• Elektrik alandan potansiyelin bulunması.

• Potansiyelden elektrik alanın bulunması.

• Nokta yük ve yük grubunun oluşturduğu
potansiyel.
• Sürekli yük dağılımlarının oluşturduğu potansiyel.
• Yük sistemlerinin potansiyel enerjisi.
• Eş-potansiyel yüzeyler ve elektrik alan çizgileri.
• İzole bir iltekenin oluşturduğu potansiyel.

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 1

 𝑥𝑠

∆ 𝑈 =−∫ 𝐹 ( 𝑥 ) 𝑑𝑥 Elektrik Potansiyel Enerji

𝑥𝑖
Korunumlu bir kuvvetin yaptığı iş,
cismin potansiyel enerjisindeki
değişimin negatif işaretlisidir.
Korunumlu bir kuvvetin etkisiyle cisim
𝑠 noktasından noktasına hareket
∆ 𝑈 =−𝑞 0∫ 𝐸 ∙ 𝑑 𝑠 etmişse,
𝑖
yazılır. nokta yükü, bilinen bir elektrik
alanı () içinde, elektrik kuvvetinin
etkisiyle A noktasından B noktasına
gitsin. Yükün potansiyel enerjisindeki
değişim,

olacaktır. Bu değişim yüküne bağlıdır.

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 2

 Elektrik Potansiyel (V)
A ve B noktaları arasındaki elektrik
potansiyel fark (), bu noktalar arasında
taşınan birim yük başına potansiyel
enerji değişimi olarak tarif edilir:

Noktalardan birisinin potansiyeli biliniyorsa, diğer noktanın elektrik potansiyeli

bulunabilir. Genellikle, yükten çok uzaktaki bir noktanın potansiyeli sıfır alınır ().
Bu durumda, herhangi bir P noktasının potansyeli,

İfadesiyle verilir. SI sistemindeki birimi J/C (volt)’dir.

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 3

 Örnek: Bir proton, şekilde gösterildiği gibi büyüklüğü
8x104 V/m olan pozitif x-ekseni yönündeki düzgün bir
elektrik alan içinde durgun halden serbest bırakılıyor.
Proton elektrik alan yönünde 0.5 m gittiğinde,
a) A ve B noktaları arasındaki elektriksel potansiyel
fark ne kadardır?
b) Bu iki nokta arasında, protonun potansiyel
enerjisinde ne kadarlık bir değiim olmuştur?
c) Proton B noktasına ulaştığındaki hızı ne olur?

a) m/s

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 4

 Alıştırma: Şekildeki gibi, -y yönünde büyüklüğü 325
V/m olan düzgün bir elektrik alanı vardır. Koordinatı (-
0.2, -0.3) m olan A noktası ile (koordinatı (0.4, 0.5) m
olan B noktası arasındaki potansiyel farkını bulunuz.
𝐵 𝐵
𝑉 𝐵 −𝑉 𝐴=−∫ 𝐸∙𝑑𝑙=−∫ 𝐸𝑑𝑙cos(90+𝜃)=𝐸(𝐴𝐵)sin𝜃
𝐴 𝐴

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 5

 Nokta Yükün Potansiyeli
Orijinde bir q nokta yükü bulunsun. Yükten R kadar
uzaktaki P noktasının potansiyelini bulmak için, q0 test
yükünü noktasından sonsuza götürmemiz gerekir.
Böylece,

bulunur. q nokta yükünün kendisinden r kadar uzakta

oluşturduğu elektrik potansiyel:
c

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 6

 Nokta Yük Grubunun Oluşturduğu
Potansiyeli
Şekilde üç nokta yükte oluşan bir sistem verilmiştir. Bu
yüklerin herhangi bir P noktasında oluşturdukları
elektrik potansiyel, her birinin ilgili noktada
oluşturduğu potansiyellerin toplamıdır.
1. Her bir yükün P noktasında oluşturdukları elektrik
potansiyeller bulunur:
; ;

2. Tüm yüklerin oluştrudukları potansiyeller toplanır:

n tane nokta yükten oluşan bir sistem için bu ifade şöyle yazılır:

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 7

 Örnek: Şekilde gösterildiği gibi, ikizkenar bir üçgenin
köşelerine üç nokta yük yerleştirilmiştir. –q yüklerinin
bulunduğu doğrunun tam orta noktasındaki elektrik
potansiyelini hesaplayınız. (q = 7 µC alınız).

cm

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 8

 Alıştırma: Şekilde gösterildiği gibi, C’luk yük orijinde ve
C’luk yük ise y = 3 m noktasında bulunmaktadır. Bu iki
yükün x = 4 m noktasında (P) oluşturdukları toplam
𝑟2 elektrik potansiyel ne kdardır?
C’luk üçüncü bir yükü P noktasına getirmek için
yapılması gereken işi bulunuz.

