Mesjeta, që zgjati nga shekulli i 5-të "Let

ër
deri në shekullin e 15-të, ishte një është sia e Me
s
periudhë e ndryshimeve të mëdha dhe fuqin një dësh jetës
ëev m
zhvillimeve kulturore, që i dha lindje azhd i për
të i m uesh
disa nga veprave letrare më me ndikim njerë a gj inatë me
zore. s
në histori. Luis " -J
Borg orge
Gjatë Mesjetës gjetën zhvillim të es
madh format epike dhe lirike. Më
Kjo poemë quhet alegorike, sepse
pas si formë e ndërmjetme do të
ngjarjet, personazhet dhe
lulëzojë poema alegorike, që fillon përjetimet,përveç kuptimit të
me Danten dhe do të shfaqet edhe te drejtpërdrejtë që u jep rrëfimi,
poetët e mëpasshëm. permbajnë plot kuptime të tjera të dyta
e të treta, që lidhen me nëntekstin, ku
ato funksionojnë: me mitologjinë dhe
antikitetin, me historinë dhe me
mesjetën, me astronominë dhe me
shkencat e sidomos me fenë, me etikën
dhe me moralin, si dhe me ngjarjet e
kohës.
 Dante Aligieri lindi në maj të vitit 1265 në Firence. Një moment
kulmor në jetën e Dantes është takimi me Beatriçen, kur ishte 9
vjeç. Papritmas, Beatriçja vdes, por djaloshi e ruan përjetë të gjallë
ndjenjën e dashurisë pakufi për të. Ne vitin 1300 kur ne pushtet
erdhën kundërshtarët e tij politikë, e dënuan me syrgjynim të
përjetshem.ai vdiq në Ravenë më 1321, mbasi e përfundoi

Ti tle o f
plotesisht Komedinë Hyjnore

topic
e dia
Kom
jn o r e
Hy
 Ferri
Honi I Ferrit, I përbërë nga
nëntë rrathë, vjen duke u
ngushtuar deri sa mbërrin në
qendër të Tokës, ku ndodhet
pika më e largët nga Perëndia,
e cila ka selinë në eterin
qiellor. Në fund të ferrit
ndodhet Luciferi, të cilin
Perëndia e dënoi të mbetet
përjetë aty. Dante e paraqet
Djallin si përbindësh me tri
Purgatori
Purgatori përfytyrohet I përbërë nga shtatë rrathë
kokë, që qan me të gjashtë apo shakllë e në secalin rreth shpirtrat dënohen të
sytë njëherazi dhe që me tri vujanë për shtatë mëkatet e falshme që kanë bërë
gojët e tij bluan papushim tre në jetën tokësore. Sipas feesë kristiane, këto shtatë
tradhtarët me te liq: Judën, mëkate janë: krenaria, smira, idhnija, zymtia,
që tradhtoi Krishtin; Brutin e koprracia, grykësia, epshi.
Kasin, që tradhtuan Cezarin.

Parajsa
Parajsa përfytyrohet nga tre rrathë engjëllorë, të cilët vënë
në lëvizje tri grupe qiejsh, gjithsej nëntë qiej parajsorë.
Këtu selisin shpirtat e virtytshëm dhe çdo virtyt ka vendin e
tij në qiellin përkatës.me energjinë e saj të vetvetishme ,
dashuria e Zotit e bën të sillet qiellin e nëntë dhe të ndikojë
mbi gjithë qiejt e Parajsës, që ky I përfshin. Nga qielli I
nëntë kahohet në Trëndafilin qiellor, prej nga ku Dante sodit
Empireun e përbërë nga rrathë engjëllorë, në qendër të të
cilëve ndodhet Perëndia
 Fjala Rilindje shpreh në mënyrë metaforike
rigjallërimin dhe ripërtëritjen e letërsisë dhe të
arteve, një mijë vjet mbas rënies së qyetërimit
antik greko-romak. Por termi Rilindje shënon
njëkohësisht rilindjen e kulturës antike, e cila
shërbeu si model I persosmërisë për fusha të
ndryshme të veprimtarisë njerëzore. Rilindasit
e quajtën veten humanistë , kurse
veprimtartinë e tyre humanizëm, çka dëshmon
karakterin human, pra njerëzor të kësaj
lëvizjeje. Në qender të gjithçkaje mendimi
humanist vuri njeriun dhe shkencat, që
lidheshin ngushrë me frymën e Rilindjes.

