ԵՊՀ ԻՄ

ԴՄՄ ՄԱԳԻՏՐԱՏՈՒՐԱ
ԱՌԱՐԿԱ ՝ Ուսուցման տեսություն

Թեմա՝ Ուսուցման միջոցները, ուսուցման տեխնիկական միջոցներ:

Ուսուցման կազմակերպման ձևերը, դասը որպես ուսուցման կազմակերպման հիմնա
կան ձև, դասի տիպերը, դասի կառուծվացքը:
Ուսուցման կազմակերպման մյուս ձևերը:
Սովորողների ուսումնական գործունեության վերահակողությունը և գնահատումը:

Ուսանող՝ Ա. Մեհրաբյան
Ղեկավար՝ Հ. Պետրոսյան
 Ուսուցման գործընթացում , բացի մեթոդներից ու
հնարներից օգտագործվում են նաև միջոցներ :

Նյութական Իդեալական

Դասագրքեր, ուսումնական ձեռնարկն եր, Վաղուղ յուրացված գիտելիքները,

մոդելներ ուսուցման տեխնիկական կարողությունները, հմտությունները,
միջոցները, դիտազննական բոլոր խոսքը, սխեման, պայմանական
պարագաները: նշանները և այլն:
Ուսուցման միջոցները կարելի է բաժանաել
դասավանդման և ուսման միջոցների:

Դասավանդման միջոցներից օգտվում է ուսուցիչը՝

ուսումնական նյութի բացատրության կամ
ամրապնդման ընթացքում: Իսկ սովորողները ուսման
միջոցներն օգտագործում են նոր գիտելիքներ
յուրացնելու համար

Դասավանդման միջոցները կարելի է զուգակցել

ուսուցման տարբեր մեթդների հետ:
Արդի ժամանակաշրջանում կան բազմաթիվ տեխնիկական
միջոցներ՝ կոմբինացված վարժասարքեր, կինոպրոյեկտորներ ,
տեսաձայնագրիչներ, համակարգչային համակարգեր և այլն:
Ուսուցման տեխնիկական միջոցները մշտապես
կատարելագործվում են: Դպրոցներում մեծ տարածում են
ստացել համակարգիչները: Դրանք ապահովում են սովորղների
ճանաչողական գործունեության կառավարումը:
ՈւՏՄ- ների հաճախակի օգտագործումը ազդում է ուսուցման
գործընթացի արդյունավետության վրա:
Ուսուցման եղանակները
Անհատականացված
տարբեր աշխատանք,
ժամանակաշրջաններում մշտապես
հսկողության տակ
տարբեր են եղել: Վաղ լինել
ժամանակներում հին
աշխարհի երկրներում
ուսուցման կազմակերպման Ուսուցչի
գործառույթները
առաջին ձևը եղել է սահմանափակվում
անհատական ուսուցման ձևը, էին
առաջադրանքներ
երբ ուսուցիչը մեկ աշակերտի տալով , երեխան
հետ իր դասագրքով իր կամ մեկուսանում էր իր
ընկերներից
աշակերտի տանը պարապում
էր մեկ առանձին վերցրած
աշակերտի հետ:
 Անհատական ուսուցմանը հաջորդում է
անհատական-խմբային ուսուցման ձևը՝ երբ
ուսուցիչը աշխատում է տարբեր տարիքային
խմբերի աշակերտների հետ, որոնք ունեն տարբեր
ընդունակություններ:

Այնուհետև առաջացավ
դասարանային
համակարգը և տարածվեց
ամբողջ աշխարհում:
 20-րդ դարում ԱՄՆ ի Դալտոն քաղաքում հանդես
եկավ ուսուցման Դալտոն պլան-համակարգը, որի
հիմնադիրը կրթական գործիչ Ելենա Պրկհերսոնն էր:
Կոչվում էր նաև լաբորատոր կամ արհեստանոցային
համակրգ : Այս ուսուցման համակարգի ժամանակ
աշակերտներին հանձնարարությունները տրվում
էին ամբողջ տարվա համար

