Nacija i

nacionalizam
Petra Mikić i Ema Stojković IV-2
 ,,Pre pojave nacionalizma, ideja da
aristokratija i seljaštvo pripadaju istoj
kulturi, aristokratiji verovatno bi bila Ovim rečima norveški antropolog Tomas Hilan
neprihvatljiva, a seljacima Eriksen podseća na to da je nacionalizam relativno
nerazumljiva.“ nova ideja i da nacija nema drugu istoriju, kako se
obično misli. Da bi se razumelo kako je moguće da se
Srbi, Bugari, Mađari i drugi pominju još u srednjem
veku, a da njihove nacije nastaju tek u moderno doba,
mora se napraviti razlika između pojmova nacija i
etnička grupa.
 Etnička grupa, rasa i nacija

Etnička grupa Rasa Nacija

Za rasu se veruje da ljude klasifikuje prema Nacija se od drugih kolektiviteta razlikuje
Etnička grupa (kulturna kategorija) se razlikuje od
određenim fizičkim, odnosno biološkim po tome što njeni pripadnici sebe smatraju
ostalih etničkih grupa prema kulturnim
karakteristikama. Tokom XIX veka se tvrdilo da nacijom. Kako ističe politikolog Endrju
obeležjima (jezik, religija, običaji...). S obzirom
pripadnici različitih rasa imaju različite biološke Hejvud, to znači da nacija sebe vidi kao
da se ona prenose sa kolena na koleno smatra se da
osobine koje određuju njihove karakterne crte i posebnu političku zajednicu. Drugim
pripadnici neke etničke grupe imaju ili veruju da
psihosocijalne sposobnosti. Međutim savremena rečima, etničke grupe koje istaknu
imaju zajedničku postojbinu i poreklo.
istraživanja pokazuju da su biološke razlike u kolektivne političke težnje stiču svojstvo
okviru jedne rase mnogo veće nego što su genetske nacije.
razlike između različitih rasa.
Nacija kao kulturna i politička zajednica
Johan Herdrera
Bio je nemački pesnik i filozof koji je pisao početkom
XIX vek, smatrao je da je nacija prvenstveno kulturna
tvorevina.
Naciju određuju objektivna kulturna svojstva(jezik,
tradicija, zajedničko istorijsko iskustvo).

Entoni Smit
Prema njegovom mišljenju, moderne nacije nastaju
iz predmodernih etničkih zajednica koje on naziva
etnosi, tj. etnije. One su formirane oko
zajedničkog jezika i kulture.
Najvažniji nacionalistički zahtevi su
prvenstveno kulturne a ne političke prirode.
Zagorka Golubović

Ističe da u politički shvaćenoj naciji pojedinci nisu

krvno vezani za svoju političku zajednicu već
postaju njen deo birajući da u njoj žive kao
građani.
Erik Hobsbaum
Kaže da su nacionalne tradicije plod konstrukcije nacionalizma. Prema njegovim
rečima, nacije kao prirodni, bogomdani način klasifikacije ljudi jesu mit.
Nacije ne stvaraju države i nacionalizam, već obrnuto.
To izmedju ostalog čine izmišljanjem tradicije, odnosno, usadjivanjem
odredjenih vrednosti i normi putem ponavljanja, što automatski podrazumeva
kontinuitet sa prošlošću.

Benedikt Anderson
Po njegovom mišljenju, nacija je veštačka, a ne prirodna tvorevina. Nacija
je zamišljena, a ne stvarna zajednica. Ideja o naciji se stvara preko mas-
medija i u procesu socijalizacije kroz obrazovni sistem.
Nacionalizam
Hans- Ulrih Veler, nemački istoričar smatra da nacionalizam nastaje kao
odgovor na krizu u kojoj su se našla društva zapadne Evrope, onog časa
kada se raspao stari poredak (Francuska revolucija 1789).
Nacionalizam
Osnovne ideje koje, bez obzira na razlike čine nacionalističku
doktrinu i zajedničku nit svih nacionalizama, mogla bi se sažeti
u nekoliko tačaka:

● Nacionalizam polazi od predpostavke da je nacija osnov i

najpoželjniji vid političke organizacije.
● Iz nacionalističke perspektive, svet je prirodno podeljen
po nacionalnom pristupu.
● Politički suverenitet (vlast) pripada naciji.
● Za nacionaliste nacija nije samo politička već i kulturna
zajednica (nacija nadilazi pojedinca dajući mu osećaj
identiteta).
 Ernest Gelner
• Nacionalizam se ogleda u zahtevu da svi
pripadnici jedne nacije žive u jednoj državi,
odnosno u zahtevu da se poklapaju političke i
etničke granice.
• Gelner primećuje da je broj potencijalnih
nacija mnogo veći od broja moguće održivih
država (svi nacionalizmi ne mogu biti
zadovoljeni, bar ne u isto vreme.
Tipovi nacionalizma
Prva klasifikacija (Endrju Hejvud) – ideološka razlika između liberalnog, konzervativnog,
ekspazionističkog i antikolonijalnog nacionalizma.

Liberalni nacionalizam (nacija kao kulturna tvorevina i ideja o

1. narodnom suverenitetu); Đuzepe Manćini, Vudro Vilson

Konzervativni nacionalizam (težnja ljudi da se udružuju sa sebi

2. sličnima)

Ekspazionistički nacionalizam (uverenje o superiornosti sopstvene

3. nacije i njenom pravu da dominira nad drugim nacijama; šovinizam);
Nacizam

Antikolonijalni (razvoj sopstvene industrije kako bi se ostvarila

4. ekonomska nezavisnost od bivših kolonijalnih sila)
 Tipovi nacionalizma
Druga klasifikacija (Hans Urlih Veler) – zasnovana je na razvojnim fazama nacionalizma. Pravi razliku
između integrirajućeg, ujediniteljske, separatističkog i prenesenog nacionalizma

Integrirajući nacionalizam (na ruševinama starog poretka u istim teritorijalnim granicama

1. stvaranje nove nacionalne države); SAD, Francuska

Ujediniteljski nacionalizam (stvaranje nacionalne države ujedinjujući različite etničke grupe

2. koje su živele u odvojenim političkim jedinicama); pokreti za ujedinjenje Italije (1861),
Nemačka (1870)

Secenionistički nacionalizam (treća faza, posle prvog svetskog rata; stvaranje mnoštva
3. nacionalnih država na razvalinama multinacionalnih carstava); Austrougarska i Otomanska
Imperija

Preneseni nacionalizam (širenje nacionalizma iz Evrope na ostatak sveta); preobražaj Japana u

4. 19. veku, Azija i Afrika posle 2. svetskog rata
Hvala Vam na pažnji!