Ijara esabı

haqqında túsinik
 Ijara esabı
haqqında túsinik

Finanslıq ijara-
shártleri
Reje

Ijara operaciyaları
Ijara esabı haqqında túsinik hám onıń
normativlik hújjetleri Ijara –
kópshilik mámleketlerdiń
kárxanaları(kompaniyaları)nıń
investiciyalıq siyasatınıń áhmiyetli
quramlıq bólegi bolıp esaplanadı. Ijara
operaciyaları menen támiynleniw
hám keń en
jayılǵanlıǵı mámleket
ekonomikasınıń rawajlanǵanlıǵın
kórsetiwshi ózine tán kórsetkish
esaplanadı.
Búgingi kúnde ekonomikamızda
bazar elementleri hám xalıq aralıq
tájiriybelerdiń engizilip barılıwı
barlıq xojalıq mexanizmin
jetilistiriwdi hám málimleme
támiynatınıń tiykarı bolǵan
finanslıq esap hám analiz
tarawında túpten reformalardı
ótkeriw zárúrligi júzege keldi.
Respublikamızda finanslıq esaptı tártipke salıw ushın bekkem
nızamshılıq sisteması qáliplestirildi: solardan, «Buxgalteriya esabı
haqqında»ǵı nızam (1996-jıl 30-avgust, jańa redakciyası 2016-jıl 13-
aprel), «Ónim (jumıs, xızmet)lerdi óndiris hám satıw qárejetleriniń
quramı hám finanslıq nátiyjelerdi qáliplestiriw tártibi haqqındaǵı
kórsetpe» (1999-jıl 5-fevral),«Buxgalteriya esabınıń milliy
standartları» (1998-2003 jıl) hám basqa normativ hújjetler qabıl etildi.
Nátiyjede bir qatar ekonomikalıq mashqalalar sheshildi. Finanslıq
esaptı shólkemlestiriwdiń usılı hám usılologiyasın jetilistiriwden
maqset milliy hám sırt el qánigelerin esap siyasatı hám esabat
maǵlıwmatların túsiniwlerindegi parıqtı saplastırıw, finanslıq esaptı
normativlik tártipke salıwshı milliy sistemanı jaratıw, buxgalteriya
esabı hám finanslıq esaptıń birden-bir koncepciyasın
jaratıw hám olardı ekonomikamızdıń ózine tán
ózgesheliklerin esapqa alǵan halda óndiris hám engiziw zárúrliginen
ibarat bolıp tabıladı.
 Title text addition
The user can demonstrate on a projector
01 or computer, or print the presentation and
make it film

Ózbekstan Respublikası Finans Ministrliginiń 2009-jıl

Title text addition
11-maydaǵı 54-sanlı buyrıǵı menen tastıyıqlanǵan
02
hám Ózbekstan Respublikası Ádillik Ministrliginde
The user can demonstrate on a projector
or computer, or print the presentation and
2009-jıl 1-iyunda 1961-san menen make it filmdizimge alınǵan
Buxgalteriya esabında ijara operaciyaların
sáwlelendiriw tártibi tuwrısındaǵı kórsetpe
Title text addition
03 The user can demonstrate on a projector
or computer, or print the presentation and
make it film
Ijara operaciyaların buxgalteriya esabında sáwlelendiriw
boyınsha normativlik hújjetlerdi islep shıǵıwdıń tiykarǵı basqıshı bolıp
Buxgalteriya esabınıń xalık aralıq standartı 17-sanlı BEXS (IAC) ―Ijara‖da
názerde tutılǵan tiykarǵı normalarǵa tiykarlanǵan halda Ózbekstan
Respublikası Finans Ministrligi tárepinen 1998-jılı 30-sentyabrde №45-san
menen tastıyıqlanǵan hám Ózbekstan Respublikası Ádillik Ministrliginde
1998-jıl 16-oktyabrde 503-san menen dizimnen ótken Ózbekstan
Respublikası Buxgalteriya esabı milliy standartı (BEMS №61) ―Ijara esabı‖
islep shıǵılıwı hám tastıyıqlanıwı esaplanadı.
 Title text addition Title text addition
The user can demonstrate on a projector
Ijara xızmeti ózinde óndiristi kreditlew
or computer, or print the presentation and
02
01hám investiciyalıq xızmet ortasındaǵıorózine The user can demonstrate on a projector
tán birthe presentation and
computer, or print
formanı júzege shıǵaradı. Ijara tólemleri ádette ijaraǵa beriwshige qoyılǵan kapitalǵa make it film
make it film

