Anayasa Hukuku, devletin

kuruluş ve örgütlenmesi ile

kişilerin temel hak ve
özgürlüklerini konu alan
hukuk dalıdır. Anayasa
hukuku bir kamu hukuku
dalıdır.
Anayasa; bir devletin kuruluşunu, örgütlenişini,
temel organlarının işleyişini ve birbirleri ile
olan ilişkilerini, devlet iktidarının el
değiştirmesini düzenleyen ve kişilerin temel
hak ve özgürlüklerini güvence altına alan
kurallar bütünüdür.
Anayasa hem siyasal hem de
hukuksal bir belgedir.
 Devleti kuran ve vatandaşların temel hak ve
özgürlüklerini koruyan başlıca belge olduğu
için siyasaldır. Ayrıca siyasal sistemi doğrudan
etkileyen başta seçimler ve siyasal partiler
olmak üzere birçok siyasal kurum ve kural
doğrudan anayasada düzenlenmiştir.
 En üst hukuk normu olduğu için anayasa
hukuksaldır. Başta kanunlar olmak üzere bütün
hukuk kaynakları anayasaya uygun olmak
zorundadırlar.
 Maddi anlamda anayasa devletin temel
erklerinin kuruluşunu ve işleyişini belirleyen
hukuk kurallarının bütünüdür. Bu anlamda bir
kuralın anayasa kuralı olup olmadığına o
kuralın içeriğine, neyi düzenlediğine bakılarak
karar verilir. Bir kural, içerik bakımından
devletin temel erklerinin kuruluşuyla veya
işleyişiyle ilgili ise o kural anayasal
niteliktedir.
Şekli anlamda anayasa ise normlar hiyerarşisinde en üst
sırada bulunan öteki kanunlardan farklı ve daha zor
bir yöntemle değiştirilebilen hukuk kurallarıdır. Bu
anlamda bir kuralın anayasa kuralı olup olmadığına
onun içeriğine bakılmaksızın o kuralın bulunduğu
yere ve yapılış veya değiştiriliş biçimine bakılarak
karar verilir. Eğer bir kural normlar hiyerarşisinde en
üst basamakta yer alıyorsa ve kanunlardan daha zor
bir yöntemle değiştirilebiliyorsa, içerik olarak neye
ilişkin olursa olsun bir anayasa kuralıdır.
ANAYASACILIK DÜŞÜNCESİ
VE DOĞUŞU
Normlar hiyerarşisinde kanunların üstünde
bulunması ve onlardan daha zor bir şekilde
değiştirilebilen kanunların yapılması gerektiği
düşüncesine anayasacılık düşüncesi denir.
Kanunların üstünde yer alan ve onlardan daha zor bir usulle
değiştirilebilen kurallar yapma düşüncesi insanlık tarihinde
ancak 1700’lerin sonlarında ortaya çıkmıştır. Anayasacılık
düşüncesinin doğmasının nedeni devlet iktidarının
sınırlandırılması ve vatandaşların temel hak ve özgürlüklerinin
devlet karşısında güvence altına alınması isteğidir. Zira
anayasa sayesinde devlet iktidarının nereye kadar
kullanılabileceği, nereden öteye geçemeyeceği; bireylerin ise
bu iktidara karşı hangi haklara sahip olduğu kuşkudan uzak
biçimde saptanmış olur.
Dünyanın ilk anayasası 1787 Amerika Birleşik
Devletleri Anayasasıdır. İkinci Anayasa 1791
tarihli Fransa Anayasasıdır.
ANAYASA TÜRLERİ
 1. Yazılı Anayasa – Yazısız
Anayasa Ayrımı
Yazılı anayasa, bir anayasa içinde olması
düşünülebilecek kuralların yetkili bir organ
tarafından belirli bir belge içinde
toplanmasıdır. Yazılı anayasaların
yapılmasının sebebi yönetenlerin yetkilerini
belirli kurallara bağlayarak sınırlamak ve
bunlar karşısında yönetilenlerin haklarını ve
özgürlüklerini yine açık kurallarla
düzenleyerek güvence altına almaktır.
Yazısız anayasa, toplum içinde uzunca bir süre
kesintisiz olarak tekrarlanan ve bağlayıcı
olduğuna inanılan uygulamalardan oluşan
anayasadır. Yazılı anayasanın karşıtıdır.
Yazısız anayasa “teamüli anayasa” veya
“geleneksel anayasa” olarak da
adlandırılmaktadır. Yazısız anayasanın ene
önemli örneği İngiliz Anayasasıdır.
 2. Yumuşak Anayasa – Sert
Anayasa Ayrımı
Yumuşak anayasa normal kanunlarla aynı
usullerle ve aynı organlarca değiştirilebilen
anayasa olarak tanımlanmaktadır. Yazısız
anayasalar niteliği gereği yumuşak
özelliktedirler. Örneğin İngiltere Anayasası
yazısız olması nedeniyle yumuşak niteliktedir
Bir anayasanın yumuşak nitelikte olup olmadığı iki
biçimde anlaşılır. Anayasa ya açıkça olağan yasalar
gibi değiştirilebileceğini hükme bağlar ya da
değiştirilmesi konusunda hiçbir hüküm içermez. Bu
anayasalar da bu konuya ilişkin bir düzenleme yer
almadığı için anayasanın normal kanunlar gibi
değiştirilebileceği kabul edilmektedir. Yumuşak
anayasa sisteminde yasama organı normal kanun
yapar gibi anayasayı değiştirebilmektedir.
 Yumuşak anayasa sisteminde anayasanın
üstünlüğü ilkesini uygulamak çok zordur.
Çünkü bu sistemde anayasalar herhangi bir
kanunla değiştirilebilir.
Sert (Katı) anayasa normal kanunlardan daha farklı organlarca ve
daha zor yöntemlerle değiştirilebilen anayasalardır. Yazılı
anayasaların büyük çoğunluğu katı niteliktedir. Ancak bu
durum bütün yazılı anayasaların katı nitelikte olduğu anlamına
gelmez. Yazılı ama yumuşak nitelikte anayasalarda vardır.
Örneğin 1921 Anayasası yazılı olmasına rağmen değiştirilme
yöntemi öngörmediği için yumuşak bir anayasadır. Bir
anayasa da değiştirilemeyecek maddelerin olması,
halkoylaması usulüne yer vermesi, değiştirilmesi için özel
çoğunluk aranması anayasanın sert anayasa olduğunun
göstergelerinden birkaçıdır.