PENGAJIAN AM

Sistem dan Struktur Pentadbiran

Kerajaan Negeri
 SISTEM DAN STRUKTUR PENTADBIRAN KERAJAAN NEGERI

SULTAN/RAJA/YANG DIPERTUAN BESAR/YANG DIPERTUA NEGERI

MAJLIS MESYUARAT KERAJAAN NEGERI

(EXCO)

Kabinet (Sabah)
Jawatankuasa
Majlis Tertinggi
Tindakan Negeri
(Sarawak)
Jawatankuasa
Jawatankuasa
Keselamatan
Ekonomi Negeri
Negeri

PEJABAT SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI

Agensi-Agensi Negeri Pejabat Daerah Cawangan Agensi Pusat

 MAJLIS MESYUARAT KERAJAAN NEGERI (MMKN)

 Merupakan organisasi yang menjalankan kuasa eksekutif Kerajaan Negeri

 MMKN diketuai oleh Menteri Besar @ Ketua Menteri yang dilantik daripada
ahli DUN dan mendapat sokongan majoriti
 Biasanya ahli MMKN diberi tugas menjaga/mengawal/menyelaras portfolio
tertentu
 Terdapat 3 orang ahli MMKN yang tidak dipilih melalui sistem pilihanraya.
Mereka dikenali sebagai Ahli Ex-officio :
a) Setiausaha Kerajaan Negeri
b) Penasihat Undang-Undang Negeri
c) Pegawai Kewangan Negeri
 Kehadiran ahli ex-officio semasa persidangan DUN :
a) Negeri beraja – ketiga-tiga boleh mengambil bahagian dalam
prosiding DUN tetapi tidak boleh mengundi
b) Pulau Pinang dan Melaka – hanya Penasihat Undang-Undang Negeri
boleh ambil bahagian dalam prosiding DUN tetapi tidak boleh
mengundi
c) Sabah dan Sarawak – ketiga-tiga tidak berhak hadiri prosiding DUN
  Tugas-tugas MMKN :
a) Membuat dasar-dasar kerajaan
b) Melaksanakan kuasa eksekutif kerajaan negeri
c) Menasihati Ketua Negeri dalam memerintah negeri
d) Menggubal undang-undang dalam Senarai Negeri untuk diluluskan
oleh DUN
e) Menguruskan hal-hal berkaitan dengan :
i. Tanah rizab orang Melayu
ii. Permit dan lesen perlombongan
iii. Pindah milik tanah
iv. Harta karun yang ditemukan
v. Hal-hal pertanian
vi. Lesen pembalakan dan konsesi balak

5
Sambungan …………
 Tugas-tugas MMKN :
f) Bertanggungjawab terhadap :
i. Menyediakan pasar
ii. Memberi lesen tempat hiburan
iii. Melaksana projek-rpojek perumahan
iv. Menyediakan tanah perkuburan
v. Menyediakan perkhidmatan feri
vi. Menyediakan kemudahan jalan kecuali lebuh raya
vii. Menyediakan bekalan air
viii. Mengeluarkan lesen menangkap ikan di sungai
ix. Menjalankan pentadbiran perbandaran

6
 MENTERI BESAR ATAU KETUA MENTERI

 Hanya ahli DUN yang mendapat kewarganegaraan melalui kuatkuasa undang-

undang sahaja yang layak menjadi Menteri Besar / Ketua Menteri
 Tugas-tugas :
a) Mentadbir kerajaan negeri
b) Sebagai penasihat kepada Ketua Negeri
c) Menasihati Ketua Negeri dalam pelantikan dan penentuan portfolio ahli
MMKN
d) Menjadi penghubung antara Kerajaan Negeri dengan Kerajaan
Persekutuan melalui Majlis Mesyuarat Raja-Raja
 JAWATANKUASA PENYELARASAN

 Terdapat 3 Jawatankuasa Penyelarasan, iaitu :

1. Jawatankuasa Pembangunan Negeri
• melaksana dan menyelaras program kerajaan negeri
2. Jawatankuasa Perancang Negeri
• merancang pembangunan ekonomi negeri
3. Jawatankuasa Keselamatan Negeri
• menyelaras keselamatan negeri

