GEFID01X

W I K A AT PA N I T I K A N S A PA G PA PAT I B AY N G
PILIPINONG IDENTIDAD
I K A L A WA N G T E R M I N O

B B . J A M A I C A V. F U R A Q U E
 GEFID01X

FILIPINISMO
A R A L I N 1
 GEFID01X

• Sikolohiyang Pilipino: Perspektiba at

Direksiyon
• Mga Batayan ng Sikolohiyang Pilipino sa

FILIPINISMO Kultura at Kasaysayan

• Ang Kamalayan at Kaluluwa: Isang
Paglilinaw ng Ilang Konsepto sa
Kinagisnang Sikolohiya
• Katutubong Sikolohiyang Pilipino
 GEFID01X

• Nauunawaan ang pangangailangan ng

kurso
RESULTA NG • Nauunawaan ang sikolohiya bilang
may malaking kaugnayan sa pagiging
PAGKATUTO
Pilipino
• Nakikilala ang pinagmulan at sariling
kaakuhan
GEFID01X
 GEFID01X

SIKOLOHIYANG
PILIPINO:
PERSPEKTIBA AT
DIREKSYON
 GEFID01X

Virgilio Gaspar
Enriquez

Ama ng Sikolohiyang Pilipino

 GEFID01X

Sikolohiyang
Pilipino
Ang pag-aaral ng kalooban at kamalayan,
ng ulirat, isip, diwa, at kaluluwa.
 GEFID01X

Diwa
Bukal ng kaalaman.

Kahulugan at kabuluhan ng lahat ng

kamalayan ng isang tao.
 GEFID01X

Sikolohiyang
Pilipino
Mula sa pagtatayang isinagawa sa kasaysayan, sosyo-
kultural na aspekto, pag-unawa sa wikang umiiral, mga
katangiang Pilipino, at pagpapaliwanag batay sa
karanasan ng katutubong Pilipino, nabuo ang pag-aaral
ukol sa Sikolohiyang Pilipino.
 GEFID01X

6 na Kategorya ng

Sikolohiyang
Pilipino
 GEFID01X

• Kamalayan
• Ulirat
• Isip
• Diwa
• Kalooban
• Kaluluwa

6 na Kategorya ng
Sikolohiyang Pilipino
 GEFID01X

Kamalayan
tumutukoy sa damdami’t kaalamang
nararanasan
 GEFID01X

Ulirat
pakiramdam sa paligid
 GEFID01X

Isip
kaalaman at pagkaunawa
 GEFID01X

Diwa
ugali, kilos, o asal
 GEFID01X

Kalooban
damdamin
 GEFID01X

Kaluluwa
daan upang mapag-aralan din ang
budhi ng tao
 GEFID01X

• Kamalayan
• Ulirat
• Isip
• Diwa
• Kalooban
• Kaluluwa

6 na Kategorya ng
Sikolohiyang Pilipino
 GEFID01X

Mga Batayan ng Sikolohiyang

Pilipino sa Kultura at
Kasaysayan
 GEFID01X

MGA BATAYAN NG SIKOLOHIYANG PILIPINO SA

KULTURA AT KASAYSAYAN

1. Ang kinagisnang sikolohiya

2. Ang tao at ang kanyang diwa
3. Ang panahon ng pagbabagong-isip
4. Ang panahon ng pagpapahalaga sa kilos at kakayahan ng tao
5. Ang panahon ng pagpapahalaga sa suliranin ng lipunan na tumatalakay sa pagpanaog ng mga
sikolohistang Pilipino mula sa kanilang toreng gareng
6. Ang wika, kultura at pananaw ng Pilipino
GEFID01X

Ang Kinagisnang Sikolohiya

• Aral at ritwal ng mga

babaylan at katalonan
• Mga dalangin, bulong
• Kuwentong-bayan, alamat,
at epiko
 GEFID01X

Ang Tao at ang Kanyang Diwa

• Tomistikong pananaw
• Descartes at Aristotle
• ang buong tao na may
materyal at imateryal na
aspekto
• ang teorya ng dalawang
kaluluwa---diwa at katambal
nito
GEFID01X

Ang Panahon ng Pagbabagong-isip

• “Sobre la Indolencia de los Filipinos” (Hinggil sa

katamaran ng mga Pilipino)—Rizal
• “La Tertulia Filipina” (Ang Piging na Pilipino)—Luna
• “El Cristianismo y la Antigua Civilizacion Tagala” at
“Ninay”— Paterno
• “Liwanag at Dilim”—Jacinto
• Katipunan ng mga alamat—Ponce
 GEFID01X

