INGENIARITZAREN ARLOAN ERABILITAKO

OINARRI KIMIKOAK

4.
4. ATOMOAK,
ATOMOAK, ISOTOPOAK,
ISOTOPOAK, MASA
MASA ATOMIKOA,
ATOMIKOA, MOL
MOL

IRAKASLEA:
Natalia Villota
Salazar
ARIKETAK
ARIKETAK

1.
1. Elementu
Elementu batek
batek honako
honako ezaugarri
ezaugarri hauek
hauek dauzka:
dauzka: Z=23
Z=23 eta
eta A=75.
A=75. Kalkulatu:
Kalkulatu:
a)
a) Elektroien kopurua
Elektroien kopurua
b)
b) Protoien
Protoien kopurua
kopurua
c)
c) Neutroien
Neutroien kopurua
kopurua
d)
d) Irudikatu
Irudikatu grafikoki elementuaren
grafikoki elementuaren atomoa
atomoa

2.
2. Kalkulatu
Kalkulatu kloro
kloro pisu
pisu atomikoa,
atomikoa, konposizio
konposizio isotopikoa
isotopikoa bada:
bada: Cl
Cl3535,, %75,4
%75,4 eta
eta Cl
Cl3737,, %24,6.
%24,6.

3.
3. Ingurumenan
Ingurumenan karbonoak
karbonoak bi
bi isotopo
isotopo dauzka:
dauzka: C
C1212 eta
eta C
C1313.. Zeintzuk
Zeintzuk izango
izango dira
dira bi
bi isotopoen
isotopoen ugaritasun
ugaritasun
isotopikoak, karbonoaren pisu atomikoa 12,011 bada?
isotopikoak, karbonoaren pisu atomikoa 12,011 bada?

4.
4. Kalkulatu
Kalkulatu 2,5
2,5 zink
zink gramotan
gramotan dauden
dauden atomo-gramoak
atomo-gramoak eta
eta atomoen
atomoen kopurua.
kopurua. Pisu
Pisu atomikoa:
atomikoa: Zn=65,4
Zn=65,4
g/mol.
g/mol.

5.
5. Kalkulatu
Kalkulatu 2,4
2,4 xx 10
102323 plata
plata atomotan
atomotan dauden
dauden gramoak
gramoak eta
eta atomo-gramoak.
atomo-gramoak. Pisu
Pisu atomikoa:
atomikoa: Ag=108
Ag=108
g/mol.
g/mol.

6.
6. Kalkulatu
Kalkulatu 0,245
0,245 Ni
Ni atomo-gramotan
atomo-gramotan dauden
dauden atomoen
atomoen kopurua
kopurua eta
eta gramoak.
gramoak. Pisu
Pisu atomikoa:
atomikoa: Ni=58,7
Ni=58,7
g/mol.
g/mol.

7.
7. Kalkulatu
Kalkulatu 1,5
1,5 CaCl
CaCl22 gramotan
gramotan dauden
dauden molen
molen kopurua
kopurua eta
eta molekulen
molekulen kopurua.
kopurua. Pisu
Pisu atomikoak:
atomikoak: Ca=40
Ca=40
g/mol
g/mol eta
eta Cl=35,5
Cl=35,5 g/mol.
g/mol.

8.
8. Kalkulatu
Kalkulatu 0,250
0,250 H
H22SO
SO44 moletan
moletan dauden
dauden molekulen
molekulen kopurua
kopurua eta
eta gramoen
gramoen kopurua.
kopurua. Pisu
Pisu atomikoak:
atomikoak:
H=1,
H=1, S=32
S=32 eta
eta O=16.
O=16.
ARIKETAK
ARIKETAK

9.
9. Kalkulatu
Kalkulatu 1,750x10
1,750x102121 NaNO
NaNO33 molekuletan
molekuletan dauden
dauden gramoen
gramoen kopurua
kopurua eta
eta molen
molen kopurua.
kopurua. Pisu
Pisu
atomikoak:
atomikoak: Na=23,
Na=23, N=14
N=14 eta
eta O=16.
O=16.