 Ketiga-tiga jawatankuasa ini dipengerusikan oleh Menteri Besar / Ketua

Menteri dan dianggotai oleh ahli MMKN

8
Bersambung …………
 Penyelarasan antara Kerajaan Persekutuan dengan Kerajaan Negeri
dilakukan melalui :
i. Majlis Kewangan Negeri
ii. Majlis Tanah Negeri
iii. Majlis Air Negeri
iv. Majlis Perhutanan Negeri
v. Majlis Perumahan Negeri
vi. Majlis Raja-Raja

9
 SUMBER KEWANGAN KERAJAAN NEGERI

 Sumber kewangan kerajaan negeri adalah daripada :

a) Cukai kuari dan lombong
b) Cukai hiburan
c) Cukai tanah
d) Kutipan zakat dan fitrah
e) Peruntukan, pinjaman dan royalti daripada kerajaan persekutuan
f) Keuntungan badan tidak berkanun negeri
g) Hasil kutipan lesen pembalakan dan perikanan di sungai
h) Hasil jualan harta karun

10
 PERLUASAN KUASA KERAJAAN PERSEKUTUAN
TERHADAP KERAJAAN NEGERI

 Kerajaan Persekutuan boleh terlibat dalam penyiasatan, pengumpulan

data statistik dan pemberian khidmat rundingan kepada Kerajaan
Negeri
 Kerajaan Persekutuan terlibat dalam perjanjian antara Kerajaan Negeri
dengan kerajaan asing
 Pelantikan 3 orang ahli ex-officio perlu mendapat persetujuan Kerajaan
Persekutuan
 Undang-undang Kerajaan Persekutuan berkuatkuasa di Kerajaan Negeri
manakala undang-undang Kerajaan Negeri tidak boleh menyentuh
kuasa Kerajaan Persekutuan

11
 JABATAN NEGERI (AGENSI PUSAT NEGERI)

AGENSI PUSAT NEGERI

Pejabat Penasihat
Pejabat Setiausaha
Undang-Undang
Kerajaan Negeri
Negeri

Pejabat Kewangan Unit Perancang

Negeri Ekonomi Negeri
 PEJABAT SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI

 Merupakan pejabat utama negeri yang melaksanakan dan menyelaraskan

dasar-dasar negeri
 Diketuai oleh Setiausaha Kerajaan Negeri
 Setiausaha Kerajaan Negeri dilantik oleh Jabatan Perkhidmatan Awam
Persekutuan untuk negeri yang tidak mempunyai Jabatan Perkhidmatan Awam
Negeri
 Negeri-negeri yang tidak mempunyai Jabatan Perkhidmatan Awam sendiri
ialah Melaka, Pulau Pinang, Negeri Sembilan dan Perlis (dilantik oleh Jabatan
Perkhidmatan Awam Persekutuan)
 Di Sabah dan Sarawak terdapat Pejabat Setiausaha Kerajaan Persekutuan yang
menyelaraskan kegiatan Kerajaan Persekutuan dan diketuai oleh Setiausaha
Kerajaan Persekutuan
 SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI

Ω Merupakan pegawai pentadbir utama kerajaan negeri

Ω Menjadi penasihat kepada Menteri Besar / Ketua Menteri dan MMKN
dalam hal-hal pentadbiran
Ω Pelantikannya mesti mendapat persetujuan daripada kerajaan
persekutuan
Ω Merupakan Ketua Jabatan Perkhidmatan Awam Negeri
Ω Mempengerusikan jawatankuasa peringkat negeri untuk merancang
dan menyelaras pelaksanaan dasar
Ω Bertanggungjawab memastikan agensi-agensi kerajaan negeri
melaksanakan dasar-dasar kerajaan negeri
Ω Menjadi anggota Jawatankuasa Perhubungan antara Kerajaan
Persekutuan dengan Kerajaan Negeri yang dipengerusikan oleh Ketua
Setiausaha Negara

14
 PEJABAT KEWANGAN NEGERI

 Diketuai oleh Pegawai Kewangan

 Mengurus hal ehwal kewangan Kerajaan Negeri mengikut peraturan-peraturan
dan prinsip-prinsip kewangan yang ditetapkan oleh undang-undang
 Merancang dan mengawal perbelanjaan negeri
 Menentukan sistem perakauan yang teratur dan cekap bagi pungutan hasil
dan perbelanjaan negeri yang telah diluluskan
 PEJABAT PENASIHAT UNDANG-UNDANG NEGERI

