Projekt:

„MIJSCE ZIEMI WE
WSZECHŚWIECIE”
Autor:
Anastasiia Shpak
kl.1C
 SPIS TREŚCI:
1. Wszechświat
2. Galaktyka
3. Droga Mleczna
4. Układ Słoneczny
5. Planety
6. Ziemia
7. Ciekawostki
1 WSZECHŚWIAT
Wszechświat jest przestrzenią i czasem,
który obejmuje wszystko, co
istnieje :wszystkie rodzaje materii,
planety, energię, światło,
gwiazdy,satelity, galaktyki i inne
obiekty niebieskie, łącznie z prawami i
stałymi fizycznymi, które nimi rządzą.
Obecna wiedza naukowa ustaliła, że
wielkość Wszechświata jest bardzo
duża, co sprawia, że jest on trudny do
obliczenia, ponieważ nie wiadomo z Wszechswiat
całą pewnością, jakie są jego granice, i
ta sama wielkość sprawia, że można go
uważać za nieskończony.
1 POWSTANIE WSZECHŚWIATU-WIELKI WYBUCH
Teoria Wielkiego Wybuchu, próbuje wyjaśnić pochodzenie
Wszechświata, z tego powodu obecnie wiadomo, że
Wszechświat jest za każdym razem zimniejszy, ponieważ
wcześniej był gorący i nieprzyjazny.
Wśród pierwszych naukowców, którzy rozwinęli tę teorię
możemy wymienić między innymi Alexandra Friedmana,
J
Georgesa Lemaître'a, Edwina Hubble'a, George'a Gamowa.
Astronomowie uważają, że logicznie byłoby myśleć, że
wszystko zaczęło się od wielkiej kuli ognia, która rozszerzyła
się i uformowała Wszechświat około 13,7 miliardów lat
temu.
Dla innych przestrzeń i czas zostały stworzone w Wielkim
Wybuchu . Na początku wszechświata przestrzeń była
Wielki Wybuch
całkowicie pusta i istniała wielka kula materii o
nieskończonej gęstości, która była bardzo gorąca, a
następnie rozszerzała się i ochładzała, aby w końcu
wytworzyć gwiazdy i galaktyki, które istnieją dzisiaj.
2 GALAKTYKA, RODZAJE GALAKTYK
Galaktyka to system
składający się z
Galaktyki eliptyczne Galaktyki spiralne
Są to galaktyki w kształcie dysku,
milionów gwiazd, Są to galaktyki o eliptycznym w których centrum znajdują się
obłoków gazu, planet, kształcie. Ogólnie rzecz biorąc, stare gwiazdy.Z centralnej
pyłu kosmicznego, galaktyki eliptyczne zostały struktury promieniują ramiona,
ciemnej materii, utworzone przez stare gwiazdy i które otaczają dysk tworząc
przez brak pyłu i gazu, spiralę, składającą się z młodych
ciemnej energii,
niezbędnych elementów do gwiazd. Są one najbardziej
mgławic, gromad powstania nowych gwiazd. rozpowszechnionym typem
gwiazd, systemów galaktyki.
wielokrotnych gwiazd i
innych ciał niebieskich,
które pozostają ze sobą Galaktyki soczewkowate Galaktyki nieregularne
powiązane dzięki Jest to galaktyka, której
oddziaływaniom Do tej kategorii
kształt jest pośredni między należą wszystkie
grawitacyjnym. galaktyką eliptyczną a galaktyki, które nie
Najczęściej wyróżnia spiralną. Nie mają ramion, pasują do żadnej z
się galaktyki są w kształcie dysku i poprzednich
nieregularne, spekuluje się, że były kiedyś klasyfikacji.
eliptyczne, galaktykami spiralnymi,
które straciły wiele swojej
soczewkowate i
materii.
spiralne.
3 DROGA MLECZNA
Droga Mleczna jest galaktyką spiralną, która zawiera
około 200 miliardów gwiazd we Wszechświecie i w
której znajduje się Układ Słoneczny . Pierwsze
obserwacje Drogi Mlecznej zostały przeprowadzone
przez greckiego astronoma Demokryta. Pierwsza
mapa galaktyki została wykonana przez Williama
Herschela w 1785 roku, który badał rozmieszczenie
gwiazd i doszedł do wniosku, że tworzą one duży
dysk. W 1916 r. astronom Harlow Shapley oszacował
całkowitą wielkość Drogi Mlecznej i pozycję Układu
Słonecznego. Wielkość Drogi Mlecznej wynosi
między 100 tysięcy – 120 tysięcy lat świetlnych
średnicy całkowitej i 80 tysięcy lat świetlnych Droga Mleczna
grubości. Średnica jądra wynosi około 30 tysięcy lat
świetlnych w kierunku północ-południe i 40 tysięcy
lat świetlnych w kierunku równika.
