MOLEKÜLLERİN HÜCRE MEMBRANI

ÜZERİNDEN HAREKETİ

2020
 HÜCRE MEMBRANINDAN TAŞINMA

Molekülün büyüklüğü
Yağda yada suda çözünürlüğü
Ortamdaki yoğunluğu
Difüzyon
Basit difüzyon
Kolaylaştırılmış difüzyon
Ozmoz
Aktif taşıma
Primer aktif taşıma
Sekonder aktif taşıma
Endositoz ve Ekzositoz
Pinositoz
Fagositoz
 Hücre Membran Transport Yolları

Difüzyon Aktif Transport

Basit Enerji
Kolaylaştırıl
Difüzyon
mış Taşıma
 Difüzyon

Rastgele termal hareket sayesinde moleküllerin yer değiştirmesi

İki kompartman arasındaki net akım her zaman yüksek yoğunluktan

düşük yoğunluğa doğru gelişir (yokuş aşağı).
Net akım bir yerden diğerine geçen maddenin net miktarını yansıttığı
için önemlidir.
Net akımın büyüklüğü;

1.Sıcaklık
2.Molekülün büyüklüğü
3.Yüzey alanı
4.Moleküllerin içinde hareket ettikleri ortam

Difüzyon süresi; uzaklığın karesi ile doğru orantılıdır.

Hücre içindeki uzaklık difüzyon hızını etkiler.

15 ms 265 gün
 Basit difüzyon

Molekül veya iyonların zardaki deliklerden veya zardaki moleküller

arasındaki boşluklardan, taşıyıcı proteine bağlanmaksızın kinetik
hareketlerle zarı geçmesidir.

F = kP x A x ΔC

kP= membranın maddeye geçirgenlik sabiti

A= membranın yüzey alanı
ΔC= maddenin membranın iki tarafı arasındaki konsantrasyon farkı
İyonların protein
kanallardan difüzyonu

İntegral proteinlerin bir kısmı

iyonların membrandan difüze
olmalarına izin veren kanal
yapılarını oluşturur.
İyon kanallarından difüzyonun düzenlenmesi
Üç tip etken kanal protein şeklini değiştirerek kanal açılma frekansı
ve süresini etkiler.

1.Ligand-kapılı kanallar
2.Voltaj-kapılı kanallar
3.Mekanik kapılı kanallar
 Ekstrasellüler
Madde yüklü ise;

Na+ Ca 2+
Membranlardan iyon akım yönü hem
Non-selektif
Kanalfarka
Kanal hem de elektriksel
yoğunluk Katyon Kanal
dayanır. Bu iki zorlayıcı güç
elektrokimyasal farkı oluşturur.

V=membran potansiyeli
E=iyonun denge potansiyeli
G=membranın iyona geçirgenliği
K+ Cl-
F=G.(V-E)
Kanal Kanal

Sitoplazma
 Hücre Membran Transport Yolları

Difüzyon Aktif Transport

Basit Enerji
Kolaylaştırıl
Difüzyon
mış Taşıma
Aracılı taşıma sistemleri
 Aracılı taşıma sistemleri

 Kolaylaştırılmış taşıma

 Aktif taşıma

Na+
Glukoz
Na+,K+, 2Cl-
Amino Asidler
Taşıyıcı proteinler Nörotransmitterler Na-K-Cl
Co-transport

1. Üniport
2. Simport 3Na+ Na-H-
Değiş-tokuş
3. Antiport Na-Ca-
Ca2+ H+
Na+
HCO3-
Değiş-tokuş

Cl- Cl-HCO3-Değiş-tokuş
Aracılı taşıma sistemleri

Aracılı taşımada çözünür madde akımının büyüklüğü;

1.Taşıyıcı bağlanma bölgesi doygunluk derecesine

2.Membrandaki taşıyıcı sayısına
3.Taşıyıcı proteindeki şekil değişikliğinin meydana geliş hızına

bağlıdır.
 Aracılı taşımanın özellikleri
1.Basit difüzyona göre daha hızlıdır
2.Taşıma hızı, doyma kinetiği gösterir
3.Aracı protein, kimyasal özgüllüğe sahiptir
4.Yarışmalı inhibisyon vardır
5.Transport inhibe edilebilir.
 Kolaylaştırılmış taşıma
Taşıyıcı proteinlerin, kimyasal veya elektriksel
gradiyent boyunca maddeleri taşımalarıdır.
 Aktif taşıma
1.Primer aktif taşıma (doğrudan
ATP kullanımı)
2.Sekonder aktif taşıma
(elektrokimyasal farkın
kullanılması)
Primer aktif taşıma

Taşıyıcı ATP’nin hidrolizini sağlayan bir enzimdir

Primer Aktif Transport

2K+
PMCA ~ Na-K-ATPase
~
Ca2+ 3Na+

Ca2+
Ca-ATPase H+ ATP
~ Synthase
ER
ADP ATP
+P

Mitokondri
 Hücre dışı
Hücre içi
 Sekonder aktif taşıma

Bir hücrenin ürettiği

enerjinin %10-40’ı
kullanılır.
 Sekonder aktif taşıma

1. Birlikte taşıma (kotransport,

simport)
2. Zıt-taşıma (antiport)
 Ozmoz
Suyun seçici geçirgen bir zardan, su yoğunluğunun yüksek olduğu
bir bölgeden düşük olduğu bölgeye doğru net difüzyonudur.
Çözünür madde yoğunluğu ne
kadar fazla ise su yoğunluğu o
kadar azdır.

Çözünür madde eklenmesiyle

çözeltideki su yoğunluğunun
azalma derecesi maddenin
kimyasal yapısına değil partikül
(moleküller veya iyonlar) sayısına
(çözeltinin yoğunluğuna) bağlıdır.
Örnek:

1 M glukoz çözeltisi 1 Osm (1 ozmol/litre)

1 M NaCl çözeltisi 2 Osm
1 M glukoz + 1 M NaCl çözeltisi, 3 Osm

1 ozmol (Osm) 1 mol (6,02 x 1023) çözünür madde parçacığına

eşittir.
Membran hem suya hem
çözünür maddeye geçirgen
olduğu durum
Membran suya geçirgen,
çözünür maddeye geçirgen değil
İzotonik Hücre hacminde değişikliğe neden olmayan çözelti; membrandan geçebilen
çözünür madde yoğunluğuna bakılmaksızın membranı geçemeyen çözünür
madde yoğunluğu 300 mOsmol/L olan çözelti
Hipertonik Hücrelerin büzülmesine neden olan çözelti; membrandan geçebilen
çözünür madde yoğunluğuna bakılmaksızın membranı geçemeyen çözünür
madde yoğunluğu 300 mOsmol/L’den fazla olan çözelti

Hipotonik Hücrelerin şimesine neden olan çözelti; membrandan geçebilen çözünür

madde yoğunluğuna bakılmaksızın membranı geçemeyen çözünür madde
yoğunluğu 300 mOsmol/L’den az olan çözelti
İzoozmotik Membrandan geçebilen yada geçemeyen çözünür madde bileşimine
bakılmaksızın toplam çözünür madde yoğunluğu 300 mOsmol/L olan
çözelti
Hiperozmotik Membrandan geçebilen yada geçemeyen çözünür madde bileşimine
bakılmaksızın toplam çözünür madde yoğunluğu 300 mOsmol/L’den fazla
olan çözelti
Hipoozmotik Membrandan geçebilen yada geçemeyen çözünür madde bileşimine
bakılmaksızın toplam çözünür madde yoğunluğu 300 mOsmol/L’den az
olan çözelti
Endositoz ve Ekzositoz