 Berfungsi sebagai penasihat kepada kerajaan negeri dalam hal undang-undang

 Menggubal undang-undang bagi negeri dan menguruskan penyiarannya
dalam warta
 Mengendalikan pendakwaan bagi kes jenayah
 Mewakili kerjaan negeri dalam semua guaman sivil
 Menyediakan undang-undang semakan dan cetakan semula undang-undang
negeri
 Menyediakan dokumen undang-undang bagi kerajaan negeri
 Diketuai oleh Penasihat Undang-Undang Negeri
 Tugas :
a) Menasihat Menteri Besar atau Ketua Menteri tentang hal undang-
undang
b) Menganggotai Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri sebagai ahli ex-officio
c) Membuat draf rang undang-undang untuk dibentangkan di DUN
 UNIT PERANCANG EKONOMI NEGERI (UPEN)

 Diketuai oleh Pengarah Perancang Negeri

 Berfungsi sebagai penyelaras kepada pembangunan dan kemajuan ekonomi
negeri
 Mengkaji, merangka, menggubal dasar dan strategi pembangunan
sosioekonomi negeri
 Merancang pembangunan sektor-sektor ekonomi melalui penyediaan
perancangan Pembangunan Ekonomi Lima Tahun dan Kajian Separuh Penggal
Bagi Negeri
 Menyelaras, memantau dan menilai prestasi projek-projek pembangunan
negeri dan projek yang dilaksanakan oleh agensi-agensi kerajaan negeri
selaras dengan matlamat pembangunan negeri
 Menyedia dan menyelaras kertas-kertas mengenai pembangunan untuk
pertimbangan MMKN
 Mewujudkan sistem maklumat dan data ekonomi yang kemas kini yang akan
digunakan untuk perancangan ekonomi negeri
 PROJEK PEMBANGUNAN PERSEKUTUAN CAWANGAN NEGERI
(PEJABAT KEMAJUAN NEGERI)

 Merancang pembangunan negeri melalui objektif dan pencapaiannya

sebagaimana diperlukan oleh kerajaan negeri dan kerajaan pusat
 Menyelaras pelaksanaan dasar serta program pembangunan negara di
peringkat negeri dengan tujuan membantu memesatkan pembangunan untuk
rakyat
 Menjadi Urusetia kepada Majlis Pembangunan Negeri dan Jawatankuasa Kerja
Pembangunan Negeri
 Mengurus, melaksana dan menilai Peruntukan-Peruntukan Khas Kerajaan
Persekutuan dan Kerajaan Negeri
 Memantau dan menilai pelaksanaan Projek-Projek Pembangunan Rancangan
Malaysia di negeri
 Menjadi penghubung antara kerajaan pusat dengan kerajaan negeri
 PEJABAT NEGERI (AGENSI PELAKSANA)

PEJABAT NEGERI

Jabatan
Jabatan Tanah dan Pejabat Daerah dan
Persekutuan
Galian Tanah
Cawangan Negeri
 JABATAN TANAH DAN GALIAN

 Mengetuai dan mengawal selia Pentadbiran Tanah Negeri selaras dengan

Peruntukan Seksyen 12(3) Kanun Tanah Negara 1965
 Menjadi Urusetia Risalat-Risalat Tanah untuk MMKN
 Meluluskan permohonan pembangunan tanah
 Memantau dan menentukan hasil tanah dipungut dengan cara yang efektif
dan sistematik
 Mengurus dan menyelenggara Hakmilik Tanah Pejabat Pendaftar
 Penguatkuasaan undang-undang dan peraturan-peraturan berkaitan tanah
 PEJABAT DAERAH DAN TANAH

 Agensi pemungut hasil / cukai kerajaan negeri

 Pentadbir dan perancang kepada pembangunan daerah secara menyeluruh
 Jabatan penghubung antara kerajaan melalui pelaksanaan dan penyelarasan
serta projek kerajaan
 Bertanggungjawab memajukan taraf hidup sosioekonomi rakyat
 Urusetia kepada perancangan dan pembangunan tanah daerah
 PERBADANAN AWAM

