HINGGIL SA MGA ASPEKTONG

LINGGUWISTIKONG NG
PAGSASALIN
"walang makakaintindi ng salita "keso" na walang kamalayan
na hindi pang-linggwistiko sa keso." Gayunpaman, kung
susundin natin ang pangunahing prinsipyo ni Russell at
ilalaan ang ating "diin sa mga aspetong pangwika ng mga
tradisyunal na problemang pilosopikal," mapipilitan tayong
ipahayag na walang makakaunawa sa salitang "keso" nang
hindi nalalaman ang kahulugang itinalaga sa salitang ito sa
lexical code ng Ingles. Ang salitang "keso" ay maaaring
maunawaan ng sinumang kinatawan ng kultura sa pagluluto
na walang keso kung alam niya ang Ang ibig sabihin ng
wikang Ingles ay
 Para sa atin, bílang mga lingguwista at karaniwang
gumagamit ng salitâ, ang kahulugan ng anumang
lingguwistikong tanda ay ang
salin nitó sa iba pang dagdag o alternatibong tanda, lalo na sa
tanda "na lubos itong nalinang" gaya ng mariing pahayag ni
Peirce ang pinakamalalim na tagapag-usisa sa esensiya ng
mga tanda.? Ang terminong "bachelor" (binatang walang
asawa) ay maaaring gawing higit na espesipikong
designasyon, "lalaking di-kasal,
kung higit na mataas na pagtiyak ang kinakailangan. May
kinikilála táyong tatlong paraan ng pag-unawa sa isang
pasalitâng tanda: maaari itong isalin sa ibang tanda sa isang
wika, sa ibang wika, o
TATLONG URI NG PAGSASALIN
AYON KAY JAKOBSON
ROMAN JAKOBSON
• Kinilala bilang isang maipluwesyang lingwist noong Ika-20
siglo dahil pinangunahan niya ang pagbuo ng Structural
Analysis of Language

• Sa kanyang papel na 'Sa Linguistic Aspects of Translation'

(Jacobson 1959/2000 tingnan ang Seksiyon B, Text B1.1), ang
Russo-Amerikanong lingguwista na si Roman Jakobson ay
gumagawa ng isang napakahalagang pagkakaiba sa pagitan ng
tatlong uri ng nakasulat na pagsasalin
TATLONG URI NG PAGSASALIN AYON
KAY JAKOBSON
1.Intralingguwal na Pagsasalin o ulit
salita (rewording)
2. Interlingguwal na pagsasalin (o
pagsasalin mismo)
3. Intersemiyotikong pagsasalin (o
paglilipat-anyo)
 Intralingguwal na Pagsasalin o ulit
salita (rewording)
•Isang interpretasyon ng mga pasalitang tanda gamit ang
ibangtanda sa ibang wika. Dito, ang isang salita ay ginagamitan
ang ibang salita na mahigit-kumulang kasingkahulugan (sinonimo)
o nauuwi sa pagpapaligoy-ligoy (sirkunlokusyon). Ngunit ang
pagiging sinonimo, bilang isang tuntunin, a di-ganap na tumbasan.
Ang isang salita o isang idyomatikong parirala-salita na isang
kodigong yunit na may maataas na antas, ay may ganap
na mauunawaan lamang gamit ang isang katumbas na
kombinasyon ng mga kodigong yunit.
Ang pagbabago ng salita o pangungusap ay maibibilang sa uri ng pagsasalin dito
ipinakikita ng tagapagsalin ang kanyang husay sa pagbibigay interpretasyon sa
mga simbolo.

HALIMBAWA: Mahal Kita. --> Inibig kita.

Naisasagawa rito ang Paraprasis. Ang paraprasiso paraphrase ay ang muling

paghahayag ng kahulugan ng isang teksto o talata na gumagamit ng ibang mga
salita. Sa madaling sabi, ito ang pagpapakahulugan sa pamamagitan ng ibang
pangungusap o ibang mga salita.

Halimbawa: In some instances, you may choose simply to paraphrase a text.

Salin: Sa ilang pagkakataon ay maaaring mas gusto mong sabihin ang isang
teksto sa ibang pananalita
 Interlingguwal na Pagsasalin
(o pagsasalin mismo)
• Isang interpretasyon ng mga pasalitang tanda gamit ang ibang
wika. Sa antas ng pagsasaling ito, karaniwan nang walang ganap
na tumbasan ng mga kodigong yunit, samantalang ang mga
mensahe ay maaaring maging sapat na interpretasyon ng mga di-
pamilyar na di-kodigong yunit o mensahe

• Ang pagbibigay interpretasyon sa mga simbolo ang pinaka-pokus

ng interligual na pagsasalin. Ang malayang pagpapakuhulugan sa
tekstong isinasalin ang binibigyang tuon ng tagapagsalin.
Iniiwasan din ng tagapagsalin ang pagsasalin gamit ang salita sa
salita
 Intersemiyotikong Pagsasalin
(o paglilipat-anyo)
• Isang interpretasyon ng mga pasalitang tanda gamit
ang mga tanda ng mga sistema ng di-pasalitang
tanda.

