Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi

Sunum Sahibi
Fotoğraf
Dönem V
ACİL PSİKİYATRİ

Prof. Dr. Tunç ALKIN

SUNUM HEDEFLERİ
• Acil psikiyatrik hastaya yaklaşım ve değerlendirme
ilkeleri
• Acil psikiyatrik tablolar
• İntihar
• Saldırganlık
• Acil serviste tedavi ilkeleri
• Psikiyatriste sevk
ACİL PSİKİYATRİK DURUM

• Uyum yapamamak
• Yardım isteği
• Stres verici olaylar
• Psikiyatrik hastalıklar

• ANKSİYETE ( İÇSEL YA DA DIŞSAL )

DEĞERLENDİRME

1- FİZİK ORTAM-mahremiyet…
2- EĞİTİLMİŞ YARDIMCILAR
3- MENTAL DURUM BAKISI
4- Gerekiyorsa “ÜST ARAMASI”
5- Gerekiyorsa “TESBİT”
HASTA HIZLA VE ANINDA DEĞERLENDİRİLMELİDİR...

• Acil servise geliş/getiriliş biçimi...

• Hastanın davranışı...
• Çevreden bilgi (tehlikelilik)...

DENETİM GEREKİYOR MU ?
ya da
VAR OLAN DENETİM KALDIRILMALI MI ?
DEĞERLENDİRME

• KRİZİN SAPTANMASI
• ANA YAKINMASI
• ÖYKÜ
• Psikiyatrik hastalıklar
• Tehlikeli davranışlar
• Tıbbi öykü
• FİZİK BAKI
• LAB İNCELEMELERİ
İNTİHAR DAVRANIŞI ( SUİSİD )
• ABD’de ölüm nedenleri arasında 8. sırada; gençlerde
daha üst sıralarda

• Genellikle psikiyatrik değerlendirmeden önce tıbbi

müdahale gereklidir

• Hasta stabilleştikten sonra hasta görülür ve intiharın

yineleme riski değerlendirilir
İNTİHAR

RİSK ETKENLERİ
• Erkek olma
• Yaşlı olma, ergenlik dönemi
• Yetersiz sosyal destek (dul, bekar, yalnız olma)
• Son 6 ayda bedensel sağlığın kötü olması
• Öyküde intihar girişiminin olması
• Alkol-madde bağımlılığı olması
TAMAMLANMIŞ İNTİHAR

PSİKİYATRİK HASTALIKLAR

Depresyon % 50-80
Alkol-madde bağımlılığı % 25
Şizofreni % 10
Deliryum/demans % 5
İNTİHARA YAKLAŞIM

• HASTA MUTLAKA KORUNMALIDIR...

• HEKİMİN YASAL SORUMLULUĞU VARDIR !
• PSİKİYATRİ KONSÜLTASYONU İSTENMELİ
• Hastaneye yatırmak; gerekirse zorla...
• Ayaktan tedavi;
• Çevre desteği varsa ve
• İlk 48 saatte tekrar görülmeli ...
SALDIRGAN HASTA

• BİYOLOJİK
(Düşük BOS 5-HİAA düzeyi, testosteron, alkol-madde
kullanımı vb)

• PSİKOSOSYAL ETKENLER
(aile içi şiddet, kalabalık, yoksulluk ve evliliğin
bozulması, silaha erişim)

• PSİKİYATRİK HASTALIKLAR
SALDIRGAN HASTA
• PSİKOTİK BOZUKLUKLAR (şizofreni, bipolar bzk., paranoid bzk.)
• MADDE KULLANIM BZK.
• TRAVMA SONRASI STRES BZK.
• KİŞİLİK BOZUKLUKLARI (antisosyal, borderline, paranoid kişilikler)
• BEYİN HASTALIKLARI (epileptik, deliryum)

PSİKİYATRİDE: «madde etkisi» + «gerçeği değerlendirme bozukluğu»

GENEL TIPTA: «ajite hasta yakınları»
AJİTASYON-EKSİTASYON

• AJİTASYON : şiddetli anksiyeteyle ilişkili, artmış bir

motor etkinlik; genellikle amaçsızdır...

• EKSİTASYON : ajitasyona davranışsal kontrolsüzlük de

eklenmiştir. Genellikle gerçeği değerlendirme
bozukluğu (sanrı, varsanı) ile birliktedir. Çevreye ya da
kendine zarar verme olasılığı vardır...
TEHLİKELİ OLMA POTANSİYELİNİN
DEĞERLENDİRİLMESİ
• 16-25 yaşlarında genç erkek
• Öyküde dürtü denetim bozukluğu/saldırganlık
• Alkol-madde etkisi altında olmak
• Saldırganlık plan-fantezileri
• Antisosyal kişilik bozukluğu
• Çocuklukta fiziksel kötüye kullanılma öyküsü
• Gerçeği değerlendirmenin bozuk olması (psikoz)
 SALDIRGAN HASTAYA YAKLAŞIM

a- Sakin davranın!
b- Yumuşak ve otoriter olmayan biçimde konuşun! Nazik olun.
c- Hem hasta hem de görüşmeci oturmalıdır. Sosyal mesafe gözetilmeli...
d- Silah olup olmadığını sorgulayın/araştırın, varsa alınmalı!..
e- Hastanın kaçmaması için tedbir alın!..
f- Gerekiyorsa ayrı bir odaya alınmalı ya da tesbit edilmelidir...
g- Tesbit için yeterli sayıda personel bulunmalıdır.
SALDIRGAN HASTAYA YAKLAŞIM:
PSİKOFARMAKOLOJİK TEDAVİ

• Hastanın kendisine ve çevresine zarar vermesi mutlaka önlenmeli...

