ASITLER BAZLAR

VE TUZLAR
 Eğer ; çözeltide
[ H+] > [OH-] ise bu çözelti
asidiktir.

Bir çözeltide içindeki asit Eğer ; çözeltide

ya da baz derecesini
[ H+] = [OH-] ise bu
belirleyen H+ ya da OH- iyonu
çözelti nötrdür.
miktarıdır.

Eğer ; çözeltide
[OH- ] > [ H+ ] ise bu
çözelti baziktir.
Bir maddenin asit veya baz
oluşuna bağlı olarak renk
değiştiren maddelere
indikatör (belirteç)
denir
■ Bir maddenin asitlik veya bazlık derecesini ölçmek için kullanılan üzerine farklı
indikatörler em
■ pH kâğıdı tek kullanımlıktır ve kullanımı oldukça kolaydır. Şerit şeklindeki pH kâğıdı
asit ya da bazlığı ölçülecek çözeltiye daldırılır. Çözeltinin asit ya da bazlık durumuna
bağlı olarak pH kâğıdında renk değişimi meydana gelir. Test şeridi pH kâğıdı kutusunun
üzerindeki pH ölçeği ile karşılaştırılır ve ölçekte test kâğıdının rengine uygun bölge
belirlenir. Bu bölgenin pH değeri okunur. Böylece pH kâğıdı ile pH ölçümü yapılmış
olur.

pH < 7 Asit

pH=7 Nötr

pH>7 Baz
■ pH KAVRAMI Bir çözeltinin asitlik veya bazlık derecesini ifade eden ölçü birimine pH
denir. Asitlerde sulu çözeltideki hidronyum iyonu derişimi arttıkça pH değeri küçülür.
pH değerinin küçük olması o maddenin asitlik değerinin yüksek olduğunu gösterir.
Bazlarda hidroksit iyonu derişimi arttıkça bazlık artar, pH değeri büyür. pH değerinin
büyük olması da o maddenin bazlık değerinin yüksek olduğunu gösterir.
 ASİT VE BAZLARIN EŞYA VE MALZEME ÜZERİNDEKİ
OLUMSUZ ETKİLERİ
■ Asitler metalleri ve mermeri aşındırır. Bunun için laboratuvarda asidik maddeler metal
kaplarda saklanmaz. Limonu mermerin üzerinde kestiğimizde mermerin yapısının
bozulması aşındırmadan dolayıdır.
■ Bazlar cam ve porselenlere zarar verir. Bunun için temizlik maddeleri hep plastik
kapların içerisinde saklanır. Porselen tabaklarımızı yıkadıkça zaman içerisinde
matlaşması deterjanın bazik olup porseleni aşındırmasındandır.
■ Kuvvetli asit ve bazla cildimizi tahriş eder.
■ Asitli yiyecekler dişlerimize zarar verir. Dişimizin mine tabakasını aşındırarak
çürümeye neden olur. Sürekli kahve ve gazlı içecekler içmek zararlıdır. Dişlerimizi
düzenli bir şekilde fırçalamalıyız.
■ Asit ve baz maddelerinin bulunduğu ambalajlardaki uyarı ve ikaz sembollere dikkat
etmeliyiz.
 BAZLARIN
ÖZELLİKLERİ

Hardal ve acı biber gibi bazı gıda maddelerinin tadı acıdır. Bu gıda maddelerine
acı tadı veren yapılarında bulunan bazlardır. Bazlar sadece gıda maddelerinin
yapısında değil, günlük hayatta kullandığımız kireç, sabun, deterjan, çamaşır
sodası gibi maddelerin yapısında da bulunmaktadır. Bu maddeler ciltle temas
ettiğinde ciltte kayganlık hissi oluşturur. Bunun nedeni bu maddelerin yapısında
bulunan bazların ciltteki yağ asitleri ile tepkimeye girerek sabun oluşturmasıdır.
Bazların Genel Özellikleri

■ • Bazların tadı acıdır.

