Çene ve Yüz Travmaları

Doç. Dr. Abdulkadir YILDIZ

SDÜ TF Adli Tıp AD
Maksillofasiyal Travmalar Neden
Önemlidir?
Hem estetik hem de fonksiyon kaybına yol açan önemli
yaralanmalardır.
Sosyal yaşamda insanı en iyi tanıtan ve günlük yaşamda
spontan dikkatin yoğunlaştığı bölgedir.
Yaşamsal organlar ve yollar bu bölgededir.
Yaşam konforunu oluşturan önemli duyu organları
buradadır.
Yüz ve çene yaralanmaları genellikle merkezi sinir
sistemi ve diğer hayati organların yaralanmasıyla
birliktedir.
Ayrıca önemli sistemler üzerine de fonksiyonları
bozucu etki yaratarak hayati tehlike yaratırlar.
 Acil tedavi yöntemlerinin uygulanmasında geç
kalındığı zamanlarda hayatın kaybedilmesi söz
konusudur.
Bu tür yaralanmalarda tedavi ayrı ayrı değil, bir
koordinasyon içerisinde birlikte yürütülmelidir.
Diş Hekimliğinde; Oral ve Maksillofasiyal Cerrahi, ağız,
çene ve yüz bölgesinde yumuşak ve sert dokularda oluşan
fonksiyonel ve estetik bozuklukların tanısı, tedavisi ve
cerrahisi ile ilgilenen bir uzmanlık dalıdır.
Başka bir tanımla, bir oral ve maksillofasiyal cerrah yüz
bölgesinin ortopedik cerrahıdır.
5 yıl suren diş hekimliği eğitiminden sonra, 4-5 yıl klinik
çalışmaları, hastane rotasyonları ve doktora tezi içeren
mezuniyet sonrası eğitim sonunda, ülkemizde Ağız-Diş-
Çene Hastalıkları ve Cerrahisi Doktoru ünvanı ile
çalışmasını sürdürür. Gömük bir dişin çıkarılmasından yüz
kırıklarına kadar uzanan geniş bir çalışma alanı vardır.
Çene ve yüz yaralanmaları, belirli bir şema içerisinde tarif
edilemeyecek kadar çeşitlidir.
Çene ve yüz yaralanmaları, basit bir çizik ve kesikten;
yumuşak doku ezilmeleri, kayıpları ve çeşitli kemik
kırıkları ile karakterize, kompleks yaralanmalara kadar
çok değişik türlerde oluşurlar.
Bunlar sadece cilt ve yumuşak dokuları ilgilendirdiği gibi,
bu dokuların tahribatıyla birlikte alttaki kemik dokuların
ve içerisindeki hayati organların da çoğu kez tahrip
oldukları görülmektedir.
Maksillofasiyal Kırıkların Meydana Gelişi,

Kırığa Şeklini Veren Faktörler

•Gelen kuvvetin büyüklüğü
•Gelen kuvvetin yönü
•Travmayı oluşturan ajanın kesit alanı
•Kemiklerin direnci ve kafanın pozisyonu
•Etkilenen bölgenin anatomik özelliği
•Özellikle alt çenede kas yapışıklıkları
Etiyoloji ve Görülme Sıklığı
En yaygın sebepler trafik kazaları ve şiddete maruz kalmadır
Erkeklerde kadınlara oranla 4-5 kez daha fazla görülür. Bunun
sebebi erkeklerin daha sık risk taşıyan davranışlarda
bulunmalarıdır.
En sık 21-30 yaş arasında görülür.
Avrupa’da %35.6 ile trafik kazaları, Amerika’da %69 ile şiddet
en yaygın sebeptir
Türkiye’de genel kabul gören bir oran yoktur
1000 vakalık bir seride trafik kazaları %32.4, şiddet %32,
düşme ise %27.1 ile en önemli sebepler olarak gösterilmiştir.
16 yaşından küçük bireylerde en önemli kırık sebebi düşmedir.
Diğer önemli sebepler (sırasıyla) trafik kazası, spor-oyun
kazasıdır
Kırık Vakalarının Yaş ve Cinsiyete Göre
Dağılımı
 Yüz Anatomisinin Üç Bölgesi