4 UKŁAD SŁONECZNY WEDŁUG KLAUDIUSZA PTOLEMEUSZA
Klaudiusz Ptolemeusz Teoria geocentryczna
Teoria geocentryczna (z greckiego geo – Ziemia) –
Klaudiusz Ptolemeusz–astronom, matematyk i
teoria budowy Wszechświata, której istotą jest
geograf greckiego pochodzenia. Urodzony w
założenie, że nieruchoma Ziemia znajduje się w
Tebaidzie , kształcił się i działał w Aleksandrii
centrum Wszechświata, a wokół niej krążą
należącej wówczas do Imperium Rzymskiego
pozostałe ciała niebiskie: (Słońce, planety, Księżyc i
około II wieku n.e.
gwiazdy). Na założeniach teorii geocentrycznej
opierały się teorie budowy świata tworzone w
starożytności.
4 UKŁAD SŁONECZNY WEDŁUG MIKOŁAJA KOPERNIKA
Mikołaj Kopernik
Mikołaj Kopernik urodził się w Toruniu 19 lutego
1473 r.Znany głównie jako twórca teorii
heliocentrycznej, która dała początek
współczesnym poglądom na budowę świata.
Twierdzenie Kopernika, że to nie Ziemia stanowi
centrum Wszechświata, ale razem z innymi
planetami krąży dokoła Słońca, wydaje się
dzisiaj oczywiste. W momencie ogłoszenia był
to pogląd bardzo rewolucyjny i wywarł głęboki
wpływ na nauki przyrodnicze i filozofię.
Teoria heliocentryczna
Teoria heliocentryczna opiera się na pewnych zasadach
wyjaśniających całą operację. Te zasady to:
1.Ciała niebieskie nie obracają się wokół jednego punktu.
2.Wszystkie sfery krążą wokół Słońca, które znajduje się w pobliżu
centrum wszechświata.
3.Gwiazdy są nieruchomejego pozorny codzienny ruch jest
spowodowany codziennym obrotem Ziemi.
4.Ziemia porusza się po kuli wokół Słońca, powodując pozorną
roczną migrację Słońca. Ziemia wykonuje więcej niż jeden ruch.
5.Orbitalny ruch Ziemi wokół Słońca powoduje pozorne cofanie się
w kierunku ruchu planet.
4 UKŁAD SŁONECZNY WEDŁUG JOHANNESA KEPLERA
Johannes Kepler
Johannes Kepler był niemieckim naukowcem i
matematykiem. Urodził się 27 grudnia 1571 w Weil der
Stadt w Niemczech. Studiował pracę Mikołaja
Kopernika i jego idee o heliocentrycznym systemie.
Chociaż nie było żadnych dowodów na poparcie teorii
koperskiego, Kepler publicznie bronił jej. Ale póżniej za
pomocą obserwacji Brahe`a sformułował swoją teorię
ruchu planetarnego, którą wykorzystujemy do
dziesiejszego dnia.
Teoria Keplera
Teoria Keplera składała się z trzech praw:
1. Każda planeta krąży po orbicie eliptycznej, ze Słońcem
w jednym z ognisk tej elipsy.
2. Linia łącząca Słońce i planetę zakreśla równe pola w
równych odstępach czasu.
3. Kwadraty okresów obiegu T planet są proporcjonalne
do sześcianów ich średnich odległości r od Słońca.
5 PLANETY SKALISTE I GAZOWE, WEWNĘTRZNE I ZEWNĘTRZNE
PLANETY SKALISTE
Wszystkie planety skaliste krążą
wokół Słońca, a jest ich 4: Merkury,
Wenus, Ziemia i Mars. Głównym
sposobem na odróżnienie planet
skalistych od gazowych jest ich
powierzchnia. W przeciwieństwie
do planet gazowych, planety
skaliste mają przeważnie stałą
powierzchnię. Jedyna planeta
znaleziona na planetach skalistych
i ma płynną część powierzchniową
to nasza planeta. Wszystkie mają
metalowy rdzeń, który jest w
większości wykonany z żelaza. Mają
również szereg warstw złożonych z
krzemianów, które otaczają rdzeń
wewnętrzny.