𝑞1 𝑞2
𝑉 =𝑉 1 +𝑉 2=𝑘 + 𝑘
𝑟1 𝑟2
V
J

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 9

 Örnek: Şekilde gösterildiği gibi, nokta yükleri x-ekseni
üzerine aralarındaki mesafe a olacak şekilde
yerleştirilmiştir. x > a olmak üzere, x-ekseni üzerindeki
herhangi bir noktadaki elektrik potansiyelini bulunuz.
durumundaki potansiyel ifadesini türetiniz.

𝑞1 𝑞2 𝑞3
𝑉 =𝑉 1 +𝑉 2 +𝑉 3=𝑘 + 𝑘 + 𝑘
𝑟1 𝑟2 𝑟3

( ) ( )
2
1 2 1 2𝑥 2 2 𝑘𝑄 𝑎
𝑉 =𝑘𝑄 − + =𝑘𝑄 2 − = 3
𝑥+ 𝑎 𝑥 𝑥 − 𝑎 𝑥 −𝑎
2
𝑥 ( 𝑥 − 𝑎 2 𝑥)

2
2 𝑘𝑄 𝑎
𝑥 ≫ 𝑎→ 𝑉 = 3
𝑥 ¿¿

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 10

 Elektrik Dipolünün
Oluşturduğu Potansiyel
Solda bir elektrik dipolü verilmiştir. Dipolü oluşturan nokta
yüklerin P noktasında oluşturdukları potansiyelini bulalım.
P noktası, dipolün merkezi olan O noktasından r kadar
uzakta ve OP doğrusu dipol ekseni ile açısı yapsın. Bu
durumda noktasındaki potansiyel:

olur. dipolü oluşturn yükler arasındaki mesafe olmak

üzere yaklaşımı yapılırsa dik üçgeninden de yazılabilir. Bu
durumda,

sonucuna ulaşılır. Burada kısaltması yapılmıştır.

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 11

 Sürekli Yük Dağılımlarının
Oluşturduğu Potansiyel
Şekildeki sürekli yük dağılımına sahip bir cisim verilmiştir.
Yük dağılımının herhangi bir noktada oluşturduğu elektrik
potansiyel V üstüste binme ilkesiyle şu şekilde bulunur:

1. Cisim, sonsuz küçük yüküne sahip elemanlara bölünür.

çizgisel yük dağılımı
yüzeysel yük dağılımı
hacimsel yük dağılımı
2. yükünün P noktasında oluşturduğu potansiyeli yazılır:

3. Tüm yüklerin katkısı, yük dağılımı üzerinden integral alınarak bulunur:

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 12

 Örnek: Şekilde L uzunluğunda ve düzyün yük
yoğunluğuna sahip ince bir çubuk verilmiştir. Çubuğun
sol ucundan, çubuğa dik doğrultuda d kadar yukarıdaki
bir P noktasındaki elektrik potansiyelini bulunuz.

Çubuğun sol ucundan x kadar ötede seçilen dx

elemanının yükü ve P noktasına uzaklığı da olduğundan,
yükünün P noktasında oluşturduğu elektrik potansiyeli:

𝐿+ √ 𝑑 + 𝐿
[( )]
𝐿 2 2
𝑑𝑥 𝐿
𝑉 =𝑘 𝜆 ∫ 2 2 =𝑘 𝜆 [ ln(𝑥 + √ 𝑑 +𝑥 ) ] 0 =𝑘 𝜆 ln
2 2

0 √ 𝑑 +𝑥 𝑑
𝑑𝑥
∫ = ln(𝑥+ √ 𝑑 + 𝑥 )
2 2

√ 𝑑2 + 𝑥 2

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 13

 Alıştırma: Şekilde L uzunluğunda ve yük
yoğunluğuna sahip ince bir çubuk verilmiştir.
Burada pozitif bir sabit ve x çubuğun sol
ucundan olan uzaklıktır. Çubuğun sol ucundan
yatay doğrultuda d uzaklıkta bir P noktasındaki
elektrik potansiyelini bulunuz.

