ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ

ΓΛΩΣΣΑ
Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΕΝΟΤΗΤΑ 8η
«Ένα παράδειγμα σεβασμού προς τους γονείς»
Λυκοῦργος, Κατὰ Λεωκράτους 95-96
«ΕΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΣΕΒΑΣΜΟΥ ΠΡΟΣ
ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ»
 ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Λέγεται γοῦν ἐν Σικελίᾳ (εἰ γὰρ καὶ μυθωδέστερόν ἐστιν, ἀλλ’
ἁρμόσει καὶ νῦν ἅπασι τοῖς νεωτέροις ἀκοῦσαι) ἐκ τῆς Αἴτνης
ῥύακα πυρὸς γενέσθαι· τοῦτον δὲ ῥεῖν φασιν ἐπί τε τὴν ἄλλην
χώραν, καὶ δὴ καὶ πρὸς πόλιν τινὰ τῶν ἐκεῖ κατοικουμένων. Τοὺς
μὲν οὖν ἄλλους ὁρμῆσαι πρὸς φυγήν, τὴν αὑτῶν σωτηρίαν
ζητοῦντας, ἕνα δέ τινα τῶν νεωτέρων, ὁρῶντα τὸν πατέρα
πρεσβύτερον ὄντα καὶ οὐχὶ δυνάμενον ἀποχωρεῖν, ἀλλὰ
ἐγκαταλαμβανόμενον ὑπὸ τοῦ πυρός, ἀράμενον φέρειν. Φορτίου δ’
οἶμαι προσγενομένου καὶ αὐτὸς ἐγκατελήφθη. Ὅθεν δὴ καὶ ἄξιον
θεωρῆσαι τὸ θεῖον, ὅτι τοῖς ἀνδράσιν τοῖς ἀγαθοῖς εὐμενῶς ἔχει.
Λέγεται γὰρ κύκλῳ τὸν τόπον ἐκεῖνον περιρρυῆναι τὸ πῦρ καὶ
σωθῆναι τούτους μόνους, ἀφ’ ὧν καὶ τὸ χωρίον ἔτι καὶ νῦν
προσαγορεύεσθαι τῶν εὐσεβῶν χῶρον· τοὺς δὲ ταχεῖαν τὴν
ἀποχώρησιν ποιησαμένους καὶ τοὺς ἑαυτῶν γονέας
ἐγκαταλιπόντας ἅπαντας ἀπολέσθαι.
 ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Λέγεται ( λένε ) , λοιπόν ότι στη Σικελία ξεχύθηκε από την Αίτνα ένα
πύρινο ρυάκι ( αν και η διήγηση μοιάζει περισσότερο με μύθο, ωστόσο και
τώρα θα είναι κατάλληλο σε όλους εσάς ανεξαίρετα τους νεωτέρους να την
ακούσετε ) λένε επίσης, ότι αυτό ( το πύρινο ρυάκι ) κυλούσε προς την
υπόλοιπη περιοχή και μάλιστα προς κάποια πόλη από τις εκεί
κατοικημένες. Αναφέρουν, λοιπόν, ότι οι άλλοι όρμησαν για να φύγουν (το
έβαλαν στα πόδια ), επιζητώντας τη σωτηρία τους, ένας όμως από τους
νεότερους, επειδή έβλεπε ότι ο πατέρας του ήταν γέρος και δεν μπορούσε
να απομακρυνθεί ( φύγει ) , αλλά ότι παγιδευόταν μέσα στην πύρινη λάβα,
αφού τον πήρε στους ώμους του, τον μετέφερε. Επειδή όμως, πιστεύω,
προστέθηκε πάνω του φορτίο, εγκλωβίστηκε κι ο ίδιος. Από αυτό το
γεγονός , λοιπόν , αξίζει να παρατηρήσουμε ότι το θείο έχει φιλικές
διαθέσεις προς του ενάρετους ανθρώπους. Λένε δηλαδή ότι η πύρινη λάβα
κύλησε ολόγυρα και περικύκλωσε το μέρος εκείνο και ότι σώθηκαν μόνοι
αυτοί οι δύο, από τους οποίους και αποκαλείται η περιοχή ακόμα και
σήμερα «τόπος των ευσεβών»∙ όσοι όμως τράπηκαν σε φυγή γρήγορα (το
έβαλαν γρήγορα στα πόδια ) και εγκατέλειψαν τους γονείς τους ( λέγεται
ότι ) χάθηκαν όλοι ανεξαιρέτως.
«ΕΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΣΕΒΑΣΜΟΥ ΠΡΟΣ
ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ»
 ΚΕΙΜΕΝΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Λέγεται ( λένε ) , λοιπόν ότι
Λέγεται γοῦν ἐν Σικελίᾳ στη Σικελία ξεχύθηκε από την
Αίτνα ένα πύρινο ρυάκι ( αν
(εἰ γὰρ καὶ
και η διήγηση μοιάζει
μυθωδέστερόν ἐστιν, περισσότερο με μύθο, ωστόσο
ἀλλ’ ἁρμόσει καὶ νῦν και τώρα θα είναι κατάλληλο
ἅπασι τοῖς νεωτέροις σε όλους εσάς ανεξαίρετα τους
ἀκοῦσαι) ἐκ τῆς Αἴτνης νεωτέρους να την ακούσετε )
λένε επίσης, ότι αυτό ( το
ῥύακα πυρὸς γενέσθαι·
πύρινο ρυάκι ) κυλούσε προς
τοῦτον δὲ ῥεῖν φασιν ἐπί την υπόλοιπη περιοχή και
τε τὴν ἄλλην χώραν, καὶ μάλιστα προς κάποια πόλη
δὴ καὶ πρὸς πόλιν τινὰ από τις εκεί κατοικημένες.
τῶν ἐκεῖ
κατοικουμένων.
 ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ
Λέγεται : απρόσωπο ρήμα

