BARAYTI NG WIKA

BARAYTI NG WIKA

Ang pagkakaroon ng barayti ng wika ay ipinaliliwanag ng

teoryang sosyolinggwistik na pinagbatayan ng ideya ng
pagiging heterogenous ng wika.
Ayon sa teoryang ito, nag-uugat ang barayti ng wika sa
pagkakaiba-iba ng indibidwal at grupo, maging ng kani-
kanilang tirahan, interes, gawain, pinag-aralan at iba pa.
 2 Dimensyon ng Baryabilidad:
1.Dimensyong Heograpiko
a. DAYALEK – barayti ng wikang nalilikha sa dimensyong heograpiko dahil ginagamit ng isang
partikular na rehiyon, lalawigan o pook, malaki man o maliit.
=Tinatawag din itong wikain. Makikilala ang diyalekto hindi lamang sa pagkakaroon nito ng
distinct na bokabularyo kundi maging sa punto o tono at sa estruktura ng pangungusap.
Halimbawa:

 Maynila – Aba ang ganda! Batangas – Aba ang ganda eh!

 Bataan – Ka ganda ah! Rizal – Ka ganda
hane!
 Tagalog – “Mahal kita” Hiligaynon – “Langga ta gd
ka”
 Bikolano – “Namumutan ta ka” Tagalog – “Hindi ko makaintindi”
Tatlong uri ng Dayalek:
Dayalek na heograpiko (batay sa espasyo)
Dayalek na Tempora (batay sa panahon)
Dayalek na Sosyal (batay sa katayuan)
 2. Dimensyong Sosyal

b. SOSYOLEK –tinatawag itong sosyal na barayti ng wika dahil

nakabatay ito sa mga pangkat panlipunan.
• Halimbawa:
 Wiz ko feel ang mga hombre ditech, day!
 Wow pare , ang tindi ng tama ko! Heaven!
 Kosa, pupuga na tayo mamaya.
 Girl, bukas na lang tayo maglib. Magmalling muna tayo ngayon.
 Pare, punta na tayo mamaya sa Mega. Me jamming dun e.
 Te meg, shat ta? (Mare, mag-inuman tayo)
 Oh my God! It’s so mainit naman dito. (Naku, ang init naman dito!)
 Okupasyonal na Rehistro ng Sosyolek
Jargon – mga tanging bokabularyo ng isang partikular na
pangkat ng gawain.
Hal .
Mga abogado – hearing, pleading,exhibit
Inhenyero – breakpoint,
Education- lesson plan
 IDYOLEK
IDYOLEK - ang tawag sa kani-kaniyang paraan ng paggamit ng wika.
• - Inihahalintulad ito sa fingerprints ng isang tao.
- Ito ay ang personal na paggamit ng salita ng isang indibidwal. Bawat
indibidwal ay may estilo sa pamamahayag at pananalita.
- bawat indibidwal ay may sariling estilo ng pamamahayag at pananalita
na naiiba sa bawat isa. Gaya ng pagkakaroon ng personal na paggamit ng
wika na nagsisilbing simbolismo o tatak ng kanilang pagkatao. Ito ay mga
salitang namumukod tangi at yunik.
 Pansinin ang pagkakaiba-iba ng idyolek ng mga sumusunod:
1. Mike Enriquez 5. Mommy Dionesia
2. Noli de Castro 6. Gas Abelgas
3. Rey Langit 7. Melay
4. Manny Paquiao 8. Kris Aquino
 d. EKOLEK
EKOLEK - Tawag sa mga salitang ating binabanggit at
ginagamit sa pakikipagtalastasan sa bahay
Ito ay kadalasang ginagamit sa ating tirahan. Ito ay
kadalasang nagmumula sa mga bibig ng bata at matanda.
• Hal:
 Palikuran – banyo o kubeta
 Papa – ama/tatay
 Mama – nanay/ina
 e. ETNOLEK
ETNOLEK- Mga salitang nabubuo sa mga etnolingguwistikong grupo.
- Ginawa ito mula sa salita ng mga etnolonggwistang grupo.
- Nagkaroon nga iba’t ibang etnolek dahil sa maraming mga pangkat na etniko.
• Hal:
 Timoy (ulan)-salitang Ivatan
 Palangga – Sinisinta, Minamahal
 Kalipay – saya, tuwa, kasiya
 Bulanim – pagkahugis ng buo ng buwan
 f. PIDGIN - Wala itong pormal na estruktura at tinawag ding “lengwahe
ng wala ninuman”. Ginagamit ito ng mga tao na mula sa ibang lugar o
bansa na hindi gamay sa paggamit ng wikang kinaroroonan niya. ( hal.
Mga Intsik na nagsasalita ng Tagalog)
Hal:
 Ako punta banyo – Pupunta muna ako sa banyo.
 Hindi ikaw galing kanta – Hindi ka magaling kumanta.
 Sali ako laro ulan – Sasali akong maglaro sa ulan.
 g. CREOLE- Ito ay ang pinaghalo-halong salita ng indibidwal, mula
sa magkaibang lugar hanggang sa naging personal na wika.
Hal:
 Mi nombre – Ang pangalan ko
 Yu ting yu wan, a? – Akala mo espesyal ka o ano?
 I gat planti kain kain abus long bikbus – Marami akong uri ng mga hayop sa
gubatan.
•
 h. REGISTER- Tumutukoy sa paraan ng pagsasalita na maaaring kakitaan o
kapansinan ng pag-uugali ng isang tao. - Ito ay espesyalisadong ginagamit sa
isang partikular na pangkat o domain.
May tatlong uri nito:Larangan – naayon ito sa larangan ng taong gumagamit nito
Modo – paano isinasagawa ang uri ng komunikasyon?
Tenor- ayon sa relasyon ng mga-naguusap
Hal.
Jejemon
Binaliktad
Pinaikli sa teks