Çubuğun sol ucundan x kadar ötede seçilen dx

elemanının yükü ve P noktasına uzaklığı da olduğundan,
yükünün P noktasında oluşturduğu elektrik potansiyeli:

[ ( )]
𝐿
𝑥𝑑𝑥 𝐿+𝑑
𝑉 =𝑘𝛼 ∫
𝐿
=𝑘𝛼 [ 𝑥 − 𝑑 ln(𝑥 +𝑑) ] 0 =𝑘𝛼 𝐿− 𝑑ln
0 𝑥 +𝑑 𝑑
𝑥𝑑𝑥
∫ 𝑥+𝑑 = 𝑥− 𝑑 ln(𝑥+𝑑)
6.3.2019 Elektrik Potansiyel 14
 Örnek: Homojen yüklü ince bir çubuk, R yarıçaplı çemberin
bir parçası olacak şekilde bükülüyor. Şekilde verildiği gibi, yayı
gören açı θ’ dir. Yayın çizgisel yük yoğunluğu λ ise, çemberin
merkezindeki (O noktası)elektrik potansiyeli nedir?
Yay üzerinde seçilen dl elemanının yükü dq = λdl dir. O
noktasındaki toplam elektrik potansiyeli:

𝜙
𝑑𝑞 𝑑𝑙 𝑅𝑑 𝜃
𝑑𝑉 =𝑘 =𝑘 𝜆 =𝑘 𝜆 =𝑘 𝜆 𝑑 𝜃 →𝑉 =𝑘 𝜆∫ 𝑑 𝜃=𝑘 𝜆𝜙
𝑟 𝑅 𝑅 0

𝜆
𝜙=𝜋 ( yar ı m ç ember ) → 𝑉 =𝑘 𝜆𝜋 =
4 𝜀0
𝜆
𝜙=2 𝜋 ( t a m ç ember ) →𝑉 =𝑘 𝜆 2 𝜋=
2 𝜀0

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 15

 Örnek: Q yükü R yarıçaplı bir çember üzerine düzgün olarak
dağıtılmıştır. Çemberin merkezinden dik olarak geçen z-
ekseni üzerinde ve merkezden z kadar uzaktaki P noktasında
elektrik potansiyelini bulunuz.
Çember üzerinde seçilen dl elemanının yükü ile verilir. P
noktasındaki toplam elektrik potansiyeli:

𝑑𝑞
𝑑𝑉 =𝑘 =𝑘
𝑟
𝑄 𝑑𝑙
2𝜋 𝑅 𝑟 ( )
→ 𝑉 =𝑘
𝑄 1
2𝜋𝑅 𝑟
∮ 𝑑𝑙=𝑘
𝑄
𝑟 ( )
∮ 𝑑𝑙=2𝜋 𝑅
{ ( )
}
𝑄
𝑄 𝑄 2𝜋𝑅 𝜆
𝑄 𝑧 =0 → 𝑉 =𝑘 = = =
𝑉 =𝑘 ; 𝑅 4 𝜋 𝜀0 𝑅 2 𝜀0 2 𝜀0
√𝑧 +𝑅
2 2
𝑄
𝑧 → ∞ → 𝑉 =𝑘 ( nokta y ü k ü n potansiyeli)
𝑧

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 16

 Alıştırma: Yarıçapı R olan ince bir disk düzgün yüzey yük
yoğunluğuna sahiptir. Diskin merkezinden dik olarak geçen
eksen üzerinde ve merkezden z kadar uzaktaki bir P
noktasında elektrik potansiyelini bulunuz.
Toplam yükü Q olan bir çemberin potansiyeli:

Seçilen çemberin toplam yükü dq, potansiyeli dV ‘dir.

𝑑𝑞 𝜎 2 𝜋 𝑟𝑑𝑟
𝑑 𝑉 =𝑘 =𝑘 𝑥𝑑𝑥
√𝑧 +𝑟 √ 𝑧 +𝑟 ∫ = √ 𝑥 +𝑎
2 2 2 2 2 2

𝑅 𝑅 √ 𝑥 +𝑎
2 2

𝜎 𝑟 𝑑𝑟
𝑉 =∫ 𝑑𝑉 = ∫ 𝜎 𝜎
𝑅
𝑉= [ √ 2 2
]
𝑧 +𝑟 0 = [ √ 𝑧 +𝑅 − 𝑧 ]
2 2

0 2 𝜀0 0 √ 𝑧 2 +𝑟 2 2 𝜀0 2 𝜀0

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 17

 Örnek: İç yarıçapı a ve dış yarıçapı b olan ince bir disk
düzgün yüzey yük yoğunluğuna sahiptir. Diskin
merkezinden dik olarak geçen eksen üzerinde ve
merkezden z kadar uzaktaki bir P noktasında elektrik
potansiyelini bulunuz.
Toplam yükü Q olan bir çemberin potansiyeli:

Seçilen çemberin toplam yükü dq, potansiyeli dV ‘dir.

