ՀՀ ԳՅՈՒՂԱՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ ՈԼՈՐՏԻ

ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ 2020-

2030ԹԹ ՌԱԶՄԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ
 Գյուղատնտեսության դերը

 Գյուղատնտեսության զարգացման մակարդակից

է կախված բնակչության պարենային անվտան-
գությունը, գյուղական բնակավայրերի կենսամա-
կարդակն ու զարգացման հնարավորությունները,
մարդկանց առողջությունն ու անվտանգությունը,
բնակության վայրն ու պայմանները, ինչպես նաև
բնակչության կյանքի որակն ու տևողությունը։
 Գյուղատնտեսության
ոլորտի հիմնախնդիրները
 1.Արտադրողականության և արդյունավետության ցածր
մակարդակը

Գյուղատնտեսության մեկ զբաղվածի տարեկան

արտադրողականությունը, ԱՄՆ դոլար
 ՀՀ ․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․ 5.393
 Դանիա ․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․62.894
 Իսրայել․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․94.454

Ցորենի բերքատվությունը, ց/հա

 ՀՀ ․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․ 28
 Աշխարհում ․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․34

Մեկ կովի տարեկան կաթնատվությունը, կգ

 ՀՀ ․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․ 2615
 Դանիա ․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․9569
 Իսրայել․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․12000
 Ցածր արտադրողականության և ռեսուրսների
օգտա գործման ցածր արդյունավետության
պատճառները․

 Ավտոմատացման, ժամանակակից տեխնոլոգիաների և

նորարա րա կան լուծումների ներդրման ցածր մակարդակը,
 Ընդլայնված վերարտադրության և արժեշղթայի հզորացման
դեռևս սուղ հնարավորությունները,
 Գյուղացիական տնտեսությունների փոքր չափերը և
մասնատվածու թյունը
 Խոշոր գյուղացիական տնտեսությունների ոչ բավարար
քանակու թյունը,
 Մասնագիտական գիտելիքների, արդյունավետ
գյուղատնտեսական լուծումների և հնարավորությունների
բացահայտման ու կիրառման հմտությունների պակասը և
այլն։
 2.Գյուղատնտեսական նշանակության հողերի
հաշվառման, մշակման և երկրորդային շուկայի
զարգացման խնդիրներ, մշակվող հողերի ցածր
տեսակարար կշիռը

 ՀՀ գյուղատնտեսական հողերի օգտագործման աստիճանը․․․․․․․

54.5% (445.6 հազ հա–ից մշակվում է 2428 հազ հա)

Պատճառներն են․
 Ջրի անհասանելիություն կամ անբավարար մատակարարում
 Գյուղ տեխնիկայի օգտագործման անմատչելիություն,
 Հողի բերրիության ցածր մակարդակ
 Հողօգտագործողների կամ հողի սեփականատիրոջ բացակայություն
 Ցածր եկամտաբերություն
 Անհրաժեշտ շրջանառու միջոցների անբավարարություն,
 Դեպի վարելահողեր տանող ժանապարհների ոչ բարվոք վիճակը
կամ բացակայությունը և այլն։
 Գյուղատնտեսական նշանակության հողերի հաշվառման,
մշակման և երկրորդային շուկայի զարգացման խնդիրներ,
մշակվող հողերի ցածր տեսակարար կշիռը

Գյուղատնտեսական նշանակության հողերի վերաբերյալ լիարժեք

տեղեկատվության բացակայությունը, որը խոչընդոտում է
 չմշակվող հողերի գյուղատնտեսական շրջանառության մեջ
ներառման գործուն կառուցակարգերի մշակմանն ու ներդրմանը
 ներդրողներին անհրաժեշտ հողատարածքների վերաբերյալ
տեղեկատվության տրամադրմանը։

Գյուղացիական տնտեսությունների փոքր չափերը խոչընդոտում են․

 հողի շուկայի աշխուժացմանը
 Հողային ֆոնդի կառավարումը
 Գյուղատնտեսական արտադրության արդյունավետ
կազմակերպմանը։
 3.Կողմնորոշում դեպի ներքին շուկա

Գյուղատնտեսության ոլորտի զարգացման խոչընդոտներից է

արտահանման խթանման քաղաքականության և հստակ
սահմանված կառուցակարգերի բացակայությունը։