PLANETY GAZOWE
Wśród planet gazowych, które
tworzą Układ Słoneczny, mamy
Jowisz, Saturn, Uran y Neptun.
Główne cechy, które definiują te
planety gazowe:
•Nie mają dobrze zdefiniowanej
powierzchni. Składają się z
ogromnej masy Atmosfera jest
bardzo gęsta
•Mają dużą liczbę satelitów i
systemów pierścieniowych.
•Jego gęstość jest niska, a rdzeń
jest bardzo kamienisty. Jego
pola magnetyczne i
grawitacyjne są dość potężne i
PLANETY WEWNĘTRZNE
I ZEWNĘTRZNE
W Układzie Słonecznym
jako granicę części
"wewnętrznej" i
"zewnętrznej" uznano pas
planetoid. Planetami
wewnętrznymi są więc
wszystkie planety skaliste:
Merkury, Wenus, Ziemia i
Mars. Gazowe olbrzymy
Układu Słonecznego
znajdują się poza obrębem
pasa planetoid, są więc
planetami zewnętrznymi.
5 MERKURY
Merkury to pierwsza planeta w Układzie Słonecznym,
licząc od Słońca. Jest planetą typu ziemskiego.
Powierzchnia Merkurego jest podobna do powierzchni
Księżyca. Warunki panujące na planecie są ekstremalne,
temperatura waha się od -180°C do 290°C. Merkury nie
ma atmosfery (jedynie szczątkowe ilości), nie posiada
także żadnego naturalnego satelity. Planeta obraca się
bardzo wolno wokół własnej osi - jeden obrót trwa
niemal 59 ziemskich dni. Obrót wokół Słońca zaś to
jedynie 88 dni. Najmniejsza planeta w Układzie
Słonecznym zbudowana jest głównie ze skał, które
stanowią około 30% powierzchni. W jej wnętrzu znajduje
się żelazne jądro, które stanowi aż 70% objętości
Merkurego. Istnieją przypuszczenia, że jądro może być w Merkury
stanie półpłynnym, jednak nie zostały potwierdzone.
5 MERKURY-CIEKAWOSTKI
1.Dawniej sądzono, że Merkury jest drugą planetą od Słońca.
Przyczyną tego była unikalna orbita tej planety oraz jej
przesunięcie względem naszej gwiazdy. Dziś wiemy, że
przyczyną dziwnego zachowania tej planety jest masa Słońca,
która jest tak duża, że zakrzywia czasoprzestrzeń.
2.Z ostatnim badań wynika, że Merkury może być pokryty 16
kwadrylionami ton diamentów. Jak mogło do tego dojść?
Skorupa tej planety z większości jest zbudowana z grafitu -
czytej formy węgla, który po uderzeniu może stać się
diamentem. Merkury pełen jest kraterów po uderzeniach
meteorytów, które przez lata spadały na Merkurego.
3.Na planecie tej występują największe różnice temperatur w
całym Układzie Słonecznym. Na biegunach Merkurego może
znajdować się lód.
5 WENUS
Nazwa planety Wenus pochodzi od rzymskiej bogini miłości.
Jest jedną z czterech planet skalistych w Układzie Słonecznym.
Średnica Wenus jest mniejsza od ziemskiej o zaledwie 650 km,
masa jej zaś stanowi 81,5% masy Ziemi.
Atmosfera Wenus jest jednak zupełnie inna od tej panującej na
naszej planecie. Dwutlenek węgla w jej atmosferze to 96,5%
masy atmosfery, a pozostałe 3,5% to przede wszystkim azot.
Atmosfera ta jest najgęstsza wśród wszystkich planet
skalistych, które znajdują się w Układzie Słonecznym. Wenus
jest najgorętszą planetą w Układzie Słonecznym, choć znajduje
się dalej od Słońca niż Merkury. Temperatura na tej planecie
sięga 460°C. Wenus pokryta jest chmurami pary wodnej oraz
kwasu siarkowego, przez co nie możemy zaobserwować jej Wenus
powierzchni poprzez zwykły teleskop astronomiczny.
