Giáo viên : Lê Sỹ An

Trường THPT Chuyên NK TDTT Nguyễn Thị Định

 KIỂM TRA BÀI CŨ
1 . Em hãy cho biết một vài ứng dụng của mạch điều
khiển điện tử mà em biết ?
Trả lời :
-Mạch điện tử điều khiển có rất nhiều công dụng khác nhau :

-Điều khiển tín hiệu : đèn quảng cáo , đèn giao thông .
…
-Điều khiển các thiết bị điện tử dân dụng . VD : Đầu
karaoke , điều khiển tín hiệu tivi , điều khiển tín hiệu
của máy giặt .
- Điều khiển các tín hiệu của trò chơi giải trí . VD : trò
chơi điện tử game , hay trò chơi thú nhúng .
 KIỂM TRA BÀI CŨ
2. Điều khiển các thiết bị bằng bo mạch điện tử có ưu
điểm gì so với thiết bị điều khiển bằng tay ?
Trả lời :
+ Ưu điểm :
-Năng suất và chất lượng cao .
- Độ chính các cao .
- Cần ít nhân lực .
- Tiết kiệm thời gian và chi phí .
- Máy móc và thiết bị còn làm được những công việc mà con
người không thể làm được . VD ở nơi có nhiệt độ cao , không
khí ô nhiễm , nơi chật hẹp .
BÀI 14 :
Bài 14 : MẠCH ĐIỀU KHIỂN TÍN HIỆU .
I Khái niệm về mạch điều khiển tín hiệu ?
II Công dụng ?
III Nguyên lí chung của mạch điều khiển tín hiệu ?
Bài 14 : MẠCH ĐIỀU KHIỂN TÍN HIỆU .
I . Khái niệm về mạch điều khiển tín hiệu ?

Mạch điện tử dùng để điều khiển

Thế nào thay đổi trạng
là mạch
thái của tín hiệu , trạng thái
điện tửhoạt
điều động
khiển và sự thay
đổi chế độ làm việc của máy tínmóc
hiệu và
? thiết bị .

VD : Sự thay đổi màu của đèn giao thông , hàng

chạy chữ trong các bảng quảng cáo , của ra vào tự
động trong các siêu thị , nhà hàng …..
Bài 14 : MẠCH ĐIỀU KHIỂN TÍN HIỆU .
I. KHÁI NIỆM VỀ MẠCH ĐIỀU KHIỂN TÍN HIỆU
Điều khiển tín hiệu giao thông
Bài 14 : MẠCH ĐIỀU KHIỂN TÍN HIỆU .

Báo hiệu và bảo vệ điện áp

Mạch điều khiển chạy chữ led matrận
Mạch điều khiển bằng led 7 đoạn :
VD : Đồng hồ số : giờ , phút , giây .
Bài 14 : MẠCH ĐIỀU KHIỂN TÍN HIỆU .

Mạch chạy chữ trong bảng

Bài 14 : MẠCH ĐIỀU KHIỂN TÍN HIỆU .
II. CÔNG DỤNG

Thông báo vềM¹ch

tình trạng
®iÒuthiết bị khi gặp sự cố
khiÓn
Em hãy nêu vài ứng
Ví dụ : sự thay đổihiÖu
tÝn
dụng trạngcã
trong thái
c«ng
mạch lượng co2 , nhiệt độ
Công của báo cháy … khiển
điều dông g×?
điện tử
dụng Thông báo nhữngmà thông tin ?cần thiết cho mọi
em biết
của người thực hiện theo hiệu lệnh
mạch Ví dụ : đèn xanh , vàng . đỏ của tín hiệu giao thông …
điều Làm các thiết bị trang trí bằng bảng điện tử
khiển
Ví dụ : bảng quảng cáo ngoài trời, bản thông báo
tín
hiệu tỉ giá hối đoái, lãi suất của ngân hàng …
Thông báo về tình trạng hoạt động của máy móc
Ví dụ : tình trạng chế độ hoạt động của máy giặt,
Bài 14 : MẠCH ĐIỀU KHIỂN TÍN HIỆU .
III. NGUYÊN LÍ CHUNG CỦA MẠCH ĐIỀU KHIỂN TÍN HIỆU
Những mạch điều khiển tín hiệu đơn giản thường
gặp có nguyên lí sau:

