LOCJA MORSKA I

PUBLIKACJE NAUTYCZNE
 MATERIAŁY
SZKOLENIOWE
OPRACOWANE PRZEZ
SZKOŁĘ ŻEGLARSTWA
4WINDS
KPT. KRZYSZTOF PIWNICKI
 LOCJA

LOCJA TO DZIAŁ WIEDZY ZAJMUJĄCY SIĘ OPISEM

AKWENU ORAZ JEGO OZNAKOWANIA NAWIGACYJNEGO
Z PUNKTU WIDZENIA BEZPIECZEŃSTWA ŻEGLUGI W
RÓŻNYCH WARUNKACH POGODOWYCH.

Locja lub księga locji to także publikacja będąca zbiorem

wszystkich niezbędnych informacji lokalnych o danym
akwenie i obowiązujących na nim przepisach.

Księgi locji wydają odpowiednie instytucje większości

krajów.

• W Polsce locje wydaje Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennej. Nosi ona numer 502 i
opisuje wybrzeże polskie
• Najszerszy zasięg obejmują księgi locji Admiralty Sailing Directions wydawane przez
Admiralicje Brytyjską, a konkretnie przez The United Kingdom Hydrographic Office
Księga locji opisuje

• geografię akwenów, rodzaj dna, układ prądów morskich, zasięg pływów

• charakterystyczne elementy linii brzegowej
• warunki pogodowe
• sposoby komunikacji na danym obszarze
• godziny funkcjonowania urządzeń i instytucji związanych z żeglugą
• przepisy miejscowe
• miejsca zaopatrzenia
• elementy infrastruktury
• miejsca niebezpieczne
• miejsca dogodne do przemieszczania się lub postoju

uzupełniona jest o:

• zdjęcia i plany portów

• ilustracje znaków nawigacyjnych
• a nawet tak nietypowe rzeczy jak: obecność piratów, rzetelność oznakowania, czy obyczaje
miejscowej ludności, władz, załóg lokalnych statków i obsługi portu itp.
PUBLIKACJE NAUTYCZNE O CHARAKTERZE LOCJI

Księgi locji są wydawane dla żeglugi konwencyjnej.

Żeglarze i motorowodniacy mogą oczywiście również
korzystać z tych publikacji. Wiąże się to jednak z
koniecznością selekcji zawartych w nich informacji.
Dlatego też na rynku funkcjonuje wiele innych publikacji
o charakterze locji skierowanych wyłącznie do żeglarzy i
motorowodniaków.

Na akwenach pływowych bardzo popularny jest REEDS

– żeglarski almanach będący kompleksowym, bogato
ilustrowanym opisem wszystkich akwenów i portów
Europy, w których występuje zjawisko pływu.
Zawiera on m.in. tablice pływów, opisy świateł i znaków
nawigacyjnych, plany portów, zdjęcia i ilustracje, mapy z
układem prądów itp.
 SYSTEM IALA

MIĘDZYNARODOWY MORSKI SYSTEM OZNAKOWANIA

NAWIGACYJNEGO
System ten został opracowany przez IALA
International Association of Marine Aids to Navigation and Lighthouse Authorities
(Międzynarodowe Stowarzyszenie Służb Oznakowania Nawigacyjnego i Latarni Morskich)

Działającą pod egidą IMO

(((International Martiime Organization)

System ten określa:

