BAB 8

BAHAN BUATAN DALAM INDUSTRI

RAHAYU BINTI MD NOR
14.10.2023
8.1 Aloi dan Kepentingannya

• Aloi merupakan campuran dua atau lebih unsur yang

mana unsur utama ialah logam.
Tugu Negara Malaysia dibina
menggunakan gangsa.
Komposisi, sifat dan kegunaan aloi
Aloi Komposisi Sifat Kegunaan

Duralumin • 93% Aluminium • Lebih kuat daripada • Badan kapal

• 3% Kuprum aluminium tulen terbang
• 3% Magnesium • Kabel elektrik
• 1% Mangan • Badan basikal
lumba
• Badan kereta
lumba
 Aloi Komposisi Sifat Kegunaan

Gangsa • 90% Kuprum • Lebih kuat daripada • Pingat

• 10% Stanum kuprum tulen • Tugu
• Tidak berkarat • Piala
 Aloi Komposisi Sifat Kegunaan

Loyang • 70% Kuprum • Lebih kuat daripada • Alatan muzik

• 30% Zink kuprum tulen • Tombol pintu
• Tidak berkarat • Kunci
• Berkilat
 Aloi Komposisi Sifat Kegunaan

Keluli • 98% Besi • Lebih kuat dan keras • Struktur bangunan

• 2% Karbon • Boleh tempa • Landasan kereta api
• Badan kereta
 Aloi Komposisi Sifat Kegunaan

Keluli nirkarat • 74 % ferum • Berkilat • Pisau, sudu dan garpu

• 18 % kromium • Kuat • Peralatan dapur
• 8 % karbon • Tidak • Alat pembedahan
• nikel berkarat • Sinki dapur

9
Aloi Komposisi Sifat Kegunaan

Piuter • 95 % stanum • Lebih kuat • Barangan perhiasan

• 3.5 % antimoni daripada • Piala
• 1.5 % kuprum stanum tulen. • Cenderamata
• Tidak berkarat
• Berkilat

10
11
Superkonduktor

• Superkonduktor merupakan contoh aloi.

• Digunakan dalam pengangkutan elektrik seperti kereta api
Maglev.
• Tidak mempunyai rintangan elektrik pada suhu yang
sangat rendah.
• Digunakan untuk membuat magnet yang boleh
mengapungkan gerabak dan menggerakkannya pada
kelajuan yang sangat tinggi.

12
A. Sifat tahan kakisan bahan
B. Sifat kekerasan bahan
• Logam tulen terdiri daripada satu jenis atom yang bersaiz
sama dan disusun secara teratur.
• Apabila dikenakan daya, lapisan atom logam tulen mudah
menggelongsor di atas satu sama lain.
• Hal ini menyebabkan logam tulen bersifat mulur atau mudah
ditarik menjadi dawai halus.
• Logam tulen juga bersifat boleh ditempa atau mudah dibentuk.
• Terdapat beberapa ruang kosong di antara atom di dalam logam
tulen.
• Apabila dikenakan daya, atom - atom logam akan menggelongsor
untuk mengisi ruang kosong dan membentuk struktur baharu.
• Aloi terbentuk apabila atom – atom asing dicampurkan bersama
– sama atom logam tulen.
• Atom – atom asing mempunyai saiz yang berlainan daripada
atom logam tulen.
• Oleh itu, susunan teratur atom logam tulen akan terganggu.
• Hal ini menyebabkan lapisan atom di dalam aloi sukar
menggelongsor di atas satu sama lain apabila dikenakan daya.
Sifat – sifat aloi:

• Lebih berkilat
• Lebih tahan terhadap kakisan
• Lebih keras berbanding logam tulen
• Lebih sukar ditempa atau dibentuk
 Perbandingan sifat aloi dengan logam tulen

Aloi Logam tulen

Permukaan Berkilat Pudar

Sifat tahan kakisan Tahan kakisan Mudah kakis

Sifat kekerasan Keras Kurang keras

Soalan:
Terangkan mengapa gangsa lebih keras daripada kuprum tulen.
Kuprum tulen
Atom kuprum adalah sama saiz.
Susunan atom kuprum teratur.
Lapisan atom kuprum mudah
menggelongsor di atas satu sama
lain apabila dikenakan daya.
Gangsa
Atom stanum dan kuprum mempunyai
saiz yang berbeza.
Kehadiran atom stanum mengganggu
susunan atom kuprum.
Lapisan atom kuprum sukar untuk
menggelongsor di atas satu sama lain
apabila dikenakan daya.
20
8.2 Komposisi Kaca dan Kegunaannya
 Jenis Kaca Komposisi Kaca
Kaca silika terlakur • Silika (silikon dioksida)
Kaca soda kapur • Silika
• Soda (natrium karbonat)
• Batu kapur (kalsium karbonat)
Kaca borosilikat • Silika
• Soda
• Batu kapur
• Boron oksida
• Aluminium oksida
Kaca plumbum • Silika
• Soda
• Plumbum(II) oksida
 Jenis kaca Sifat - sifat Kegunaan

Kaca silika terlakur • Mempunyai takat Membuat kanta teleskop.

