ჰიპერბოლური

გეომეტრია ნამდვილ
სამყაროში
ავტორი გიორგი ქართველიშვილი
 ჩვენ ადამიანებმა ავაშენეთ
სწორი ხაზების სამყარო,
სახლები, რომლებშიც
ვცხოვრობთ, ცათამბჯენები,
რომლებშიც ვმუშაობთ და ქუჩები,
რომლებშიც ყოველდღიურად
ვმოძრაობთ. მიუხედავად ამისა,
ჩვენი ხედვის მიღმა, ბუნებაშიც
შესამჩნევია სწორი ხაზებისგან
შემდგარი სამყარო, სალათის და
სოკოების ფრიალი, ზღვის
შლაკების გახეხილი კალთები და
ზღვის მარჯნების ტალღები.
 მიუხედავად იმისა, რომ ბუნება ასობით მილიონი წლის
განმავლობაში შეიცავდა ჰიპერბოლურ ფორმებს,
მათემატიკოსები ასობით წელი ცდილობდნენ დაემტკიცებინათ,
რომ ასეთი სტრუქტურები არ არსებობდნენ.
ჰიპერბოლური გეომეტრია რადიკალურია, რადგან ის არღვევს
ევკლიდეს გეომეტრიის ერთ-ერთ აქსიომას, რომელიც დიდი
ხანია მთავარი მოდელი იყო.ევკლიდეს სისტემის მეხუთე და
ბოლო აქსიომა - ეგრეთ წოდებული პარალელური პოსტულატი -
არ არის სწორი. ან სულაც არ არის აუცილებელი.აი, როგორ
მუშაობს პარალელური პოსტულატი. განვიხილოთ მარტივი
კითხვა: თუ მე მაქვს წრფე და წერტილი წრფის გარეთ, რამდენი
სწორი ხაზი შემიძლია გავავლო იმ წერტილში, რომელიც
არასოდეს ხვდება თავდაპირველ ხაზს? ევკლიდმა თქვა, რომ
პასუხი ერთია და მეტი არ შეიძლება იყოს, რაც ინტუიციურად
სწორია.
 მათემატიკოსებს, სურდათ დაემტკიცებინათ ეს სიმართლე,
მაგრამ საბოლოოდ მათ დაინახეს, რომ არსებობს
ლოგიკურად თანმიმდევრული გეომეტრიული სისტემა,
რომელშიც პასუხი არის უსასრულობა. ჩვენ შეგვიძლია
წარმოვადგინოთ სიტუაცია შემდეგნაირად. ეს შეუძლებელი
ჩანს და პირველი რეაქცია არის იმის თქმა, რომ ეს არის
ტყუილი, რადგან ხაზები არის მრუდი. მაგრამ ისინი მხოლოდ
მოხრილად გამოიყურებიან, რადგან ჩვენ ვცდილობთ
მოხრილი ზედაპირის გამოსახულება ბრტყელ სიბრტყეზე
გადავიტანოთ.ეს იგივეა, როდესაც ჩვენ ვცდილობთ
დედამიწის ზედაპირის გამოსახულების პროექციას ბრტყელ
რუკაზე; ურთიერთობები ირღვევა. იმისათვის, რომ
რეალურად დავინახოთ ქვეყნები ერთმანეთთან შედარებით,
ჩვენ უნდა შევხედოთ გლობუსს.
თუმცა არსებები, რომლებსაც არასოდეს
შეუსწავლიათ არაევკლიდური
გეომეტრია, ამასობაში მას იყენებდნენ.
მარჯანებთან ერთად, რიფის
ორგანიზმების ბევრ სხვა სახეობას აქვს
ჰიპერბოლური ფორმები, მათ შორის
ღრუბლები და კელპები.ყველგან, სადაც
არის ზედაპირის ფართობის
მაქსიმალური გაზრდის უპირატესობა -
მაგალითად, ფილტრით მკვებავი
ცხოველებისთვის - ჰიპერბოლური
ფორმები შესანიშნავი გამოსავალია.
უჯრედებში არის ჰიპერბოლური
სტრუქტურები, ჰიპერბოლური კაქტუსები
და ჰიპერბოლური ყვავილები,
როგორიცაა შროშანები.
 ფილმში ავატარში არის გიგანტური
ჰიპერბოლური აყვავების ზღაპრული CGI
კორომი, რომელიც შეხებისას
იხვევა.ჰიპერბოლური ზედაპირები ასევე
შეიძლება აშენდეს მოლეკულური
მასშტაბით ნახშირბადის ატომებისგან. ეს
ნახშირბადის ნანოქაფი აღმოაჩინეს 1997
წელს ფიზიკოსმა ანდრეი როდემ და მისმა
კოლეგებმა ავსტრალიის ეროვნულ
უნივერსიტეტში.იმ წელს კორნელის
მათემატიკოსმა დაინა ტაიმინამ ასევე
შეიმუშავა, თუ როგორ უნდა მოეხდინა
ასეთი ზედაპირების მოდელირება კრახის
გამოყენებით, რაც დიდი საქმე იყო,
რადგან ადამიანებისთვის რეალურად
რთულია ამ ფორმების აგება.
ნიკოლაი ივანოვიჩ ლობაჩევსკი -
რუსი მათემატიკოსი,
არაევკლიდური გეომეტრიის ერთ-
ერთი ფუძემდებელი,
საუნივერსიტეტო განათლებისა და
საზოგადოებრივი განათლების
ფიგურა. მეცნიერებათა მაგისტრი
მეცნიერებაში.
40 წლის განმავლობაში ასწავლიდა
ყაზანის საიმპერატორო
უნივერსიტეტში, 19 წლის
განმავლობაში იყო მისი რექტორი.
 რაც არ უნდა გასაკვირი იყოს ესეთი
სახის გეომეტრია ჩვენ ადამიანები მას
ყველგან შევხვდებით ბუნებაში
სამასუხურში სახში ქუჩაში და ასშ
მადლობა ყურადღებისთვის