• Nakatuon ang uri ng pagsasalin sa mga salita.

Binibigyang diin ang kabuuang mensahe na
kailangang maipahayag. Ito ang binibigyang pansin
ng tagapagsalin sa halip na ang mga berbal na
simbolo (salita)
•Ang pagsasaling Intersemiotioko ay isang
interpretasyon sa mga berbal na simbolo
sa tulong ng mga di-berbal na simbolo.

•Ang interesemiotiko ay kadalasang

gingamit sa pagsasalin ng mga ilang
akdang pampanitikan.
Gayunman, madalas na ang pagsasalin mula sa isang wika
patúngo sa ibang wika ay naghahalili ng mga mensahe sa
isang wika hindi para sa mga nakahiwalay na kodigong
yunit kundi para sa mnga kabuuang mensahe sa ibang
wika. Isang pag-uulat o di- tuwirang pagsasabi ang
ganitong pagsasalin; muling isinasakodigo at
ipinahahatid ng tagasalin ang mensaheng tinanggap mula
sa ibang pinanggalingan. Kayâ nga may dalawang
magkatumbas na mensahe sa
dalawang magkaibang kodigo sa pagsasalin.
Kapag ang isang kategorya ng gramatika ay walang umiiral sa isang
wika, ang kahulugan nito ay maaaring isalin sa wikang ito gamit
ang pamamaraan
leksikon. Ang dalawahang anyo tulad ng Old Russian ópara ay
maaaring isalin sa tulong ng pariralang: "two brothers" (two
brothers
lalaki). Mas mahirap maging tapat sa orihinal kapag isinalin natin sa
isang wikang may partikular na kategoryang gramatika mula sa
isang wikang walang ganoong kategorya. Kapag isinasalin ang
Ingles na pangungusap na "She has brothers" sa isang wika na nag-
iiba sa pagitan ng dalawahan at maramihan, napipilitan kaming
pumili sa pagitan ng dalawang pahayag na "She has two brothers
 Tumbásan sa pagkakaiba ang pundamental na problema sa
wika at ang iniinugang usapin sa lingguwistika. Tulad ng sinumang
tumatanggap ng mga pasalitâng mensahe, gumaganap ang
lingguwista
bílang interpreter ng mga ito. Walang ispesimeng lingguwistiko ang
maaaring iinterpreta ng agham ng wika nang hindi isinasalin muna
ang
mga tanda nitó sa ibang mga tanda ng iisang sistema o sa mga tanda
ng ibang sistema. Sa anumang paghahambing ng dalawang wika,
sinusuri ang pagiging naisasalin ng mga ito sa isa't isa; ang
malawakang praktika ng interlingguwal na komunikasyon, lalo na
ang mga aktibidad ukol sa pagsasalin, ay dapat na laging
sumailalim sa palagiang pagsusuring agham lingguwistiko.
mayroon siyang dalawang kapatid na lalaki)-."She has more than two
brothers" (She has more than two brothers) or let it be
hayaan ang tagapakinig na magpasya at sabihin: "Mayroon siyang
dalawa o higit sa dalawang kapatid na lalaki"
lalaki siya). Muli, kapag nagsasalin sa Ingles mula sa isang wikang
walang istrukturang gramatika, ang isa ay mapipilitang pumili sa
pagitan ng dalawa
posibilidad: "brother" (brother) o "brothers" (brothers) o harapin ang
tatanggap ng mensaheng ito na may dalawa
pagpipiliang sitwasyon: "Mayroon siyang isa o higit sa isang kapatid
na lalaki" (Maaaring mayroon siyang isa o higit pa sa isang kapatid na
lalaki).
 "Kailangang mamili tayo sa mga aspektong ito, at ang isa o ang isa
pa ang dapat piliin"

Upang maisalin nang wasto ang Ingles na "I hired a worker", kailangan
ng isang Russian ng dagdag na impormasyon :
*naganap ba o hindi ang kilos na ito
* lalaki o babae ang manggagawa
Sapagkat kailangan niyang mamili nga isa sa pandiwang may kompletibo
o sa di-kompletibong aspekto at isa sa pangngalang panlalaki o pambabae.
Esensiyal na nagkakaiba-iba ang mga wika sa dapat
ipabatid at sa maaaring ipabatid ng mga ito.

