Bài 3

CON LẮC ĐƠN

I. Thế nào là con lắc đơn ?

II. Khảo sát dao động của con lắc đơn

về mặt động lực học.
III. Khảo sát dao động của con lắc đơn về
mặt năng lượng
IV. Ứng dụng: xác định gia tốc rơi tự do
 I. Thế nào là con lắc đơn ?
1. Con laéc ñôn laø moät heä goàm moät vaät nhỏ,
khoái löôïng m, treo ở đầu moät sôïi daây không dãn,
khoái löôïng khoâng ñaùng keå, chiều dài l.

 Các em hãy quan sát hình sau.

2. Vị trí cân bằng của con lắc :
 VTCB của con lắc là vị trí mà dây treo có
phương thẳng đứng, vật nặng ở vị trí O
thấp nhất
? Em hiểu như thế
nào về vị trí cân bằng
? Dao động của con lắc
của con lắc đơn ?
đơn có phải là dao
động điều hoà không ?
II. Khảo sát dao đoäng cuûa con laéc ñôn về mặt
động lưc học :
Xét dao động của một con lắc đơn có chiều dài l,
vật nhỏ khối lượng m, treo tại một nơi có gia tốc
trọng trường g. C
Choïn :
Goác toaï ñoä: O laø vò trí caân
baèng.  0   0
Chieàu döông: nhö hình veõ.
Goác thôøi gian (t = 0): luùc vật l
baét ñaàu dao ñoäng. (+)
M
s  l
O
 - Taïi thôøi ñieåm t vaät ở vị trí M, xác định
bởi li độ góc  . C
- Caùc löïc taùc duïng leân vaät :

●TroïngCon
löïclaéc
: P chòu  0   0
taùc duïng cuûa  
● Lực căng của dây : T T
nhöõng löïc naøo? l
- Theo ñònh luaät II Niutôn M
(+)
   s  l
T  P  ma (1) O

Pt 
- Chieáu phương trình (1) leân  Pn
phương tieáp tuyeán quỹ ñaïo : P
    C
T  P  ma (1)

 PSin  mat
 0   0
Trong tröôøng hôïp  raát nhoû
( <100) l
s (+)
sin     Ta có : s  l
M
l O
s g 
 mg  ms ''
Hay s  sO
'' Pt 
Pn
l l 
g P
Ñaët  
2
Ta có s ''
  2
s  O (2)
l
Phöông trình vi phaân (2) coù nghieäm laø :
s = socos(t+)
Vaäy vôùi caùc dao ñoäng nhoû dao ñoäng cuûa con laéc
ñôn laø moät dao ñoäng ñieàu hoøa .
 2 l  1 g
Chu kì : T = 2 Taàn soá : f =
 g 2 2 l

NHẬN XÉT: Vaäy ñoái vôùi caùc dao ñoäng nhoû (

<100) chu kì con laéc ñôn chæ phuï thuoäc vaøo l vaø g
maø khoâng phuï thuoäc vaøo bieân ñoä A vaø khoái
löôïng vaät naëng m. Taïi moät ñieåm treo (g khoâng
ñoåi) dao ñoäng con laéc ñôn laø dao ñoäng töï do
 LƯU Ý

1. Xác định vận tốc của con lắc

đơn ở vị trí bất kì.
v2  2 gl (cos   cos  m )
Với : +  : là li độ góc bất kì
+  m : là biên độ góc
2. Xác định sức căng dây treo con lắc.

   mg (3 cos   2 cos  m )
 


III/Khảo sát dao động của con lắc đơn về

mặt năng lượng
1. Động năng : 1 2
Wđ  mv
2
2. Thế năng :
Chọn mốc thế năng tại vị trí cân bằng
 Wt  mgl (1  cos  )
? Viết biểu thức tính động năng, thế năng,
3. Cơ năng : cơ năng con lắc đơn. 
Nếu bỏ qua mọi masát thì cơ năng của
con lắc(bao gồm động năng và thế năng
 của vật) được bảo toàn.
1 2
W  mv  mgl (1  cos  ) = hằng số
2
 

 


IV. ỨNG DỤNG : XÁC ĐỊNH GIA TỐC RƠI

TỰ DO

l 4 l2
Ta có : T  2 g 2
g T


 TRẮC NGHIỆM

Câu 1 : Hãy chọn câu đúng.

Một con lắc đơn dao động với biên độ góc nhỏ. Chu kì
của con lắc không thay đổi khi :

A. Thay đổi chiều dài của con lắc

B. Thay đổi gia tốc trọng trường

C. Tăng biên độ góc đến 300

D. Thay đổi khối lượng của con lắc

 TRẮC NGHIỆM

Câu 2 : Choïn caâu ñuùng :

A. Dao ñoäng cuûa con laéc ñôn laø moät dao ñoäng
ñieàu hoaø .
B. Trong caùc dao ñoäng nhoû chu kyø cuûa con laéc
ñôn taêng theo bieân ñoä cuûa dao ñoäng .
C. Trong caùc dao ñoäng nhoû taàn soá cuûa con laéc
ñôn tyû leä vôùi caên baäc hai cuûa chieàu daøi cuûa
noù.
D. Trong caùc dao ñoäng nhoû chu kyø cuûa con laéc
ñôn tyû leä vôùi caên baäc hai cuûa chieàu daøi cuûa
noù.
 TRẮC NGHIỆM

Câu 3 : Chọn câu trả lời đúng

Một con lắc đơn có chiều dài dây bằng 1m, dao
động với biên độ góc nhỏ có chu kỳ 2s. Cho   3,14
. Con lắc dao động tại nơi có gia tốc trọng
trường là:
A. 9,7 m/s2 B. 10 m/s2

C. 9,86 m/s2 D. 10,27 m/s2