Հետևանքը - գյուղացիներին կողմնորոշում է իրացման ներքին

շուկա, որտեղ անհրաժեշտ չեն հատուկ մարքեթինգային
գիտելիքներ և փորձ, շուկայա կան ռիսկերը ցածր են։

Միջազգային շուկաներն առավել զարգացող ու փոփոխուն են,

պահանջկոտ են ներկրվող արտադրանքի որակի, քանակի,
փաթեթավորման, մատակա րարման կայունության նկատմամբ,
պարունակում են արժութային բարձր ռիսկեր։
 4.Թույլ զարգացած ենթակառույցներ

 Ոռոգման ցանցի թույլ զարգացվածությունը,

 Հակակարկտային համակարգերի/կայանների սակավությունը և
դրանց օգտա գործման ցածր արդյունավետությունը,
 Գյուղատնտեսական արտադրանքի հավաքման կայանների
բացակայությունը,
 Գյուղամիջյան ճանապարհների անբարվոք վիճակը, ջրային
պաշարների պահեստավորման խնդիրները, այլընտրանքային
էներգիայի աղբյուրների կիրառության ցածր մակարդակը,
 Արդիական տրանսպորտային ցանցի բացակայությունը,
 Տեխնիկական սպասարկման, մասնագիտական, խորհրդատվական
ծառայու թյունների անկատարությունը, սպանդանոցների մորթի
ծառայությունների անկատարությունը։
 5.Գյուղատնտեսական գործունեության ավանդական
մեթոդների և տեխնոլոգիաների լայնածավալ կիրառությունը

Խոչընդոտնեը․
 Անհրաժեշտ ֆինանսավորման միջոցների բացակայությունը
 Գյուղացիական տնտեսավարողների գիտելիքների ցածր
մակարդակը,
 Գյուղացիական տնտեսությունների փոքր չափերը
 Նորարարական տեխնոլոգիաների ներդրման ու կիրարկման
փորձի պակասը
 Առկա փորձի օրինակների տարածման ու հանրայնացման ցածր
մակարդակը։
 6. Տեխնիկական միջոցներով ապահովվածության և
հագեցվածության ցածր մակարդակ

հազ․ հատ

1988 2013 2014 2015 2016 2017

Տրակտորներ 13.4 14.7 15 15.1 15.2 15.4

Բեռնատար
17.6 15.3 15.1 15.1 15 15.1
ավտոմեքենաներ

Տրակտորային գութաններ 5.3 3.8 3.9 3.9 3.9 4

Տրակտորային
2.2 1.9 1.9 1.9 1.9 1.9
սերմնացաններ

Կուլտիվատորներ 2.7 2.2 2.3 2.3 2.3 2.3

Հավաքիչ մամլիչներ 1.9 1.6 1.7 1.7 1.7 1.8

Կոմբայններ՝

հացահատիկահավաք 1.4 1.4 1.4 1.4 1.4 1.4

սիլոսահավաք և
6.4 0.4 0.4 0.4 0.4 0.4
կերահավաք
Տրակտորային
2.6 2 2 2.1 2.1 2.1
խոտհնձիչներ
 6. Տեխնիկական միջոցներով ապահովվածության և
հագեցվածության ցածր մակարդակ

Հիմնախնդիը՝ առկա տեխնիկան և մեքենաներն աչքի են ընկնում

ցածր արդյունավետությամբ, ծախսատարությամբ,
մաշվածությամբ, սարքինության ցածր մակարդակով (82%),
վերանորոգման համար անհրաժեշտ հավելյալ ծախսերով։

Հիմնախնդրի լուծման ակնկալիքը․ Ժամանակակից, բարձր

արտա դրողականությամբ գյուղատնտեսական տեխնիակայի
ներդրումն ու կիրառությունը հնարավորություն կտա․
 Ապահովել գյուղատնտեսության բարձր
արդյունավետություն, շարունակական զարգացում և աճ։
 7. Մասնագիտական պատրաստվածության խնդիրները

Հիմնախնդիրը ․
 առկա է ագրարային գիտելիքների ցածր և անբավարար
մակարդակ,
 փորձի բացակայություն,
 պատասխանատու կադրերի պակաս (ցածր վարձատրության
պատ ճառով)։
 Կրթություն ստացած երիտասարդ մասնագետները խուսափում են
գյուղում աշխատելուց (կենցաղային վատ պայմանների
պատճառով)։
 Ցածր են գնահատվում շուկայավարման գիտելիքներն ու կարողու
թյունները, քանի որ տնտեսությունները ամբողջությամբ չեն
հարմարվել շուկայավարման պայմաններին։
8. Միջազգային կազմակերպությունների աջակցության և
աշխատանքների համակարգման ոչ արդյունավետ
կառուցակարգեր

