Fusha elektrike

Ligji I Kulonit
Intensiteti i fushës elektrostatike
Potenciali elektrostatik
Diferenca e potencialeve
Gjimnazi"28 Nentori" Edlira Tafili
Elektrizim
– Trupat fitojnë ngarkesë elektrike.

• Llojet e elektrizimit:
1. Me fërkim ( trupat fitojnë ngarkesa me shenjë të
kundërt, vlera numerike të barabarta).
2. Me takim ( trupat fitojnë ngarkesa me shenjë të njëjtë,
vlera përcaktohet nga ligji i ruajtjes së ngarkesës).
3. Me ndikim elektrostatik ose induksion elektrostatik (një
trup i ngarkuar afrohet afër një përcjellësi metalik, si
pasojë tek përcjellësi shfaqen ngarkesat e induktuara)
Gjimnazi"28 Nentori" Edlira Tafili
 Elektrizimi me takim
+ + Ligji I ruajtjes së ngarkesës
+
+ + Në një sistem të mbyllur ngarkesash
+
shuma algjebrike e ngarkesave para
bashkëveprimit është e barabartë me
shumën e ngarkesave pas
bashkëveprimit, d.m.th ngarkesa mbetet
+ + konstante
+ +

Gjimnazi"28 Nentori" Edlira Tafili

 Elektrizimi me ndikim

Gjimnazi"28 Nentori" Edlira Tafili

 Fushë elektrostatike
Bashkëveprimi elektrostatik zhvillohet në largësi nëpërmjet
fushës elektrike, që ngarkesat dhe trupat e ngarkuar kanë
përreth tyre.
Fusha nuk ndryshon me kalimin e kohës, ekzistenca e fushës
elektrike, shtrirja në hapësirë dhe vetitë e saj fizike studiohen
nëpërmjet veprimit të fushës mbi ngarkesat elektrike
Ngarkesat me shenjë të njëjtë shtyhen, ngarkesat me shenjë të
kundërt tërhiqen

Gjimnazi"28 Nentori" Edlira Tafili

 Vijat e forcës së fushës elektrostatike
Janë vija të menduara, tangentja e të cilave në një pikë të fushës
jep intensitetin e fushës elektrike.

Vetitë:
 Janë vija të hapura
 Nuk priten
 Dendësia e tyre jep madhësinë e intensitetit të fushës elektrike
 Janë pingul me sipërfaqet ekuipotenciale
 Orientohen në drejtim të zvogëlimit të potencialit

Gjimnazi"28 Nentori" Edlira Tafili

 + - + -

Gjimnazi"28 Nentori" Edlira Tafili

 Fusha elektrike e përcuesve të ngarkuar

• Në një përcues të ngarkuar në kushtet e ekuilibrit elektrostatik

ngarkesa në brendësi është zero.
• Gjithmonë në një përcues të ngarkuar në kushtet e ekuilibrit
elektrostatik ngarkesat shpërndahen në sipërfaqen e jashtme të
përcjellësit.
• Eksperimentalisht vertetohet se ngarkesat shpërndahen me
dendësi më të madhe në ato zona ku sipërfaqja është më e
vogël, d.m.th në ato zona ku përkulshmëria është më e
madhe.

Gjimnazi"28 Nentori" Edlira Tafili

 Fushë elektrostatike:
Bashkëveprimi elektrostatik zhvillohet në largësi nëpërmjet fushës elektrike, që
ngarkesat dhe trupat e ngarkuar kanë përreth tyre. Fusha nuk ndryshon me kalimin e
kohës, ekzistenca e fushës elektrike, shtrirja në hapësirë dhe vetitë e saj fizike
studiohen nëpërmjet veprimit të fushës mbi ngarkesat elektrike
 Ligji i Kulonit: Dy ngarkesa pikësore bashkëveprojnë me njëra tjetrën me forca
që janë në përpjestim të drejtë me prodhimin e ngarkesave dhe në përpjestim të
zhdrejtë me katrorin e largësisë ndërmjet tyre. Ato kanë drejtimin e vijës që
bashkon ngarkesat. Forcat elektrostatike i binden parimit të pavarësisë së veprimit
të forcave.

+ + - +

Gjimnazi"28 Nentori" Edlira Tafili

 Intensiteti fushës elektrostatike:
quhet madhësia fizike vektoriale që karakterizon fushën nga ana e forcave dhe
jepet me raportin e forcës elektrostatike me ngarkesën provë, të vendosur në një
pikë të fushës. Intensiteti ka drejtimin e forcës që vepron tek ngarkesa provë.
Kur fusha elektrike krijohet nga disa ngarkesa pikësore, atëherë intensiteti i fushës
elektrostatike në një pikë të fushës është i barabartë me shumën vektoriale të
intensiteteve të fushave që krijon secila ngarkesë në atë pikë .
 Ngarkesë provë quhet ngarkesa e vendosur në një pikë të fushës; ngarkesa mbi të
cilën vepron forca elektrostatike; ngarkesa që zhvendoset në fushën elektrostatike.
(N/C)
Kur ngarkesa burim është pikësore, atëhere intensiteti I fushës elektrike në një pikë të
fushës në largësi r është: A
A
q+ q-