Bawat pandiwa sa isang wika ay mahigpit na nagtatakda

ng isang ka lipunan ng mga tanong na natutugon ng oo o
hindi, tulad halimbawa nito: ang isinalaysay bang
pangyayari ay itinanghal nang nauna o hindi kaysa
pagsasalita?
Likas na palagiang nakatuon ang atensiyon ng mga katutubong
tagapagsalita at tagapakinig sa ngayong mga bagay kagaya ng
sapilitang hinihingi sa kanilang kodigong pasalita.
 Sa para ang kognitibo, hindi gaanong nakabatay ang
wika sa padrong gramatiko sapagkat ang depinisyon ng
ating karanasan ay nananatiling may komplementaryong
relasyon sa mga operasyong metalingguwistiko hindi
lamang tinatanggap kundi tuwirang hinihingi ng
kognitibong antas ng wika ang muling pagsasakodigo ng
interpretasyon, i.e., pagsasalin
Isang kabalintunaan ang anumang pagpapalagay ukol sa
lampas sa salita o di-maisasaling datos na kognitibo

Ngunit sa biro, sa mga panaginip, sa madyik, o sa

madaliang sabi, sa tinatawag na pang-araw-araw na
pasalitang mitolohiya at sa tula, higit sa lahat,
lalong may mataas na kabuluhan ang mga
kategoryang gramatiko.
Sa ganitong mga kondisyon, lalong nagkakabuhol-
buhol at kontrobersiyal ang mga tanong tungkol sa
pagsasalin.
 Maging ang kategoryang tulad ng kasariang gramatiko,
na laging binabanggit bilang pormal, ay may malaking
papel sa mitolohikong pananaw ng isang komunidad ng
wika. Sa Russian, hindi maipantutukoy ang pambabae sa
lalaki o ang panlalaki sa babae. Apketado ng kasarian ang
paraan ng paggamit ng personipikasyon o metapora sa
mga pangngalang walang buhay.
Nakita sa isang pagsusulit sa Moscow Psychological Institute
(1915) na ang mga Russian, na namihasang gamitan ng
personipikasyon ang mga araw ng linggo:

Lunes, Martes at Huwebes bilang lalaki

Miyerkoles,Biyernes, at Sabado bilang babae

Ang pagiging panlalaki ng Biyernes sa ilang
wikang Slavic at pambabae sa iba pa ay
masasalamin sa mga katutubong tradisyon ng mga
pangkat-pangkat ng tao, na may nagkakaiba-ibang
ritwal na pambiyernes
Ang malaganap na pamahiing Russian na ang nalaglag na
kutsilyo ay tanda na may darating na lalaking panauhin at
ang nalaglag na tenedor ay tanda na babae ang darating ay
idinulot ng kasariang panlalaki ng (kutsilyo) at ng
kasariang pambabae ng (tenedor) sa wikang Russian.
 "Ang Griego, kapag isinalin sa ibang wika, ay
hindi nalilikhang kagaya ng orihinal, at
nangyayari ito sa bawat wikang isinasalin," wika
ng apostol na Slavic
"Ang mga panggalang panlalaki gaya ng (ilog) at
(bituin) sa Griego ay pambabae sa ibang wika
gaya ng (ilog) at (bituin) sa Slavic."
 Sa panulaan, ang mga pasalitang tumbasan ay nagiging
makabuluhang prinsipyo ng teksto. Ang mga kategoryang
sintaktiko at morpolohiko, mga ugat, mga panlapi, mga ponema at
ang mga bumubuo rito (mga tiyak na katangian) - sa madaling
salita, anumang bahagi ng pasalitang kodigo-ay hinaharap,
itinatabi, inuugnay alinsunod sa prinsipyo ng pagkakatulad at
pagkakaiba at tinataglay ang kanilang mga awtonomong
signipikasyon.
 Ang laro ng salita(pun), o kung gagamit ng higit na
akademiko at marahil lalong eksaktong terminolohiya-
paronomasya, ay nangingibabaw sa sining ng tula, at
lubos man o limitado ang panuntunan nito,ang tula ayon
sa katuturan nito ay di-naisasalin
Kung isasalin natin sa Ingles ang tradisyonal na
ekspresyong "Traduttore, traditore" bilang "the translator
is a betrayer" (tagasalin, taksil), tatanggalan natin ng
halaga ang tugmaang Italiano ng lahat ng kabuluhang
paronomastiko nito
 Kaya ibubunsod tayo ng kognitibong pananaw ng
palitan ang kasabihang ito ng lalong tiyak na pahayag
at tugunin ang mga tanong na ito: tagasalin ng anong
mga mensahe? taksil sa anong mga halagahan?