NYAMUK

(CULICIDAE)
 PENGENALAN
• Lebih kurang 3450 spesies, 38 genera
• Dikelaskan di dalam famili Culicidae dan
dibahagikan kepada 3 subfamili iaitu
 Toxorhynchitinae
 Anophelinae (Nyamuk Anofelin)
 Culicinae (Nyamuk Kulisin).
• Taburan nyamuk adalah di serata tempat di
dunia & ia menyumbang masalah kesihatan
sejagat, selain dianggap sebagai
pengganggu.
• Di Malaysia terdapat lebih kurang 434
spesies nyamuk di dalam 20 genera.
• Spesies yang menyumbang kepentingan
ekonomi ialah
Anopheles, Aedes, Culex & Mansonia.
 CIRI-CIRI MORFOLOGI
• Nyamuk dewasa bersaiz 3-6mm panjang
tetapi bagi spesies Toxorhynchitinae ia
bersaiz 19mm dan merupakan spesies
nyamuk terbesar. Badan nyamuk
dibahagikan kepada 3 segmen iaitu
kepala, toraks, abdomen.
• Kepala bentuk globular & sepasang mata
yang dipisahkan dengan segmen antena di
tengahnya.
 CIRI-CIRI MORFOLOGI
• Di bawah antena terdapat sepasang pulpa
yang berbentuk club bergantung pada jenis
spesies.
• Nyamuk betina mempunyai mulut yang telah
terubahsuai untuk mengikir lapisan kulit &
menghisap darah.
• Bahagian probosis ada labium, labrum,
sepasang maksila, sepasang mandibel-alat
untuk memotong dan mengikir lapisan kulit.
• Nyamuk jantan tidak mempunyai bahagian
ini maka ia tidak boleh mengigit.
• Terdapat 3 pasang kaki pada toraks,
sepasang sayap kanan, sayap kecil
(halter)-untuk pengimbangan. Kaki
panjang & selender.
• Sayapnya panjang, transparent,
bermembran & terdapat sisik di atas
sayap.
• Abdomen terbahagi kepada 10 segmen.
 KITAR HIDUP
• Menjalani kitar hidup hematobolous (telur-
larva-pupa-dewasa)
• Selepas muncul dewasa, nyamuk jantan
& betina akan ‘mating’.
• Nyamuk dewasa betina berupaya bertelur
sebanyak 30-300 biji telur dalam satu-
satu masa.
 KITAR HIDUP
• TELUR-LARVA-PUPA-DEWASA
Nyamuk anopheline
KITAR HIDUP NYAMUK
• Nyamuk perlu 9-14
hari untuk
melengkapkan
kitar hidupnya.
 PERBEZAAN CIRI NYAMUK
ANOFELIN & KULISIN
• ANOPHELINE • CULICINAE
Telur berbentuk Telur lebih panjang
seperti bot, berada di saiznya berbanding
atas permukaan air. Anophelinae,
berbentuk ovul,
berada di permukaan
air seperti rakit. Bagi
sp. Aedes telur
berada di atas garis
permukaan air.
 ANOPHELINE CULICINAE
• Larva berada • Larva berada
mendatar pada menegak pada
permukaan air. permukaan air.
 ANOPHELINE CULICINAE
• Pupa bernafas • Pupa seperti pupa
dengan trumpet. Pupa Anopheline
merupakan peringkat
rehat dan ia tidak
makan.

• Nyamuk dewasa • Nyamuk dewasa

berada pada berada pada
kedudukan 45° permukaan&mendatar
semasa menghisap semasa berehat &
darah. menghisap darah.
PERBEZAAN JANTINA NYAMUK
• Nyamuk jantan
mempunyai antena
yang panjang
dengan rerambut
antena yang
banyak
• Nyamuk betina
mempunyai antena
yang pendek
 PERBEZAAN JENIS

• Nyamuk Culex berbadan coklat

keperangan. Ia punca penyakit filariasis
• Nyamuk Aedes yang berbelang hitam
putih pembawa penyakit demam
denggi & demam denggi berdarah
• Larva nyamuk. Tiub
sifonnya akan sentiasa
berada di permukaan air
untuk bernafas.
• Nyamuk betina perlu
menghisap darah
sebelum bertelur
Peringkat Jejentik
Peringkat kemunculan dewasa
 KEPENTINGAN EKONOMI
• Penyakit yang dibawa oleh nyamuk
Anopheles ialah malaria dan pembawa
filariasis.
• Nyamuk betina Culex bertelur di kawasan
seperti takungan air yang kotor seperti
longkang, parit, kumbahan. Nyamuk
Aedes bertelur di kawasan takungan air
bersih seperti kolam, lopak, longkang,
tayar, tin-tin kosong, lubang pokok.
• Nyamuk Anopheles menjalani aktiviti
nokturnal-menghisap dan bertelur pada
waktu malam.
Tempat Pembiakan Nyamuk
Punca terdekat
• Nyamuk Aedes aktif pada waktu senja
dan awal pagi. Ia berehat di luar rumah
sebelum & selepas menggigit.
• Nyamuk Culex aktif pada waktu malam
dan berehat di dalam rumah sebelum &
selepas menggigit.
 KAEDAH PENGAWALAN
• Pengurangan sumber pembiakan
• Kawalan Biologi
• Kawalan Kimia
• Kawalan Bersepadu
• Pengurangan sumber pembiakan nyamuk
 menanam tin-tin kosong
 Membersihkan longkang bertakung
• Kawalan Biologi
 Penggunaan agen biologi seperti bakteria
Bacillus thuringiensis (Bti-14)
• Kawalan kimia-
 Thermal Fogging & ULV Fogging
 IGR (Insect Growth Regulator)
(Perencat Pertumbuhan Serangga).
• Kawalan individu, isi rumah- penggunaan
kelambu berubat (malaria), aerosol,
lingkaran nyamuk, elektrik mat.
• Kawalan bersepadu
 kombinasi kawalan kimia, kawalan
biologi, penghapusan sumber pembiakan
 KAWALAN KIMIA

• Mesin fogging digunakan untuk mengawal

nyamuk dewasa
• Bahan kimia yang digunakan ialah
berasaskan air(waterbase) dan diesel
(emulsi minyak)
• Abate untuk kawal jejentik (larva)