KINH TẾ CHÍNH TRỊ

MÁC - LÊNIN

Tìm hiểu biểu hiện mới của độc quyền, độc

quyền nhà nước trong điều kiện ngày nay,
vai trò lịch sử của chủ nghĩa tư bản

NHÓM 2 – A02
THÀNH VIÊN
Trương Ngọc Châu

Lã Thị Hiền Diệu

Huỳnh Hương Giang

Nguyễn Chính Hoàng

Dương Quốc Kiệt

 NỘI DUNG
Khái quát, đặt vấn đề

Biểu hiện mới của độc quyền

Biểu hiện mới của độc quyền nhà

nước dưới chủ nghĩa tư bản

Vai trò lịch sử của chủ nghĩa tư

bản

Kết luận
 KHÁI QUÁT, ĐẶT VẤN ĐỀ

KHÁI QUÁT Độc quyền là sự liên minh giữa các doanh nghiệp lớn, có khả
năng thâu tóm việc sản xuất và tiêu thụ một số loại hàng hoá, có
khả năng định ra giá cả độc quyền, nhằm thu lợi nhuận độc
ĐỘC QUYỀN quyền cao.

ĐỘC QUYỀN
NHÀ NƯỚC
Độc quyền nhà nước là kiểu độc quyền trong đó nhà nước nắm
giữ vị thế độc quyền trên cơ sở duy trì sức mạnh của các tổ chức
độc quyền ở những lĩnh vực then chốt của nền kinh tế nhằm tạo
ra sức mạnh vật chất cho sự ổn định của chế độ chính trị - xã hội
ứng với điều kiện phát triển nhất định trong các thời kỳ lịch sử
 KHÁI QUÁT, ĐẶT VẤN ĐỀ

Đặt vấn đề
Hiện nay, nền kinh tế Việt Nam đang trong giai đoạn
chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch tập trung sang nền
kinh tế thị trường. Một số yếu tố bất hợp lý của mô hình
kinh tế trước đây vẫn còn tồn tại và đòi hỏi cần phải có
những giải pháp cụ thể để giải quyết trong thời gian tới.
Một trong những vấn đề cần giải quyết là tình trạng độc
quyền của các doanh nghiệp nhà nước
BIỂU HIỆN MỚI CỦA ĐỘC
QUYỀN
Biểu hiện mới của tích tụ và tập trung tư bản
Biểu hiện về vai trò tư bản tài chính trong các
tập đoàn độc quyền

Biểu hiện về xuất khẩu tư bản

Biểu hiện của sự phân chia thị trường thế giới

giữa các liên minh độc quyền

Biểu hiện sự phân chia lãnh thổ anh hưởng

dưới sự chi phối các tập đoàn độc quyền
 BIỂU HIỆN MỚI CỦA ĐỘC
QUYỀN
Biểu hiện mới của tích tụ và tập trung tư bản

Xuất hiện các công ty độc quyền xuyên quốc gia bên cạnh sự phát triển các xí
nghiệp vừa và nhỏ

+ Concern: Hình thứ liên kết đa ngành, đa nghề phân bố ở nhiều nước. Mục đích
chống độc quyền 100% ở các nước
+ Conglomerate: Liên kết các hãng vừa và nhỏ không liên quan đến kinh tế kĩ
thuật. Mục đích kinh doanh chứng khoán (Hiện nay xuất hiện các xí nghiệp vừa và
nhỏ: ứng dụng thành tựu mới nhanh, linh hoạt với sự biến đổi của thị trường)
 BIỂU HIỆN MỚI CỦA ĐỘC
QUYỀN
Biểu hiện về vai trò tư bản tài chính trong các
tập đoàn độc quyền

- Phạm vi liên kết và xâm nhập vào nhau được mở ra nhiều ngành, dưới nhiều
hình thức một tổ hợp đa dạng:
+ Công – Nông – Thương - tín – dịch vụ
+ Công nghiệp – quân sự - dịch vụ quốc phòng
+ Chế độ tham dự của TB tài chính cũng có sự biến đổi: Số lượng cổ phiếu mệnh
giá nhỏ được phát hành rộng rãi, nhiều tầng lớp dân cư cũng có thể mua được cổ
phiếu ... “chế độ tham dự” được bổ sung bằng “ chế độ ủy nhiệm”=> Ngân hàng
đa, xuyên quốc gia được thành lập
 BIỂU HIỆN MỚI CỦA ĐỘC
QUYỀN
Biểu hiện về xuất khẩu tư bản

- Thứ nhất: Luồng xuất khẩu TB có sự thay đổi ( TB phát triển với nhau)
- Thứ hai: Chủ thể XK có sự thay đổi lớn trong đó vai trò các công ty xuyên quốc
gia (TNCs) đặc biệt là FDI; mặt khác chủ thể xuất khẩu đa
dạng
- Thứ ba: Hình thức xuất khẩu đa dạng như BOT, BT... sự kết hợp XK TB với các
dịch vụ, chất xám...Không ngừng tăng lên
- Thứ tư: sự áp đặt có tính thực dụng dần dần dỡ bỏ và thay vào đó là đôi bên
cùng có lợi
 BIỂU HIỆN MỚI CỦA ĐỘC
QUYỀN
Biểu hiện của sự phân chia thị trường thế giới
giữa các liên minh độc quyền

- Hình thành CNTB độc quyền quốc tế (TNCs): thúc đẩy toàn cầu hóa, sự phân chia
ảnh hưởng của chúng