Nhận lệnh Xử lí Khuếch đại Chấp hành

Sau khi nhận lệnh Em hãy

báo nêu
hiệu củanguyên lí của
một mạch tín hiệu nào
mạch
đó . Thì sẽ xử lí tín hiệuđiều
theokhiển tíntrình
một lập hiệusẵn
? đã định
trước . Sau khi xử lí xong thì tín hiệu được khuếch đại
đến công suất cần thiết và đưa tới khối chấp hành .
Khối chấp hành sẽ phát lệnh báo hiệu bằng
chuông ,đèn ,hàng chữ nổi và chấp hành hiệu lệnh .
Ví dụ 1 : Mạch báo hiệu và bảo vệ quá điện áp cho gia đình :

Relay
D2
D1 K
§H Chu«ng
Em hãyDo nêu các
T1 chức năng Ra t¶i
R2
BA của linh kiện trong sơ đồ
VR
C + T2
220V
mạch ? K
15V -
R1 R3 K2 K1

Nhận lệnh Xử lí Khuếch đại Chấp hành

Hình 14 – 3 Sơ đồ mạch báo hiệu và bảo vệ quá điện áp

Bài 14 : MẠCH ĐIỀU KHIỂN TÍN HIỆU .
Chức năng của linh kiện :
BA – Biến áp hạ điện áp từ 220V xuống 15V để nuôi
Transistor điều khiển relay
mạch điều khiễn .NhiÖm vô cña hai Tranzito T1,T2
hoạt động , không có
Đ1 , C – Diode và tụ ®Ó
điệnlµm
để g×?
biếnKh«ng
đổi điện
cã xoay chiều
c¸c
transistor thì relay sẽ không
thành điện một chiều nuôi nµy
Tranzito mạch điều
m¹ch cã khiển
ho¹t .
®éng
hoạt động .
VR , R1 – Điện trở điều chỉnhkh«ng?
ngưỡng tác động khi quá
áp .
Đ0 , R2 – Diode ổn áp và điện trở tạo dòng đặt ngưỡng
tác động cho T1 , T2 .
R3 – Điện trở tạo thiên áp cho T2
Đ2 - Diode bảo vệ cho T1 , T2
T1 , T2 – Transistor điều khiển relay hoạt động .
K – Relay đóng cắt nguồn ( điều khiển các tiếp điểm
Bài 14 : MẠCH ĐIỀU KHIỂN TÍN HIỆU .
* Nguyên lí hoạt động của mạch như sau :
Khi điện áp bằng 220V relay K không hút , tiếp điểm
thường đóng K1 đóng điện cho tải . Điện áp vào tăng
cao , trên biến trở VREm hãy một
nhận nêu nguyên
tín hiệulíđiện
của áp vượt
ngưỡng làm việc của mạch báoĐ0
diode hiệu, diode
và bảoổnvệ áp
quácho phép
điện áp ?T1,T2 nhận tín hiệu
dòng điện chạy qua . Hai transistor
dòng điện chạy từ diode ổn áp khuếch đại dòng điện
này , cấp điện cho cuộn dây relay , nên relay tác động
làm mở tiếp điểm thường đóng K1 , cắt điện của tải và
làm đóng tiếp điểm thường mở K2 cho đèn sáng nên
chuông kêu báo hiệu rằng điện áp đang quá cao
ngưỡng cho phép nên dòng điện bị cắt .
Bài 14 : MẠCH ĐIỀU KHIỂN TÍN HIỆU .
Câu hỏi củng cố bài học ?
1. Trong sơ đồ mạch 14-3 . Khi cần thay đổi ngưỡng
báo hiệu và bảo vệ điện áp từ 230V lên 240V thì con
chạy biến trở VR điều chỉnh lên phía trên hay xuống
phía dưới ? TRẢ LỜI :

Relay K hút khi T1,T2 dẫn mà T1,T2 dẫn khi điện áp từ

VR vượt quá ngưỡng đánh thủng của diode ổn áp Đ0
nên việc đặt ngưỡng cho Đ0 nhờ vào VR . Đầu biến trở
nối với Đ0 càng xuống thấp (về gần phía R1) thì điện áp
trên Đ0 càng thấp (vì I=U/R) lúc đó điện áp nguồn phải
cao lên mới đủ ngưỡng đánh thủng Đ0 . Ngược lại đầu
nối với Đ0 càng lên cao (về gần phía Đ1) thì điện áp
trên Đ0 càng cao . Mặc dù điện áp nguồn thấp hơn cũng
Nguyên tắc họat động của Relay
 Khi có nguồn điện một chiều vào cuộn dây
thì cuộn dây sẽ hút tiếp điểm thường mở
thành thường đóng lúc đó làm cho mạch
đèn sáng .