PLC’YE GİRİŞ

• Programlanabilir denetleyiciler kısaca PLC olarak

isimlendirilmektedir. PLC ingilizce Programmable Logic Controller
(programlanabilir lojik kontrol) kelimelerinin baş harflerinin
birleşmesinden oluşmuştur.
• PLC; algılayıcılardan aldığı bilgiyi kendine verilen programa göre
işleyen ve sonuçlarını iş elemanlarına aktaran bir mikro
bilgisayardır.
• Röleli kontrol sisteminin olumsuz yönlerini gidermek amacıyla
geliştirilmiştir. Zamanla özellikleri geliştirilerek ;
Sıralı kontrol denetimi,
Hareket denetimi (doğrusal ve döner hareket denetimi),
Süreç denetimi (sıcaklık, basınç, nem, hız),
Veri yönetimi (makine veya süreç hakkında veri toplama,
izleme ve raporlama) gibi amaçlarla endüstriyel kontrol alanlarında
kullanılabilir hale gelmiştir.
SİEMENS S7 200 CPU 222 PLC’nin önden görünüşü
• Günümüzde MITSUBISHI, OMRON, SIEMENS gibi birçok firma
çeşitli özelliklerde PLC üretmektedir. Her firma ürettiği PLC’ye
uygun yazılımları da geliştirmektedir. Her ne kadar farklı
firmalara ait PLC’lerin farklı özellikleri olsa da programlama
mantığı birbirlerine çok benzemektedir.

• Dersimiz içerisinde anlatılacak konular SIEMENS S7 200 serisi

PLC’lerin yapısını, programlanmasını ve çalışmasını
içermektedir. PLC’nin programlama dili klasik kumanda
devrelerine uyum sağlayacak şekildedir. PLC’lerde
programlama yapabilmek için öncelikle klasik kumanda
devrelerini bilmek gerekir.
Şekil - 2 : PLC ile giriş ve çıkış gereçleri arasındaki bağlantı
 PLC’NİN YAPISI
Algılayıcılar

Giriş Arabirimi

Programlama
CPU Bellek
Aracı

Programlama
Çıkış Arabirimi
Dili

İş Elemanları
Şekil - 3 : PLC’nin Blok Şeması
• Genel olarak bir PLC belleğindeki programın akışı içinde girişleri
okuyup programda istenen denetim işaretlerini üreten ve
çıkışlara aktaran özel amaçlı bir mikrobilgisayardır.
• PLC üç bölümden meydana gelir. Bunlar;
1- Giriş arabirimi
2- CPU ve Bellek
3- Çıkış arabirimi ’dir.
 PLC Programlama Kablosu

Şekil – 6 : PC/PPI programlama kablosu

Üzerinde RS 232/RS 485 çevirici sistemi olan ve bilgisayarın COM1 yada

COM2 seri portuyla veya USB girişi ile PLC arasındaki iletişimi sağlayan
kablodur.
PLC’ye yüklenmesi gereken projeler öncelikle PC’de yazılmakta daha
sonra bu bilgiler PC/PPI iletişim kablosu aracılığı ile PLC’ye aktarılmaktadır.
 PLC Bağlantısı ve Donanım :
S7 200 PLC’lerde STEP 7 Micro/Win programına, PC/PPI iletişim
kablosuna, bilgisayara ve bazı PLC’ler için 24 V 2 A güç kaynağına ihtiyaç
bulunmaktadır.

Şekil – 7: PC/PPI kablosu ile PC ve PLC arasındaki bağlantı görülmektedir.

 S7 200 PLC’lerin Çalışma İlkesi
• S7 200 PLC’lerde iki çalışma modu vardır. Bunlar STOP modu
ve RUN modudur. Çalışma modları PLC üzerinde bulunan üç
konumlu STOP/TERM/RUN anahtarı ile seçilir. Anahtar STOP
konumuna alındığında program çalışması durdurulur. PLC’ye
program yüklenmesi bu mod da yapılır. Anahtar RUN
konumuna alındığında yüklü olan program çalıştırılır. Bu mod
da PLC’ye program yüklenemez. Anahtar TERM konumuna
alındığında çalışma modları bilgisayar üzerinden seçilir.
 Şekil – 7: S7 200 CPU 222 PLC’nin üstten görünüşü

PLC için topraklama hattı mutlaka kullanılmalıdır.