• Oznakowania boczne torów wodnych Znaki te umieszczone są na mapach. Ich
• Oznakowania rozwidlenia torów wodnych zobrazowanie informuje nas o cechach
znaku (konstrukcji, kolorze i znaku
• Oznakowanie kardynalne szczytowym).
• Odosobnione niebezpieczeństwo
• Bezpieczna woda
• Tymczasowa pława wrakowa
• Oznakowanie specjalne
 NABIEŻNIKI
Nabieżniki to zestaw dwóch znaków nawigacyjnych wyznaczających
oś toru podejściowego (służą do oznaczania podejść do portów,
trudnych wąskich przejść itp.). W dzień są to znaki o
charakterystycznym kształcie, w nocy światła określonej
charakterystyce. Jeden ze znaków (lub światło) ustawiony jest wyżej i
dalej, a drugi bliżej i niżej. Aby prawidłowo korzystać z nabieżnika
należy w taki sposób ustawić jednostkę, aby oba nabieżniki znalazły
się na jednej linii. W tym celu zawsze należy kierować się ku dolnemu
znakowi lub światłu. Nabieżniki zapewniają kontrolę położenia statku z
dokładnością do kilku-kilkunastu metrów. Na linii nabieżnika podany
jest też KR.
 PODZIAŁ REGIONÓW IALA

System IALA dzieli świat pod względem oznaczenia strony toru wodnego na dwa
regiony „A” i „B”

Podział taki został wprowadzony na skutek rozbieżności w oznaczaniu szlaków

żeglugowych na poszczególnych obszarach. Wynika z faktu, że w regionie „A” określa
się kierunek szlaku wodnego z większego akwenu do mniejszego (ocean – morze –
zatoka – port), a w regionie B z mniejszego do większego.
 ZNAKI BOCZNE SYSTEMU IALA – REGION „A”
Wskazują granice toru wodnego oraz określają jego strony patrząc od morza w kierunku portu.
Znaki te mogą mieć różne formy (tyki, kolumny itp). W regionie IALA „A” stronie prawej
przypisany jest kolor zielony i znak szczytowy w kształcie stożka, a stronie lewej kolor czerwony
ze znakiem szczytowym w kształcie walca.

LFl(2)6s.G.
LFl(2)6s.R.

Oznaczenie znaków bocznych na mapie zależne jest od rodzaju znaku. Podana też jest litera
sugerująca kolor G – green (zielony), R – red (czerwony). Uwidoczniony też jest rodzaj znaku
szczytowego - stożek lub walec.
Znaki te często, ale nie zawsze, wyposażone są w światła o odpowiednich kolorach zależnych
od strony toru. Charakterystyka świecenia dowolna za wyjątkiem 2+1. Jeżeli znak jest
„uzbrojony” w światło na mapie przy danym znaku dorysowana jest fioletowa „łezka” oraz
podana charakterystyka świecenia i barwa światła.

LFl(2)Rl LFl(2)G
 ZNAKI BOCZNE SYSTEMU IALA – REGION „B”
Wskazują granice toru wodnego oraz określają jego strony patrząc od morza w kierunku portu.
Znaki te mogą mieć różne formy (tyki, kolumny itp). W regionie IALA „B” stronie prawej
przypisany jest kolor czerwony i znak szczytowy w kształcie stożka, a stronie lewej kolor
zielony ze znakiem szczytowym w kształcie walca.

LFl(2)6s.R.
LFl(2)6s.G

Oznaczenie znaków bocznych na mapie zależne jest od rodzaju znaku. Podana też jest litera
sugerująca kolor G – green (zielony), R – red (czerwony). Uwidoczniony też jest rodzaj znaku
szczytowego - stożek lub walec.
Znaki te często, ale nie zawsze, wyposażone są w światła o odpowiednich kolorach zależnych
od strony toru. Charakterystyka świecenia dowolna za wyjątkiem 2+1. Jeżeli znak jest
„uzbrojony” w światło na mapie przy danym znaku dorysowana jest fioletowa „łezka” oraz
podana charakterystyka świecenia i barwa światła.

LFl(2)G LFl(2)R
 ZNAKI ROZWIDLENIA TORU – REGION „A”
Znaki rozwidlenia toru wodnego zapowiadają jego rozgałęzienie, a jednocześnie są znakami
bocznymi. Kolor pasa przechodzącego przez środek takiego znaku wskazuje „odnogę”
główną. W regionie IALA „A” pas czerwony oznacza, że tor główny odchodzi w lewo, gdyż w
regionie tym kolor ten przypisany jest właśnie stronie lewej. Pas zielony oznacza, że tor
główny odchodzi w prawo.