■ • Bazlar ciltte kayganlık hissi oluşturur.
■ • Genellikle suda iyonlarına ayrışarak çözündükleri için sulu çözeltileri elektrik akımını
iletir.
■ • Kırmızı turnusol kâğıdının rengini maviye çevirir.
■ • Bazlar asitler ile reaksiyona girerek nötralleşme tepkimesi verir.
■ • Bazlar amfoter metallerle (çinko, krom, alüminyum gibi) reaksiyona girerek hidrojen
gazı çıkmasına neden olur.
Bazların Değerliği

■ Bir bazın değerliği suya verdiği OH- iyonunun miktarına yada yapısındaki OH- sayısına
bağlıdır.

-
NaOH  Na+ + OH (1 değerlikli )
-
KOH  K+ + OH (1 değerlikli )
-
Ca(OH)2  Ca+2 + 2OH (2 değerlikli )
-
Al(OH)3  Al+3 + 3OH (3 değerlikli )
 Sanayide kullanılan bazı asit ve bazların bilimsel
adı, formülü ve yaygın adı vardır. Bunlar şöyledir:
■ Bazı önemli asitlerin suda iyonlaşması aşağıda gösterildiği gibidir. Kuvvetli nitrik asit
suda %100 iyonlaşır .Zayıf asitler kısmen iyonlaşırlar.
■ HNO3 (s) + H2 O(s) ͢ H3 O+ (suda) + NO3 ¯(suda) (Açık gösterim)
■ HNO3 (suda) ͢ H+ (suda) + NO3 ¯(suda) (Kısa gösterim)
■ HF(s) + H2 O(s) ⇌ H3 O+ (suda) + F¯(suda) (Açık gösterim)
■ HF(suda) ⇌ H+(suda) + F¯(suda) (Kısa gösterim)
■ CH3 COOH(s) + H2 O(s) ⇌ CH3 COO¯(suda) + H3 O+ (suda) (Açık gösterim)
■ CH3 COOH(suda) ⇌ CH3 COO¯(suda) + H+ (suda) (Kısa gösterim)
■ Bazlar suda OH¯ (hidroksil) iyonu vererek çözünürler. Bazı bazlar, hidroksil iyonunu
kendi yapılarından verirken bazıları da sudan açığa çıkarır (Bazlar suda OH¯ (hidroksil)
iyonu vererek çözünürler. Bazı bazlar, hidroksil iyonunu kendi yapılarından verirken
bazıları da sudan açığa çıkarır.
■ NaOH(k) + H2 O(s) ͢ Na+ (suda) + OH¯(suda) (Açık gösterim)
■ NaOH(suda) ͢ Na+ (suda) + OH¯(suda) (Kısa gösterim)
■ Ca(OH)2 (suda) ͢ Ca2+(suda) + 2OH¯(suda) (Kısa gösterim)
ASİT-BAZ TEPKİMELERİ
■ Canlılar için yaşamsal önemi olan
tuzu oluşturan tepkimelerden biri
de asit-baz tepkimesidir. Asit ve
baz, sulu çözeltide tepkimeye
girdiğinde, asitten gelen H3O+
iyonu ile bazdan gelen OH-
iyonları H2Oʼyu oluştururken
birbirlerini nötralize eder. Asit ile
bazın tepkimeye girerek tuz ve su
oluşturmasına nötralleşme
tepkimesi denir. Nötralleşme
tepkimesi aşağıdaki şekilde
incelenebilir.
Ca(OH)2 + H2SO4 → CaSO4 + 2H2O

Bir tepkimede girenlerin ve ürünlerin mol sayıları arasındaki ilişkiyi inceleyen işlemlere
stokiyometri(element ölçümü) denir. Örneğin yukarıdaki tepkimede 1 mol Ca(OH) 2 ile 1
mol H2SO4 tepkimeye girerek 1 mol CaSO4 tuzu ve 2 mol su oluşmuştur. Tepkimeye giren
asitle bazın mol sayısı stokiyometrik olarak birbirine eşdeğer ise tepkime sonunda ortamda
asit veya baz kalmaz, tamamı tuz ve suya dönüşür. Örnekteki tepkimede asidin 2 mol
H+ iyonu, bazın 2 mol OH- iyonuna eşdeğerdir ya da 1 mol Ca(OH)2 ile 1 mol
H2SO4 eşdeğerdir denir.