PROJEKT Lenda: Histori

Punoi: Anest Petollari

TEMA: BASHKIMI EUROPIAN
 BASHKIMI EUROPIAN
Bashkimi Europian (BE) është një bashkim politik dhe ekonomik i përbërë nga 27 shtete anëtare të vendosura
kryesisht në Evropë. Ajo u krijua me qëllim të promovimit të paqes, stabilitetit dhe bashkëpunimit ekonomik
midis anëtarëve të saj. Këtu janë disa informacione kryesore për Bashkimin Europian:
Formimi dhe anëtarësimi: BE-ja e gjurmon origjinën e saj që nga pasojat e Luftës së Dytë Botërore, kur disa
vende europiane kërkuan një integrim më të ngushtë ekonomik dhe politik për të parandaluar konfliktet e
ardhshme. BE-ja u krijua zyrtarisht me nënshkrimin e Traktatit të Mastrihtit në 1992. Me kalimin e viteve, BE-
ja është rritur në përmasa dhe që nga viti 2021, ajo ka 27 shtete anëtare.
Objektivat: BE-ja ka disa objektiva thelbësore, duke përfshirë promovimin e paqes, stabilitetit dhe prosperitetit
brenda shteteve të saj anëtare. Ai kërkon të nxisë integrimin ekonomik, të krijojë një treg të vetëm me lëvizjen e
lirë të mallrave, shërbimeve, kapitalit dhe njerëzve dhe të sigurojë progres social dhe mjedisor. BE-ja synon
gjithashtu të koordinojë politikat në fusha të tilla si bujqësia, peshkimi, tregtia, siguria dhe punët e jashtme.
institucionet: BE operon përmes një sistemi institucionesh që punojnë së bashku për të marrë vendime dhe për
të formuar politika. Institucionet kryesore përfshijnë Komisionin Evropian, i cili propozon legjislacionin dhe
zbaton politikat e BE-së, Këshillin Evropian, i përbërë nga krerët e shteteve ose qeverive të shteteve anëtare,
Parlamenti Evropian, i cili përfaqëson qytetarët e BE-së dhe miraton ligje, dhe Gjykata e Drejtësisë së
Bashkimin Evropian, përgjegjës për interpretimin e ligjit të BE-së.
 BASHKIM I EUROPIAN
Eurozona dhe monedha e vetme: Eurozona është një nëngrup i shteteve anëtare të BE-së (aktualisht 19) që kanë adoptuar
euron si monedhën e tyre të përbashkët. Futja e euros në vitin 1999 synonte të lehtësonte integrimin tregtar dhe ekonomik
midis vendeve pjesëmarrëse. Megjithatë, jo të gjitha vendet anëtare të BE-së janë anëtarësuar në Eurozonë dhe vazhdojnë të
përdorin monedhat e tyre kombëtare.
Politikat dhe legjislacioni: BE-ja ka zhvilluar një gamë të gjerë politikash dhe legjislacionesh që ndikojnë në aspekte të
ndryshme të ekonomive dhe shoqërive të shteteve anëtare. Këto përfshijnë politikat bujqësore, iniciativat e zhvillimit rajonal,
rregulloret mjedisore, mbrojtjen e konsumatorit, ligjet e punësimit dhe më shumë. BE-ja gjithashtu negocion marrëveshjet
tregtare në emër të shteteve të saj anëtare dhe luan një rol të rëndësishëm në formësimin e politikave të tregtisë
ndërkombëtare.
Liria e Lëvizjes: Një nga parimet themelore të BE-së është liria e lëvizjes. Qytetarët e BE-së mund të jetojnë, punojnë,