𝑥𝑑𝑥
= √ 𝑥 +𝑎
𝑑𝑞 𝜎 2 𝜋 𝑟𝑑𝑟
𝑑 𝑉 =𝑘 =𝑘 ∫ 2 2

√𝑧 +𝑟
2 2
√ 𝑧 +𝑟
2 2
√ 𝑥 +𝑎
2 2

𝑏 𝑏
𝜎 𝑟 𝑑𝑟
𝑉 =∫ 𝑑𝑉 = ∫
2 𝜀 0 𝑎 √ 𝑧 +𝑟
2 2
𝑎

𝜎
]𝑎= 2𝜎𝜀 [ √ 𝑧 2 +𝑏 2 − √ 𝑧 2 +𝑎2 ]
𝑏
𝑉=
2 𝜀0
[√ 𝑧 2
+𝑟
2

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 18

 Örnek: Yarıçapı R ve yüksekliği h olan ince silindirik bir kabuk,
xy-düzlemine tabanı orijinde olacak şekilde yerleştirilmiştir.
Silindir düzgün yük yoğunluğuna sahip olduğuna göre,
ekseni üzerindeki harhangi bir noktadaki (P) elektrik
potansiyelini bulunuz.
Toplam yükü Q olan bir çemberin potansiyeli:

Seçilen çemberin toplam yükü dq, potansiyeli dV ‘dir.

𝑑𝑞
𝑑 𝑉 =𝑘
𝑑𝑥 √¿ ¿ ¿
∫ =− ln [ 2( √ ( 𝑎− 𝑥 ) +𝑏 +𝑎 − 𝑥) ]
2 2

√(𝑎−
h
2
𝑥) + 𝑏
2

h
𝜎𝑅 𝑑𝑧 ′
𝑉 =∫ 𝑑𝑉 = ∫
0 2 𝜀0 0 √(𝑧 − 𝑧 ′ )2+ 𝑅2

𝜎𝑅
[ √ 𝜎𝑅
]
h
′ 2
𝑉 =− ln 2( ( 𝑧 − 𝑧 ) + 𝑅 + 𝑧 − 𝑧 ′ ) 0=
2
ln ¿ ¿
2 𝜀0 2 𝜀0
6.3.2019 Elektrik Potansiyel 19
 Eş-Potansiyel Yüzeyler
Potansiyelleri aynı olan noktaların
oluşturduğu yüzeye eş-potansiyel yüzey
denir. Şekilde dört farklı eş-potansiyel
yüzey verilmiştir. Aralarındaki potansiyel
farkının olduğu iki nokta arasında, q
yükünü bir noktadan diğerine götürmek
için elektrik alan tarafından yapılan iş:

I numaralı yol : olduğundan, olur.

II numaralı yol : olduğundan, olur.
III numaralı yol :
IV numaralı yol :

Not: bir yükü, eş-potansiyel bir yüzeyde () hareket ettirmek için

elektrik alan tarafından hehangi bir iş yapılmaz ().
6.3.2019 Elektrik Potansiyel 20
 Elektrik Alan , Eş-Potansiyel Yüzeylere Diktir

Potansiyeli V olan bir eş-potansiyel yüzey

olsun.Herhangi bir q yükünü elektrik alan
yardımıyla, yüzey üzerindeki bir yol
boyunca A noktasından B noktasına
götürelim. , yol üzerinde seçilmiş bir
uzunluk elemanıdır.
Herhangi bir anda elektrik alan vektörü ile
arasındaki açıya dersek, elektrik alan
tarafından yapılan iş,

bulunur. A ve B noktaları eş-potansiyel bir

yüzey üzerinde olduğu için, ve böylece,
olmalıdır. Buradan da , yani, elektrik alan
eş-potansiyel yüzeye dik olmalıdır.

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 21

 Eş-Potansiyel Yüzeyler ve Elektrik alan
Çizgileri
Düzgün Elektrik Alan Elektrik ipol

q Nokta Yükü için Eş-Potansiyel Yüzeyler: sabit sabit

q nokta yükünü merkez alan yarıçaplı küresel yüzeyler, eş-potansiyel yüzeylerdir.