Fl(2+1)6s.G.
Fl(2+1)6s.R.

Znaki te często, ale nie zawsze, wyposażone są w światła o odpowiednich kolorach zależnych
od strony toru i charakterystyce świecenia 2+1. Jeżeli znak jest „uzbrojony” w światło na
mapie przy danym znaku dorysowana jest fioletowa „łezka” oraz podana charakterystyka
świecenia i barwa światła.
Oznaczenie znaków rozgałęzienia na mapie zależne jest od rodzaju znaku. Podane też są
litery sugerujące kolor znaku GRG – green, red, green (zielony, czerwony, zielony) RGR –
red, green, red (czerwony, zielony, czerwony). Uwidoczniony też jest rodzaj znaku
szczytowego, gdyż znaki te są jednocześnie znakami określającymi stronę toru wodnego.
 ROZWIDLENIE TORU – REGION „B”
Znaki rozwidlenia toru wodnego zapowiadają rozgałęzienie toru, a jednocześnie są znakami
bocznymi. Kolor pasa przechodzącego przez środek tego znaku wskazuje „odnogę” główną.
W regionie IALA „B” pas zielony oznacza, że tor główny odchodzi w lewo, gdyż w regionie
„B” kolor ten przypisany jest właśnie stronie lewej. Pas czerwony oznacza, że tor główny
odchodzi w prawo.

Fl(2+1)6s.R.
Fl(2+1)6s.G.

Znaki te często, ale nie zawsze, wyposażone są w światła o odpowiednich kolorach zależnych
od strony toru i charakterystyce świecenia 2+1. Jeżeli znak jest „uzbrojony” w światło na
mapie przy danym znaku dorysowana jest fioletowa „łezka” oraz podana charakterystyka
świecenia oraz barwa światła.
Oznaczenie znaków rozgałęzienia na mapie zależne jest od rodzaju znaku. Podane też są
litery sugerujące kolor znaku GRG – green, red, green (zielony, czerwony, zielony); RGR –
red, green, red (czerwony, zielony, czerwony). Uwidoczniony też jest rodzaj znaku
szczytowego, gdyż znaki te są jednocześnie znakami określającymi stronę toru wodnego.
SPOSÓB OZNAKOWANIA BOCZNEGO – REGION „A”
SPOSÓB OZNAKOWANIA BOCZNEGO – REGION B
 ZNAKI KARDYNALNE

Znaki kardynalne to grupa czterech znaków wskazujących kierunki geograficzne (północ,

południe, wschód i zachód), z których należy dany znak ominąć. Np. znak kardynalny
północny informuje, że należy go minąć od strony północnej. Znaki te stawia się w celu
ostrzeżenia jednostek o niebezpieczeństwie znajdującym się po przeciwnej stronie, niż ta
którą wskazuje znak.
Znaki kardynalne możemy rozpoznać dzięki:
a. znakowi szczytowemu – dwa czarne stożki w różnym układzie
b. kolorystyce znaku – barwy czarno-żółte w różnym układzie
c. charakterystyce świateł – ilość i czas trwania białych błysków
Znak kardynalny północny – mijamy od północy
Stożki - dwa skierowane ku górze (na północ)
Barwa – kolor czarny w miejscu wskazanym przez stożki (u góry)
Światło – białe błyskowe szybkie (q) lub bardzo szybkie (VQ)

Znak kardynalny południowy – mijamy od południa

Stożki - dwa skierowane ku dołowi (na południe)
Barwa – kolor czarny w miejscu wskazanym przez stożki (u dołu)
Światło – białe 6 błysków szybkich (Q)
lub bardzo szybkich (VQ) + błysk długi (LFl)

Znak kardynalny wschodni – mijamy od wschodu

Stożki – jeden skierowany ku dołowi drugi ku górze, stykają się podstawami
Barwa – kolor czarny w miejscach wskazanych przez stożki
(jeden pas u dołu, drugi u góry)
Światło – białe 3 błyski szybkie (Q) lub bardzo szybkie (VQ)