studiojnë dhe udhëtojnë lirisht brenda shteteve anëtare. Kjo ka lehtësuar shkëmbimin kulturor, lëvizshmërinë e punës dhe
mundësitë arsimore, duke krijuar një ndjenjë të qytetarisë evropiane.
Sfidat dhe integrimi: BE-ja përballet me sfida të vazhdueshme si menaxhimi i interesave dhe prioriteteve të ndryshme të
shteteve të saj anëtare, adresimi i pabarazive ekonomike midis rajoneve dhe përgjigjja ndaj çështjeve globale si migrimi,
ndryshimet klimatike dhe transformimi dixhital. BE-ja vazhdon të punojë drejt integrimit më të thellë dhe forcimit të
bashkëpunimit ndërmjet anëtarëve të saj.
Bashkimi Evropian ka pasur një ndikim të thellë në peizazhin politik, ekonomik dhe social të Europës. Ajo ka kontribuar në
paqen, stabilitetin dhe rritjen ekonomike duke promovuar vlerat e përbashkëta dhe bashkëpunimin ndërmjet shteteve
anëtare.
 HISTORIA E BASHKIMIT
EUROPIAN
Historia e Bashkimit Europian (BE) mund të gjurmohet që nga pasojat e Luftës së Dytë Botërore, kur Europa u shkatërrua nga konflikti
dhe udhëheqësit u përpoqën të parandalonin luftërat e ardhshme përmes bashkëpunimit më të ngushtë ekonomik dhe politik. Këtu është
një përmbledhje e momenteve kyçe në historinë e Bashkimit Europian:
Komuniteti Europian i Qymyrit dhe Çelikut (ECSC) - 1951: ECSC u krijua me Traktatin e Parisit në 1951, me qëllim të integrimit të
industrive të qymyrit dhe çelikut të gjashtë vendeve themeluese: Belgjikës, Francës, Gjermanisë, Italisë, Luksemburgut dhe Holanda. Ky
shënoi hapin e parë drejt bashkëpunimit ekonomik dhe hodhi themelet për integrim të mëtejshëm.
Traktati i Romës - 1957: Traktati i Romës themeloi Komunitetin Ekonomik Europian (EEC) dhe Komunitetin Europian të Energjisë
Atomike (Euratom). EEC synonte të krijonte një treg të përbashkët midis shteteve anëtare, duke promovuar lëvizjen e lirë të mallrave,
shërbimeve, kapitalit dhe njerëzve. Traktati i Romës konsiderohet një moment historik në formimin e BE-së.
Akti Unik Evropian - 1986: Akti Unik Evropian synonte të krijonte një treg të vetëm duke hequr barrierat ndaj tregtisë dhe duke
harmonizuar rregulloret ndërmjet shteteve anëtare. Ai prezantoi procese të reja vendimmarrjeje, duke përfshirë votimin me shumicë të
cilësuar, për të lehtësuar vendimmarrjen brenda BE-së.
Traktati i Mastrihtit - 1992: Traktati i Mastrihtit shënoi një zhvillim të rëndësishëm në historinë e BE-së. Ajo themeloi BE-në si një
bashkim politik dhe ekonomik, duke hedhur bazat për krijimin e euros dhe miratimin e politikave të përbashkëta të jashtme dhe të
sigurisë. Traktati prezantoi gjithashtu konceptin e shtetësisë së BE-së dhe zgjeroi fushën e bashkëpunimit përtej ekonomisë.
Traktati i Lisbonës - 2009: Traktati i Lisbonës synonte të thjeshtonte proceset e vendimmarrjes brenda BE-së, të rriste rolin e
Parlamentit Evropian dhe të forconte aftësitë e politikës së jashtme të BE-së. Ai prezantoi gjithashtu Iniciativën Evropiane të Qytetarëve,