Gjimnazi"28 Nentori" Edlira Tafili

Potencial elektrostatik:
quhet madhësia fizike skalare, që karakerizon fushën elektrostatike nga ana
energjitike dhe jepet me raportin e energjisë potenciale elektrostatike me
ngarkesën provë të vendosur në një pikë të fushës.
Meqë dimë që puna e forcave të fushës elektrostatike për zhvendosjen e ngarkesës
provë nga një pikë e fushës në infinit është e barabartë me energjinë potenciale të kësaj
ngarkese këtë pikë, atëherë potenciali elektrik në një pikë cfarëdo të fushës është i
barabartë me punën që kryejnë forcat elektrostatike për zhvendosjen e ngarkesës provë
nga kjo pikë e fushës në infinit.
(J/C=volt=V)
= +k-k
A
+

+
-

Gjimnazi"28 Nentori" Edlira Tafili

 Puna e forcave elektrostatike
Njehsojmë punën që kryejnë forcat elektrostatike, për të zhvendosur ngarkesën q nga
pika a në pikën b
E
+ + Fe -
d
Forcat elektrostatike janë forca konservative sepse puna e këtyre forcave nuk varet nga
forma dhe gjatësia e trajektores, por vetëm nga koordinata fillestare dhe përfundimtare.
Diferencë potencialesh ndërmjet dy pikave quhet raporti ndërmjet punës që
kryejnë forcat elektrostatike për të zhvendosur ngarkesën provë nga pika a në
pikën b, me ngarkesën provë.

Gjimnazi"28 Nentori" Edlira Tafili

Ngjashmëria dhe dallimi ndërmjet fushës elektrike të ndryshueshme dhe të
njëtrajshme

Fushë homogjene
Fushë e ndryshueshme  𝐸= ❖ ndërmjet dy pllakave
❖ ngarkesa pikësore ▪𝐹= paralele me q të njëjta
❖ Vija force rrezore >0F↑↑E shenja të kundërta
❖ F; E; V ndryshon <0F↑↓E ❖ Vija force paralele
❖𝑭=𝒌  𝐴𝑎𝑏= ( 𝑉𝑎 − 𝑉𝑏 )  F; E konstante
❖E=k ▪ 𝑉𝑎 − 𝑉𝑏 = ❖
❖𝑉=𝑘 ▪𝑉= ❖
❖ 𝑊𝑝 = 𝑘 ❖𝐸=−
❖

Gjimnazi"28 Nentori" Edlira Tafili

 Ngjashmëria e fushave
Fusha Gravitacionale ( rreth cdo trupi me
masë M)
➢ Bashkëveprim gravitacional ne distancë
➢ Forcat gravitacionale janë vetëm
tërheqëse.
➢ 𝑭 = 𝜸; Janë forca qendrore, kanë
drejtimin e vijës që bashkon qendrat e
trupave dhe janë në përpjestim të zhdrejtë
me largësinë ndërmjet trupave.
➢ Intensiteti i fushës gravitacionale
𝒈 = , ku m është masa e vendosur në një
pikë të fushës.
Gjimnazi"28 Nentori" Edlira Tafili
Fusha elektrostatike ( rreth çdo ngarkese
elektrike në prehje)
➢ Bashkëveprim elektrostatik në distance
➢ Forcat elektrostatike janë forca
tërheqëse dhe shtytëse.
➢ 𝑭 = 𝒌 ; janë forca qendrore, kanë
drejtimin e vijës që bashkon ngarkesat dhe
janë në përpjestim të zhdrejtë me largësinë
ndërmjet trupave.
➢ Intensiteti i fushës elektrike
E= ku është ngarkesa provë e vendosur
në një pikë të fushës.
 Për masa pikësore 𝒈 = 𝜸 ( = )
➢ Vijat e forcës së fushës
gravitacionale janë radiale
( fusha gravitacionale e
ndryshueshme); g ndryshon
➢ Vijat e forcës janë paralele për
fushën e njëtrajshme të rëndesës afër
Tokës; g konstant
➢ Forcat gravitacionale janë forca
konservative:
𝐴𝐾=𝐸𝑝1 − 𝐸𝑝2
 Potenciali gravitacional=
Gjimnazi"28 Nentori" Edlira Tafili
 Për ngarkesa pikësore E = k
➢Vijat e forcës të fushës elektrostatike janë
radiale ( fusha gravitacionale e
ndryshueshme); E ndryshon.
➢Vijat e forcës janë paralele për fushën e
njëtrajshme ndërmjet dy pllakave metalike të
ngarkuara me ngarkesa të njëjta, por shenja të
kundërta; E konstant
➢ Forcat elektrostatike janë forca
konservative:
𝐴k=W𝑝1 − W𝑝2
➢ 𝐴 ==
➢ Potencial elektrostatik
𝑉= =𝑘 q > 0 ; 𝑉 > 0 q< 0; 𝑉 < 0
Sipërfaqe ekuipotenciale
Quhen sipërfaqe të menduara, ku në çdo pikë potenciali është konstant.
 Për ngarkesat pikësore sipërfaqet ekuipotenciale janë rrathë me qendër ngarkesën.

 Për fushën elektrike të njëtrajshme sipërfaqet ekuipotenciale janë plan paralele me

pllakat

V -V

 Sipërfaqja e çdo përçuesi është ekuipotenciale.

Gjimnazi"28 Nentori" Edlira Tafili
Përcjellësi sferik
Intensiteti I fushës elektrostatike
o Për të gjitha pikat që ndodhen brenda përcjellësit
E=0
o Për të gjitha pikat në sipërfaqe të sferës ,
o Për të gjitha pikat jashtë sferës ku

Potenciali
o Për të gjitha pikat që ndodhen brenda përcjellësit dhe në sipërfaqe të sferës
, potenciali është konstant

o Për të gjitha pikat jashtë sferës ku ,

Gjimnazi"28 Nentori" Edlira Tafili