 Kerajaan negeri berkuasa menubuhkan perbadanan awam berbentuk

berkanun atau tidak berkanun
 Tujuan penubuhan :
a) Untuk melibatkan kerajaan negeri secara langsung dalam
pembangunan sosioekonomi yang tidak diceburi oleh sektor
swasta
b) Untuk membolehkan kerajaan negeri membekalkan sumber
kewangan yang besar dan mendatangkan keuntungan yang
marginal
c) Untuk membolehkan kerajaan negeri menyediakan kemudahan
awam
d) Untuk membolehkan kerajaan negeri menyediakan kemudahan
awam
e) Untuk menambah penglibatan bumiputera dalam bidang
ekonomi
f) Untuk mewujudkan pentadbiran yang lebih bebas daripada
kawalan kerajaan negeri
22
Bersambung …………
 Apa itu badan berkanun ?
 Ditubuhkan melalui Enakmen Negeri
 Contoh :
i. Perbadanan Kemajuan Ekonomi Negeri
ii. Yayasan Sabah
iii. Lembaga Air Perak
iv. Yayasan Islam Kelantan
v. Institut Pengurusan Melaka, dsb

23
Sambungan…………
 Apa itu badan tidak berkanun ?
 Didaftarkan di bawah Akta Syarikat dan kakitangannya bukan
kakitangan kerajaan negeri
 Lembaga Pengurusan dilantik oleh kerajaan negeri kerana saham
dimiliki oleh kerajaan negeri
 Contoh :
i. Amanah Saham Pahang Bhd
ii. Labuan Wood Products Sdn. Bhd
iii. Syarikat Babena Terengganu
iv. Syarikat Gula Perak
v. Dan sebagainya

24
Sambungan…………
 SURUHANJAYA PERKHIDMATAN AWAM NEGERI

 SPAN terdapat di semua negeri kecuali Perlis, Pulau Pinang, Negeri

Sembilan dan Melaka ; dibantu oleh SPA Persekutuan
 Anggotanya dilantik oleh Raja/Sultan/YDPB/YDPN atas nasihat Menteri
Besar / Ketua Menteri
 Tugas / tanggungjawab :
a) Mengurus pelantikan jawatan-jawatan dalam perkhidmatan awam
b) Mengurus kenaikan pangkat
c) Menggenakan tindakan disiplin
d) Membuat pertukaran jawatan kakitangan awam

25
 STRUKTUR PENTADBIRAN KERAJAAN NEGERI SABAH
DAN SARAWAK

 YDPN merupakan institusi penting dalam jentera pentadbiran negeri yang

pelantikannya dibuat oleh YDPA
 YDPN bertindak mengikut nasihat MMKN dalam semua perkara kecuali hal-hal
yang berkaitan dengan agama dan adat istiadat

 Di Sarawak, kuasa eksekutif dilaksanakan oleh Majlis Tertinggi, manakala di

Sabah dikenali sebagai Kabinet
 Badan-badan ini merupakan organisasi pembentuk dasar tertinggi di peringkat
negeri
 Struktur pentadbiran mengamalkan sistem kabinet yang dianggotai oleh
menteri-menteri yang bertanggungjawab terhadap kementerian-kementerian
tertentu
 Pegawai pentadbir utama bagi sesebuah kementerian di peringkat negeri
digelar Setiausaha Tetap dan peranannya sama dengan peranan Ketua
Setiausaha Kementerian di peringkat persekutuan
 PERINGKAT PENTADBIRAN NEGERI

Peringkat Pentadbiran Negeri di Semenanjung

Daerah/Jajahan
(Pegawai Daerah)

Mukim
(Penghulu/Penggawa)

Kampung/Taman
(Ketua Kampung
/Penghulu / Pengerusi
Taman)
 Pentadbiran Peringkat Daerah di Semenanjung

 Diurus oleh Pejabat Daerah dan Tanah yang diketuai oleh Pegawai
Daerah
 Fungsi-fungsi :
a) Merancang pembangunan daerah dan tanah
b) Menyelaras dan melaksana projek-projek pembangunan
c) Memastikan agensi-agensi negeri dan penghulu melaksanakan
projek pembangunan
d) Mendapatkan bantuan dari agensi-agensi negeri dan persekutuan
e) Bertanggungjawab kepada Setiausaha Kerajaan Negeri dalam
pembangunan peringkat daerah

