KİŞİ ZAMİRLERİ

Tekil Kişi Adılları İşaret alanında elin bir yöne doğru ilerlemesi
hem kişi adılı hem de işaret adılı işlevinde bulunmaktadır. Bu
yüzden işaretçinin sıklıkla göğsüne doğru yönelen bu hareket,
birinci kişiye (BEN) gönderimde bulunmaktadır. Konuşma
ortamında bulunan ve dinleyici rolünde yer alan kişileri göstermek
için ikinci kişiyi (SEN) kodlamaktadır. İşaret alanın içinde birinci
ve ikinci kişinin bulunmadığını tüm alanları göstermek ise üçüncü
kişi (O) belirtmektedir.
Şu ana kadar yapılan saptamalara göre bu değişkeler arasında
herhangi bir anlamsal/kullanımbilimsel farklılığa
rastlanmamaktadır.
 Çoğul Kişi Adılları
TİD’de çoğul kişi adılları, tekil biçimlerine benzer
şekilde uzamda el şeklinin belirtilen kişiye
yönlendirilmesiyle oluşmaktadır. Çoğul kişi adılları
TİD’in sözvarlığında yer almasına karşın
derlemdeki sıklığı çok az oranda görülmekte çoğul
biçimlerinin yerine tekil biçimleri sıklıkla
kullanılmaktadır. Örneğin; SİZ adılı yerine
çoğunlukla SEN adılı kullanılmakta ve bağlamdan
bu adılın çoğul anlam taşıdığı saptanabilmektedir.
İyelik Adılı

 İyelik adılı, gönderimde bulunduğu nesnenin kime ait

olduğunu belirtmekte olup TİD’de iyelik adılları işlevsel
görünümü ve tekil-çoğul ayrımı kendine özgüdür. TİD’de
temel iyelik ulamında bulunmakta olup tüm iyelik
kodlamalarını sunmaktadır. Bu el şeklinin konuşucunun
göğsüne doğru uzattığında BENİM, dinleyiciye uzattığında
SENİN ve işaret alanında konuşucu/dinleyicinin bulunmadığı
herhangi bir yöne doğru uzattığında ise ONUN şeklinde
görülmektedir. Türkçe’de sizin, bizim gibi iyelik adıllarının
çoğul biçimleri yer almasına karşın TİD’de sadece tekil
biçimleri bulunmakta ve bunlar çoğul işlevde kullanılmaktadır.
 Örneğin; ‘’BENİM’’ iyelik adılı hem benim hem de bizim
Diğer alt tür olan KENDİ+op ise diğer türe göre
daha sınırlı bir kullanımı bulunmaktadır. Anlamsal
içerik açısından farklı bir görünüm sunan bu iyelik
zamiri sadece değerli ya da büyük ebatlarda eşyalar
için kullanılmaktadır.
Örneğin *KALEM KENDİ+op gibi değeri az ve
fiziksel olarak da küçük bir eşya ile birlikte
kullanılmamakta, bu nedenle de eşdizimlilik
görünümü daha sınırlıdır..
İşteş Adıllar

İşteş adıllar, eylemin gerçekleştirilmesi sürecinin

beraber yapıldığını göstermekte olup TİD’de İKİ,
ÜÇ gibi sayılardan türemiştir. İKİ-BİZ işteşlik adılı,
işaret alanında tekrarlı şekilde ve düz hareket ile
yapılmakta olup hareketin bir yönü konuşucu diğeri
ise dinleyiciye doğrudur. Benzer şekilde İKİ-SİZ
işteşlik adılında hareketin her iki yönü dinleyici
konumunda bulunan kişilere doğrudur.
İki kişinin bulunduğu işteş adıllarda yukarıda
belirtildiği gibi düz bir hareketten meydana
gelmekte olup üç veya daha fazla kişinin
bulunduğu durumlarda ise el şekli dairesel bir
harekete sahip olmakta ve işaret alanında bu
kişileri kapsayacak şekilde bir yönelim
sergilemektedir.