Ang Panahon ng Pagpapahalaga sa Kilos at Kakayahan ng

Tao

• Sikolohiya ng damdamin (behaviorist)—

Agustin Alonzo
• Pagpapahalaga sa kilos at kakayahan ng
tao Isidoro Panlasigui (1952), Sinforoso
Padilla (1961, 1963) at Alfredo Lagmay
(1964)
GEFID01X

Ang Panahon ng Pagpapahalaga sa Suliranin ng Lipunan

• Aldaba-Lim (1938, 1957, 1963, 1966b,

1969)
• Pagpapahalaga sa suliraning panlipunan
• Panghihikayat sa mga sikolohistang
Pilipino na manaog mula sa kanilang
Toreng Gareng at makinig sa mga suliranin
ng bayan
 GEFID01X

Ang Wika, Kultura at Pananaw

ng Pilipino

• Pinakapundamental na saligan
• “Ang kasaysayan ng sikolohiya sa Pilipinas ay saksi sa
napakaraming pag-aaral na isinagawa sa mga wikang
dayuhan. Ito ay mapanganib kung totoong salamin nga ng
kalinangan ang wika. Maaaring kabaligtaran ng
katotohanan ang makitang resulta ng pananaliksik sa isang
kultura na isinagawa ayon sa pananaw at wika ng ibang
kultura.”
 GEFIL01X

MGA BATAYAN NG SIKOLOHIYANG PILIPINO SA

KULTURA AT KASAYSAYAN

1. Ang kinagisnang sikolohiya

2. Ang tao at ang kanyang diwa
3. Ang panahon ng pagbabagong-isip
4. Ang panahon ng pagpapahalaga sa kilos at kakayahan ng tao
5. Ang panahon ng pagpapahalaga sa suliranin ng lipunan na tumatalakay sa pagpanaog ng mga
sikolohistang Pilipino mula sa kanilang toreng gareng
6. Ang wika, kultura at pananaw ng Pilipino
 GEFIL01X

Kamalayan at Kaluluwa: Isang Paglilinaw

ng Ilang Konsepto sa Kinagisnang
Sikolohiya
 GEFIL01X

Kaluluwa Ginhawa

Kaluluwa
Nagbibigay-kabutihan sa tao
Likas na mabuti
Espiritu, anghel na bantay, esensya,
kakanyahan, katularan at kawangisan
Diwa
Buhay, sigla
GEFIL01X
Ginhawa
Gaan sa buhay, aliwan sa buhay, paggaling
sa sakit, kaibsan sa hirap, aliw o mabuting
pamumuhay
paghinga, buhay, tibok ng puso
 GEFIL01X

Kaluluwa Ginhawa
 GEFID01X

Katutubong Sikolohiyang Pilipino

 GEFID01X

Sinha 1997
• Nalinang sa loob ng kultura
• Sumailalim sa mga lokal na kilos
• Inuunawa sa pamamagitan ng mga lokal na perspektibo o
pananaw
• Nagbubunga ng mga resultang makabuluhan at
makahulugan sa kultura
 GEFID01X

Enriquez 1994
Ang Sikolohiyang Pilipino bilang katutubong sikolohiya ay
ang siyentipikong pag-aaral ng etnisidad, lipunan, at kultura
ng isang lipi, at ang paglalapat ng katutubong kaalamang
nakaugat sa etnikong kamalayan sa praktis ng sikolohiya.
 GEFID01X

Pagsasakatutubo ng Sikolohiya
 GEFID01X

Pagsasakatutubo ng Sikolohiya
• Ito ay isinasagawa upang maging makabuluhan ang sikolohiya para sa
lipunang hindi Europeo-Amerikano (Poortinga, 1999).
• Ito ay pagbabago ng isang imported na sikolohiya tungo sa isang
disiplinang mas angkop sa
kultura (Adair, 2004).
• Ito ay proseso ng pagbubuo ng isang katutubong sikolohiya
 GEFID01X

Pagsasakatutubo Pagsasakatutubo
Mula sa Labas Mula sa Loob
• Teorya, metodolohiya, panukat, konsepto • Pagbuo ng mga sariling konsepto, teorya,
metodolohiya, at panukat sa wika at
kontekstong angkop sa kulturang pag-aaralan

Wika at kontekstong angkop sa kulturang pag-

aaralan
• Mas pagpapatibay at pagpapalutang ng sariling
atin

• Malokalisa ang banyagang konsepto, teorya, at • Mas mainam na isagawa

metodo

• Kritikal na pagtanggap ng mga banyagang • Mas mauunawaan natin ang kultura,

balangkas pagkakakilanlan, sikolohiya ng ating lahi batay
rin sa sarili nating pananaw
 GEFID01X