• Bu amaçla sedasyonu sağlanmalı...
PSİKOFARMAKOLOJİK TEDAVİ:
ANTİPSİKOTİKLER

• HALOPERİDOL (Norodol)
• 45 dakika ara ile 1 ampul (5 mg) İ.M. Sedasyon
sağlanana dek 30-45 dakikada bir yinelenir.
Maksimum doz 70 mg/gün.

• Ekstrapiramidal yan etki olmaması için ilk

enjeksiyonda aynı enjektörde biperiden
(Akineton ampul 5 mg.) ile birlikte kullanılmalı.
Maksimum biperiden günlük dozu 10 mg.
 PSİKOFARMAKOLOJİK TEDAVİ:
ANTİPSİKOTİKLER

• Diğer İM verilebilen antipsikotikler: olanzapin, ziprasidon

• Orta uzun etkili (3-4 gün) depo antipsikotik etkili olan

zuklopentiksol (Clopixol Acuphase Amp.)
PSİKOFARMAKOLOJİK TEDAVİ: BENZODİAZEPİNLER

Daha hızlı sedasyon etkisi için, antipsikotiklere ek olarak:

• Oral alıyorsa Lorazepam (Ativan) 1 - 2.5 mg. P.O.

• Oral alamıyor /
ya da uyumsuzluk Diazepam (Diazem) 10 mg amp. İ.M.
FARKLI ETYOLOJİLERDE
PSİKOFARMAKOLOJİK TEDAVİ

• DELİRYUM : haloperidol
• DELİRYUM TREMENS : diazepam
• WERNİCKE-KORSAKOF: tiamin
• EPİLEPSİ: karbamazepin, diazepam
• ANKSİYETE: lorazepam, diazepam
PANİK ATAKLARI

Çarpıntı Terleme
Nefes darlığı Boğulma hissi
Göğüste baskıUyuşma/karıncalanma
Baş dönmesi Ateş basması
Bulantı Derealizasyon

Ölüm-delirme korkuları (felç, kalp krizi vb)

PANİK ATAKLARI : acil serviste

TIBBİ AYIRICI TANI ÇOK ÖNEMLİ: Her başvuruda AMİ, aritmi vb

dışlanmalıdır…

Fizik bakı
EKG
Gerekiyorsa temel lab incelemeleri
PANİK ATAKLARI : acil serviste...

• Panik atağı hala sürüyor ise:

Lorazepam P.O., yoksa 1 amp diazepam İ.M.

• Hastalık hakkında bilgilendirmeli

• Güvence verilmeli

• Psikiyatriste sevk edilmeli !..

KONVERSİYON BELİRTİLERİ
• PSEUDONÖROLOJİK BELİRTİLER
• Bilinç kaybı, yığılma, konvulsiyon benzeri tablolar
• Paralizi-parezi
• Anestezi, parestezi
• Görme ya da işitme kaybı
• AKUT GELİŞİMLİ
• DRAMATİK VE KORKUTUCU
• BİR STRES ETKENİNE İKİNCİL (zamansal ilişki olmalı)
• GENELLİKLE «KİŞİLERARASI BİR STRES» MEVCUTTUR
• SIK ACİL SERVİS KULLANIMI
KONVERSİYON

• Bazal fizik/nörolojik bakı ve bazal lab incelemeler

mutlaka yapılmalı. Nörolojik tanı atlanmamalı (en son
konulacak tanıdır)
• Empatik yaklaşım, telkin etkisine açıklar, ikincil kazanca
dikkat...
• Anksiyetesi varsa lorazepam P.O. ya da diazepam İ.M.

• Yineleyici ya da kronik ise psikiyatriste sevk edilmeli

 DİĞER ACİL DURUMLAR

TRAVMALAR …. TSSB
(Afetler, fizik şiddete maruz kalma, tecavüz vb)

MADDE KULLANIMI / KESİLMESİ

(entoksikasyon, maddeye bağlı psikiyatrik tablolar)
AKILDA KALMASI
GEREKENLER
• Hızlı değerlendirme
• Maksimum güvenlik
• Sakin, yumuşak ve empatik tutumlar

• Hastanın korunması ve sedasyonunun sağlanması önemli. Az sayıda

ilaçla çok iş yapılabilir…
• Haloperidol
• Lorazepam/diazepam

• BİYO-PSİKO-SOSYAL YAKLAŞIM unutulmamalı...

 İlginiz için Teşekkür
ederim.

Soru ve katkılarınız için tunc.alkin@deu.edu.tr mail adresinden

ulaşabilirsiniz