Bersambung…………
 Pentadbiran Peringkat Mukim di Semenanjung

 Diurus oleh Pejabat Penghulu/Penggawa yang diketuai kakitangan awam

yang digelar Penghulu/Penggawa
 Dilantik oleh Ketua Negeri dan merupakan personel awam
 Fungsi :
a) Membantu Pejabat Daerah dan Tanah serta agensi kerajaan lain
dalam melaksanakan projek pembangunan di peringkat mukim
b) Bertanggungjawab menyelaraskan kegiatan-kegiatan kampung di
bawah jagaannya
 Jawatankuasa yang penting ialah Jawatankuasa Kemajuan dan Kesematan
Mukim

Sambungan…………
Pentadbiran Peringkat Kampung/Taman di Semenanjung

 Diketuai oleh Ketua Kampung / Pengerusi Taman

 Bukan kakitangan perkhidmatan awam tetapi dibayar elaun
 Membantu agensi-agensi kerajaan membangunkan kampung/taman
melalui Jawatankuasa Kemajuan dan Keselamatan Kampung (JKKK) atau
Persatuan Penduduk Taman
 Jawatankuasa ini memberi peluang kepada penduduk melibatkan diri
dalam perancangan dan pembangunan kampung/taman
Peringkat Pentadbiran Negeri di Sabah

Daerah
(Pegawai Daerah)

Kampung/Taman
(Ketua Kampung /Penghulu /
Pengerusi Taman)
 Pentadbiran Peringkat Daerah di Sabah

 Ditadbirkan oleh Pegawai Daerah dan dibantu oleh Ketua Daerah (suku
kaum)
 Suku kaum diketuai oleh Ketua Anak Negeri atau Ketua Bumiputera
yang merupakan personel awam
 2 jawatankuasa penting iaitu :
a) Jawatankuasa Pembangunan dan Tindakan Daerah
b) Jawatankuasa Keselamatan Daerah

Bersambung…………
Pentadbiran Peringkat Kampung / Taman

 Diketuai oleh Ketua Kampung / Pengerusi

 Bukan kakitangan perkhidmatan awam tetapi dibayar elaun
 Membantu agensi-agensi kerajaan membangunkan kampung/taman
melalui Jawatankuasa Kemajuan dan Keselamatan Kampung (JKKK) atau
Persatuan Penduduk Taman
 Jawatankuasa ini memberi peluang kepada penduduk melibatkan diri
dalam perancangan dan pembangunan kampung/taman
Peringkat Pentadbiran Negeri di Sarawak

Bahagian (Residen)

Daerah (Pegawai Daerah)

Daerah Kecil (Pegawai

Perkhidmatan Tadbir Sarawak)

Kampung/Taman
(Ketua Kampung /Penghulu /
Pengerusi Taman)
34
 Pentadbiran Peringkat Bahagian di Sarawak

 Ditadbirkan oleh Residen sebagai pentadbir utama, dibantu oleh

Temenggung yang bertindak sebagai Ketua Masyarakat bagi kaum atau
sukunya

Pentadbiran Peringkat Daerah di Sarawak

 Ditadbirkan oleh Pegawai Daerah dan dibantu oleh Ketua Masyarakat

yang dipanggil Pemanca
 2 jawatankuasa penting iaitu :
a) Jawatankuasa Pembangunan dan Tindakan Daerah
b) Jawatankuasa Keselamatan Daerah

Bersambung…………
 Pentadbiran Peringkat Daerah Kecil di Sarawak

 Diketuai oleh Pegawai Perkhidmatan Tadbir

 2 jawatankuasa penting iaitu :
a) Jawatankuasa Pembangunan dan Tindakan Daerah
b) Jawatankuasa Keselamatan Daerah

Bersambung…………
Pentadbiran Peringkat Kampung / Taman di Sarawak

 Diketuai oleh Penghulu yang dilantik oleh Kerajaan Negeri dan di taman
diketuai oleh Pengerusi Persatuan Penduduk
 Di kawasan pedalaman, Penghulu dipilih daripada kalangan ketua rumah
panjang yang bergelar Tuai Rumah
 Membantu agensi-agensi kerajaan membangunkan kampung/taman
melalui Jawatankuasa Kemajuan dan Keselamatan Kampung (JKKK) atau
Persatuan Penduduk Taman
 Jawatankuasa ini memberi peluang kepada penduduk melibatkan diri
dalam perancangan dan pembangunan kampung/taman
 SEKIAN……….

Tamat dah bab ni ………

Jangan lupa ulangkaji …….. baru berjaya