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 22
 Potansiyelden Elektrik Alanın Bulunması
Şu ana kadar, elektrik alanını bildiğimizi kabul ederek elektrik potansiyelini bulduk.
Şimdi de durumu tersine çevirelim. Elektrik potansiyeli bildiğimizi varsayıp,
elektrik alanını bulacağız. Potansiyelleri sırasıyla V ve V + dV olan aralarında dl
mesafesi bulunan iki eş-potansiyel yüzey olsun. Elektrik alanı, q0 nokta yükünü
doğrultusu boyunca V eş-potansiyel yüzeyinden V + dV eş-potansiyel yüzeyine
taşısın. Elektrik alan tarafından iş iki şekilde verilir:

(Eş-1)
(Eş-2)

bulunur. PAB dik üçgeninden teriminin

elektrik alanının l doğrultusundaki bileşeni
olduğu görülür.
Böylece, sonucuna ulaşılır.

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 23

 Potansiyelden Elektrik Alanın Bulunması
"Elektrik alanın herhangi bir yöndeki bileşeni, o yönde elektriksel
potansiyelin konuma göre değişim hızının negatif işaretlisidir".
Eğer doğrultusu sırasıyla, x, y ve z-ekseni alınırsa, elektrik
bileşenleri:

Elektrik potansiyeli konumun bir fonksiyonu V(x, y, z) ise, elektrik

alan vektörünün x, y ve z bileşenleri bulunabilir ve birim vektörler
cinsinden:

şeklinde ifade edilebilir.

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 24

Örnek: Yarıçapı R olan bir kürenin potansiyeli
şeklinde tanımlıdır. İletken kürenin içinde ve dışındaki elektrik alanını
bulunuz.

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 25

Örnek: Uzayın belli bir bölgesindeki elektrik potansiyeli, (V) ile veriliyor.
Bölgedeki elektrik alan bileşenlerini bulunuz. (1, 0, -2) noktasındaki
elektrik alan şiddetini hesaplayınız.

V/m ; V/m ;
V/m

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 26

Alıştırma: Yarıçapı R olan ve düzgün yüzey yoğunluğuna sahip bir diskin,
merkezinden dik olarak geçen z-ekseni üzerinde oluşturduğu potansiyel

ile verilmektedir. Diskin bu eksen üzerinde oluşturduğu elektrik alanını

bulunuz.

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 27

 Nokta Yük Sisteminin Potansiyel Enerjisi (U)

Nokta yük grubunun elektrik potansiyel

enerjisi (U), tek tek tüm yüklerin sonsuzdaki
bir noktadan alınıp bulundukları yere
getirilmesi için yapılması gereken toplam iş
olarak tanımlanır.

Herhangi bir q yükünü aralarındaki potansiyel farkının ΔV olduğu iki

nokta arasında, bir noktadan diğerine taşımak için yapılması gereken iş
W=qΔV ile verilir. Buna uygun olarak, nokta yük grubunu biraraya
getirecek şekilde yükleri teker teker bulundukları noktalara getirerek
yapılan işleri bulmamız ve net işi bulmak için de hepsini toplamamız
gerekir.

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 28

in getirilmesi :
in getirilmesi :
in getirilmesi :

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 29

 𝑞1 𝑞2 𝑞2 𝑞3 𝑞1 𝑞 3
𝑈= + +
4 𝜋 𝜀0 𝑟 12 4 𝜋 𝜀0 𝑟 23 4 𝜋 𝜀0 𝑟 13

n nokta yükten oluşan bir sistemin elektrik potansiyel enerjisini

matematiksel olarak,

ifadesi ile verebiliriz. Bu ifadede ve nokta yükleri arasındaki mesafedir.

Not: Her yük ikilisinin yalnızca bir defa yazılması gerektiğine dikkat
ediniz. Bu nedenle, kesikli toplama işareti yapılırken kısıtlaması
getirilmiştir.

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 30

 Alıştırma: Şekildeki dört noktasal yükü bir
araya getirmek için gerekli işi hesaplayınız.
(q = 5.0 µC alınız).