Jeden obrót tej planety wokół własnej osi trwa 243 dni
ziemskie. Co ciekawe, jej atmosfera okrąża planetę co 4 dni,
przez co obiekt ten krąży wolniej i staje się mniej podatny na
działanie słonecznej grawitacji.
5 WENUS-CIEKAWOSTKI
ciekawostki

1.W 1975 roku ze Związku Radzieckiego wysłane zostały dwa

lądowniki kosmiczne na Wenus: Wenera 9 i Wenera 10. Były to
pierwsze lądowniki, którym udało się dotrzeć do jej powierzchni i
wykonać zdjęcia powierzchni Wenus.
2.W 1993 roku Agencja kosmiczna przy użyciu zaawansowanych
systemów radarowych wykonała pełną mapę powierzchni Wenus.
3.Wiatr na Wenus może wiać z prędkością przekraczającą nawet
700 km/h.
4.Ciekawe jest również to, że Słońce na Wenus zachodzi na
wschodzie, a wschodzi na zachodzie.
5 MARS
Mars jest planetą skalistą, podobnie jak Wenus czy Ziemia.
Jest o połowę mniejszy od planety, na której żyjemy, a jego
masa jest dziesięć razy mniejsza.
Powierzchnia Marsa zbudowana jest głównie z bazaltu, a także
tlenku żelaza (stąd jej kolor). Klimat Marsa jest suchy, a teren
ukształtowany różnorodnie, ponieważ znajdziemy na nim:góry,
doliny, kratery, pustynie, kaniony, czapy polarne, wulkany.
Obrót Marsa wokół własnej osi jest podobny do ziemskiego i
wynosi 24 godziny i 39 minut. Średnia odległość tej planety
od Słońca wynosi 230 mln km. Rok marsjański - czas obiegu
wokół Słońca to 687 dni. Mars jest planetą chłodną, średnia
temperatura wynosi tam około -60 stopni Celsjusza, chociaż
w czasie cieplejszych pór roku temperatury mogą sięgać
Mars
nawet +20 stopni Celsjusza. Planeta Mars posiada dwa
niewielkie księżyce:Fobos,Dejmos.
5 JOWISZ
Jowisz to, licząc od Słońca, piąta planeta. Jest największa
spośród wszystkich planet krążących wokół naszej gwiazdy, jej
średnica wynosi 142 984 km. Jowisz znany był już starożytności,
wiązały się z nim wierzenia religijne i mitologie wielu kultur.
Planeta ta otrzymała nazwę na cześć najważniejszego bóstwa
rzymskiej mitologii - Jowisza. W porównaniu do czterech
poprzednich planet, Jowisz nie ma twardej powierzchni.
Prawdopodobnie posiada również skaliste jądro, które składa
się z cięższych pierwiastków, a jego masa jest 15 razu większa
od masy Ziemi. Czas obiegu Jowisza wokół Słońca wynosi 11,9
lat ziemskich, doba na tej planecie trwa 9 godzin, 55 minut i 30
sekund. Planetę obiegają liczne księżyce, które może
Jowisz
zaobserwować przy użyciu teleskopu. Obecnie naukowcy okryli
79 naturalnym satelitów Jowisza, krążących wokół niego. 16 z
nich znane było od dawna, pozostałe odkryto po 2000 roku. Oto
największe z nich:Ganimedes,Europa,Callisto,Io.
5 JOWISZ-CIEKAWOSTKI

1.Postawienie stopy na Jowiszu nie jest możliwe,

ponieważ jest to planeta gazowa; po wleceniu w gęstą
atmosferę tej planety, zostalibyśmy zmiażdżeni przez jej
olbrzymie ciśnienie.
2.Największy księżyc Jowisza - Ganimedes ma
powierzchnię większą od planety Merkury.
3.Na Jowiszu występują deszcze diamentów.
4.Jowisz nie ma kształtu kuli - jest spłaszczony w
proporcjach 10:9.
5.Średnica Jowisza każdego roku zmniejsza się o 2
cm, prawdopodobnie w czasie gdy powstał, jego
średnica była dwukrotnie większa niż obecnie.
5 SATURN
Cechą charakterystyczną Saturna są jego pierścienie,
składające się przede wszystkim z lodu oraz w mniejszej
ilości odłamków skalnych, o grubości około 100 metrów.
Planety sąsiadujące z Saturnem również mają własne
systemy pierścieni, jednak nie tak jasne i nie tak rozległe.