ÜST: Frontal kemiğin üst

kenarı ile orbitanın üst kenarı
arası
•ORTA: Orbitanın üst kenarı
ile oklüzal düzlem arası
–Orbitalar, nazal kemikler,
zigoma ve maksiller
kemikleri içerir
•ALT: Mandibula ve dişler
Maksillofasiyal travmaların etiyolojilerine göre
dağılım
Trafik kazası % 45.5
Kavga % 28.8
Spor yaralanması % 12.1
Düşme % 10.6
İş kazası 2 3.0
Maksillofasiyal travmalı hastalardaki fraktürlerin dağılımı;
Nazal kemik % 13.4
Mandibula % 67.1
Zigomatik kemik % 12.2
Maksilla % 7.3
 YÜZ KIRIKLARININ SINIFLANDIRILMASI

1. Mandibula kırıkları ve çıkıkları

2. Maksilla kırıkları
a. LeFort I
b. LeFort II
c. LeFort III
3. Zigoma kırıkları
4. Burun kırıkları
5. Orbitanın “Blow-out” (patlama) kırıkları
 MAKSİLLA (ÜST ÇENE) FRAKTÜRLERİ

Maksilla yüzün kemik çatısının odağıdır.

Üst çeneyi oluşturur ve anteroposterior planda yüzün
projeksiyonunu sağlar.
Orbita, nasal ve oral kavitelerle önemli komşuluklar
yapar. Bu sebeple maksilla travmaları maloklüzyon,
nasal hava yolu obstrüksiyonu, koku alma bozukluğu,
lakrimal kanal obstrüksiyonu ve fasiyal
konfigürasyonun estetiğinin bozulması gibi fonksiyonel
ve kozmetik deformitelere yol açabilir.
Maksiller kemikler çift olarak bulunurlar ve vertikal
fasiyal iskeletin temelini oluştururlar.
 MAKSİLLA (ÜST ÇENE) FRAKTÜRLERİ

Maksilla gövde ve dört

çıkıntıdan oluşur. Bunlar
alveolar, palatin, frontal ve
zigomatik çıkıntılardır.
Maksiller sinüs gövdenin
içinde yer alır. Kraniofasial
oluşumları koruduğu ve
çiğneme kuvvetlerini absorbe
ettiği düşünülmektedir.
Alveoler proses güçlüdür ve
iyi bir destek görevi görür
 MAKSİLLA (ÜST ÇENE) FRAKTÜRLERİ

Maksilla fraktürleri; maksillofasiyal travmalar içinde

yaklaşık %10-20’lik bir bölümü oluştururlar. Maksilla
fraktürlerinin ilk sınıflamasını Le Fort (1901) yapmıştır .Le
Fort düşük süratli çarpma kuvvetleri uygulayarak yüzün
zayıf hatlarını belirlemiş ve maksilla fraktürlerini
sınıflandırmıştır. Stanley ve Nowark (1985) ise; horizontal
kuvvetlere karşı korunmanın çok az olduğunu deneysel
olarak göstermişlerdir. Vertikal desteklere karşı dik olarak
uygulanan kuvvetler sfenoid tabanı boyunca ve aşağıya
doğru bir midfasiyal yamaç oluşturur. Musküler kuvvetler
maksillofasyal kompleks deplasmanlarını belirlemede
göreceli olarak daha az etkilidirler.
 MAKSİLLA (ÜST ÇENE) FRAKTÜRLERİ

LeFort yapmış olduğu kadavra çalışmaları sonucu

maksilla fraktürleri üç grupta toplamıştır.
LeFort I (Guerin)(Yüzen damak): Ptergoid
laminadan nazal piramide fraktür hattının uzanması
sonucu esas olarak sert damağın maksilladan
ayrılmasıdır.
LeFort II: (Yüzen maksilla)Ptergoid laminadan
infraorbital kenar ve frontonazal sütürü içine alan
piramit şeklinde fraktürdür. Burada önemli olan
zigomatik kemiğin sağlam olmasıdır.
 MAKSİLLA (ÜST ÇENE) FRAKTÜRLERİ