Znak kardynalny zachodni – mijamy od zachodu

Stożki – jeden skierowany ku dołowi drugi ku górze i stykają się szczytami
Barwa – kolor czarny w miejscu wskazanym przez stożki (pośrodku)
Światło – białe 9 błysków szybkich (Q) lub bardzo szybkich (VQ)
Oznaczenie znaków kardynalnych na mapie zależne jest od rodzaju znaku. Podane też
są litery sugerujące kolor znaku: BY – black, yellow (czarno-żółty), YB – yellow, black
(żółto-czarny), BYB black, yellow, black (czarno-żółto-czarny), YBY – yellow, black, yellow
(żółto-czarno-żółty). Uwidoczniony jest także rodzaj znaku szczytowego.

Aby łatwiej zapamiętać charakterystyki świateł

poszczególnych znaków kardynalnych można
wpisać je w tarczę zegara. Kardynalna
wschodnia znajdująca się na godzinie trzeciej
błyska trzy razy. Kardynalna zachodnia z
godziny dziewiątej błyska dziewięć razy.
Południowa sześć + jeden błysk, dłuższy aby
nie pomylić z zachodnia „dziewiątką”.
Kardynalna północna błyska bez przerwy.
 ZNAK ODOSOBNIONEGO NIEBEZPIECZEŃSTWA
.
Znak odosobnionego niebezpieczeństwa umieszczany jest bezpośrednio nad
przeszkodami, wokół których woda jest żeglowna. Nie wskazuje on kierunku ani
odległości, w jakiej należy minąć dane niebezpieczeństwo. Informuje nas, abyśmy od
danego miejsca trzymali się z dala. Ma kształt kolumnowy, drążkowy lub dowolny inny.
Ma kolor czarny z poziomymi czerwonymi pasami. Znakiem szczytowym są dwie czarne
kule ustawione pionowo.

Fl(2)6s.

Znak ten ma niepowtarzalną charakterystykę światła. Jest nimi grupa dwóch błysków
koloru białego Fl.(2).

Oznaczenie znaku odosobnionego niebezpieczeństwa na mapie zależne jest od rodzaju

znaku. Podane też są litery sugerujące kolor znaku BRB – black, red, black (czarny,
czerwony, czarny). Uwidoczniony też jest rodzaj znaku szczytowego – dwie czarne kule.
 ZNAK BEZPIECZNEJ WODY

Znak bezpiecznej wody wskazuje, że woda wokół znaku jest

żeglowna. Znak ten może być stosowany np. dla oznaczenia osi toru
wodnego lub jako znak podejściowy. Ma on kształt kulisty albo Iso.

kolumnowy lub drążkowy i czerwony kulisty znak szczytowy.

Oc.

Znak ten może mieć różne charakterystyki świecenia: Iso. Oc,

Lfi.10s.lub literę a Alfabetu Morse’a

Oznaczenie znaku bezpiecznej wody na mapie zależne jest od

LFl.10s
rodzaju znaku. Podane też są litery sugerujące kolor znaku RW –
red, white (czerwony, biały). Uwidoczniony też jest rodzaj znaku
szczytowego – czerwona kula.

Mo(A)
 ZNAK SPECJALNY

Znak specjalny nie stanowi pomocy nawigacyjnej. Jego zadaniem jest wskazanie
specjalnego rejonu lub obiektu, o których informują mapy lub inne publikacje nautyczne.
Pomalowany jest na żółto. Znak szczytowy w kształcie żółtego "leżącego" krzyża (X)

Fl. Y.

Znak ten może mieć różną charakterystykę świecenia, ale nie może ona kolidować ze
światłami białymi innych znaków. Najczęściej jest światło fleszowe Fl koloru żółtego.