𝑞1 𝑞 2 𝑞1 𝑞 3 𝑞1 𝑞4 𝑞2 𝑞3 𝑞2 𝑞4 𝑞 3 𝑞4
𝑈 =𝑘 +𝑘 +𝑘 +𝑘 +𝑘 +𝑘
𝑟 12 𝑟13 𝑟14 𝑟 23 𝑟24 𝑟 34

[ ] [ ]
2 2
𝑘𝑞 2 3 2 6 4 6 𝑘𝑞 4 1
𝑈 = − 2 + − + − − = −2 − + 1−
10 3 5 4 4 5 3 10 3 5

[ ] [ ]
9 −6
(9 ×10 ) (5 ×10 ) 23 8
𝑈= 1− =22.5 − =−12 J
10 −2 15 15

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 31

 Örnek: Yarıçapı R olan ve düzgün hacimsel yük
yoğunluğuna sahip bir kürenin toplam elektrik potansiyel
enerjisini hesaplayınız.
Yükü sonsuzdan getirdiğimizi varsayalım. Herhangi bir
anda kürenin yarıçapı r ve yükü q olmak üzere elektrik
potansiyeli:

ifadesine sahiptir. Kürenin yükünü dq kadar artırmak için

yapılması gereken iş dU = dqV ile verilir.

Küre içinde, r yarıçaplı dr kalınlığında ince küresel bir kabuk seçilirse,

toplam iş:

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 32

 Örnek: Yarıçapı R olan Q homojen yüküne
sahip bir halkanın merkezine, kütlesi m olan bir
q yükü yerleştirilmiştir. Halka ekseni boyunca, q
nokta yükü çok az bir miktar çekilip durgun
halden serbest bırakılırsa, ulaşabileceği
maksimum hız ve olur?
q nokta yükünün bulunduğu ilk noktanın elektrik potansiyeli:

ifadesine sahiptir. Sonsuzdaki bir noktanın potansiyeli de olduğundan, q

nokta yükü üzerinde yapılan iş:

bulunur. eşitliği yardımıyla:

bulunur.

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 33

 İzole bir İletkenin Potansiyeli
Bir iletkenin üzerindeki veya
içerisindeki A ve B noktalarını
düşünelim. Bu noktalar arasındaki
potansiyel farkı şu eşitlikle verilir:

Bir iletkenin içindeki elektrik alanının ()

sıfır olduğunu biliyoruz. Dolayısıyla,
yukarıdaki integral de sıfırdır ve
bulunur. Özetle, «iletken eş-potansiyel
bir yüzeydir».

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 34

Dış Elektrik Alan İçinde İzole İletken
Bir iletkenin yüzeyinin eş-potansiyel
olduğunu ve elektrik alan çizgilerinin
de eş-potansiyel yüzeylere dik
olduğunu biliyoruz. Yanda, elektrik
alan içine konmuş bir iletken
verilmiştir. Elektrik alan çizgilerinin
iletken yüzeyine dik olduğu ve
iletkenin içinde elektrik alanın sıfır
olduğu açıkça görülmektedir.
İletkendeki tüm yükler, iletken içindeki
elektrik alanı sıfır yapacak yeni bir
düzenlenme içerisine girerler. İletkenin
hemen yüzeyindeki elektrik alan ile
verilir.

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 35

 ÖZET
Yüklü Bir İletkenin İçinde ve Dışındaki
Elektrik Alan ve Potansiyel:
1. Tüm yük iletkenin yüzeyindedir.
2. İletkenin içinde elektrik alan sıfırdır:
3. İletkenin hemen dışındaki elektrik
alan:
4. İletkenin hemen dışındaki elektrik
alan iletken yüzeyine diktir.
5. İletkenin içinde ve yüzeyindeki tüm
noktalar aynı potansiyele sahiptir.
İletken eş-potansiyel bir yüzeydir.

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 36

 Yarıçapı R, Yükü q Olan Küresel
İletkenin Elektrik alanı ve Potansiyeli

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 37

 Ödev-1: Şekilde L uzunluğunda ve λ = αx yük
yoğunluğuna sahip ince bir çubuk verilmiştir. Burada α
pozitif bir sabit ve çubuğun x sol ucundan olan
uzaklıktır. Çubuğun ortasından dik doğrultuda b kadar
uzaklıkta bir P noktasındaki elektrik potansiyeli
bulunuz.

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 38

 Ödev-2: Yarıçapı R olan ince bir disk düzgün ile
değişen yüzey yük yoğunluğuna sahiptir. C pozitif
bir sabit ve r disk merkezinden olan uzaklıktır.
Diskin merkezinden dik olarak geçen eksen
üzerinde ve merkezden x kadar uzaktaki bir P
noktasında elektrik potansiyelini bulunuz.

6.3.2019 Elektrik Potansiyel 39