LeFort III: (Kraniofasial ayrışma ) Fasiyal iskeletin

zigomatik arkları içine alarak tümüyle kraniyumdan
ayrılmasıdır.
Maksillofasiyal travmalı hastalarda travma
bölgesinde ödem, ekimoz, kanama, ağrı,
malokluzyon, görme bozuklukları ve havayolu
obstruksiyonu görülebilir.
Direkt grafi ve/veya bilgisayarlı tomografi (BT)
yardımıyla tanı konur. Tedavi için öncelikle havayolu
bütünlüğü sağlanmalı, hayatı tehdit eden faktörler
varsa ortadan kaldırıldıktan sonra fraktürlerin
redüksiyonuna gidilir.
Mandibula kırıkları
 Mandibula kırıkları
Yüzün alt 1/3’ünü oluşturan bu kemiğin
Yüzün en güçlü kemiği olan
fraktürleri, mandibulaya tutunan kasların mandibulada fraktür en sık
kırık fragmanlarına uyguladıkları kuvvet kondilde (%36) görülürken,
yönüne göre ayrışmamış (favorable) ve
ayrışmış (unfavorable) olmak üzere korpus (%21) ve angulus (%20)
sınıflandırılırlar. onu izlemektedir.
Mandibula kırıkları
 Mandibula kırıkları

İki taraflı kondil kırıkları ile

çene çıkıkları sık olarak
karıştırılır. Çene çıkıklarında
ağız açık ve çene ucu ileriye
doğru yer değiştirmişken, iki
taraflı kondil kırıklarında ağız
açık ancak çene ucu geriye
doğru yer değiştirmiştir.
Mandibula kırıkları
Mandibula kırıkları
 Çene Yüz Yaralanmalarında Teşhis

•İnspeksiyon
–Kanama
–Otore (Kulak
akıntısı)
–Rinore (Burun Basamak defekti, kret Devamlılığında
bozulma, Oklüzyon bozukluğu
akıntısı)
–Şekil bozukluğu
–Ekimoz
–Ödem
–Doku defektleri
–Oklüzyon bozukluğu Sublingual ekimoz
 Palpasyon
–“basamak”
defekti
–Krepitasyon
•Kemik
segmentleri
•Deri altı
amfizem
Ağız açıklığının değerlendirilmesi
•Bukkal vestibül mukozanın palpasyonu
Lateral sinüs duvarında krepitasyon
•Oklüzyonun değerlendirilmesi
Dişlerin varlığı ve durumunun kaydedilmesi
•Ekimoz yaygın bulgudur
•Farinksin laserasyon ve kanama açısından
değerlendirilmesi
 Radyolojik Muayene

–Ağız içi röntgenler –Ağız içi röntgenler

–Ağız dışı röntgenler Periapikal filmler
Oklüzal filmler
–Panoramik röntgenler
–Kafa röntgenleri –Ağız dışı röntgenler
–Tomogramlar Çene bölgesi için alınan filmler
Ramus mandibula için alınan filmler
–Ultrasonografi Korpus mandibula için alınan filmler
TME için alınan filmler
–Stereolitografi !!
Çene ve yüz bölgesi yaralanmalarda acil bakım ve
tedavi aşağıdaki sıraya göre yürütülür:

I. Hava yolunun temizlenmesi ve ağız açıklığının

sağlanması
II. Kanamanın kontrolü
III. Şokun önlenmesi ve şokla mücadele.
IV. Kırık parçaların sabit ve hareketsiz hale
getirilmesi
V. Yara temizliği ve yaranın kapatılmas
Yeni TCK kapsamında dişlerin çiğneme ve konuşma
fonksiyonları yönünden değerlendirmesinin yapılması
gerekmektedir. Adli tıp uygulamaları içerisinde her bir
diş çeşidi için puanlama yapılmıştır.
Diş kayıplarının toplam puanı 15-30 arasında ise;
işlevin sürekli zayıflaması, 30’un üzerinde ise; işlevin
yitirilmesi olarak kabul edilmektedir.

Diş çeşitlerine göre puanlama:

Kanin: 4,5
Kesici: 4
Premolar: 3
1. ve 2. molar: 3
3. molar: 0,5
Epistaksis BTM ile Giderilebilir

Dilde basit yaralanma BTM ile Giderilebilir

Dilde derin ve geniş laserasyon, kopma ya da kesiler BTM ile Giderilemez

Mukoza yaralanması BTM ile Giderilebilir

Stenon kanalı yaralanması BTM ile Giderilemez

Diş kayıpları BTM ile Giderilemez

Dişlerde subluksasyon, kron kırığı (Mine ve dentini ilgilendiren) BTM ile Giderilebilir

- Maksillada kırık (Kapalı) (2)

- Maksillada kırık (Açık) (3)

- Lefort I (3)

- Lefort II (4)

- Lefort III (5)

- Mandibulada kırık (3)

- Mandibulada parçalı/deplase açık kırık (4)