Pagsasakatutubo
Mula sa Labas
 GEFID01X

Pagsasakatutubo
Mula sa Labas
 GEFID01X

Pagsasakatutubo
Mula sa Loob
 GEFID01X

Proseso ng
Pagsasakatutubo
 GEFID01X

Proseso ng Pagsasakatutubo
1. Katutubong konsepto
2. Pagtatakda ng kahulugan
3. Pag-aandukha
4. Pagbibinyag
5. Paimbabaw na asimilasyon
6. Banyagang konsepto
 GEFID01X

1. Katutubong Konsepto
Mga konseptong naiiba sa
kanluraning ideya

Hal:
Saling-pusa, pamasak-butas, pagkapikon, balik-
bayan, kilig
 GEFID01X

2. Pagtatakda ng Kahulugan
• Paghahanap ng angkop na kahulugan batay sa
konteksto ng kulturang kinabibilangan
• Pag-iiba ng mga konseptong inaakalang
magkasingkahulugan

Hal:
Alaala at Gunita; Personalidad at Pagkatao
 GEFID01X

3. Pag-aandukha
• Pagbibigay ng katutubong kahulugan sa ideya at
salitang hiram

Hal:
“Seizing one’s opportunity” o “If you have a chance to take advantage of
it” =“kagarapalan”
“Touchy” = “paniniyansing”
 GEFID01X

4. Pagbibinyag
• Pagsasang-ayon ng mga konseptong banyaga at
unibersal sa konteksto ng katutubong pakahulugan
Hal:
Hiya o “shame”
 GEFID01X

5. Paimbabaw na Asimilasyon
• Paggamit ng banyagang konsepto at pagsasalin
nito, datapuwat hindi nito gaanong nahuhuli ang
katutubong pag-uugali at pag-iisip.
Hal:
“Pagsasaayos ng mga pangyayari para tumaas ang probabilidad ng pag-
uulit ng isang organismo” =“reinforcement”
 GEFID01X

6. Banyagang Konsepto
• Ligaw at mga banyagang konsepto na walang
tiyak na lugar sa konteksto ng kulturang Pilipino
Hal:
Oedipus Complex; Castration Anxiety
 GEFID01X

Proseso ng Pagsasakatutubo
1. Katutubong konsepto
2. Pagtatakda ng kahulugan
3. Pag-aandukha
4. Pagbibinyag
5. Paimbabaw na asimilasyon
6. Banyagang konsepto
 GEFID01X

• Sikolohiyang Pilipino: Perspektiba at

Direksiyon
• Mga Batayan ng Sikolohiyang Pilipino sa

FILIPINISMO Kultura at Kasaysayan

• Ang Kamalayan at Kaluluwa: Isang
Paglilinaw ng Ilang Konsepto sa
Kinagisnang Sikolohiya
• Katutubong Sikolohiyang Pilipino
 GEFID01X

SANGGUNIAN
Enriquez, V. (1975). Ang batayan ng sikolohiyang Pilipino sa kultura at kasaysayan. Daluyan, 1 (2015), 35-42. https://journals.upd.edu.ph/index.php/djwf/article/view/4948

Marcelino, E. & Pe-Pua, R (2000). Sikolohiyang Pilipino (Filipino psychology) a legacy of Virgilio G. Enriquez. Asian Journal of Psychology. Volume 3, pp 49-71

Jose Maria College. (nd). Sikolohiyang Pilipino: Kabuluhan at Tunguhin

Salazar, Z. (nd). Ang kamalayan at kaluluwa: isang paglilinaw ng ilang konsepto sa kinagisnang sikolohiya. Retrieved from https://www.coursehero.com/file/89616009/14-Ang-Kamalayan-at-

Kaluluwa-pp-150-164pdf/ Yacat, J. (nd). Ang SP bilang katutubong sikolohiya. Diliman: Unibersidad ng Pilipinas

Ang Batayan ng Sikolohiyang Pilipino sa Kultura at Kasaysayan ni Virgilio G. Enriquez ll Review: https://youtu.be/IWyoJOZAoCw

SP Lesson 3: Proseso ng Pagsasakatutubo: https://youtu.be/RnF3tguQMbs

Xiao Chua. Xiao Time: Ang mga babaylan at mga binukot. https://youtu.be/QRB-NwfTuGk

GMA Public Affairs. (June 11, 2017). Kapuso Mo, Jessica Soho: Pamahiin pa more!. https://youtu.be/Hz46LeG85oE
 GEFID01X

FILIPINISMO
A R A L I N 1
 GEFID01X
W I K A AT PA N I T I K A N S A PA G PA PAT I B AY N G
PILIPINONG IDENTIDAD
UNANG TERMINO

B B . J A M A I C A V. F U R A Q U E