10.
10. Kalkulatu
Kalkulatu 75
75 CaCl
CaCl22 gramotan.
gramotan. Pisu
Pisu atomikoak:
atomikoak: Ca=40
Ca=40 eta
eta Cl=35,5
Cl=35,5
a)
a) Osagaiaren
Osagaiaren molak
molak
b)
b) Osagaiaren molekulak
Osagaiaren molekulak
c)
c) Elementu
Elementu bakoitzaren
bakoitzaren atomo-gramoak
atomo-gramoak
d)
d) Elementu bakoitzaren atomoak
Elementu bakoitzaren atomoak
e)
e) Elementu
Elementu bakoitzaren
bakoitzaren gramoak
gramoak

11.
11. Prozesu
Prozesu elektrolitiko
elektrolitiko batez
batez 1,5276
1,5276 CdCl
CdCl22gramoko
gramoko lagin
lagin bat
bat kadmio
kadmio metaliko
metaliko bihurtu
bihurtu zen.
zen. Kadmio
Kadmio
metalikoaren
metalikoaren pisua zen 0,9367 gramoak. Kloroaren pisu atomikoa 35,453 bada, kalkulatu kadmioaren
pisua zen 0,9367 gramoak. Kloroaren pisu atomikoa 35,453 bada, kalkulatu kadmioaren
atomo-gramoak.
atomo-gramoak.

12.
12. Molekula
Molekula batek
batek 7,89.10 –23gramo pisatzen ditu. Kalkulatu pisu molekularra uma-tan.
7,89.10–23 gramo pisatzen ditu. Kalkulatu pisu molekularra uma-tan.

13.
13. C-ren
C-ren pisu
pisu atomikoa
atomikoa 12,011
12,011 uma
uma da.
da. Kalkulatu
Kalkulatu dagoen
dagoen C
C molen
molen kopurua:
kopurua:

a)
a) 11 C
C gramotan
gramotan
b)
b) b)
b) 12 C
12 C uma-tan
uma-tan
c)
c) c)
c) 5,66.10
5,66.102020 C
C atomotan
atomotan

14.
14. Kalkulatu
Kalkulatu 75,0
75,0 soldadura
soldadura cm
cm33-tan
-tan dauden
dauden atomoen
atomoen kopurua.
kopurua. Soldadura
Soldadura osatua
osatua dagoen
dagoen aleazioak
aleazioak %67
%67
Pb
Pb eta
eta %33
%33 Sn
Sn dauka
dauka eta
eta bere
bere dentsitatea
dentsitatea 9,4g/cm
9,4g/cm33 da.
da. Pisu
Pisu atomikoak:
atomikoak: Sn=118,71
Sn=118,71 eta
eta Pb=207,2.
Pb=207,2.
ARIKETAK
ARIKETAK

15.
15. Nikotina
Nikotina %
% (masa)
(masa) 74
74 C,
C, %
% (masa)
(masa) 8,7
8,7 H
H eta
eta %
% (masa)
(masa) 17,3
17,3 N
N osatua
osatua dagoen
dagoen osagaia
osagaia bat
bat da.
da. Zein
Zein
nikotina
nikotina atomoen
atomoen portzentajea
portzentajea da
da karbonoen
karbonoen atomoak?
atomoak? Pisu
Pisu atomikoak:
atomikoak: C=12,
C=12, H=1,
H=1, N=14.
N=14.
 1. ARIKETA

Elementu batek honako ezaugarri hauek dauzka: Z=23 eta A=75.

Kalkulatu:

a)Elektroien kopurua

Z (zenbaki atomikoa) =23 = elektroiak+ protoiak = 23 e –.

b)Protoien kopurua

p+ = e– = 23 p+.

c)Neutroien kopurua

n0 = 75 – 23 = 52

d) Irudikatu grafikoki elementuaren atomoa

E75
23
 2. ARIKETA

Kalkulatu kloro pisu atomikoa, konposizio isotopikoa bada: Cl 35, %75,4 eta Cl37, %24,6.

