĩa giành chính quyền

-Nhật đầu hàng đồng minh không điều kiện vào giữa tháng 8 năm 1945

-Ngày 13/8/1945, Đảng và Tổng bộ Việt Minh thành lập Ủy ban khởi nghĩa toàn
quốc, 23h cùng ngày ra Quân lệnh số 1 phát lệnh Tổng khởi nghĩa trong toàn quốc.

-Ngày 14-15/8/1945, Hội nghị Toàn quốc được diễn ra ở Tân Trào, phát động khởi
nghĩa trong toàn quốc trước khi quân Đồng Minh vào Đông Dương

-Ngày 16/8/1945: Đại hội Quốc dân họp ở Tân Trào quyết định Tổng khởi nghĩa, thi
hành chính sách 10 điểm của MTVM
- Ngày 19/8/1945: Giải phóng Hà Nội

- Ngày 23/8/1945: Giải phóng Huế

- Ngày 25/8/1945: giải phóng Sài Gòn

- Ngày 2/9/1945: Hồ Chí Minh đọc Tuyên Ngôn độc lập, khai sinh ra nước
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
4. TÍNH CHẤT, Ý NGHĨA VÀ KINH
NGHIỆM CỦA CÁCH MẠNG THÁNG TÁM
NĂM 1945
- Tính chất: Cách mạng Tháng Tám là cách mạng dân tộc, dân chủ, nhân dân

+ Đây là một cuộc cách mạng giải phóng dân tộc điển hình:

 Hoàn thành được nhiệm vụ hàng đầu của cách mạng là giải phóng dân tộc, giải
quyết được mâu thuẫn chủ yếu của xã hội Việt Nam

 Lực lượng CM là toàn thể dân tộc Việt Nam

 Thành lập được Nhà nước của toàn dân tộc

+ Đây là một cuộc cách mạng đậm tính nhân văn, hoàn thành một bước cơ bản trong
sự nghiệp giải phóng con người
+ Cách mạng Tháng Tám là một bộ phận của phe dân chủ chống phát xít, giải
quyết một số quyền lợi cho nông dân

+ Cách mạng tháng Tám có tính chất dân chủ, nhưng tính chất chưa được đầy
đủ và sâu sắc
- Ý nghĩa của cách mạng Tháng Tám năm 1945

+ Lần đầu tiên trong lịch sử các dân tộc thuộc địa, một Đảng 15 năm tuổi lãnh đạo
thành công, chính quyền về tay nhân dân, trở thành Đảng cầm quyền

+ Đập tan được xiềng xích của chủ nghĩa đế quốc gần trăm năm, chế độ phong kiến
hàng nghìn năm, lập nên Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa

+ Từ một nước thuộc địa thành một quốc gia độc lập, có chủ quyền
+ Mở đầu thời kỳ tan rã của chủ nghĩa thực dân, cổ vũ cho phong trào ĐTGPGT

+ Chứng tỏ đường lối của Đảng và tư tưởng Hồ Chí Minh là đúng đắn, sáng tạo
- Kinh nghiệm:

+ Thứ nhất: về chỉ đạo chiến lược (giương cao ngọn cờ độc lập dân tộc, giải quyết hài hòa
giữa giải phóng dân tộc với dân chủ, cách mạng ruộng đất)

+ Thứ hai, về xây dựng lực lượng: liên minh công nông, đoàn kết toàn dân

+ Thứ ba, về phương pháp cách mạng: bạo lực của quần chúng kết hợp với đấu tranh chính
trị và đấu tranh vũ trang, tiến hành chiến tranh du kích, khởi nghĩa từng phần tiến tới tổng
khởi nghĩa

+ Thứ tư, về xây dựng Đảng: xây dựng Đảng của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và
toàn dân tộc Việt Nam