ornatılǵan ortasha normadan kem bolmaǵan payda alıw imkaniyatın támiynleydi, ijarashı
ushın bolsa bir waqıttıń ózinde úlken muǵdarda pul qárajetleriniń shıǵıp ketiwin ámelge
asırmaǵan halda qımbat bahada turıwshı múliklerden paydalanıw hám ijaraǵa alınǵan
múlikten paydalanıw nátiyjesinde payda alınǵannan keyin ijara tólemlerin tólew imkaniyatları
júzege keledi.
Title text addition Title text addition
The user can demonstrate on a projector
or computer, or print the presentation and
04 03 The user can demonstrate on a projector
or computer, or print the presentation and
make it film make it film
Ózbekstan Respublikası Finans Ministrliginiń 2009-jıl 6-
apreldegi 41-sanlı buyrıǵı menen tastıyıqlanǵan hám
Ózbekstan Respublikası Ádillik Ministrliginde 2009-jıl 24-
aprelde 1946-san menen dizimge alınǵan Ózbekstan
Respublikası 6-sanlı Buxgalteriya esabınıń milliy standartı
―Ijara esabı‖ (keyingi orınlarda 6-sanlı BEMS dep júrgiziledi).
Respublikamızda ijara qatnasıqların
huqıqıy tártipke salıw tiykarǵı 3
hújjet: Ózbekstan Respublikası
Puqaralıq Kodeksi, Ózbekstan
Respublikasınıń ―Ijara haqqında‖ǵı
Nızamı menen ámelge asırıladı.
Ijara qatnasıqları hám ijara
obyektlerin salıqqa tartıwdı tártipke
salıw Ózbekstan Respublikası Salıq
Kodeksine muwapıq ámelge
asırıladı.
Finanslıq esabatlardıń xalıq aralıq standartları sistemasında ijara
operaciyalarınıń esabı hám olarǵa tiyisli maǵlıwmatlardı ashıp beriw 17-
sanlı FEXS (IAC) ―Ijara‖ menen tártipke salınadı. Finanslıq esabatlardıń
xalıq aralıq standartları hám ijara operaciyalarınıń buxgalteriya esabı
boyınsha Ózbekstan Respublikasınıń normativlik-huqıqıy hújjetlerin
analizlew hám salıstırıw 6-sanlı BEMS ―Ijara esabı‖nda názerde tutılǵan
normalar finanslıq esabatlardıń xalıq aralıq standartları normalarına tolıq
tuwrı keliwin kórsetti
 Ijara – kelisimge kóre bir tárep (ijaraǵa
beriwshi) basqa tárepke (ijaraǵa alıwshıǵa)
haqı ushın waqtınshalıq iyelik qılıw hám
paydalanıw yaki kelisilgen múddet
dawamında múlikten paydalanıw huqıqın
beriw.
Ijara subyektleri bolıp
tómendegiler esaplanadı:
- ijaraǵa beriwshi – múliktiń iyesi
yaki nızamshılıqqa muwapıq yaki
múlikdar tárepinen múlikti ijaraǵa
beriw ushın wákillikli shaxslar;
- ijaraǵa alıwshı(ijarashı) – ijara
shártnaması tiykarında múlikti
ijaraǵa alıwshı yuridikalıq hám
fizikalıq shaxslar
Finanslıq ijara-shártleri boyınsha aktivke iyelik etiw
menen baylanıslı barlıq qáwip hám payda ótiwi salmaqlı
ráwishte ámelge asatuǵın ijara. Tómendegilerdiń óz
aldına yaki birge orınlanıwı ádette ijaranıń finanslıq ijara
sıpatında klassifikaciyalanıwına alıp keledi:
- ijara múddeti tamamlanǵannan keyin, ijara obyekti
ijarashınıń múliki bolıp ótiwi;
- ijarashı usı aktivti usı huqıq satılıw kúnindegi haqıyqıy
bahasınan birqansha tómen bahada satıp alıw huqıqına
iye bolıwı hám bunda ijara múddetiniń basında usı
huqıqtıń satılıwına tiykarlanǵan isenimniń bar bolıwı;
Reje