Periudha e parë: fundi I shek.XII dhe fillimet e shek.XIV.

Në më Shkrimtarët: D.Anigeri F.Petrarka, XH.BokaÇo,
ny
fundi rë simbolik Xh.Çoser
konsi t e letërsis e, s i Periudha e dytë: Përhapja e Rilindjes në Europë gjatë
deroh ë së R d a t a e shek.XV
të nje et 2 ilin
jtën d 3 prilli 161 djes Periudha e tretë: Kulmi I letësrsisë së Rilindjes në
shuhe itë në Spa 6, k u r
në shek.XVI. Shkrimtarët: B.Xhonson, U.Shekspir, M. De
n nj
Serva dy gjenitë e ë e Angli Servantes etj.
ntesi d e
he Sh pokës,
ekspir
i.
Migel De Servantes
Migel De Servantes ishte një shkrimtar spanjoll që
jetoi në shekujt XVI dhe XVII. Ai është i njohur për
romanin e tij Don Kishoti. Servantes ishte një
shkrimtar i shquar i epokës së Rilindjes, dhe
shkrimet e tij kanë lënë një ndikim të thellë në
letërsinë evropiane dhe botërore. Përveç Don
Kishotit, ai shkroi një sërë tregimesh, poezi, drame Don Kishoti i Mançës është një roman i shkruar nga
dhe të tjera. autori spanjoll Migel de Servntes në fillim të shekullit
të 17-të. Historia ndjek aventurat e një burri të quajtur
Alonso Quixano, i cili bëhet aq i dashuruar me
tregimet e kalorësisë dhe kalorësit të gabuar saqë
humbet kontaktin me realitetin dhe nis një seri
fatkeqësish si një kalorës i vetëshpallur me emrin Don
Kishoti. Gjatë rrugës, ai shoqërohet nga këshilltari i tij
besnik, Sanço Panço, dhe të dy ndeshen me një kastë
shumëngjyrëshe të personazheve ndërsa udhëtojnë
nëpër fshatrat spanjolle. Bëmat e Don Kishotit janë
herë humoristike dhe herë prekëse, dhe romani
konsiderohet gjerësisht si një kryevepër e letërsisë
spanjolle. Vepra e Servantesit ka pasur një ndikim të
qëndrueshëm në letërsinë dhe kulturën popullore, dhe
personazhi i Don Kishotit është bërë një figurë ikonike
në letërsinë botërore.
 Hamleti
Uilliam Shekspir
“Të rrosh a
të mos
rrosh, kjo
është
s h tj
çëHamleti a ”
është një tragjedi e shkruar nga William
Shakespeare, që besohet se është shkruar midis
viteve 1599 dhe 1601. Tregon historinë e Princit
Hamlet të Danimarkës, i cili kërkon hakmarrje ndaj
William Shekspir ishte një shkrimtar anglez i lindur në xhaxhait të tij, Klaudi, për vrasjen e të atit dhe për
Stratford-upon-Avon në vitin 1564. Ai është i njohur
për veprat e tij të shumta, si drama, poezi dhe tregime.
t'u martuar me nënën e tij. Shfaqja eksploron tema
Shekspiri mund të quhet një nga shkrimtarët më të të hakmarrjes, tradhtisë, çmendurisë dhe
mëdhenj dhe më të njohur në historinë e letërsisë vdekshmërisë dhe konsiderohet gjerësisht një nga
botërore. Veprat e tij përfshijnë tragjedi, komedi, veprat më të mëdha të letërsisë në gjuhën angleze.
drama historike dhe romane, si Hamlet, Romeo dhe Personazhi i Hamletit është i njohur për shprehjen e
Zhulieta, Makbeth, Otello, Mbreti Lir dhe shumë të tij të famshme, duke përfshirë "Të rrosh, apo të
tjera. Shakespeare konsiderohet si një inovator në