Oznaczenie znaku specjalnego na mapie zależne jest od rodzaju znaku. Podana też jest
litera sugerująca kolor znaku y – yellow (żółty). Uwidoczniony jest również rodzaj znaku
szczytowego – leżący krzyż.
 TYMCZASOWA PŁAWA WRAKOWA

Tymczasowa pława wrakowa to znak nawigacyjny oznaczający miejsca nowego wraku.

Pława powinna być wystawiana tak blisko wraku, na ile to możliwe. Znak ten może mieć
różne kształty. Pomalowany jest w niebiesko-żółte pionowe pasy, ze znakiem szczytowym
w kształcie stojącego żółtego krzyża.

Znak ten ma specyficzną charakterystykę świecenia. Składa się ona z dwóch błysków w
czasie trzech sekund. Jeden błysk niebieski drugi żółty.
B1.0s + 0.5s + Y1.0s + 0.5s = 3.0s

Znak ten jest znakiem tymczasowym. W jego miejsce na stałe najczęściej zostaje
ustawiony znak odosobnionego niebezpieczeństwa. Tak więc nie spotkamy na mapach
oznaczenia tymczasowej pławy wrakowej.
 SPIS ŚWIATEŁ

Spis świateł to publikacja nautyczna zawierająca opis

świetlnych znaków nawigacyjnych występujących na
określonym akwenie.

Spis świateł wydają odpowiednie instytucje większości

krajów.

• W Polsce spisy świateł wydaje Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennej

Tom I (521) – obejmujący wybrzeża i akweny południowego i zachodniego Bałtyku.
Tom II (522) – obejmujący wybrzeża i akweny zachodniego Bałtyku.
Tom III (523) - obejmujący wybrzeża i akweny środkowego i północnego Bałtyku.
• Najszerszy zasięg obejmują spisy świateł wydawane przez Admiralicje Brytyjską List of
Lights and Fog Signals w 11 tomach (od A do L)
• Spis świateł na wody wokół Ameryki Północnej wydaje US Coast Guard.
Opis każdego światła zamieszczony w spisie świateł nawigacyjnych składa się z 8 informacji:

1. Numer porządkowy światła 2. Nazwa i położenie

3. Pozycja geograficzna 4. Charakterystyka światła
5. Wysokość światła nad poziomem morza 6. Nominalny zasięg światła
liczona od poziomu odniesienia
7. Opis znaku, na którym światło jest umieszczone 8. Uwagi

Nazwy świateł o zasięgu 15 mil i wyższym wyróżnione są tłustym drukiem.

Nazwy latarniowców - literami dużymi i pochyłymi.
Nazwy innych świateł pływających - literami pochyłymi.[
 OPIS ŚWIATŁA NA MAPIE

Na mapach morskich znaki nawigacyjne wyposażone w światła oznaczone są dodatkową

„łezką” i zawierają opis w postaci:
• Charakterystyka światła
• Barwa światła z ilością błysków
• Okres świecenia
• Zasięg nominalny
Spis świateł zawiera tabelę, przy pomocy
której można określić z jakiej odległości przy
określonych warunkach widzialności będzie
widoczne światło nawigacyjne o określonym
zasięgu nominalnym.

Na górnej skali odkładamy zasięg nominalny.

Następnie prowadzimy prostą w dół do
przecięcia z krzywą obrazującą widzialność
przy istniejących warunkach. Z miejsca
przecięcia prowadzimy prostą do lewej
podziałki – przybliżonej wartości widoczności
danego światła.
 AKTUALIZACJA PUBLIKACJI NAUTYCZNYCH

W związku z dynamicznie zmieniającymi się sytuacjami nawigacyjnymi (nowe budowle,

przepisy, znaki itp.). Konieczna jest stała aktualizacja map i publikacji nautycznych. Służą
do tego „Wiadomosci Żeglarskie” wydawane przez Biuro Hydrograficzne Marynarki
Wojennej lub tzw „notisy” (Notices) wydawane przez Admiralicję Brytyjską. Informacje
bieżące można też uzyskać od stacji brzegowych oraz ze stron internetowych
poszczególnych instytucji np. BHMW.