(%  Masa Atomikoa )

Masa Atomikoa 
(%)

35 g 37 g
75,4  24,6
Masa Atomikoa (Cl)  mol mol  35,492 g
75,4  24,6 mol
Z ISOTOPOA OPARITASUNA (%) Z ISOTOPOA OPARITASUNA (%)
1 H1 99,985 14 Si28 92,28
H2 0,015 Si29 4,67
2 He4 100 Si30 3,05
3 Li6 7,40 15 P31 100
Li7 92,6 16 S32 95,06
4 Be9 100 S33 0,74
5 B10 18,83 S34 4,18
B11 81,17 S35 0,014
6 C12 98,89 17 Cl35 75,4
C13 1,11 Cl37 24,6
7 N14 99,64 19 K39 93,1
N15 0,36 K41 6,9
8 O16 99,76 20 Ca40 96,92
O17 0,04 Ca42 0,64
O18 0,20 Ca43 0,13
9 F19 100 Ca44 2,13
10 Ne20 90,51 Ca46 Indicios
Ne21 0,28 Ca48 0,18
Ne22 9,21 47 Ag107 51,35
11 Na23 100 Ag109 48,65
12 Mg24 78,6 51 Sb121 57,25
Mg25 10,1 Sb123 42,75
Mg26 11,3 77 Ir191 38,5
13 Al27 100 Ir193 61,5
 3. ARIKETA

Ingurumenan karbonoak bi isotopo dauzka: C12 eta C13.

Zeintzuk izango dira bi isotopoen ugaritasun isotopikoak, karbonoaren pisu atomikoa
12,011 bada?
(%  Masa Atomikoa )
Masa Atomikoa 
(%)

%C12 = X X  Y  %100

%C13 = Y X  100  Y

Y  %1,10
12X  13Y 12(100  Y)  13Y
12,011  12,011 
100 100
X  %98,90
 4. ARIKETA

Kalkulatu 2,5 zink gramotan dauden atomo-gramoak eta atomoen kopurua

Pisu atomikoa: Zn= 65,4 g/mol.

1 at  g  Zn  65,4 g  6,022 x 10 23 atomo

1 at - g Zn
2,5 g Zn   0,0388 at - g Zn
65,4 g Zn

atomo atomo
AVOGRADRO  REN ZENBAKIA N A  6,022 x 10 23   6,022 x 10 23
mol at  g

1 mol 23 atomo
2,5 g Zn 6,022x10  2,302x10 22 atomo
65,4 g mol
 5. ARIKETA

Kalkulatu 2,4 x 1023 plata atomotan dauden gramoak eta atomo-gramoak

Pisu atomikoa: Ag=108 g/mol.

atomo atomo
AVOGRADRO  REN ZENBAKIA N A  6,022 x 10 23   6,022 x 10 23
mol at  g

1 at  g  Ag  108 g  6,022 x 10 23 atomo

mol 108 g Ag
2,4 x 10 23 atomo Ag   43,04 g Ag
6,022 x 10 23 atomo Ag mol

at  g
2,4 x 10 23 atomo Ag   0,3985 at  g Ag
23
6,022 x 10 atomo
 6. ARIKETA

Kalkulatu 0,245 Ni atomo-gramotan dauden atomoen kopurua eta gramoak

Pisu atomikoa: Ni=58,7 g/mol

atomo atomo
AVOGRADRO  REN ZENBAKIA N A  6,022 x 10 23   6,022 x 10 23
mol at  g

6,022 x 10 23 atomo
0,245 at - g  1,475 x 10 23 atomo
1 at - g

58,7 g
0,245 at - g   14,38 g
1 at - g 
 7. ARIKETA

Kalkulatu 1,5 CaCl2 gramotan dauden molen kopurua eta molekulen kopurua
Pisu atomikoak: Ca=40 g/mol eta Cl=35,5 g/mol
masa g 
mol 
 g 
Pisu molekularra  
 mol 

g g g
CaCl 2  40  2 x 35,5  111 CaCl 2
mol mol mol

m g  1,5 g
mol    0,0135 mol
 g  111 g
Pm  
 mol  mol

molekula
AVOGRADRO  REN ZENBAKIA N A  6,022 x 10 23 
mol

6,022 x 10 23 molekula mol

1,5 g CaCl 2  8,14 x 10 21 molekula CaCl 2
mol 111 g CaCl 2
 8. ARIKETA

Kalkulatu 0,250 H2SO4 moletan dauden molekulen kopurua eta gramoen kopurua.
Pisu atomikoak: H=1, S=32 eta O=16.