Masa Saturna jest 95 razy większa od masy Ziemi. W skład
planety wchodzi głównie wodór oraz hel, prawdopodobnie
ma również stałe jądro, otoczone zestalonych, metalicznym
wodorem. Saturna spowija gęsta warstwa chmur, która
układa się w pasma. Saturn obraca się szybko wokół
własnej osi - jeden obrót trwa 10,6 h. Obrót Saturna wokół Saturn
Słońca trwa 29,4 lat ziemskich. Saturn ma największą liczbę
księżyców w całym Układzie Słonecznym - jest ich aż 82. Oto
kilka największych księżyców
Saturna:Tytan,Atlas,Prometeusz,Pandora.
5 SATURN-CIEKAWOSTKI

1.Saturn jest najlżejszą planetą w całym Układzie Słonecznym.

2.Pierwsi astronomowie byli przekonani, że pierścienie Saturna
to księżyca; dopiero w 1655 roku holenderski astronom Christian
Huygens użył lepszego teleskopu do obserwacji tej planety i
dostrzegł, że są to pierścienie.
3.Na Saturnie wiatr może wiać z prędkością 1600 km/hm, przez
co jest jedną z najbardziej wietrznych planet w Układzie
Słonecznym.
4.Największy księżyc Saturna - Tytan jako jedyny księżyc w
całym Układzie Słonecznym ma swoją atmosferę.
5 URAN
Uran to planeta należąca do Układu Słonecznego, siódma od
Słońca. Jest zaliczana do planet gazowych. Czas obiegu Urana
wokół Słońca wynosi 84 lata, a wokół własnej osi 17 godzin,
przez co planeta coraz mocniej się spłaszcza.
Średnica Urana to 52 tys. km, a masa jest 14,5 razy większa niż
masa Ziemi - jest znacznie mniejszy od Saturna czy Jowisza.
Atmosfera Urana to głównie wodór, z domieszką metanu, helu i
acetylenu. Temperatura na tej planecie wynosi około -210°C.
Powierzchnia tej planety otoczona jest gęstą mgłą.
Warstwy atmosfery, które występują na powierzchni planety, są
niezwykle gorące. Od strony Słońca temperatura szacowana
jest na około 476°C, po przeciwnej stronie 727°C. Oznacza to, że Uran
na wysokości, na której jest Uran, nie występuje proces
nocnego stygnięcia. Spadki temperatury zachodzą w głąb
planety, przy ciśnieniu 100 hPa wynosi -222°C, po czym
ponownie rosną. Obecnie odkryto 27 księżyców Urana.
Najważniejsze to:Ariel,Miranda,Oberon,Titania,Umbriel.
5 URAN-CIEKAWOSTKI

1.Planeta ta jest zaliczana do "lodowych olbrzymów".

2.Prędkość wiatru na Uranie dochodzi do 900 km/h.
3.Uran początkowo miał zostać nazwany "Neptun".
4.Na początku Uran został nazwany "Gwiazdą Jerzego", na
cześć króla Jerzego III.
5.Atmosfera Uranu jest najzimniejsza w całym Układzie
Słonecznym;
6.Na Uranie występują deszcze diamentów.
7.Nazwy księżyców nawiązują do postaci z dzieł Szekspira
oraz Pope'a.
5 NEPTUN
Neptun to ósma i ostatnia planeta w Układzie Słonecznym,
licząc od Słońca. Jest kolejnym gazowym olbrzymem, a odkryto
ją dopiero w czasach nowożytnych.Jego masa jest 17 razy
większa od masy Ziemi i nieco większa od bratniej planety -
Urana. Neptun krąży wokół Słońca w odległości 30 razy
większej niż odległość z Ziemi do Słońca. Nazwa planety
pochodzi o rzymskiego boga mórz - Neptuna, jednak zanim
otrzymała nazwę, określano ją jako "Planeta poza
Uranem".Neptun posiada kilka rzadkich, wąskich, a także
niestabilnych pierścieni. Jest planetą bardzo chłodną, średnia
temperatura wynosi około -200 do -210°C. Neptun ma niebieską
barwę, za którą odpowiada metan znajdujący się w jego Neptun
atmosferze.Planeta obraca się wokół własnej osi, a jeden taki
obrót trwa 16,11 h. Obrót wokół Słońca jest znacznie dłuższy - 1
rok trwa tam 164,79 ziemskich lat. Neptun to kolejny po Uranie
lodowy olbrzym.Prawdopodobnie Neptun ma swoje stałe,
lodowe i skaliste jądro. Obecnie odkryto 14 księżyców Neptuna.