fushën e dramës dhe poezisë, dhe stilin e tij të
mos rrosh, kjo është çështje” , dhe natyra e tij
shkrimtarisë ka influencuar shkrimtarët e mëvonshëm komplekse dhe psikologjike e ka bërë atë një
në shekujt e ardhshëm. Ai vdiq në vitin 1616, por personazh magjepsës dhe të qëndrueshëm në letërsi
veprat e tij vazhdojnë të jenë të njohura dhe të lexuara dhe kulturë.
deri në ditët e sotme.
Klasicizmi është një term I histories
së letërsisë, I cili shërben për të
emërtuar një drejtim të caktuar letrar
që lindi dhe u zhvillua në Francën e
shek.XVII. Klasicizmi francez është
një dukuri komplekse, që na lejon të
njohim jo vetëm zhvillimin letrar në
rrafshin historik, por edhe shumë
veçori, enigma e teknika k0nkrete të
krijimit letrar në përgjithësi. Disa Parimet e Klasicizmit:
klasiciste janë: Pjer Korneji, Zhan • Imitimi I autorëve antikë.
Rasini,Molieri etj. • Impersonalizmi dhe
vërtetësia.
• Motivimi psikologjik.
• Parimi I arsyes.
• Ndarja e gjinive.
• Stili elegant.
• Fryma kristiane.
 Molieri ishte një shkrimtar francez i shekullit
XVII, i cili konsiderohet si një nga
shkrimtarët më të rëndësishëm të teatrit
komik europian. Në veprat e tij, ai kritikonte
shoqërinë dhe rrethet aristokratike të epokës
së tij, duke përdorur humorin dhe satirën për
të bërë një kritikë sociale. Disa prej veprave
më të njohura të Moliere janë "Tartufi", “Don
Zhuani", “Kopraci", dhe “I sëmurë për
mend". Përveç kësaj, ai shkroi edhe poezi dhe
drama të tjera, dhe u konsiderua si një nga
shkrimtarët më të rëndësishëm në historinë e
letërsisë frënge.
“Kopraci” është një komedi e shkruar nga Molieri në
vitin 1668. Vepra është një satirë ndaj prirjes së njerëzve
për të bërë para dhe për të cilën personazhi kryesor
Harpagon tregon një lakmi të ekzagjeruar për pasurinë
dhe një mungesë të theksuar të ndjeshmërisë dhe
Ko me d i dashurisë ndaj familjes së tij. Historia e Harpagon-it
a e M ol
Sp e k t a t i er
o r ë t e t i i t s y no n “ t ë m ë është një shembull i mjeshtërisë së Molierit në trajtimin
j i s hi n d s
d h e ng a
p o p ul l i i y l l o j es h o j e d uk e a r g ë t e temave komplekse dhe kritikën e shoqërisë së epokës
, ng a sh ua
s k e në s e t hj e
në lozha shtë. Të parët t r er s a t e r ”. së tij. Për shkak të interpretimit të zgjuar të karaktereve
z a na t ç i n t , k urs e z i ni n v e la rt a dhe humorit të zgjuar, “Kopraci" mbetet një nga veprat
j , q ë nd t ë dy ët , t re n d p ërb a l l ë më të njohura të Molierit dhe një nga komeditë më të
Mo l i e r i
d h uhe j r o ni n p o s ht e n gt a rë , a
r ti z a suksesshme të teatrit në historinë e letërsisë botërore.
t ’ I k ë na ë
q ë ar i s t
o k r a t ët q t e t ë d y p l a t e o s e në k ë në ,
t ë q e s hn pa mb
i n në n h l t t , në m ë ny r ë t ë .
s hk ul e j un d ë , k ë at i ll ë
g azit. ur s e p o
p ul l i t ë