PARIMET E BASHKIMIT
EUROPIAN
.
Progresi ekonomik dhe social: BE-ja përpiqet për përparim
ekonomik dhe social, duke synuar të përmirësojë standardet e
jetesës, mirëqenien dhe mundësitë për qytetarët e saj. Kjo
përfshin iniciativa për të promovuar rritje të qëndrueshme
ekonomike, për të zvogëluar pabarazitë, për të mbështetur
krijimin e vendeve të punës dhe për të siguruar mbrojtje sociale.
Tregu i hapur dhe tregtia e lirë: BE-ja funksionon mbi parimin e
një tregu të hapur dhe tregtisë së lirë. Ai kërkon të krijojë një
treg të vetëm me lëvizjen e lirë të mallrave, shërbimeve, kapitalit
dhe njerëzve midis shteteve anëtare. BE-ja negocion gjithashtu
marrëveshje tregtare me vende dhe rajone të tjera për të nxitur
bashkëpunimin ndërkombëtar dhe integrimin ekonomik.
Këto parime ofrojnë bazën për politikat, legjislacionin dhe
proceset vendimmarrëse të BE-së. Ato pasqyrojnë vlerat dhe
objektivat e përbashkëta të vendeve anëtare të BE-së në
ndërtimin e një Evrope të bashkuar dhe të begatë të bazuar në
demokraci, të drejtat e njeriut, sundimin e ligjit dhe
solidaritetin.
Bashkimi Evropian (BE) udhëhiqet nga një sërë
parimesh që formësojnë objektivat, politikat dhe
proceset e tij vendimmarrëse. Këto parime janë
themelore për funksionimin e BE-së dhe shteteve
anëtare të saj. Këtu janë parimet kryesore të
Bashkimit Evropian:
Paqja dhe Stabiliteti: BE-ja u krijua me
objektivin kryesor të promovimit të paqes dhe
stabilitetit në Evropë. Vizioni themelues ishte
parandalimi i luftërave të ardhshme midis
kombeve evropiane përmes integrimit ekonomik,
vlerave të përbashkëta dhe bashkëpunimit.
Demokracia: Demokracia është një parim
thelbësor i BE-së. BE-ja promovon vlerat
demokratike, duke përfshirë sundimin e ligjit,
respektimin e të drejtave të njeriut dhe liritë
themelore. Institucionet e BE-së, si Parlamenti
Evropian, janë krijuar për të përfaqësuar dhe
mbrojtur parimet demokratike.
Të drejtat e njeriut: BE-ja është e përkushtuar të
mbrojë dhe mbrojë të drejtat e njeriut. Karta e të
Drejtave Themelore të BE-së siguron mbrojtjen e
të drejtave civile, politike, ekonomike dhe sociale
 SHTETET ANËTARE TË BE NË
REND KRONOLOGJIK
Belgjika - U bashkua në 1952 Irlandë - U bashkua në 1973
(Anëtar themelues i Komunitetit Mbretëria e Bashkuar - U bashkua në 1973
Evropian të Qymyrit dhe Çelikut, i (Tërhequr në 2020)
cili më vonë evoluoi në BE) Greqi - U bashkua në 1981
Francë - U bashkua në 1952 Spanjë - U bashkua në 1986
(Anëtar themelues) Portugali - U bashkua në 1986
Austri - U bashkua në 1995
Gjermani - U bashkua në 1952
Finlandë - U bashkua në 1995
(Anëtar themelues)
Suedi - U bashkua në 1995
Itali - U bashkua në 1952 (Anëtar Qipro - U bashkua në 2004
themelues)
Luksemburg - U bashkua në 1952
(Anëtar themelues)
Holandë - U bashkua në 1952
(Anëtar themelues)
Danimarka - U bashkua në 1973
 SHTETET ANËTARE
(VAZHDIM)
Republika Çeke - U bashkua në 2004
Estonia - U bashkua në 2004
Hungaria - U bashkua në 2004
Letonia - U bashkua në 2004
Lituani - U bashkua në 2004
Maltë - U bashkua në 2004
Polonia - U bashkua në 2004
Sllovakia - U bashkua në 2004
Slloveni - U bashkua në 2004
Bullgaria - U bashkua në 2007
Rumania - U bashkua në 2007
Kroacia - U bashkua në 2013
 INSTITUCIONET E BASHKIMIT
EUROPIAN