masa g 
mol 
 g 
Pisu molekularra  
 mol 

g g g g
H 2SO 4  2 x 1  32  4 x 16  98
mol mol mol mol

6,022x10 23 molekula H 2SO 4

0,250 mol H 2SO 4   1,506x10 23 molekula H 2SO 4
1 mol H 2SO 4

98 g H 2SO 4
0,250 mol H 2SO 4   24,50 g H 2SO 4
1 mol H 2SO 4
 9. ARIKETA

Kalkulatu 1,750x1021 NaNO3 molekuletan dauden gramoen kopurua eta molen kopurua
Pisu atomikoak: Na=23, N=14 eta O=16.

masa g 
mol 
 g 
Pisu molekularra  
 mol 

g g g g
NaNO3  23  14  3 x 16  85
mol mol mol mol

23 85 g NaNO 3
1,750x10 molekula NaNO 3   0,2470 g NaNO 3
23
6,022x10 molekula NaNO 3

1 mol NaNO3
0,2470 g NaNO3   2,9059x10 3 mol NaNO3
85 g NaNO3
 10. ARIKETA

Kalkulatu 75 CaCl2 gramotan

Pisu atomikoak: Ca=40 eta Cl=35,5

a)Osagaiaren molak
1 mol CaCl 2
75 g CaCl 2   0,6757 mol CaCl 2
111 g CaCl 2

b)Osagaiaren molekulak

6,022x10 23 molekula CaCl 2

75 g CaCl 2   4,07 x10 23 molekula CaCl 2
111 g CaCl 2
c)Elementu bakoitzaren atomo-gramoak

1 mol CaCl2 = 1 at-g Ca = 2 at-g Cl

1 at - g Ca
0,6757 mol CaCl 2   0,6757 at - g Ca
1 mol CaCl 2

2 at - g Cl
0,6757 mol CaCl 2   1,3514 at - g Cl
1 mol CaCl 2
 10. ARIKETA

d) Elementu bakoitzaren atomoak

6,022 x10 23 atomo Ca

0,6757 at - g Ca   4,07 x10 23 atomo Ca
1 at - g Ca

6,022 x10 23 atomo Cl

1,3514 at - g Cl   8,14 x10 23 atomo Cl
1 at - g Cl

e) Elementu bakoitzaren gramoak

40 g Ca
0,6757 at - g Ca   27,03 g Ca
1 at - g Ca

35,5 g Cl
1,3514 at - g Cl   47,97 g Cl
1 at - g Cl
 11. ARIKETA

Prozesu elektrolitiko batez 1,5276 CdCl2 gramoko lagin bat kadmio metaliko bihurtu
zen. Kadmio metalikoaren pisua zen 0,9367 gramoak. Kloroaren pisu atomikoa 35,453
bada, kalkulatu kadmioaren atomo-gramoak.

1,5276 g CdCl2  0,9367 g Cd metalikoa

g Cl  1,5276  0,9367  0,5909 g

1 mol CdCl2 = 1 at-g Cd = 2 at-g Cl

1 at - g Cl
0,5909 g Cl   0,0167 at - g Cl
35,5 g Cl

2 at - g Cd
0,0167 at - g Cl   0,0334 at - g Cd
1 at - g Cl
 12. ARIKETA

Molekula batek 7,89.10–23gramo pisatzen ditu. Kalkulatu pisu molekularra uma-tan.

1 uma
7,89 x 10  23 g   47,5 g
1,661 x 10  24
g 

1 u.m.a.  1,661 x 10 24 g 

12
C Atomoa = 12 u.m.a. = (6 protoi + 6 neutroi)

C atomo baten masa g  1,993 x 10 23 g 

u.m.a.    1,661 x 10  24 g 
12 12

1 molekula NaCl = 58,5 uma = 9,71 x 10-23 (g)

1 mol NaCl = 58,5 g

1 atomo Na = 23 uma = 3.82 x 10-23 (g)