SF : Aşırı gerilim düşmesi gibi bazı nedenlerle, kullanıcı program hatası,

elektriksel gürültü, sensör güç kaynağının M klemensinin toprağa
bağlanmaması gibi nedenlerle yanar.
 PLC’lerin Özellikleri
• PLC’lerde giriş-çıkış sayısı, zamanlayıcı sayısı ve çeşidi, yardımcı röle
sayısı, çalışma hızı, hafıza kapasitesi, program hafızası endüstriyel
teknolojide kontrol sistemlerinde PLC seçimi için çok önemlidir.
Kumanda edilecek sistemin karmaşıklığına ve büyüklüğüne göre PLC
seçilmelidir. Örneğin 4 motora 6 sensörle kumanda edilecekse 6 girişli
ve 4 çıkışlı düşük kapasiteli bir PLC yeterlidir.
S7 200 CPU 222 PLC’nin özellikleri :
Giriş sayısı :8 ( I ) …………… ( 0.0 - 2.7 )
Çıkış sayısı :6 ( Q ) …………… ( 0.0 - 2.5 )
Zamanlayıcı sayısı : 256 ( T ) ………….. ( 0 - 255 )
Sayıcı sayısı : 256 ( C ) …………… ( 0 - 255 ) (aşağı - yukarı)
Program kapasitesi : 2048 word
Sıralı kontrol rölesi : 256 ( S )
Dahili röle sayısı : 256 ( M ) ………….. ( 0.0 - 31.7 )
Dijital giriş-çıkış sayısı : (I0.0’dan I2.7’ye kadar) - (Q0.0’dan Q2.5’e kadar
 PLC ile Röleli Sistemin Karşılaştırılması
1. PLC ile elektromekanik denetimden daha üstün bir otomasyon
sağlanır.
2. Az sayıda denetim işlevi gereken durumlarda PLC yatırımı
başlangıçta daha yüksektir.
3. PLC’li sistemler elektromekanik sistemlere nazaran daha uzun
ömürlüdür.
4. PLC’lerde daha az arıza ortaya çıkar.
5. PLC’lerin çalışma hızı yüksektir.
6. Kontrol edilen sistemin yapısında bir değişiklik olursa PLC
kullanılan sistemlerin adaptasyonu çok az veya hiç masraf
yapmadan ve az bir zaman harcanarak gerçekleştirilirken,
elektromekanik sistemlerde ise daha çok zaman ve masraf
gerekir.
7. PLC’ler daha az yer kaplar ve daha az enerji harcarlar.
 PLC İle Bilgisayar denetiminin Karşılaştırılması

• PLC’ler sanayi ortamının yüksek elektrik gücü,

elektriksel gürültü, mekanik titreşimler, yüksek
sıcaklık gibi olumsuz şartlarına uygun üretilmişlerdir.

• Bilgisayarları bu ağır şartlarda çalıştırmak için özel

önlemler almak gerekir.
 Girişleri okur Programı çalıştırır

Çıkışları güncelleştirir CPU’yu çalıştırır

Program çevrimi
STEP 7 - Micro / WIN PROGRAM KURULUMU
 PLC’DE PROGRAMLAMA MANTIĞI
PLC’de programlamayı 3 değişik şekilde yapmak mümkündür.
1. Ladder diyagram ile yapılan programlama (merdiven diyagramı veya
kontak plan ile yapılan programlama)
2. Komut listesi ile yapılan programlama (STL = Statement List Editör)
3. Fonksiyon blok diyagram ile yapılan programlama (FBD=Function
Block Diagram)

• Bu programlar arasında elektrikçilerin en çok kullandığı ladder

diyagram ile programlamadır. Bu programda devrenin çalışmasını
izlemek daha kolaydır. Bu program uygulamalarda gerçek bağlantıyı
verir. Ancak şu da bilinmelidir ki ladder diyagramda hazırlanan bir
projeyi program STL ve FBD yazılımlarına kendiliğinden çevirmektedir.
Program hangi yöntemle yazılırsa yazılsın diğer yazılım şekillerini
bilgisayar ekranından görmek mümkündür. Ancak bu uygulama her
marka PLC'de yoktur.
Örnek :
 BİR KOMUTUN YAPISININ İNCELENMESİ

Açıklama : n adresinin değeri «1» olduğu zaman normalde açık kontak

kapanır. Normalde açık bir kontak kapandığında enerji akışı olur. Seri
bağlandığı zaman, normalde açık kontak, takip eden ladder elemanıyla lojik
olarak AND’lenmiş olur. Paralel bağlandığında ise OR mantığı kullanılmış olur.

I : input (giriş) rölesi (biti)

Q : Quit (çıkış) rölesi (biti)
M : Memory Bit (Yardımcı röle biti)
SM : Special Memory Bit (Özel Röle biti)
S : Squence (Ardışıl Röle Biti)
T : Timer (Zaman rölesinin biti)
C : Counter (Sayıcı Rölesinin biti)
V : Variable Bit (Genel amaçlı röle biti)
Açıklama : n adresinin değeri «0» olduğu zaman normalde
kapalı kontak kapanır, «1» olduğunda ise kontak açıktır. Güç
akışı kontak kapandığında olur. Seri bağlandığı zaman, normalde
kapalı kontak, takip eden ladder elemanıyla lojik olarak
AND’lenmiş olur. Paralel bağlandığında ise OR mantığı
kullanılmış olur.