Najbardziej znane to Tryton oraz Nereida.
5 NEPTUN-CIEKAWOSTKI
1.Neptun jest jedyną planetą w Układzie Słonecznym, której nie widać gołym
okiem, dlatego też nie została zaobserwowana przez starożytnych
astronomów, aż do czasu jej oficjalnego jej okrycia w 1846 roku przez Johanna
Galle’a i Le Verrier’a;
2.Planeta ma system pierścieniowy, jednak trudno go zaobserwować;
3.To planeta niezwykle wietrzna - najsilniejsze wiatry osiągają tam
prędkość 2100 km/h;
4.Grawitacja na Neptunie jest najbardziej podobna do ziemskiej spośród
wszystkich planet w Układzie Słonecznym, jednak nie da się stać na niej bez
zapadania się;
5.Burze na Neptunie mogą trwać od kilku tygodni do nawet setek lat;
6.Jedna z hipotez mówi, że pod szczytami chmur może znajdować się
rozległy, rozgrzany do granic możliwości ocean, który otacza skalisty rdzeń,
jednak nie wszyscy naukowcy są zdania, że Neptun jest wystarczająco
chłodny, aby woda mogła pozostać w stanie ciekłym, nie wyparowując.
6 ZIEMIA
Ziemia jest trzeią planetą oddaloną od Słońca i
jednocześnie największą z planet skalistych w Układzie
Słonecznym. W przeciwieństwie do innych planet w
naszym układzie, których nazwy pochodzą od bóstw,
nazwa Ziemi pochodzi od anglosaskiego słowa Erda, co
oznacza ziemię lub glebę. Księżyc to jedyny stały
naturalny satelita ziemski.
Wiek planety:4,54 mld lat Ziemia
Masa planety: 5 972 190 000 000 000 mld kg
Średnica równikowa: 12 756 km
Średnica biegunowa: 12 714 km
Obwód równika: 40 030 km
Odległość orbity od Słońca: 149 598 262 km
Okres obrotu:23,9345 h
Okres obiegu planety: 365,26 dni ziemskich
Temperatura powierzchni: od -88 do 58°C
Księżyc
7 OGÓLNE CIEKAWOSTKI O KOSMOSIE
1.W centrum Drogi Mlecznej znajduje się czarna dziura. Szacuje się, że ma ona masę 4 miliony
razy większą od Słońca. Robi wrażenie, jednak, czy w skali wszechświata jest to dużo? Otóż nie.
Największa znana czarna dziura ma masę ponad 17 miliardów razy większą od masy Słońca.
2. We wszechświecie jest 40 razy więcej gwiazd, niż ziarenek piasku na Ziemi.
3. Księżyc jest piątym co do wielkości naturalnym satelitą w Układzie Słonecznym. Czy
wiedzieliście, że cały czas skierowany jest do Ziemi tą samą stroną? Nie wiadomo jakie
tajemnice skrywa jego druga połowa, często nazywana „ciemną stroną Księżyca”. Dopiero 3
stycznia 2019 roku po raz pierwszy wylądowała na niej bezzałogowa sonda (chiński lądownik
Chang’e 4).
4.Jednym z najważniejszych momentów w historii ludzkości było postawienie przez człowieka
nogi na powierzchni Księżyca. Miało to miejsce 20 lipca 1969. Aby upamiętnić tą historyczną
chwilę wbito flagę Stanów Zjednoczonych, która zakupiona została za 5,5 dolara.
5.Na Marsie znajduje się największa góra w Układzie Słonecznym – Olimp, mająca ponad 26 km
wysokości. Jest tak rozległa, że stojąc na jej szczycie nie widać podnóża, które znajduje się poza
linią horyzontu. Na Marsie znajduje się również największy krater o średnicy 2100 km i 9 km
głębokości.
BIBLIOGRAFIA

https://www.pulshr.pl/
https://paczka-wiedzy.pl/
https://frombork.art.pl/pl/mikolaj-kopernik-2/
https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/
https://odkrywcyplanet.pl/ziemia/
https://lem.matemagia.edu.pl/fiz-1b-30-04/
https://www.szkolnictwo.pl/
https://parenting.pl
https://www.bryk.pl/
https://www.medianauka.pl/neptun-planeta
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!