- Hình thành xu hướng khu vực hóa kinh tế khu vực: UE (ra đời 1/1/1999), Khối
mậu dịch tự do Bắc Mỹ (NAFTA), OPEC (các nước xuất khẩu dầu mỏ); MERCOSUS
(Thị trường chung vùng Nam Mỹ); FTA (mậu dịch tự do); CU (liên minh thuế quan)
 BIỂU HIỆN MỚI CỦA ĐỘC
QUYỀN
Biểu hiện sự phân chia lãnh thổ ảnh hưởng
dưới sự chi phối các tập đoàn độc quyền

- Hình thành dưới những hình thức cạnh tranh và thống trị mới:

+ Hình thành “ chiến lược biên giới mềm”; “ biên giới kinh tế” => ràng buộc
các nước kém phát triển về vốn, KH-CN đi đến phụ thuộc vào chính trị
+ Sự phân chia lãnh thổ thay thế bằng các hình thức: chiến tranh thương mại,
sắc tộc, tôn giáo... Đứng sau chính là các cường quốc tư bản
 Biểu hiện mới của độc quyền nhà nước duới chủ nghĩa tư bản
Về cơ chế quan hệ nhân sự:
Thể chế đa nguyên trong việc
phân chia quyền lực nhà nước
trở thành phổ biến
Về vai trò công cụ điều tiết
Về sở hữu nhà nước: Chi tiêu
kinh tế của độc quyền nhà
ngân sách thuộc về giới lập
nước: về chính trị( nghị viện tư
pháp, chống lạm phát, chống
sản cũng tổ chức như một
thất nghiệp được ưu tiên
công ty cổ phần) viện trợ nhà
nước có xu hướng tăng
 VAI TRÒ LỊCH SỬ CỦA CHỦ NGHĨA TƯ BẢN

Vai trò
tích
cực
Thúc đẩy lực
lượng sản
xuất phát Thực hiện
triển nhanh xã hội hoá
chóng Chuyển nền sản sản xuất
xuất nhỏ thành
nền sản xuất lớn
hiện đại
 VAI TRÒ LỊCH SỬ CỦA CHỦ NGHĨA TƯ BẢN

GIỚI
HẠN
PHÁT
TRIỂN Sự phân hoá
giàu nghèo
Mục đích của CỦA trong lòng các
nền sản xuất CNTB nước TB và có
TBCN vẫn tập
CNTB đã và đang xu hướng ngày
trung chủ yếu vì
tiếp tục tham gia càng sâu sắc
lợi ích thiểu số
giai cấp gây ra chiến
tranh và xung
đột trên thế giới
 KẾT LUẬN

Trong thời đại ngày nay, chủ nghĩa tư bản vẫn không tự giải quyết
được mâu thuẫn cơ bản của mình. Vì vậy, chủ nghĩa tư bản càng phát
triển, mâu thuẫn cơ bản của chủ nghĩa tư bản ngày càng gay gắt và
chủ nghĩa tư bản phát triển đến một trình độ nhất định thì quan hệ
sản xuất tư bản chủ nghĩa sẽ bị thay bằng một quan hệ sản xuất khác
dựa trên sở hữu xã hội về tư liệu sản xuất để phù hợp với trình độ xã
hội hóa ngày càng cao của lực lượng sản xuất. Đó là do yêu cầu của
quy luật quan hệ sản xuất phải phù hợp với trình độ phát triển của
lực lượng sản xuất quy định. Lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin khẳng
định: chủ nghĩa tư bản không tồn tại vĩnh viễn, mà phát triển đến
một trình độ nhất định sẽ bị thay thế bởi một hình thái kinh tế - xã
hội mới tiến bộ hơn.
 CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM

1/ Tác động tiêu cực của độc quyền đối với

nền kinh tế thị trường?
A. Gây ra cạnh trang, thiệt hại cho DN nhỏ và người tiêu dùng 2/ Biểu hiện mới của tích tụ và tập
B. Làm tăng phân hoá giàu nghèo, bất công, mâu thuẫn xã hội
C. Kìm hãm tiến bộ khoa học kĩ thuật, kinh tế xã hôi trung tư bản trong chủ nghĩa tư
D. Cả ba đáp án trên bản ngày nay là?
3/ Đặc trưng chủ yếu của chủ nghĩa độc quyền A. Hình thành các tổ chức độc quyền lớn Concern
và Conglomerate
nhà nước: B. Sự phát triển của các xí nghiệp nhỏ và vừa
A. Các chủ thể có tính độc lập, tự chủ cao, giá cả do thị trường
C. Độc quyền xuất hiện cả ở những nước đang
quyết định.
B. Nền kinh tế vận độngt heo các quy luật của thị trường. phát triển
C. Có sự điều tiết của nhà nước. D. Cả 3 phương án trên
D. Các hội chủ xí ngiệp hoạt động như cơ quan tham mưu nhà
nước, chi phối đường lối kinh tế, chính trị của nhà nước tư
sản
 CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM

4/ Lịch sử của CNTB mang lại vai trò tích cực gì ?

a) Phục vụ lợi lích của nhiều giai cấp
b) Xóa bỏ được sự phân hóa giàu nghèo giữa các nước tư bản
c) Chuyển nền sản xuất nhỏ sang nền sản xuất lớn
d) Các nước nhỏ được viên trợ kinh tế, kĩ thuật

5/ Khi CNTB độc quyền ra đời sẽ:

a) Làm cho các quy luật kinh tế của sản xuất hàng hoá và của
CNTB có hình thức biểu hiện mới
b) Phủ định các quy luật kinh tế của sản xuất hàng hoá
c) Không làm thay đổi các quy luật kinh tế nói chung
d) Phủ định các quy luật trong giai đoạn CNTB tự do cạnh tranh