γοῦν: λοιπόν, πράγματι

ἐν Σικελίᾳ: στη Σικελία ( εμπρ. πρσδ. στάσης σε τόπο )

εἰ γὰρ καὶ: αν και

ὁ/ἡ μυθώδης, τὸ μυθῶδες: αυτός που μοιάζει με μύθο

μυθωδέστερόν ἐστιν: η διήγηση μοιάζει περισσότερο με μύθο

ἁρμόττει / ἁρμόζει ( απρόσωπο ρήμα ): είναι κατάλληλο

ἀλλ’ ἁρμόσει καὶ νῦν: ωστόσο και τώρα θα είναι κατάλληλο

ἅπασι τοῖς νεωτέροις ἀκοῦσαι : σε όλους ( εσάς ) ανεξαίρετα τους νεώτερους να (την )
ακούσετε

ὁ ῥύαξ, /τοῦ ῥύακος: το ρυάκι

ῥύακα πυρὸς: πύρινο ρυάκι

ἐκ τῆς Αἴτνης ( εμπρθ.πρσδ. από τόπο κίνησης) : από την Αίτνα

 ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ

φασιν: λένε, ισχυρίζονται

ῥεῖν (απαρ. ενεστ. ρ. ῥέω): ότι ρέει, κυλάει

ἐπί τε τὴν ἄλλην χώραν (εμπρθ.πρσδ. εχθρικής κατεύθυνσης): προς

την υπόλοιπη περιοχή

τινὰ: κάποια

τῶν ἐκεῖ κατοικουμένων: από αυτές που κατοικούνταν εκεί

 ΚΕΙΜΕΝΟ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Τοὺς μὲν οὖν ἄλλους Αναφέρουν, λοιπόν, ότι οι
ὁρμῆσαι πρὸς φυγήν, τὴν άλλοι όρμησαν για να φύγουν
αὑτῶν σωτηρίαν (το έβαλαν στα πόδια ),
επιζητώντας τη σωτηρία τους,
ζητοῦντας, ἕνα δέ τινα
ένας όμως από τους νεότερους,
τῶν νεωτέρων, ὁρῶντα επειδή έβλεπε ότι ο πατέρας
τὸν πατέρα πρεσβύτερον του ήταν γέρος και δεν
ὄντα καὶ οὐχὶ δυνάμενον μπορούσε να απομακρυνθεί
ἀποχωρεῖν, ἀλλὰ ( φύγει ) , αλλά ότι
παγιδευόταν μέσα στην
ἐγκαταλαμβανόμενον ὑπὸ
πύρινη λάβα, αφού τον πήρε
τοῦ πυρός, ἀράμενον στους ώμους του, τον
φέρειν. Φορτίου δ’ οἶμαι μετέφερε. Επειδή όμως,
προσγενομένου καὶ αὐτὸς πιστεύω, προστέθηκε πάνω
ἐγκατελήφθη. του φορτίο, εγκλωβίστηκε κι ο
ίδιος.
 ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ
τοὺς μὲν οὖν ἄλλους ( φασίν ) ὁρμῆσαι πρὸς φυγήν: λένε ( αναφέρουν ) λοιπόν ότι οι
άλλοι όρμησαν για να φύγουν ( το έβαλαν στα πόδια )

ζητοῦντας: επιζητώντας

τὴν αὑτῶν σωτηρίαν: τη σωτηρία τους

ἕνα δέ τινα: ένας όμως

τῶν νεωτέρων: από τους νεώτερους

ὁρῶντα ( αιτιολογική μτχ. ): επειδή έβλεπε

πρεσβύτερος: γέρος, ηλικιωμένος

τὸν πατέρα πρεσβύτερον ὄντα ( κατηγορηματική μτχ. ):τον πατέρα ότι ήταν γέρος

καὶ οὐχὶ δυνάμενον ( κατηγορηματική μτχ. ) ἀποχωρεῖν : και ότι δεν μπορούσε να
απομακρυνθεί, να αποχωρήσει, να φύγει
 ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ
ἐγκαταλαμβάνομαι: παγιδεύομαι μέσα σε κάτι, εγκλωβίζομαι