Առավելությունն այն էր որ ուսուցման

տեմպը հարմարեցվում էր սովորողների
ուսումնական իրական
հնարավորություններին , նրանց
ընտելացնում էր ինքնուրույնության:
Այս համակարգը հաջողություներ
չունեցավ , քանի որ աշակերտները
հանձնարարությունները
կլատարում էին առանց ուսուցչի
բացատրության:
20-րդ դարի 50-60- ական թվ. ԱՄՆ_ում հանդես եկավ
Լլոյդ Տրամպի պլանը և կաչվեց նրա անունով:
Ուսուցման այս համակրգի ժամանակ 100-150
աշակերտի համար դասախոսություններ էին
կարդում բարձրակարգ մասնագետներ, որից հետո
այդ դասախոսություները քննարկվում էին 10-15
հոգանոց խմբերում : Տրամպի պլանը հայտի է իր
կազմակերպվածությամբ և ուսուցիչների
պատասխանատվությամբ:
Դասը ուսուցման կազմակերպման հիմնական ձևն
է: Դասը սովորողների միևնույն տարիքիի
մշտականկազմի, գրեթե միևնույն մակարդակի
երեխաների հետ , կայուն դասատախտակով
կազմակերված պարապմունքն է:
Դասն ունի մի շարք էական կողմեր: Դրանք են ՝

• Պարապմունքները տարվում են աշակերտների հաստատուն կազմի հետ

• Դասարանների կոմպլեկտավորումը կատարվում է ելնելով սովորղների
ընդհանուր ընդունակություններից
• Բոլոր դասարաններում պարապմուները տարվում են նախօրոք կազմված
դասատախտակով:
• Պարապմունքների ժամանակ կիրառվում են տարբեր մեթոդներ :
Ժամանակակից դասին ներկայացված են մի
շարք պահանջներ ՝

 Դիդակտիկական – Այն իրականացնելու համար ուսուցիչը նախ որոշում է դասի

հիմնական խնդիրները, առանձնացնում դրանց գլխավոր և երկրորդական
տարրերրը, ընտրում է արդյունավետ միջոցներ և հնարներ:

 Դաստիարակչական – Այն իրականացնելու համար ուսուցիչը նախ և առաձ

դնում է դաստիարակչական խնդիրներ և լուծում դրանք:

 Զարգացնող - Իրականացնելու համար ուսուցիչը ջևավորում է աշակերտների

ճանաչողական հետաքրքրությունները:

 Կազմակերպչական - Դասի ճիշտ կազմակերպումը սկսվում է դասի ահամար

կազմված պլանից: Մեծ նշանակություն ունի դասի կազմակերպման ու
անցկացման հստակությունը:
 Դասերի դասակարգման
վերաբերյալ կան տարբեր
մոտեցումներ ՝
 Ի. Տ. Օգորոդնիկովը , Ն. Ն. Կազանցևը այն համոզմանն են , որ դասերը դասակարգելիս
պետք է հիմք ընդունել դրանց դիդակտիկական նպատակները:

 Ն. Ի. Բոլդիրևը , Վ. Ա. Անիշչուկը առաջարկում են դասերի հետևյալ տիպերը՝ սովորողների

կարողությունները, հմտությունները ջևավորող դասեր, գիտելիքները համակարգող և
ընդհանրացնող դասեր, կրկնության դասեր, կոմբինացված դասեր և այլն:

 Մ. Ի. Մախմուտովն այն կարծիքին է , որ դասերը դասակարգելիս պետք է հաշվի առնել

դասի նպատակը, բովանդակությունը և դասի անցկացման եղանակները :Նա
առաջարկում էր 5 տիպի դասեր ՝
1. Նոր նյութի ուսումնասիրության դաս
2. Գիտելիքները կատարելագործող դաս
3. Գիտելիքները համակարգող դաս
4. Կոմբինացված դաս
5. Գիտելիքները, հմտությունները կարգավորող դաս
 Դասի կառուցվածքի վերաբերյալ մանկավարժ
գիտնականներն ունեն տարբեր մոտեցումներ