Bashkimi Europian (BE) operon përmes disa institucioneve që luajnë role të ndryshme në formësimin e politikave, marrjen e
vendimeve dhe zbatimin e ligjeve të BE-së. Këtu është një pasqyrë e institucioneve kryesore të Bashkimit Europian:
Komisioni Europian: Komisioni Europian është dega ekzekutive e BE-së. Ai përbëhet nga 27 Komisionerë, një nga çdo shtet
anëtar, të cilët emërohen për një mandat pesë-vjeçar. Komisioni propozon legjislacionin, zbaton politikat e BE-së, menaxhon
buxhetin e BE-së dhe përfaqëson BE-në në negociatat ndërkombëtare.
Parlamenti Europian: Parlamenti Europian është organi legjislativ i zgjedhur drejtpërdrejt i BE-së. Ai përfaqëson qytetarët e BE-
së dhe ka fuqinë të miratojë ligje, të miratojë buxhetin e BE-së dhe të ushtrojë mbikëqyrje demokratike mbi institucionet e tjera të
BE-së. Anëtarët e Parlamentit Europian (PE) zgjidhen nga qytetarët e BE-së çdo pesë vjet.
Këshilli i Bashkimit Europian: Këshilli i Bashkimit Europian, i njohur gjithashtu si Këshilli i Ministrave, përfaqëson shtetet
anëtare. Ai përbëhet nga ministra të qeverisë nga çdo shtet anëtar, në varësi të fushës së politikës që diskutohet. Këshilli, së bashku
me Parlamentin Europian, miraton ligjet e BE-së, koordinon politikat dhe negocion marrëveshjet ndërkombëtare.
Gjykata e Drejtësisë së Bashkimit Europian: Gjykata e Drejtësisë së Bashkimit Europian (GJED) siguron interpretimin dhe
zbatimin uniform të ligjit të BE-së. Ai përbëhet nga dy organe kryesore: Gjykata e Drejtësisë, e cila interpreton ligjin e BE-së me
kërkesë të gjykatave dhe tribunaleve kombëtare, dhe Gjykata e Përgjithshme, e cila shqyrton çështjet e ngritura nga individë,
kompani dhe shtete anëtare kundër institucioneve të BE-së.
Banka Qendrore Europiane: Banka Qendrore Europiane (BQE) është përgjegjëse për politikën monetare dhe monedhën euro
brenda Eurozonës. Ajo punon për të ruajtur stabilitetin e çmimeve, për të formuluar dhe zbatuar politikën monetare dhe për të
mbikëqyrur institucionet financiare në Eurozonë.
 INSTITUCIONET E BASHKIMIT
EUROPIAN (VAZHDIM)
Gjykata Europiane e Auditorëve: Gjykata Europiane e Auditorëve
(ECA) është përgjegjëse për auditimin e financave të BE-së. Ai
shqyrton ligjshmërinë, rregullsinë dhe menaxhimin e shëndoshë
financiar të fondeve të BE-së, duke siguruar që paratë e
taksapaguesve të përdoren në mënyrë efektive dhe efikase.

Komiteti Ekonomik dhe Social Europian: Komiteti Ekonomik dhe

Social Europian (KESE) përfaqëson organizatat e shoqërisë
civile, duke përfshirë punëdhënësit, punëtorët dhe grupet e tjera
të interesit. Ai ofron një platformë për dialog dhe konsultim mbi
politikat e BE-së, duke ofruar mendime dhe rekomandime për
institucionet e BE-së.

Komiteti i Rajoneve: Komiteti i Rajoneve (KR) përfaqëson

autoritetet rajonale dhe lokale nga shtetet anëtare të BE-së. Ai
siguron një forum për autoritetet rajonale dhe lokale për të
shprehur pikëpamjet e tyre mbi legjislacionin dhe politikat e BE-
së që kanë ndikim në territoret e tyre.

Këto institucione punojnë së bashku për të formësuar politikat e

BE-së, miratimin e ligjeve dhe sigurimin e funksionimit të
Bashkimit Europian. Ato pasqyrojnë parimet e demokracisë,
përfaqësimit dhe bashkëpunimit ndërmjet shteteve anëtare,
duke synuar promovimin e paqes, stabilitetit dhe prosperitetit
në Europë.