1 mol Na = 23 g
 13. ARIKETA

C-ren pisu atomikoa 12,011 uma da. Kalkulatu dagoen C molen kopurua:

a) 1 C gramotan

masa g  1g
mol    0,083 mol C
 g  12,011 uma
Pisu atomikoa  
 mol 

b) 12 C uma-tan 1 u.m.a.  1,661 x 10 24 g 

1,661 x x10 24 g 1 mol

12 uma  1,661 x x10  24 mol
1 uma 12 g

c) 5,66.1020 C atomotan

5,66 x 10 20 atomo
N A  6,022 x 10 23
 mol  9,4 x 10 4
mol
 14. ARIKETA

Kalkulatu 75,0 soldadura cm3-tan dauden atomoen kopurua. Soldadura osatua dagoen
aleazioak %67 Pb eta %33 Sn dauka eta bere dentsitatea 9,4g/cm3 da.
Pisu atomikoak: Sn=118,71 eta Pb=207,2

67
705 g  472,35 g Pb
masa g 100
 masa  9,4 75 cm 3  705 g
V cm 3
33
705 g  232,65 g Sn
100

472,35 g
n Pb   2,279 mol Pb
g n  2,279 mol Pb  1,959 mol Sn  4,24 mol
207,2
mol
atomo
N A  6,022 x 10 23 
232,65 g mol
n Sn   1,959 mol Sn
g
118,71
mol atomo  6,022 x 10 23 x 4,24  2,55 x 10 24
 15. ARIKETA

Nikotina % (masa) 74 C, % (masa) 8,7 H eta % (masa) 17,3 N osatua dagoen osagaia bat
da. Zein nikotina atomoen portzentajea da karbonoen atomoak?
Pisu atomikoak: C=12, H=1, N=14

74
nC  6,166 mol C
12 n  6,166  8,7  1,235  16,101 mol
8,7
nH  8,7 mol H
1 atomo
N A  6,022 x 10 23 
mol
17,3
nN  1,235 mol N
14

atomo  6,022 x 10 23 x 16,101  9,696 x 10 24 atomo

3,713 x 10 24 atomo
100  %38,295
24
23 24
9,696 x 10 atomo
C atomo  6,022 x 10 x 6,166  3,713 x 10 atomo C
BIBLIOGRAFIA
BIBLIOGRAFIA

Atkins,
Atkins, P.;
P.; Jones,
Jones, L.
L. (2012).
(2012). Principios
Principios de
de química.
química. Los
Los caminos
caminos del
del descubrimiento.
descubrimiento. Editorial
Editorial
Panamericana, 5º edición.
Panamericana, 5º edición.

Brown,
Brown, T.
T. D.;
D.; Lemay,
Lemay, H.H. E.;
E.; Bruce,
Bruce, J.
J. R.;
R.; Bursten,
Bursten, E.;
E.; Burdge,
Burdge, J.
J. (2003).
(2003). Química.
Química. La
La Ciencia
Ciencia Central.
Central. Ed.
Ed.
Pearson Prentice Hall.
Pearson Prentice Hall.

Chang,
Chang, R.
R. (2010).
(2010). Química.
Química. Ed.
Ed. McGraw-Hill,
McGraw-Hill, 10º
10º edición.
edición.

Sorum,
Sorum, C.
C. H.;
H.; Boikes,
Boikes, R.
R. S.
S. (1990).
(1990). Cómo
Cómo resolver
resolver problemas
problemas de
de química
química general:
general: explicaciones
explicaciones sencillas,
sencillas,
resoluciones paso a paso, respuestas a todos los problemas. Ed. Paraninfo.
resoluciones paso a paso, respuestas a todos los problemas. Ed. Paraninfo.

Urretxa,
Urretxa, I.;
I.; Iturbe,
Iturbe, J.
J. (1999).
(1999). Kimikako
Kimikako problemak.
problemak. Ed.
Ed. Udako
Udako Euskal
Euskal Unibertsitaea.
Unibertsitaea.

Izquierdo,
Izquierdo, J.
J. F.;
F.; Costa,
Costa, J.;
J.; Martínez
Martínez de
de la
la Ossa,
Ossa, E.;
E.; Rodríguez,
Rodríguez, J.;
J.; Izquierdo
Izquierdo M.
M. (2011).
(2011). Introducción
Introducción aa la
la
Ingeniería Química: Problemas resueltos de Balances de Materia y Energía. Ed.
Ingeniería Química: Problemas resueltos de Balances de Materia y Energía. Ed. Reverté. Reverté.