Kapital’e giriş

Kapital’in birinci cildi 1876 yılında yayımlanmıştır.

Marx, aslında felsefecidir; ancak ilgisi zamanla politik iktisada
yönelmiştir.
Ancak politik iktisat üzerine çalışmaları, bir yönüyle, felsefi çalışmalarının
bir devamı niteliğindedir.

Kapital’in felsefi bir metin olarak okunması mümkün olmakla kalmayıp,

aynı zamanda bir gerekliliktir de.
Kapital’in konusu
Kapital’in konusu, başlığında da yer aldığı gibi, aynı zamanda politik
iktisadın ‘eleştirisi’dir.

‘Eleştiri’ terimi, Marx’ın Kapital’den önce yayımlanmış olan Politik

İktisadın Eleştirisine Bir Katkı kitabının başlığında da yer almaktadır.

Marx’ın Kapital’deki ve diğer çalışmalarındaki amacı, iktisadi ilişkilerin

nasıl gerçekleştiğini açıklamak değil, bir toplumsal ilişki olarak iktisadın
ne olduğunu çözümlemektir.
Politik iktisadın eleştirisi
Politik iktisadın eleştirisi, Marx’a göre, politik iktisadın kavram ve
kategorilerinin eleştirisidir.

Temel yöntemsel soru şudur: bu kavram ve kategoriler nedir?

Politik iktisadın kavram ve kategorilerinin ‘ne olduğu’ sorusu, bunların

ontolojisine, dolayısıyla tarihsel niteliğine ilişkin bir sorgulamadır.
Kapital’in temel sorunsalı
Kapital’in temel sorunsalının, ‘maddi olan’ ile ‘toplumsal olan’
arasındaki ilişki ve çelişkinin açıklanması olduğu söylenebilir.

Marx’ın amacı, toplumsal ilişkileri kendi tarihselliği içinde

çözümlemektir.
Toplumsal ilişkiler, maddi bir dünya içerisinde yer almaktadır.
Bu ilişkiler, maddi dünyada, maddi nesneler temelinde gerçekleşse de,
toplumsal ilişkilerin açıklamasını bu maddi dünyada bulmak mümkün
değildir.
Toplumsal olan ve maddi olan ayrımı
Toplumların varlıklarını maddi olarak sürdürmeleri, belirli toplumsal
ilişkiler temelinde gerçekleşir.

Bu süreçte, maddi süreçler ile toplumsal süreçler iç içe geçmekte,

birbirlerinin ön koşulu haline gelmektedir.

Bu nedenle, toplumsal olan ile maddi olan ayrımını yapmak, özgül bir
‘epistemoloji’ gerektirmektedir.
Meta
Meta, Kapital’in en temel kategorisidir. Bütün çözümleme, bu olguyla
başlar.

Meta, toplumsal olan ile maddi olan arasındaki ilişki ve çelişkinin ifade
bulduğu özgün bir kategoridir.

Kapitalist toplumda tüm zenginlik, meta olarak göründüğü için, metanın

çözümlenmesi temel bir meseledir.
Meta (devam)
Metanın anlaşılması, sadece Kapital’in veya Marx’ın çalışmalarının
değil, aynı zamanda ve asıl olarak, kapitalist üretim ilişkilerinin
anlaşılması açısından temeldir.

Metanın çözümlenmesi, özünde yöntemsel ve kavramsal bir

çözümlemedir; bu nedenle, politik iktisadın kendi yöntem ve kavramsal
yaklaşımı yetersizdir.
Meta: kullanım değeri ve değer
Meta, ‘kendi halinde’ ele alındığında, sadece bir nesnedir; insanların şu
ya da bu ihtiyaçlarını karşılayan bir üründür.

Metanın her şeyden önce yararlı bir ürün olması, onun ‘kullanın değeri’
niteliğidir.
Kullanım değeri olmayan hiçbir şey, meta niteliğini alamaz.
Metanın değer niteliği
Bir emek ürününü meta haline getiren şey, değer niteliğidir.

Değer niteliği, doğrudan şu ya da bu metanın nesnel, somut bir özelliği

olarak ‘görünmez’.

Eğer ‘görünen’ bir şey varsa, bu değer değil, mübadele değeridir.

Değer ve mübadele değeri ayrımı, Marx için temel niteliktedir;

kavramsal bir çözümlemeyi gerektirmektedir.
Değer ve mübadele değeri ayrımı
Değer ve mübadele değeri ayrımı, politik iktisadın en temel kavramlarının
anlaşılması açısından çok önemlidir.

Değer bir ilişki olarak mevcuttur; buna karşılık mübadele değeri, elle
tutulur somut bir nesne ‘şeklinde’ tanımlanabilir bir şeydir.

Bir metanın değerinin ifade bulması, başka bir metayı gerektirmektedir.

Toplumsal ilişkiler, kendileri olarak var olmazlar ve kendileri olarak

görünmezler. Değer ve mübadele değeri ilişkisi bunun bir örneğidir.