Παρουσίαση κλινικού περιστατικού

Για το μάθημα:
EDUG-626 Στρατηγικές Διαχείρισης Συναισθηματικών και Συμπεριφορικών Προβλημάτων

Ομάδα 2
Καρπουζέλη Βαΐα U231N0905
Μανούκα Αικατερίνη U224N3455
Τζαμαριά Ιωάννα U231N0494
 Κλινικό προφίλ
Ο Rajat (ψευδώνυμο) είναι ένα πεντάχρονο παιδί από την Ινδία. Ο Rajat παρουσιάστηκε ως βίαιο παιδί που κλαίει
συχνά και έχει ξεσπάσματα θυμού όταν έρχεται η στιγμή να πάει στο σχολείο και συγκεκριμένα στην πύλη του σχολείου όπου δε
θέλει να αφήσει τη μητέρα του και να μπει στο σχολείο.
Τέσσερις μήνες πριν ήταν πολύ ενθουσιασμένος που θα πήγαινε σχολείο, είχε κάνει φίλους και απολάμβανε τη
σχολική του ζωή. Δυο μήνες μετά από αυτό ξεκίνησαν οι καλοκαιρινές του διακοπές όπου έμεινε στο σπίτι του παππού του με τα
ξαδέλφια του και ήταν πολύ χαρούμενος. Γυρνώντας από τις διακοπές έγινε πολύ πεισματάρης και δεν ήθελε να γυρίσει πίσω στο
σχολείο. Ήθελε η μητέρα του να βρίσκεται κοντά του πάντα. Ακόμα και στο σπίτι του δεν την άφηνε μόνη της. Όταν ήταν
αναγκασμένος να αποχωριστεί τη μητέρα του γινόταν βίαιος (κυρίως προς τον εαυτό του) και έκλαιγε έντονα μέχρι που κοβόταν η
αναπνοή του. Αυτό που έλεγε συνήθως ήταν ότι η μητέρα του θα τον αφήσει και αυτός θα πεθάνει. Μετά από αυτές τις
συμπεριφορές ζητούσε συγνώμη από τη δασκάλα του που του ζητούσε να μπει στην τάξη και της ζητούσε να τον χτυπήσει που
ήταν τόσο γκρινιάρης. Η δασκάλα βλέποντας την κατάστασή του τον έστελνε πίσω στους γονείς του. Αυτό γινόταν για μια
βδομάδα μέχρι που παραπέμφθηκε σε ψυχολόγο.
Η ψυχολόγος παρατήρησε (στο σχολείο και συγκεκριμένα τη στιγμή αποχωρισμού στην πύλη) ότι ο Rajat δείχνει να
φοβάται τον πατέρα του, ο οποίος είναι πιο αυστηρός από τη μητέρα και εκνευρίζεται πιο εύκολα, γιατί προσπάθησε με το ζόρι
να σταματήσει να κλαίει όταν του το ζήτησε. Όταν τον ρώτησαν είπε ότι αγαπά πολύ τη μητέρα του και δε θέλει να την αφήσει.
Ο Rajat είναι μοναχοπαίδι και ιδιαιτέρως κακομαθημένος από τους παππούδες του που έμεναν μαζί τους. Η μητέρα
του παραπονιόταν ότι οι παππούδες του του έκαναν όλα τα χατίρια και ότι δυσκολευόταν να σταματήσει αυτή τους τη
συμπεριφορά.
 Οικογενειακό ιστορικό
Ο Rajat είναι μοναχοπαίδι . Οι γονείς και οι παππούδες του είναι μορφωμένοι, αλλά ο πατέρας του είναι η
μόνη πηγή εσόδων στην οικογένεια. Ο Rajat είναι ο πρώτος από την οικογένεια που έχει παραπεμφθεί σε
ψυχολόγο. Κανένας από τα μέλη της οικογένειας (είτε από την πλευρά της μητέρας είτε από την πλευρά του
πατέρα) δεν είχε κανενός είδους ψυχολογικές ενοχλήσεις. Η μητέρα του Rajat ανέφερε έντονα τη συνεχή
εμπλοκή των παππούδων στην ανατροφή και στις αποφάσεις που τον αφορούσαν. Για αυτό το λόγο πολλές
φορές ξεσπούσαν καυγάδες μεταξύ τους οι οποίοι τρόμαζαν τον Rajat. O πατέρας δεν είχε εμπλακεί ποτέ με
ουσίες.

Αναπτυξιακό ιστορικό
Το παιδί δεν έχει ιατρικό ιστορικό και δεν έχει πάρει ποτέ κάποια αγωγή.

Κοινωνικό ιστορικό
Ο Rajat ήταν ένα φιλικό αγόρι, συμπαθές από τα υπόλοιπα παιδιά. Παρόλο που δεν είχε πολύ κοντινό φίλο τα
πήγαινε καλά με τα περισσότερα αγόρια και κορίτσια της τάξης του μέχρι που άρχισε να αρνείται να πάει
σχολείο. Υπήρξε ένα υπάκουο παιδί που έδειχνε ευγενική συμπεριφορά προς τους άλλους.
 Ακαδημαϊκή πορεία
Ο Rajat ήταν ένας πολύ καλός μαθητής. Ξεκίνησε την εκπαίδευση του με υψηλές βαθμολογίες στα
τεστ. Ήταν από τους αγαπημένους μαθητές των δασκάλων του. Οι δεξιότητες ανάγνωσης και
γραφής του ήταν πάνω από το μέσο όρο και όπως αναφέρθηκε φαίνεται να μαθαίνει πράγματα
εύκολα.
 Αίσθηση
κόπωσης
εξαιτίας του
Ακραία κλάματος
προσκόλληση
αυτοτραυματισμοί
στη μητέρα

Άρνηση να
πάει σχολείο
Συμπτώματα Βίαιη
συμπεριφορά

Έντονο κλάμα
εξαιτίας Εκρήξεις
αποχωρισμού θυμού
από τη μητέρα
Άρνηση ύπνου
 Παρατήρηση και συνέντευξη
Αξιολόγηση από παιδοψυχολόγο:

• Ημιδομημένη εξέταση
νοητικής κατάστασης
• Έντυπα αυτοαναφοράς
• Έντυπα αναφοράς γονέων
• Έντυπα αναφοράς
δασκάλου για περαιτέρω
διάγνωση.
Ειδικές εξετάσεις για το
Αναφορά γονέων και
σύνδρομο Διαταραχής Αναφορά παιδιού Αναφορά γονέων
εκπαιδευτικών
Άγχους Αποχωρισμού
• Ημιδομημένη εξέταση • Αναθεωρημένη Κλίμακα • Πολυδιάστατη κλίμακα • Child Symptom
ψυχικής κατάστασης Εκδηλωμένου Άγχους άγχους για παιδιά Inventory-4:
(SMSE) (Silverman & Παιδιών (RCMAS) (MASC) Λίστα ελέγχου που
Albano, 1996): Εργαλείο (Reynolds & Richmond, αξιολογεί το επίπεδο
που χρησιμοποιείται για 1978) άγχους/ ανησυχίας.
τη διεξαγωγή/καταγραφή
πληροφοριών που • State Trait Anxiety • Σύστημα Αξιολόγησης
προκύπτουν από την Inventory for Children Συμπεριφοράς για
εξέταση της ψυχικής (STAIC) (Spielberger et. Παιδιά (BASC) (Reynolds
κατάστασης. al., 1973) & Kamphaus, 1992)
• Draw-A-Person Test
(Goodenough, 1926):
Τεστ νοημοσύνης, μετρά
τη γνωστική ικανότητα
του παιδιού. Εδώ δίνεται
η οδηγία στο παιδί να
ζωγραφίσει μια
ανθρώπινη φιγούρα, όσο
πιο ξεκάθαρη γίνεται.
 Διάγνωση
Διαταραχή άγχους
αποχωρισμού
(ΔΑΑ)

Separation Anxiety Disorder (SAD)

 Συμπεριφορικές

Παρεμβάσεις Ψυχοθεραπεία

Οικογενειακές
Συμπεριφορικές παρεμβάσεις
 in vivo απευαισθητοποίηση
• Έκθεση του παιδιού σε πραγματικό χωρισμό από τον γονέα.
Σταδιακά δημιουργούνται καταστάσεις για να εκτεθεί το παιδί
σε όλο και πιο «απειλητικές» εμπειρίες αποχωρισμού.

• Στην περίπτωση του σχολείου επετράπη στη μητέρα να καθίσει

με το παιδί στην τάξη και το παιδί κρατήθηκε στο σχολείο
μόνο για τη μισή μέρα, μετά την ανάγκασαν να καθίσει έξω
από την τάξη όπου το παιδί μπορούσε να τη δει και να τη
συναντήσει όποτε ήθελε. Λίγες μέρες αργότερα ζητήθηκε από
τη μητέρα να καθίσει μέσα σε άλλο δωμάτιο και επιτράπηκε
στο παιδί να τη συναντήσει μετά από κάθε διάλειμμα.
Σταδιακά, ζητήθηκε από τους γονείς να αρχίσουν να στέλνουν
τον Rajat στο σχολικό βαν μαζί με άλλους μαθητές το πρωί και
λίγες ώρες αργότερα η μητέρα θα μπορούσε να έρθει στο
σχολείο. Αυτή η διαδικασία άρχισε να παρουσιάζει βελτίωση
μετά από σχεδόν 2 μήνες.

• Τακτική συμβουλευτική, χαλάρωση, θεραπεία και

παιγνιοθεραπεία χορηγήθηκαν ταυτόχρονα.
 Flooding and implosive therapy
• Συνεχής πραγματική ή φανταστική έκθεση σε αντικείμενο ή κατάσταση
που προκαλεί άγχος μέχρι το επίπεδο άγχους του παιδιού να μειωθεί.
• Αυτή η θεραπεία θα μπορούσε να είναι αποτελεσματική αλλά σε αυτή
την περίπτωση πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή, διότι το παιδί
παρουσιάζει βίαιη και αυτοτραυματική συμπεριφορά. Ως εκ τούτου
αρχικά μόνο η φανταστική έκθεση δόθηκε κατά τη διάρκεια της
συμβουλευτικής συνεδρίας, και σταδιακά συνέβαινε και η πραγματική
έκθεση. Αυτό έκανε τη θεραπεία αν και καθυστερημένη,
αποτελεσματική.

Operant conditioning or contingency management

• Η διαχείριση ξεκινά με τη θετική και την αρνητική ενίσχυση που το
παιδί παίρνει επειδή δείχνει άγχος αποχωρισμού.
• Στην παρούσα περίπτωση, η θετική ενίσχυση που δόθηκε στον Rajat
ήταν έπαινοι για την τακτική φοίτηση στο σχολείο, κίνητρα από τους
δασκάλους, πρόσβαση στο αγαπημένο του πιάτο ή οποιοδήποτε άλλο
μέρος που θέλει να επισκεφτεί.
• Συνήθεις αρνητικές ενισχύσεις ήταν η αποφυγή του φόβου ότι κάτι θα
συμβεί στη μητέρα του, η αποφυγή της αποτυχίας και η εργασία στο
σχολείο, αποφυγή γενικού άγχους για τον χωρισμό από τη μητέρα. Για
παράδειγμα, όταν ο Rajat ήταν στο σπίτι, αποφεύγοντας να πάει
σχολείο, οι γονείς έλαβαν οδηγίες ότι δεν επιτρέπεται να βλέπει
τηλεόραση και να συμμετέχει σε καμία δραστηριότητα με
συνομήλικους του.
 Θεραπείες κοινωνικής μάθησης, όπως η
μοντελοποίηση
• Δόθηκαν αληθινά παραδείγματα από τους
συνομηλίκους του, με τους οποίους
αλληλεπιδρούσε. Του έδειξαν διηγήματα και
ταινίες όπου παρουσιαζόταν το παιδί να
αποχωρίζεται επιτυχημένα από τον φροντιστή
του.
• Έγινε ένα ενδιαφέρον παιχνίδι ρόλων όπου ο
ίδιος συμμετείχε και απόλαυσε. Σε όλες τις
δραστηριότητες μπόρεσε να συσχετιστεί με το
μοντέλο και προσπάθησε να είναι σαν αυτό,
όποτε του το υπενθύμιζαν.
 Ψυχοθεραπεία

Εντοπισμός Εφαρμογή Εργασία

άγχους στρατηγικών αυτοελέγχου

Στην παρούσα περίπτωση οι γονείς έπρεπε να διατηρούν ημερολόγιο για καταστάσεις που
προκαλούν στο παιδί άγχος. Με βάση αυτό, το παιδί διδάχθηκε στρατηγικές αντιμετώπισης,
όπως θετική ομιλία προς τον εαυτό του, περισπασμοί, αυτοενίσχυση κ.λπ.

Αυτό τελικά βοηθά το παιδί να διαχειριστεί ένα γεγονός αποχωρισμού.

 Οικογενειακές παρεμβάσεις
• Εκπαίδευση γονέων σχετικά με την αιτιολογία, τα συμπτώματα και τη θεραπεία.

• Οι παππούδες και οι γιαγιάδες συμμετείχαν επίσης σε ορισμένες από τις συνεδρίες.

• Η οικογένεια διδάχθηκε για το ρόλο των συμπεριφορών της και τις περιβαλλοντικές πιέσεις στην
πρόκληση συμπτωμάτων SAD στο παιδί τους.

• Διδάχτηκαν τα όρια και οι ρόλοι των μελών της οικογένειας για την αντιμετώπιση της SAD (Bernstein,
1990).

• Αποκατάσταση κατάλληλων οικογενειακών ρόλων, ενίσχυση των ορίων παιδιού-γονέα και επαναφορά
της σωστής οικογενειακής ιεραρχίας.
 Συμπεράσματα
 Όλες οι παραπάνω συμπεριφορικές παρεμβάσεις είχαν δείξει θετικά αποτελέσματα σε αυτή την
περίπτωση.

 Μετά τη θεραπεία το παιδί ήταν πιο ήρεμο και συναισθηματικά σταθερό.

 Πριν από την θεραπεία τα μέλη της οικογένειας είχαν συγκρούσεις, αλλά μετά την οικογενειακή
θεραπεία, οι γονείς ανέφεραν ότι ήταν χαρούμενοι και περισσότερο υποστηρικτικοί.

 Από την πλευρά των παππούδων η κατάσταση δεν ήταν πολύ καλύτερη, αλλά υπήρχαν
περιθώρια για βελτίωση.
Αν ήσασταν ο εκπαιδευτικός
του μαθητή της μελέτης
περίπτωσης, ποιες
ψυχοεκπαιδευτικές
παρεμβάσεις θα εφαρμόζατε
στην τάξη/σχολικό πλαίσιο;
Αναλυτική περιγραφή της μελέτης περίπτωσης:

https://www.academia.edu/29656528/Treatment_of_Separation_Anxiety_
Disorder_A_Clinical_Case_Study
Σας ευχαριστούμε για την
προσοχή σας!