ἀλλὰ ἐγκαταλαμβανόμενον ( κατηγορηματική μτχ. ) : αλλά ότι παγιδευόταν

ὑπὸ τοῦ πυρός: από ( μέσα στη ) τη φωτιά, την πύρινη λάβα

αἴρομαι: σηκώνω / ἀράμενον (μτχ. αορ. του ρ. αἴρομαι / χρονική μτχ. ): αφού πήρε
στους ώμους του

φέρω: μεταφέρω

προσγίγνομαι: προστίθεμαι

φορτίου προσγενομένου (αιτιολογική μτχ. ):επειδή προστέθηκε ( σε αυτόν / πάνω του )

φορτίο

οἶμαι: νομίζω, πιστεύω

καὶ αὐτὸς: και ο ίδιος

 ΚΕΙΜΕΝΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Ὅθεν δὴ καὶ ἄξιον Από αυτό το γεγονός ,

θεωρῆσαι τὸ θεῖον, ὅτι τοῖς λοιπόν , αξίζει να
ἀνδράσιν τοῖς ἀγαθοῖς παρατηρήσουμε ότι το
εὐμενῶς ἔχει. θείο έχει φιλικές
διαθέσεις προς του
ενάρετους ανθρώπους.
ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ
Ὅθεν δὴ ( κύρια πρόταση ): από αυτό το γεγονός λοιπόν

ἄξιον ( ἐστί ) απρόσωπη έκφραση : αξίζει

θεωρῶ: κοιτάζω, παρατηρώ

τὸ θεῖον: το θείο, οι θεοί

εὐμενῶς ἔχω: ευνοώ, έχω φιλικές διαθέσεις

τοῖς ἀνδράσιν τοῖς ἀγαθοῖς: στους ενάρετους ανθρώπους

 ΚΕΙΜΕΝΟ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Λέγεται γὰρ κύκλῳ τὸν Λένε δηλαδή ότι η πύρινη
τόπον ἐκεῖνον λάβα κύλησε ολόγυρα και
περιρρυῆναι τὸ πῦρ καὶ περικύκλωσε το μέρος εκείνο
σωθῆναι τούτους μόνους, και ότι σώθηκαν μόνοι αυτοί
ἀφ’ ὧν καὶ τὸ χωρίον ἔτι οι δύο, από τους οποίους και
καὶ νῦν προσαγορεύεσθαι αποκαλείται η περιοχή ακόμα
τῶν εὐσεβῶν χῶρον· τοὺς και σήμερα «τόπος των
δὲ ταχεῖαν τὴν ευσεβών»∙ όσοι όμως
ἀποχώρησιν τράπηκαν σε φυγή γρήγορα
ποιησαμένους καὶ τοὺς (το έβαλαν γρήγορα στα
ἑαυτῶν γονέας πόδια) και εγκατέλειψαν τους
ἐγκαταλιπόντας ἅπαντας γονείς τους ( λέγεται ότι )
ἀπολέσθαι. χάθηκαν όλοι ανεξαιρέτως.
 ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ
κύκλῳ: ολόγυρα / κύκλῳ τὸν τόπον ἐκεῖνον τὸ πῦρ περιρρυῆναι (απαρ. αορ. β΄ ρ.
περιρρέω): ότι κύλησε ολόγυρα και περικύκλωσε το μέρος εκείνο η πύρινη λάβα / φωτιά

σωθῆναι τούτους μόνους: ότι σώθηκαν μόνοι αυτοί

ἀφ’ ὧν: από τους οποίους

τὸ χωρίον: η περιοχή

προσαγορεύομαι: αποκαλούμαι / ἔτι καὶ νῦν προσαγορεύεσθαι: ότι ακόμα και

σήμερα αποκαλείται

ὁ χῶρος: ο τόπος

τοὺς δὲ ταχεῖαν τὴν ἀποχώρησιν ποιησαμένους: όσοι όμως τράπηκαν σε φυγή

γρήγορα, το έβαλαν στα πόδια γρήγορα

και τοὺς ἑαυτῶν γονέας ἐγκαταλιπόντας: και εγκατέλειψαν τους γονείς τους

ἀπολέσθαι (απαρ. αορ. β΄ ρ. ἀπόλλυμαι): ότι χάθηκαν

ἅπαντας: όλοι ανεξαιρέτως

«ΕΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΣΕΒΑΣΜΟΥ ΠΡΟΣ
ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ»
 ΔΟΜΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

1ο ΜΕΡΟΣ : «Λέγεται …. κατοικουμένων»

Ο μύθος ~~ Η έκρηξη του ηφαιστείου της Αίτνας, η κατεύθυνση της λάβας

και η απειλή κατοικουμένων περιοχών.

2ο ΜΕΡΟΣ : «Τοὺς μὲν οὖν ἄλλους … ἐγκατελήφθη».

Η συλλογική αντίδραση των κατοίκων και η ατομική περίπτωση ενός

σεβαστικού νέου.
3ο ΜΕΡΟΣ : «Ὅθεν δὴ … ἀπολέσθαι».

Η παρέμβαση του θείου~~ ευμενής για τον νέο, τον ένα / δυσμενής για τους
πολλούς.