Հիմնախնդիրը ․

Միջազգային կազմակերպությունների կողմից

աջակցություն ստացած ծրագրերի
արդյունավետությունը ցածր է։

Պատճառներն են․
 համապատասխան պետական գերատեսչությունների
համակարգային բացթողումները
 Գերատեսչությունների միջև փոխգործողության հստակ
կառուցակարգերի բացակայությունը
 9. Պարենային անվտանգության
ապահովումը

Հիմնախնդիրը ․ Որոշ մթերքների ինքնաբավության

մակարդակը ցածր է․ 2019
Ցորեն․․․․․․․․․․․․․25,9
Խոզի միս ․․․․․․․․․․․․․55,5
Թռչնի միս․․․․․․․․․․․․․․21,7

Լուծման ուղին․
 Ներմուծման փոխարինումը տեղական
արտադրության հաշվին
 Խրախուսել այդ արտադրանքների արտադրությունը
և կողմնորոշել ներքին շուկա
10. Սննդամթերքի անվտանգության ցածր
մակարդակը

Հիմնախնդիրը ․
 Սննդամթերքի անվտանգության համակարգը լիարժեք չի
երաշխավորում սպառողների՝ անվտանգ և որակյալ սննդամթերքով
ապահովումը
 Չի երաշխավորում տեղական արտադրության սննդամթերքի
մրցունակության բարձրացումն արտաքին և ներքին շուկաներում։

Լուծման ուղիները․
 Ներմուծվող, ինչպես նաև թարմ և վերամշակված սնունդ
արտադրող սուբյեկտների բազմազանության, տարբեր
տեխնոլոգիաների կիրառման պայմաններում անհրաժեշտ է
լրամշակել սննդամթերքի անվտանգության վերահսկման
իրավական դաշտը
 Գտնել այժմեական և միջազգային չափորոշիչներին
 11. Հարկային կարգավորումներով
պայմանավորված խնդիրներ

Հիմնախնդիրը ․

 Առկա հարկային կարգավորումները սահմանափակում են գյուղատնտեսական

գործունեության արդյունքների ագրեգացնաբ և առևտրայնացման
հնարավորությունները,

 Դանդաղեցնում են գյուղատնտեսական արտադրության ապրանքայնացման

գործընթացը,

 Սամանափակում են գյուղացիական տնտեսություններում բարձր ավելացված

արժեք ստեղծելու վարքագծի զարգացումը։

Լուծման ուղին․

 Ագրոպարենային ապրանքների համար գործարքներիփաստաթղթավորման և

ԱԱՀ–ի գծով հաշվանցումների կատարման հատուկ համակարգի ներդրում,

 Առաջնային գյուղատնտեսական արտադրանք արտադրողների համար առկա

հարկային կարգավորումների բարելավում,
 12. Գյուղատնտեսության ոլորտում ժամանակակից
տեղեկատվական համակարգերի զարգացման խնդիրները

Հիմնախնդիրը ․

Բացասաբար է անդրադառնում ոլորտի ճշգրիտ քաղաքականության մշակման և

արդյունավետ իրականացման գործընթացների վրա։ Օրինակ,
 Գյուղացիական տնտեսությունների թվային ռեգիստրի մշակումն ու գործարկումը
 Գյուղ․ կենդանիների համարակալման և հաշվառման թվայնացված համակարգերի
մշակումն ու ներդրումը
 Գյուղ․ նշ․ հողերի թվայնացված քարտեզների և ագրոքիմիական
հետազոտությունների հիման վրա տեղեկատվական բազաների ստեղծումն ու
կիրառումը
 Գյուղատնտեսության ոլորտի տեխնիկատնտեսական ցուցանիշների,
նորմատիվների կենտրոնացված տվյալների բազայի մշակումն ու կիրառումը

Լուծման ուղին․
 Ապահովել գյուղ ոլորտի վիճակագրական համակարգի որակը, վիճակագրական
դասակարգումները, հավաքագրված տվյալների արժանահավատությունը
 Կիրառել ժամանակակից տեղեկատվական տեխնոլոգիաներ։
13. Գյուղերի զարգացվածության ցածր մակարդակը