 Կրիլովը դասի հիմնական տարրեր է համարում ՝

1. Դասի նպատակը
2 . Ուսումնական նյութի բովանդակությունը,
3 . Ուսուցման մեթոդները և հնարները
4 . Ուսուցման գործունեության եղանակները:
 Դասի կառուցվածքը կախում ունիտվյալ դասի տիպից , ուսուցման կազմակերման
ձևից, տվյալ դասարանի առանձնահատկություններից, և այլն :
 Մանկավարժ գիտնականները միակարծիք են մեկ ուրիշ բանում , այն որ դասի
կառուցվածքը չի կարող լինել անձև: Մախմուտովը գտնում է որ դասի
կառուցվածքում պետք է արտահայըված լինեն ուսուցման գործընթացի
օրինաչափությունները, յուրացման տրամաբանությունը, ուսուցչի և աշակերտի
գործունեությունները և այլն:
Դաս- դասարանային համակարգի մեջ են
մտնում ուսուցման կազմակեպման մյուս
ձևերը՝
 Պրակտիկումներ – Կազմակերպվում են բարձր դասարաններում և նպաստում են սովորողների
պոլիտեխնիկական կրթության իրականացմանը: Աշակերտները կատարում են միևնույն
աշխատանքը:
 Սեմինարներ –կլազմակերպվում են բարձր դասարաններում որևէ ուսումնական թեմա
ուսումնասիրելուց հետո: Սեմինարի պլանը կազմում է ուսուցիչը: Այն անցկացվում ձ
տարբերակով:
 Ֆակուլտատիվ պարապմուներ- Կազմակերպվում են 7-րդ դասարանից սկզսած: Դրանք ունեն
կայուն դասատախտակ և մշակված ծրագրեր: Ֆակուլտատիվներում իրար են զուգակցված
գործնական աշխատանքները, դասախոսությունները և այլն:
 Ուսումնական էքսկուրսիաներ - Ուսուցման կազմակերպման լավագույն ջևերից են : Այն
կազմակերպում է տվյալ առարկայի ուսուցչը: Ուսումնական էքսկուրսիաները աշակերտների
հնարավորուէյուն են ընձեռում առարկաները , երևույթները տեսնել բնական վիճակում:
 Լրացուցիչ պարապմունքներ- Լրացուցիչ պարապմունքները անցկացվում են արտաժամյա
կարգով:Այն անցկացնում է ուսուցիչը , ով մինչ լրացուցիր պարապմունք անցկացնելը պարզում է
թե ինչն է եղել դասերից ետ մնալու պատճառը: Պարապմունքի ընթացքում ուսուցիչը փորձում է
զարգացնել սովորողների ընդունակությունները:
Այժմյան դպրոցներում ուսումնական գործունեությունը
կատարվում է 3 հիմանական ձևերով

 Համընդհանուր – Դասարանի բոլոր աշակերտների գործունեությունը ուսուցչի

ղեկավարությամբ ընթանում է համատեղ ՝ տվյալ դասարանի բոլոր
աշակերտները կատարում են միևնույն աշխատանքը:

 Անհատական – Բնութագրվում է աշակերտների ինքնուրույնության

աստիճանով: Ուսուցչը նախ հաշվի է առնում աշակերտի ընդունակությունները
ապա միայն հանձնարարում անհատական աշխատանքը:

 Խմբային – Կազմակերպվում է դիդակտիկական խնդիրները լուծելու համար:

Այս դեպքում դասարանը բաժանվում է խմբերի և նպատակահարմար է
բնագիտական և օտար լեզուների դեպքում :
ՇՆՈՐՀԱԿԱԼՈՒԹՅՈՒՆ

ՈՒՇԱԴՐՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՐