Κατανομή ύδατος και

ηλεκτρολυτών
 Ο ανθρώπινος οργανισμός αποτελείται από
ύδωρ (Η20) & στερεά συστατικά -
οργανικά (υδατάνθρακες, λίπη, πρωτεΐνες)
& ανόργανα (Κ+, Να+,Ca++, Cl- ,Mg++)
 Το ολικό ποσό των υγρών του σώματος &
τα ολικά ποσά των διαλυμένων ουσιών
(στο νερό) διατηρούνται σε σχετική
σταθερή κατάσταση.
 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΝΕΡΟΥ
ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΞΟΔΟΣ
Στο πλάσμα-IV Ούρα-κόπρανα
Aπό το στόμα-per os Εφιδρώσεις-έμετοι κ.λ.π
Από το νερό που περιέχεται Levine - Παροχετεύσεις
στις τροφές Εκπνεόμενος αέρας
Από οξειδώσεις Δέρμα (άδηλη αναπνοή)

Άθροιση - Σύγκριση

Αξιολόγηση: Αρνητικό Ισοζύγιο (-) προσλαμβανόμενα >

αποβαλλόμενα
Θετικό Ισοζύγιο (+) προσλαμβανόμενα <
αποβαλλόμενα
Μηδενικό Ισοζύγιο (0) προσλαμβανόμενα =
αποβαλλόμενα
H2O: 55-65% σωματικού βάρους ενηλίκων
Η συνολική ποσότητα του Η2Ο στον οργανισμό
εξαρτάται από :
1. Hλικία: Παιδιά 75-80%,ενήλικες Μ.Ο 60%,
ηλικιωμένοι >80 45-50%.
2. Περιεκτικότητα σώματος σε λίπος: υδρόφοβη
ουσία, δεν κατακρατά νερό (μύες 75% νερό, λίπος
30%).
3. Φύλο: Οι γυναίκες,έχουν μικρότερη
περιεκτικότητα σε νερό έναντι των ανδρών:
μεγαλύτερο ποσοστό λιπώδους ιστού, μικρότερη
μυϊκή ανάπτυξη.
Παχύσαρκοι: τo ολικό H2O μπορεί να κατέλθει στο
40% του σωματικού βάρους (αντίστοιχα,
λιπόσαρκοι ως 70%)

Στους παχύσαρκους ασθενείς (BMI: βάρος/ύψος2

>30):
τo ολικό H2O δεν πρέπει να υπολογίζεται με βάση
το πραγματικό σωματικού βάρους (0,6 x ΣΒ) αλλά
με το ιδανικό βάρος (νορμογράμματα – ηλικία,
φύλο)
 Το υγρό του σώματος (60%) κατανέμεται σε δύο
χώρους:
1.Ενδοκυττάριο χώρο 40%
2.Εξωκυττάριο χώρο 20%

 Το εξωκυττάριο υγρό αποτελεί άθροισμα:

- του μεσοκυττάριου ή διάμεσου υγρού: διαβρέχει
εξωτερικά τα κύτταρα, 15% ΣΒ
- του ενδαγγειακού υγρού (πλάσματος), 5% ΣΒ
- του διακυττάριου υγρού (υγρό αρθρώσεων, οστών
ορογόνων κοιλοτήτων, εκκρίσεις γαστρεντερικού – δε
συμμετέχει στην ομοιόσταση)
Εσωτερικό Ισοζύγιο υγρών (ενδο /
εξωκυττάριου χώρου)
Το ανατομικό διαχωριστικό στοιχείο μεταξύ των
δύο χώρων είναι η κυτταρική μεμβράνη
Διαφορετική ποιοτική σύνθεση μεταξύ χώρων
Δυναμική ισορροπία: διακίνηση ύδατος & μερικών
ηλεκτρολυτών, όταν υπάρχει διαφορά ωσμωτικής
πίεσης μεταξύ των δύο χώρων.
Σε κάθε χώρο ισχύει η αρχή της ουδετερότητας των
ηλεκτρικών φορτίων, δηλ. όσα θετικά τόσα και
αρνητικά φορτία σε κάθε χώρο
 ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΕΣ
Ανόργανες χημικές, ιονισμένες ενώσεις, θετικά
ή αρνητικά φορτισμένες, διαλυμένες σε όλα τα
υγρά του σώματος.

ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΩΝ
1. Ενδοκυττάριο υγρό
2. Πλάσμα-Ενδοαγγειακό υγρό
3. Διάμεσο υγρό
 Ηλεκτρολυτική σύσταση Meq/L
Ιόντα Εξωκυττάριο Υγρό Ενδοκυττάριο Υγρό

Πλάσμα Μεσοκυττάριο Υγρό

Na+ 142 144 10
K+ 4 4 155
Ca++ 5 3 10
Mg++ 3 2 25
Σύνολο Κατιόντων 154 153 200

Cl - 103 114 3
HCO3- 27 30 10
SO4- - 1 1 20
PO4 2 2 100
Οργανικά Οξέα 5 5 
Πρωτεΐνες 16 1 67
Σύνολο Ανιόντων 154 153 200
 ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΤΙΜΕΣ
ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΩΝ ΣΤΟ ΑΙΜΑ
Κάλιο (Κ+): 3,5 - 4,5 mEq/lt
Νάτριο (Nα+): 135 - 145 mΕq/lt
Ασβέστιο (Cα++): 4,5 - 5,5mEq/lt
Μαγνήσιο (Mg++): 1 ,5 - 2,5 mEq/lt
Φώσφορος (HPO-4):1 – 1,5mEq/lt
Χλώριο (Cl-): 95 - 110 mEq/lt
 Ισοζύγιο ηλεκτρολυτών
 Το κύριο κατιόν:
- του ενδοκυτταρίου χώρου είναι το Κ+
(40πλάσια πυκνότητα από του
εξωκυττάριου, αποθήκη Κ)
- του εξωκυτταρίου το Να+ (90% συνόλου)

 Ρυθμιστής η αντλία Να+ και Κ+: εισάγει

συνεχώς Κ+ μέσα στο κύτταρο & εξάγει Να+.
 Ρόλος ηλεκτρολυτών στον οργανισμό
 Διατήρηση ωσμωτικής ισορροπίας
 Διατήρηση οξεοβασικής ισορροπίας
 Ιοντική ισορροπία: σημαντικός παράγοντας για
την διεγερσιμότητα των νεύρων, των μυών, τη
διαβατότητα των τριχοειδών αγγείων & τη
λειτουργία της καρδιάς
 Ισορροπία νερού, ανταλλαγή αυτού στους
διάφορους χώρους & στα ενζυματικά συστήματα
 Αναπνευστική λειτουργία: μεταφορά Ο2 & CO2
 Ρόλος ύδατος στον οργανισμό
 Είναι υγρό μέσο για τον μεταβολισμό των κυττάρων.
 Δρα σαν διαλύτης των διαφόρων ουσιών απαραίτητων για
τη λειτουργία των κυττάρων.
 Μεταφέρει θρεπτικές ουσίες, ηλεκτρολύτες και Ο2 στα
κύτταρα και βοηθά στην αποβολή των προϊόντων του
μεταβολισμού στα απεκκριτικά όργανα.
 Συμβάλλει στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος.
 Διατηρεί τη φυσική και χημική σύσταση των ενδοκυττάριων
και εξωκυττάριων υγρών.
 Διατηρεί τον όγκο του αίματος.
 Βοηθά στην πέψη των τροφών και στην απορρόφησή τους.
 Διακίνηση ύδατος μεταξύ των δύο
διαμερισμάτων του εξωκυτταρίου χώρου

 Το ανατομικό διαχωριστικό στοιχείο μεταξύ

του διάμεσου και του ενδοαγγειακού χώρου
είναι η τριχοειδική μεμβράνη (πόροι), δεν
περνούν οι πρωτεΐνες του πλάσματος.
 Η διακίνηση Η2Ο μεταξύ των δύο χώρων
ελέγχεται από δύο δυνάμεις αντίθετης φοράς,
την υδροστατική και την κολλοειδωσμωτική
πίεση.
 Διακίνηση ύδατος μεταξύ των δύο
διαμερισμάτων του εξωκυτταρίου χώρου
 Υδροστατική πίεση (35mmHg): ο καρδιακός μυς προωθεί το
πλάσμα εντός των αγγείων & προς το διάμεσο χώρο.
 Κολλοειδωσμωτική πίεση (25mmHg): οφείλεται στις
πρωτεΐνες πλάσματος, συγκρατεί το Η2Ο εντός του αυλού
των αγγείων.
 Η διαφορά των 10mmHg επιτρέπει τη μετακίνηση νερού από
τα τριχοειδή στους διάμεσους ιστούς

 Οι πιέσεις αυτές βρίσκονται σε ισορροπία: αν αυξηθεί η

Υδροστατική έναντι της Κολλοειδωσμωτικής ή μειωθεί η
Κολλοειδωσμωτική έναντι της Υδροστατικής το Η2Ο θα
εξέλθει του αγγείου στο μεσοκυττάριο χώρο και θα
δημιουργηθεί οίδημα.
 Ωσμωτική πίεση πλάσματος
 Η ωσμωτική πίεση ρυθμίζει τον όγκο υγρών
μεταξύ ενδοκυττάριου & εξωκυττάριου
χώρου (χιλιοστωσμόλιο ανά λίτρο -
mOsm/L)

 Ωσμωτική πίεση εξωκυττάριου χώρου:

μεταξύ 280-310 mOsm/L
 Τα διαλύματα που έχουν αυτή την τιμή
ωσμωτικής πίεσης θεωρούνται Ισότονα
 Ωσμωτική πίεση πλάσματος
 <280 mOsm/L λέγονται Υπότονα
 >310 mOsm/L λέγονται Υπέρτονα
 Η ωσμωτική πίεση καθορίζεται κατά 90-95%
από Να+, Cl-, HCO3
 Συμβάλλουν επίσης η γλυκόζη, ουρία &
κρεατινίνη, ενώ οι πρωτεΐνες συμβάλλουν
μόνο κατά 2 mOsm/L
 Ωσμωτική πίεση πλάσματος
 Χορήγηση υπότονου διαλύματος:
Πτώση ωσμωτικής πίεσης (χαμηλό κυρίως Να+)

Η2Ο θα μετακινηθεί από τον εξωκυττάριο στον

ενδοκυττάριο χώρο μέσω της κυτταρικής
μεμβράνης ώστε να αυξηθεί η συγκέντρωση των
ουσιών (αφού θα μειωθεί η συγκέντρωση του
Η2Ο) αυξάνοντας έτσι την ωσμωτική πίεση του
εξωκυττάριου χώρου
 Ωσμωτική πίεση πλάσματος
 Χορήγηση υπέρτονου διαλύματος:
Αύξηση ωσμωτικής πίεσης (μεγάλη συγκέντρωση
διαλυμένων ουσιών στο εξωκυττάριο υγρό -
υψηλό κυρίως Να+)
Η2Ο θα εξέλθει από τον ενδοκυττάριο στον
εξωκυττάριο (προς μείωση της υψηλής
συγκέντρωσης των ουσιών) μειώνοντας την τιμή
της ωσμωτικής πίεσης
Η διακίνηση Η2Ο συνεχίζεται μέχρι να επέλθει
ισορροπία μεταξύ τους (ωσμωτική ισορροπία)
 Εξωτερικό Ισοζύγιο Νερού
 Ισορροπία πρόσληψης – απέκκρισης από τον
οργανισμό
 Αίσθηση δίψας: το κέντρο εντοπίζεται στους
υπεροπτικούς-παρακοιλιακούς πυρήνες υποθαλάμου
 Διεγείρεται από την αύξηση ωσμωτικής πίεσης & την
ελάττωση όγκου ενδαγγειακού χώρου
(ωσμω/ογκοϋποδοχείς στα μεγάλα αγγεία & κόλπους της
καρδιάς)
 Οι περισσότεροι άνθρωποι νιώθουν δίψα επί ωσμωτικής
πίεσης πλάσματος >295 mOsm/L, συμβάλλουν όμως &
κοινωνικοί-πολιτισμικοί παράγοντες
 Μειονέκτημα μηχανισμού δίψας: δε λειτουργεί επί
απώλειας συνείδησης (κώμα)
 Εξωτερικό Ισοζύγιο Νερού
 Απέκκριση: κυρίως από τους νεφρούς
 Φυσιολογική σπειραματική διήθηση: 160-180 L/24ωρο – το
99% αυτού επαναρροφάται στα εγγύς, άπω εσπειραμένα &
αθροιστικά σωληνάρια νεφρού
 Τελικά αποβάλλονται 1-1,5 L ούρων /24ωρο
 Η ποσότητα αποβαλλόμενων ούρων παρουσιάζει μεγάλη
προσαρμοστικότητα ανάλογα με τις ανάγκες: ελάχιστος όγκος
ούρων (συμπύκνωση επί απουσίας λήψης νερού ) 670ml, ο
μέγιστος μπορεί να φθάσει τα 16 L
 Μέσος ενήλικας: χρειάζεται τουλάχιστον 800-1300 ml νερού
/24ωρο για να καλύψει τις αναγκαστικές απώλειες (απέκκριση
διαλυτών ουσιών)
 2500ml νερού /24ωρο: Πρόσληψη 2200 λόγω δίψας, 300 από
τροφές, Απέκκριση 1500 ούρα, 400 αναπνοή, 500 δέρμα, 100
κόπρανα
 Εξωτερικό Ισοζύγιο Νερού
 Ρόλος ορμονών: επιδρούν κυρίως στη νεφρική λειτουργία –
μεταβολή ρυθμού σπειραματικής διήθησης ή επαναρρόφησης
νερού
 Αντιδιουρητική ορμόνη: ρυθμίζεται από τον όγκο εξωκυττάριου
υγρού & πλάσματος
Προκαλεί αύξηση διαπερατότητας τοιχώματος των νεφρικών
σωληναρίων στο νερό, ευνοεί την επαναρρόφηση νερού & τη
μείωση διούρησης
 Αλδοστερόνη: διεγείρεται από τη μείωση Na πλάσματος (έμετοι,
διουρητικά) & τη μείωση όγκου πλάσματος (αιμορραγία)
Ρενίνη – αγγειοτενσίνη (Ι & ΙΙ) – αλδοστερόνη
Δρα στα ουροφόρα σωληνάρια, ευνοεί την επαναρρόφηση νερού
& Na
 Ενδοφλέβια έγχυση
Έγχυση φαρμάκου εντός της φλέβας ή μεγάλης ποσότητος υγρού
όπως οροί – μετάγγιση αίματος.
Είδη ορών:
1.Για πρόληψη – δατήρηση φλεβικής γραμμής)

2.Φαρμακευτικοί

3.Θρεπτικοί

Σκοποί:
1.Γρήγορη απορρόφηση υγρών.

2.Χορήγηση μεγάλης ποσότητος υγρών.

3.Συνεχή χορήγηση υγρών.

4.Αύξηση όγκου αίματος μετά από αιμορραγία, αποκατάσταση

ισοζυγίου ύδατος, διατήρηση του θερμιδικού ισοζυγίου – θρέψη
ασθενή.
5.Χορήγηση φαρμάκου του οποίου η δράση μεταβάλλεται από
άλλη οδό.
 Χορηγούμενα διαλύματα
Ηλεκτρολύτες ή Γλυκόζη και φάρμακα

α) Υπότονα: NaCl 0,9 ‰

β) Ισότονα: 5% σάκχαρο, 9%NaCl
γ) Υπέρτονα10%, 20%,35% σάκχαρο
 Ποσό & ρυθμός ροής χορήγησης
Παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη.
1.Είδος υγρού

2.Ανάγκη ασθενή για υγρά (Κ.Φ.Π)

3.Κατάσταση καρδιάς & νεφρών

4.Ηλικία ασθενή

5.Μέγεθος σώματος ασθενή (βάρος-ύψος)

6.Αντίδραση ασθενή επί IV χορήγησης

7.Μέγεθος φλεβικής γραμμής

 ΥΔΑΤΙΚΗ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ -
ΥΠΟΟΓΚΑΙΜΙΑ
 Αίτια:
 Μειωμένη πρόσληψη ύδατος.
 Αυξημένη αποβολή νερού (έμετοι, διάρροια,
αιμορραγία, εγκαύματα κλπ.)
 Υψηλός πυρετός (εφίδρωση).
 Άποιος διαβήτης (μεγάλη απώλεια ύδατος - απουσία
έκκρισης αντιδιουρητικής ορμόνης από οπίσθιο λοβό
υπόφυσης).
 Χορήγηση διουρητικών.
 ΥΔΑΤΙΚΗ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ -
ΥΠΟΟΓΚΑΙΜΙΑ
Κλινική εικόνα-εκδηλώσεις
 Δίψα (αύξηση ωσμωτικής πίεσης).

 Ξηρότητα βλεννογόνων, γλώσσας, δέρματος,

βολβικού επιπεφυκότα (μαύροι κύκλοι κάτω από τα

μάτια).
 Εξαφάνιση σπαργής δέρματος (ρυτίδωση).

 Υπόταση (ορθοστατική), ταχυκαρδία-ταχυσφυγμία-

ατονία.
 Σύγχυση - λήθαργος (αφυδάτωση εγκεφαλικών

κυττάρων).
 ΥΔΑΤΙΚΗ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ -
ΥΠΟΟΓΚΑΙΜΙΑ
Θεραπεία - Νοσηλευτική παρέμβαση
 Αναπλήρωση ελλείμματος υγρών ανάλογα με την
αιτία:
- επί αιμορραγίας, μετάγγιση αίματος, χορήγηση
ορών
- επί εμέτων, χορήγηση Ν/S
- επί διάρροιας, χορήγηση Ringers
 Μέτρηση - αξιολόγηση Ζ.Σ. & Κ.Φ.Π.

 Χορήγηση ύδατος

 Χορήγηση αντιδιουρητικής ορμόνης

 ΥΔΑΤΙΚΗ ΥΠΕΡΦΟΡΤΩΣΗ -
ΥΠΕΡΟΓΚΑΙΜΙΑ
 Μείωση συγκέντρωσης ηλεκτρολυτών / πρωτεϊνών
πλάσματος
 Αρχικά μειώνεται η ωσμωτική πίεση του πλάσματος,
μετά του μεσοκυττάριου χώρου & τέλος το νερό
εισέρχεται στα κύτταρα

Αίτια:
 Υπερβολική χορήγηση υγρών (κυρίως IV ή ψυχογενής

πολυδιψία)
 ΥΔΑΤΙΚΗ ΥΠΕΡΦΟΡΤΩΣΗ -
ΥΠΕΡΟΓΚΑΙΜΙΑ
Αίτια (συνέχεια):
 Μακροχρόνια χορήγηση κορτιζόνης (κατακράτηση Να +

άρα και νερού)

 Καρδιακή ανεπάρκεια (μείωση καρδιακής παροχής,

προσπάθεια αύξησης ενδαγγειακού όγκου, αύξηση

έκκρισης αλδοστερόνης)
 Νεφρική ανεπάρκεια (μείωση σπειραματικής διήθησης,

αδυναμία αποβολής υγρών, κατακράτηση Νa & νερού)

 Κίρρωση ήπατος (ογκοϋποδοχείς ηπατικής κυκλοφορίας,

ηπατονεφρικά αντανακλαστικά)
 ΥΔΑΤΙΚΗ ΥΠΕΡΦΟΡΤΩΣΗ -
ΥΠΕΡΟΓΚΑΙΜΙΑ
Αίτια (συνέχεια):
 Νεφρωσικό σύνδρομο (μεγάλη απώλεια πρωτεϊνών στα

ούρα, πτώση κολλοειδωσμωτικής πίεσης πλάσματος,

μετακίνηση υγρών από τον ενδαγγειακό στον εξωκυττάριο
χώρο)
 Βαριά υποπρωτεϊναιμία (διαταραχές θρέψης ή

γαστρεντερικές απώλειες – εντεροπάθεια)

 Αναπνοή υπό θετική πίεση (αύξηση ενδοθωρακικής πίεσης,

μείωση όγκου μεγάλων αγγείων – καρδιακών κόλπων

 Σύνδρομο απρόσφορης έκκρισης αντιδιουρητικής ορμόνης

(υπερπαραγωγή λόγω όγκων, τραυματισμών εγκεφάλου,

εγκεφαλικής ή υπαραχνοειδούς αιμορραγίας, πνευμονικών
νόσων)
 ΥΔΑΤΙΚΗ ΥΠΕΡΦΟΡΤΩΣΗ -
ΥΠΕΡΟΓΚΑΙΜΙΑ
Αίτια (συνέχεια):
 Λήψη φαρμάκων: υπογλυκαιμικά, αντινεοπλασματικά,

αντιψυχωσικά, οπιοειδή κλπ.

 Υποθυρεοειδισμός (μειωμένη έκκριση TSH, συσσώρευση

πολυσακχαριτών, κατακράτηση νερού)

 Ένδεια γλυκοκορτικοειδών:

- Ανεπάρκεια φλοιού επινεφριδίων (1παθής νόσος Addison,)

- Υπολειτουργία πρόσθιου λοβού υπόφυσης (2παθής νόσος
Addison)
- Απότομη διακοπή θεραπείας με κορτιζόνη
 Υπεραλδοστερονισμός: νεοπλασίες επινεφριδίων /

νεφρών, υπερέκκριση ρενίνης

 ΥΔΑΤΙΚΗ ΥΠΕΡΦΟΡΤΩΣΗ -
ΥΠΕΡΟΓΚΑΙΜΙΑ
 Κλινική εικόνα-εκδηλώσεις
 Γενικό οίδημα (ανά σάρκα), κυρίως σε καρδιακή ή νεφρική
ανεπάρκεια, λόγω αύξησης υδροστατικής πίεσης
 Αύξηση βάρους σώματος λόγω οιδημάτων
 Αύξηση Α.Π. & Κ.Φ.Π.
 Οξύ πνευμονικό οίδημα (εξαγγείωση υγρού στις κυψελίδες των
πνευμόνων)
 Εκδηλώσεις από το ΚΝΣ: εγκεφαλικό οίδημα, ναυτία, έμετοι, σπασμοί,
κώμα
 Πολυουρία: ο οργανισμός για να μειώσει την περίσσεια νερού αυξάνει
τη διούρηση (Φ.Τ. ούρων: 50ml/ώρα)
 Ταχεία & εργώδης αναπνοή
 Αρρυθμίες, μυϊκές κράμπες
 ΥΔΑΤΙΚΗ ΥΠΕΡΦΟΡΤΩΣΗ -
ΥΠΕΡΟΓΚΑΙΜΙΑ
 Εργαστηριακά ευρήματα:
 Na ορού <120mEq/L
 Μείωση ωσμωτικής πίεσης πλάσματος <280mOsm/L & ούρων
<300mOsm/L
 Πτώση αιματοκρίτη, πρωτεϊνών πλάσματος
 Υπολογισμός περίσσειας νερού:
Ολικό ποσό H2O / φυσιολογικό ποσό H2O (για αντίστοιχο βάρος)
Ισούται με
φυσιολογικό Na ορού / μετρούμενο Na ορού
Π.χ. έστω ασθενής με βάρος 70kg – το φυσιολογικό ποσό H2O του
σώματός του θα είναι 0,6 x 70 = 42L
 ΥΔΑΤΙΚΗ ΥΠΕΡΦΟΡΤΩΣΗ -
ΥΠΕΡΟΓΚΑΙΜΙΑ
 Υπολογισμός περίσσειας νερού (συνέχεια):
Δεδομένου ότι το φυσιολογικό Na ορού είναι 140mEq/L, αν αυτό μειωθεί στα
120mEq/L, ισχύει:
Ολικό ποσό H2O = 140/120 x 42 = 49L
Δηλ. ο ασθενής έχει περίσσεια 7L H2O

 Ελαφριά υπερογκαιμία: περίσσεια H2O 1,5-4L, Na ορού 139-132mEq/L, κεφαλαλγία

 Μέτρια υπερογκαιμία: περίσσεια H2O 4-6L, Na ορού 131-126mEq/L, αδυναμία,
υπνηλία
 Βαριά υπερογκαιμία: περίσσεια H2O >6L, Na ορού >126mEq/L, απώλεια
προσανατολισμού ως κώμα
 ΥΔΑΤΙΚΗ ΥΠΕΡΦΟΡΤΩΣΗ -
ΥΠΕΡΟΓΚΑΙΜΙΑ
 Οιδήματα – ασκίτης: αύξηση εξωκυττάριου όγκου νερού στις ορογόνιες
κοιλότητες
 Υψηλή υδροστατική ή χαμηλή κολλοειδωσμωτική πίεση
 Μπορεί να προηγηθεί σημαντική κατακράτηση (ως 7 L) χωρίς να γίνει κλινικά
αντιληπτή – δεν κινδυνεύει άμεσα ο ασθενής, εντούτοις η αντιμετώπιση μπορεί
να αποδειχθεί δύσκολη
 Υποδόριος ιστός: χαρακτηριστικό εντύπωμα μετά από πίεση με το δάκτυλο
 Υδροθώρακας – ασκίτης: συλλογή στην υπεζοκωτική –περιτοναϊκή κοιλότητα
αντίστοιχα
 Οίδημα καρδιακής ανεπάρκειας: με τη βαρύτητα (σφυρά, ή οσφυϊκή περιοχή
στους κατακεκλιμένους)
 Οίδημα περικαρδίτιδας, υποπρωτεϊναιμίας, υποθυρεοειδισμού: συνηθέστερο στα
άνω άκρα, τράχηλο, πρόσωπο (βλέφαρα)
 ΥΔΑΤΙΚΗ ΥΠΕΡΦΟΡΤΩΣΗ -
ΥΠΕΡΟΓΚΑΙΜΙΑ
 Θεραπευτικές Παρεμβάσεις
 Περιορισμός λήψης υγρών
 Άναλος δίαιτα (χωρίς Να +, αποφυγή κατακράτησης νερού)
 Χορήγηση Μαννιτόλης (υπέρτονο διάλυμα με υψηλή
ωσμωτική πίεση) – για να μειωθεί η ωσμωτική πίεση
εισέρχεται νερό στον ενδαγγειακό χώρο, άρα μείωση
οιδημάτων
 Χορήγηση διουρητικών, αύξηση διούρησης (προσοχή στην
αναπλήρωση απωλειών Na, K)
 Συνεχής μέτρηση Ζ.Σ, Κ.Φ.Π, προσλαμβανομένων &
αποβαλλομένων υγρών & σωματικού βάρους
 Σύμφωνα με την υποκείμενη αιτία (χορήγηση λευκωματίνης,
δεσμοπρεσσίνης)
 Σε βαριά συμπτώματα, ίσως χρειαστεί αιμοκάθαρση
 ΥΠΕΡΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ Να >150mEq/L
 Αίτια: το κυριότερο είναι το σχετικό έλλειμμα Η2Ο, (Το
Να+ αυξάνει λόγω συμπύκνωσης του αίματος από τη
μείωση του Η2Ο)
 Νόσος του Cohn: αυξάνεται η έκκριση αλδοστερόνης,
κατακράτηση Να+.
 Σύνδρομο Cushing: αυξάνεται η έκκριση κορτιζόλης,
κατακρατά Να+.
 Άποιος διαβήτης: μειώνεται η έκκριση αντιδιουρητικής
ορμόνης, μεγάλη αποβολή ούρων, συμπύκνωση αίματος
, κατακράτηση Να+.
 Λήψη υπέρτονων διαλυμάτων (με αυξημένο Να+),
κυρίως σε ασθενείς με μειωμένη νεφρική λειτουργία.
 Κλινική εικόνα- συμπτώματα
 Πολυδιψία: λόγω αύξησης ωσμωτικής πίεσης από την αύξηση του Να+.
 Ολιγουρία: λόγω κατακράτησης Η2Ο από το Να+ και οίδημα μεσοκυττάριου
χώρου.
 Κατακράτηση Η2Ο, αύξηση ενδοαγγειακού όγκου αίματος, αύξηση υδροστατικής
πίεσης, εξαγγείωση υγρού στο μεσοκυττάριο χώρο, οίδημα.
οίδημα
 Αύξηση σωματικού βάρους λόγω οιδημάτων
 Αύξηση Α.Π.
 Διαταραχές ΚΝΣ: διέγερση, σπασμοί, αποπροσανατολισμός, σύγχυση,
λήθαργος, κώμα.


Θεραπεία-Νοσηλευτικές παρεμβάσεις
Χορήγηση Η2Ο per os
Χορήγηση IV ισότονων διαλυμάτων γλυκόζης (Dextrose 5%),
για μείωση της ωσμωτικής πίεσης που προκαλείται από το
αυξημένο Να+
Μείωση Νa με ενδοφλέβια χορήγηση NaCl 0,3%.
Χορήγηση διουρητικών (διούρηση – αποβολή Na).
Αιτιολογική θεραπεία π.χ. επί άποιου διαβήτη χορήγηση
αντιδιουρητικής ορμόνης.
Πρόληψη υπερνατριαιμίας – Άναλος δίαιτα.

 ΓΕΝΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΑΣ
Μείωση Νa με ρυθμό περίπου 2 mEq/L /ώρα
ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ Nα+<135mEq/L
Αίτια:
 Ανεπαρκής πρόσληψη Να+.
Νόσος του Addison: μειωμένη παραγωγή αλδοστερόνης, άρα
δεν κατακρατείται Να+ & αποβάλλεται με τα ούρα.
 Αυξημένη αποβολή Να+, στις εξής περιπτώσεις:
- διάρροιες, έμετοι, εκτεταμένα εγκαύματα υψηλού βαθμού.
- παγκρεατίτιδα (απώλεια παγκρεατικού υγρού με μεγάλη
ποσότητα Να+).
- οξεία νεφρική ανεπάρκεια (απώλεια Να+)
- χορήγηση διουρητικών με απώλεια Να+
 Κλινική εικόνα

 Καθόλου ή μικρού βαθμού δίψα (μειωμένο Να+,

μειωμένη ωσμωτική πίεση).
 Εκδηλώσεις από ΚΝΣ: κεφαλαλγία, διέγερση,

σπασμοί , κώμα λόγω μειωμένης ωσμωτικής

πίεσης, μετακίνηση Η2Ο από ενδαγγειακό στον
ενδοκυττάριο χώρο.
Η είσοδος ύδατος προκαλεί οίδημα των
εγκεφαλικών κυττάρων.
 Σημεία υποογκαιμίας: ταχυκαρδία, υπόταση,

ολιγουρία .
 Νοσηλευτικές παρεμβάσεις

 Χορήγηση άλατος.
 Αποκατάσταση ενδαγγειακού όγκου & Να+ με
χορήγηση ορών IV με εμπλουτισμό NaCl.
 Χορήγηση πλάσματος και ηλεκτρολυτικών
διαλυμάτων σε εγκαύματα.
 Αντιμετώπιση διάρροιας, εμέτων κλπ.
 Εκτίμηση /επανεκτίμηση για συμπτώματα από το
ΚΝΣ, μέτρηση-εκτίμηση Ζ.Σ.
 ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑ Κ+ > 5,2 mEq/L
Η συνηθέστερη και σοβαρότερη επείγουσα
κατάσταση

Αίτια
 Αυξημένη πρόσληψη Κ+: μαζικές μεταγγίσεις αίματος
>5 φιάλες, χορήγηση πενικιλίνης.
 Οξεία νεφρική ανεπάρκεια: αδυναμία αποβολής

περίσσειας Κ+
 Αυξημένη απελευθέρωση από τα κύτταρα & είσοδος

στο αίμα Κ+: καταστροφή κυττάρων, όπως σε μαζική

αιμόλυση, σοβαρό έγκαυμα κλπ.
Αίτια (συνέχεια)
 Έλλειψη ινσουλίνης: βοηθά στην είσοδο Κ+ εντός των
κυττάρων - επί απουσίας της, το Κ+ παραμένει στον
εξωκυττάριο (κυρίως ενδαγγειακό) χώρο
 Μεταβολική οξέωση: ιόντα Η+ εισέρχονται στα κύτταρα
& εξέρχεται Κ+ που εισέρχεται στον ενδαγγειακό χώρο
 Χορήγηση καλιοσυντηρικών διουρητικών:
κατακρατούν Κ+ εντός του οργανισμού, δεν αποβάλλεται
με τα ούρα
 Λήψη υποκατάστατων άλατος που περιέχουν Κ+
(στους ασθενείς που απαγορεύεται η λήψη άλατος)
 Κλινική εικόνα

 Βραδυκαρδία
 Αρρυθμίες - μεταβολές στο ΗΚΓ (ΗΚΓφικά ευρήματα:
αρρυθμίες, βραχύ διάστημα QT, παράταση P-R,
εξαφάνιση κυμάτων Ρ)
 Συχνά πρώτη εκδήλωση είναι η καρδιακή ανακοπή, αν
α
η τιμή του Κ+ υπερβαίνει τα 6,5 mEq/L
 Μυϊκή αδυναμία
 Κωλικός εντέρου - διάρροια
 Νοσηλευτικές παρεμβάσεις
 Χορήγηση γλυκονικού ασβεστίου (Calcium cluconate)
εντός ορού & ποτέ ΙΜ (κίνδυνος αποστήματος, δύσκολη
απορρόφηση ασβεστίου).
 Χορήγηση ΙV γλυκόζης- ινσουλίνης και διττανθρακικού
νατρίου (NαHCO3): μετακινούν Κ+ από τον ενδαγγειακό
στον ενδοκυττάριο χώρο, μείωση Κ+ στο αίμα.
 Χορήγηση ιοντο-ανταλλακτικών ρητινών π.χ Kayexalate:
χορηγούνται per os ή με υποκλυσμό, αποβάλλουν μεγάλη
ποσότητα Κ+ από το έντερο (ανταλλάσοντας το με Να+).
 Αποφυγή τροφών πλούσιων σε Κ+ (πορτοκαλάδα,
γιαούρτι, μπανάνες κλπ).
 ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑ Κ+ <3,5 mEq/L
Αίτια
 Γαστρεντερικά: διάρροια, έμετοι ( μεγάλη αποβολή Κ)
 Μεταβολική αλκάλωση: για να τη διορθώσει ο οργανισμός
εξάγει ιόντα Η+ στον ενδαγγειακό χώρο
Ταυτόχρονα, για να διατηρήσει το ενδοκυττάριο φορτίο,
εισάγει Κ+ από τον ενδαγγειακό στον ενδοκυττάριο χώρο,
μείωση Κ+ στο αίμα
 Νόσος του Cohn: κατακρατείται Να+ από τους νεφρούς και
αποβάλλεται (μέσω των ούρων) μεγάλη ποσότητα Κ +
 Χορήγηση ινσουλίνης: μετακινεί το Κ+ από τον ενδαγγειακό
στον ενδοκυττάριο χώρο
 Χορήγηση μη καλιοσυντηρητικών διουρητικών: υψηλή
αποβολή Κ+ από νεφρούς (μέσω ούρων)
 Μειωμένη πρόσληψη Κ+
 Κλινική εικόνα
 Μυϊκή αδυναμία- ατονία
 Αύξηση διεγερσιμότητας του μυοκαρδίου και
αρρυθμίες.
 Μεταβολές του ΗΚΓραφήματος.
 Θεραπεία – Νοσηλευτικές
Παρεμβάσεις
 Λήψη τροφών πλουσίων σε Κ+ (μπανάνες, γιαούρτι,
πορτοκάλια, βερίκοκα κλπ.)
 Παρεντερική χορήγηση (IV) Κ+
 Χορήγηση σιροπιών με Κ+, ή χορήγηση Potassium
Chloride 10% εντός N/S 0,9%, ή Ringer’s

Όχι χορήγηση Dextrose 5%: η γλυκόζη που περιέχει

μετακινεί το Κ+ από τον ενδαγγειακό στον ενδοκυττάριο
χώρο
Το Κ+ πρέπει να αυξηθεί στον ενδαγγειακό χώρο
(υποκαλιαιμία)