Հիմնախնդիրը ․

Գյուղերում առկա են սոցիալ–տնտեսական,

իրավագիտակցության ցածր մակարդակ, որը հանգեցնում է
գյուղատնտեսությամբ զբաղվողների և շուկայի
մասնակիցների միջև անարդյունավետ համագործակցություն

Գյուղերում առկա աշխատուժի ծերացման միտում

Լուծման ուղին․
 Զարգացնել գյուղերի ենթակառուցվածքները,
 Գյուղական բնակչությանը ներգրավել ոչ գյուղատնտեսական
գործունեության ոլորտում
 14. Բնական աղետները և կլիմայական ռիսկերը

Հիմնախնդիրը ․

Բացակայում են պետական, քաղաքական,

ինստիտուցիոնալ կառուցակարգերը, որոնց կիրառմամբ
կարելի լիներ
 մեղմացնել առկա ռիսկերը,
 գնահատել գյուղատնտեսական վնասները,
 Փոխհատուցել վնասները

Լուծման ուղին․
 Ապահովագրական համակարգի ներդրում
15. Գյուղատնտեսության ոլորտը կարգավորող իրավական
դաշտի կատարելագործման անհրաժեշտությունը

 Կատարելագործել օրենսդրական դաշտը

 Մշակել և ընդունել գյուղատնտեսության մասին
օրենքը և իրավական ակտեր
 Գործող իրավական ակտերում կատարել
լրացումներ և փոփոխություններ
 ՀՀ կառավարության տեսլականը

 Առաջիկա 10 տարիների ընթացքում ունենալ շրջակա միջավայրի

հետ ներդաշնակ ապրող երջանիկ և բարեկեցիկ գյուղական
բնակչություն, բարձրորակ և մրցունակ գյուղատնտեսական
ապրանք արտադրող փոքր և միջին տնտեսավարողներ։

 Որակապես տարբերվող գյուղատնտեսության ստեղծմանը

մասնակից ձեռնարկատիրական գործունեություն ծավալող բոլոր
սուբյեկտների համար ապահովել միտեսակ պայմաններ, հավասար
հնարավորություններ, արդար մրցակցային և կայուն միջավայր։
 Ռազմավարության յոթ սկզբունքները

1. Ագրեգացում

2. Առևտրայնացում

3. Կողմնորոշում դեպի որակ

4. Երիտասարդության ներգարվվածություն

5. Դիվերսիֆիկացում և ռիսկերի կառավարում

6. Կլիմայի փոփոխություններին հարմարվողականության,

դիմադրողականության և շրջակա միջավայրի կայունություն

7. Տեխնոլոգիաների արդիականացում
 Գյուղատնտեսության ոլորտի
գերակայությունները

 Հողային բարեփոխում

 Արտահանման դիվերսիֆիկացում

 Առևտրայնացում և ավելացված արժեք

 Տեխնոլոգիական արդիականացում և նորարարություն

 Մարդկային կարողությունների և հմտությունների

զարգացում

 Գյուղական զարգացում

 Ինստիտուցիոնալ կարողություններ
 ՀՀ գյուղատնտեսության ոլորտի
ռազմավարության առաջնահերթությունները

1. Բարձրացնել գյուղատնտեսության ոլորտի

մրցունակությունը և արդյունավետությունը
2. Ապահովել սննդամթերքի անվտանգությունը
3. Բարելավել պարենային անվտանգությունը և սնուցումը
4. Զարգացնել տեղական շուկաները և ավելացնել
արտահանման հնարավորությունները
5. Զարգացնել մարդկային և ինստիտուցիոնալ
կարողությունները գյուղատնտեսության ոլորտում
6. Աջակցել գյուղական համայանքների կայուն
զարգացմանը
7. Խթանել թվային գյուղատնտեսությունը և
տեխնոլոգիական նորարարությունները
 Ռազմավարության նպատակները

 Գյուղատնտեսության ոլորտի արդյունավետության

բարձրացումը

 Սննդամթերքի անվտանգության մակարդակի

բարելավումը

 Ժամանակակից տեխնոլոգիաների ներդրումը

 Արտահանման ծավալների ավելացումը

 Արժեշղթաներում բոլոր դերակատարների

եկամուտների ավելացում