Znajdziemy tam:
a. Wykaz stałych wiadomości
b. Zestawienie map do korekty
c. Zestawienie publikacji nautycznych do korekty
d. Wklejki do map
e. Wiadomości bieżące
 MAPY

Mapa (łac. Mappa – obrus) – uogólniony obraz Ziemi lub jej części wykonany na
płaszczyźnie w skali, powstały w wyniku odwzorowania (rzutu).

Ze względu na zastosowanie mapy morskie dzielimy na:

1. Nawigacyjne – służące do prowadzenia nawigacji
– Generalne - (skala od 1:1000 000 do 1:500 000) obejmują całe morza lub
części oceanów
– Drogowe – (skala od 1:500 do 1:100) służą do pływania wzdłuż brzegów i
podejść od strony morza.
– Brzegowe - (skala od 1:100 000 do 1:25 000) używane do żeglugi w pobliżu
lądu i rejonach ograniczonych pod względem nawigacyjnym.
– Plany - (skala od 1:50 000 do 1:10 000) obejmują zatoki, porty, redy, tory
wodne itp.
2. Informacyjne (opisują warunki meteorologiczne, prądy itp.)
3. Zliczeniowe - posiadają tylko siatkę współrzędnych geograficznych. Równoleżniki
są na nich mianowane, a południki mogą być mianowane dowolnie przez
nawigatora. Służą do wykreślania pozycji astronomicznych i zliczenia
geograficznego.
 ZAWARTOŚĆ I BUDOWA MAP
Mapy morskie zawierają informacje o:
• ukształtowaniu wybrzeża i dna morskiego
• głębokościach
• niebezpieczeństwach podwodnych
• wrakach
• portach
• pływach
• prądach
• obiektach nawigacyjnych
• łowiskach
• niebezpiecznych akwenach
• rutach statków

Musimy jednak pamiętać, że istotne jest nie tylko to co mapa „pokazuje”, ale również to
jakie informacje możemy znaleźć w tzw. „wiadomościach okołomapowych”, czyli
informacjach opisowych.
 Mapa nawigacyjna oprócz samego przedstawienia akwenu i linii
brzegowej zawiera elementy opisowe takie jak:
• Godło i nazwa wydawcy np. BHMW
• Tytuł mapy np. „Bałtyk część południowa”
• Numer mapy na marginesie w prawym dolnym rogu oraz numer „do
góry nogami” w lewym górnym rogu (numer może być związany ze
skala mapy np. polskie mapy o skali 1;500 000 mają numer od 306 do
500 a mapy o skali od 1:10 000 do 1:80 000 mają numery dwu
cyfrowe). Jeżeli jest to mapa w systemie międzynarodowym
poprzedzona jest skrótem INT
• Numer i nazwa mapy na jej odwrocie
• Skala mapy dla równoleżnika konstrukcyjnego
• Wymiary mapy w milimetrach - dla porównania skali, gdyż mapy pod
wpływem wilgoci mogą zmienić swoje rozmiary
• Wartość deklinacji
• Równoleżnik konstrukcyjny
• Jednostki w których podawane są głębokości i wysokości - np. metry
• Rodzaj odwzorowania (np. Merkatora)
• System geodezyjny (np. WGS czyli zgodny z GPS)
• Rodzaj oznakowania nawigacyjnego (np. IALA – region A)
• Źródło na którego podstawie powstała mapa
• Data pierwszego i bieżącego wydania danej mapy lub data pomiarów
 SPIS ZNAKÓW I SYMBOLI STOSOWANYCH NA MAPACH

Na mapach morskich występuje wiele oznaczeń i symboli, które w odróżnieniu od mapy

turystycznej nie są na niej opisane w postaci „legendy”. Znajomość tych znaków jest jednak
fundamentalnym elementem żeglugi. Ze względu na mnogość ww. znaków i symboli każde
wydawnictwo wydaje publikację zawierającą symbole i znaki stosowane na mapach przez
nie wydawanych.
DZIĘKUJEMY