lebur yang tinggi.
• Tidak mengecut
atau mengembang
dengan banyak di
bawah perubahan
suhu yang besar.
 Jenis kaca Sifat - sifat Kegunaan

Kaca soda kapur • Kaca soda kapur Membuat bekas kaca

mempunyai takat seperti botol dan jag.
lebur yang rendah.
• Mudah dibentuk.
• Tidak tahan
terhadap haba.
• Mudah retak
apabila dikenakan
perubahan suhu
yang mendadak.
 Jenis kaca Sifat - sifat Kegunaan

Kaca borosilikat • Sifat rintangan terhadap Membuat radas kaca

haba. makmal seperti bikar
• Pekali pengembangan dan kelalang kon.
yang rendah.
• Tidak mudah retak.
 Jenis kaca Sifat - sifat Kegunaan

Kaca plumbum • Lebih lembut dan Membuat prisma.

tumpat.
• Lebih berat.
• Mempunyai indeks
pembiasan yang
tinggi.
8.3 Komposisi Seramik dan Kegunaannya

• Seramik merupakan pepejal yang terdiri daripada

bahan bukan organik dan bahan bukan logam.

• Kebanyakan komposisi seramik terdiri daripada

sebatian logam, sebatian bukan logam atau sebatian
separa logam.
Jenis Seramik

• Seramik tradisional
• Seramik termaju
Seramik tradisional

• Diperbuat daripada tanah liat seperti kaolin.

• Tanah liat dicampurkan bersama – sama air untuk

menghasilkan campuran yang lembut dan mudah
dibentuk.

• Campuran itu kemudian dibakar pada suhu yang tinggi.

• Digunakan dalam pembuatan batu – bata, tembikar dan

pinggan mangkuk.
Seramik termaju

• Diperbuat daripada bahan bukan organik seperti oksida,

karbida dan nitrida.
• Mempunyai rintangan haba dan lelasan yang tinggi.
• Lebih lengai secara kimia.
• Memiliki sifat superkonduktiviti.
• Contoh: silikon karbida
 Sifat seramik termaju Kegunaan

Keras dan kuat Membuat cakera pemotong

Tahan kejutan terma. Membuat cakera brek

Rintangan tinggi terhadap haba.

Keras dan tahan kepada lelasan Membuat cincin tungsten

(hakisan) karbida
Aplikasi Penggunaan Seramik
8.4 Bahan Komposit dan Kegunaannya

• Bahan komposit merupakan gabungan dua atau lebih

bahan yang bukan homogen, iaitu bahan matriks dan
bahan pengukuhan.

• Bahan matriks berfungsi untuk mengelilingi dan mengikat

bahan pengukuhan bersama.
• Kedua – dua komponen bahan komposit mempunyai sifat
fizik dan sifat kimia yang berlainan.

• Apabila digabungkan, bahan komposit yang terhasil akan

mempunyai mempunyai sifat yang lebih baik daripada
komponen asal.
Bahan komposit Bahan matriks Bahan pengukuhan

Konkrit yang Konkrit • Tetulang keluli

diperkukuhkan • Jejaring dawai

Kaca gentian Plastik Gentian kaca

Bahan komposit Bahan matriks Bahan pengukuhan

Gentian optik Penyalut yang Kaca silika

diperbuat daripada
kaca atau plastik
jaket pelindung plastik

Kaca fotokromik Kaca • Argentum klorida

• Kuprum(I) klorida
Superkonduktor

Seramik itrium barium kuprum oksida (YBCO) merupakan

bahan komposit yang memiliki sifat superkonduktiviti.
Bahan Komposit dan Kegunaannya

Bahan komposit Sifat Kegunaan

Konkrit yang • Kekuatan Pembinaan

diperkukuhkan mampatan tinggi
• Kekuatan • Jambatan
regangan tinggi • Empangan
• Tahan kakisan • Bangunan
Bahan komposit Sifat Kegunaan

Kaca gentian • Kekuatan Pembuatan

regangan tinggi
• Penebat haba • Topi keledar
dan elektrik • Bampar kereta
• Tahan kakisan • Papan litar tercetak
• Tahan lasak
Bahan komposit Sifat Kegunaan

Gentian optik • Kekuatan Untuk menghantar maklumat

mampatan tinggi dan data dalam bentuk
• Fleksibel cahaya.
Gentian optik
Gentian optik
Lapisan
Lapisan pertama Terdiri daripada gentian kaca silika.
(teras) (bahan pengukuhan)

Lapisan kedua Terdiri daripada salutan kaca atau plastik.

(lapisan salutan) (bahan matriks)

Lapisan ketiga Diperbuat daripada plastik. (bahan matriks)

(jaket pelindung)
Bahan komposit Sifat Kegunaan

Kaca fotokromik • Lut sinar Pembuatan

• Menyerap sinaran UV
• Penyerapan sinaran UV • Tingkap kereta
bergantung pada • Tingkap bangunan
keamatan cahaya. • Kanta kamera
Bahan komposit Sifat Kegunaan

Superkonduktor Tiada rintangan elektrik Untuk membuat

pada suhu yang sangat elektromagnet yang
rendah. digunakan dalam

• Zarah pemecut
• Resonans magnet
nukleus (NMR)
• Pengimejan resonans
magnet (MRI)

TAMAT