TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÀ NỘI

KHOA GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ

CHƯƠNG 2.
SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN
 NỘI DUNG

I. Quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin về giai cấp công nhân và
sứ mệnh lịch sử thế giới của giai cấp công nhân

II. Giai cấp công nhân và việc thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp
công nhân hiện nay

III. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam

2
 I. QUAN ĐIỂM CƠ BẢN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC - LÊNIN VỀ GIAI CẤP CÔNG NHÂN
VÀ SỨ MỆNH LỊCH SỬ THẾ GIỚI CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN

1. Khái niệm giai cấp công nhân

a. Khái niệm giai cấp công nhân.
b. Đặc điểm của giai cấp công nhân.
2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
- Nội dung tổng quát.
- Nội dung trên các phương diện cụ thể.
3. Những điều kiện quy định sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
a. Điều kiện khách quan
b. Điều kiện chủ quan
3
1. Khái niệm và đặc điểm của giai cấp công nhân
a. Khái niệm giai cấp công nhân

- Công nhân là ai?

- Ai là công nhân?

4
 1. Khái niệm và đặc điểm của giai cấp công nhân
a. Khái niệm giai cấp công nhân
Tiêu chí xác định giai cấp công nhân

Về phương diện kinh tế - xã hội

• GCCN là những người lao động trực tiếp hay gián tiếp vận hành các công cụ
sản xuất có tính chất công nghiệp ngày càng hiện đại và xã hội hóa cao.
• Đặc điểm: sản xuất bằng máy móc, lao động có tính chất xã hội hóa, năng suất
lao động cao và tạo ra những tiền đề của cải vật chất cho xã hội mới
Về phương diện chính trị - xã hội
• Công nhân không sở hữu tư liệu sản xuất,
• Buộc phải bán sức lao động cho nhà tư bản,
• Bị nhà tư bản bóc lột giá trị thặng dư
 Mâu thuẫn: Kinh tế: LLSX XHH >< QHSX CHTN TLSX, xã hội: GCCN >< GCTS
5
 1. Khái niệm và đặc điểm của giai cấp công nhân
a. Khái niệm giai cấp công nhân

Khái niệm giai cấp công nhân

Là một tập đoàn xã hội ổn định, hình thành và phát triển cùng quá
trình phát triển của nền công nghiệp hiện đại. Họ lao động bằng phương thức
công nghiệp ngày càng hiện đại và gắn liền với quá trình SX hiện đại, là đại
biểu cho PTSX mang tính xã hội hóa ngày càng cao. Họ là người làm thuê do
không có TLSX, buộc phải bán sức lao động để sống và bị GCTS bóc lột GTTD;
vì vậy lợi ích cơ bản của họ đối lập với lợi ích cơ bản của GCTS. Đó là giai cấp
có sứ mệnh phủ định chế độ TBCN, xây dựng thành công CNXH và CNCS trên
toàn thế giới.

6
 1. Khái niệm và đặc điểm của giai cấp công nhân
b. Đặc điểm của giai cấp công nhân

(1) Là giai cấp lao động bằng phương thức công nghiệp với đặc trưng công cụ lao
động là máy móc, tạo ra năng suất lao động cao, quá trình lao động mang tính chất
xã hội hóa.

(2) Là sản phẩm của bản thân nền đại công nghiệp, là chủ thể của quá trình sản
xuất vật chất hiện đại  GCCN là đại biểu cho lực lượng sản xuất tiên tiến, cho
phương thức sản xuất hiện đại, quyết định sự tồn tại và phát triển của xã hội hiện
đại.

(3) Nền sản xuất đại công nghiệp và phương thức sản xuất tiên tiến đã rèn luyện cho
GCCN những phẩm chất đặc biệt về tính tổ chức, kỷ luật lao động, tinh thần hợp
tác và tâm lý lao động công nghiệp
 Giai cấp cách mạng và có tinh thần cách mạng triệt để.
7
 2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân

Sứ mệnh lịch sử của Là những nhiệm vụ mà GCCN cần phải thực

giai cấp công nhân? hiện với tư cách là lực lượng đi đầu trong cuộc
CM xác lập HTKT-XH CSCN
Nội dung tổng quát
SMLS của GCCN?
Thông qua chính đảng tiền phong, GCCN tổ
chức, lãnh đạo NDLĐ đấu tranh xóa bỏ tận
gốc chế độ người bóc lột người, xóa bỏ CNTB,
giải phóng GCCN, NDLĐ và toàn thể nhân
loại khỏi mọi áp bức bóc lột, nghèo nàn lạc
hậu; xây dựng xã hội CNCS văn minh.
 2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
Nội dung SMLS của GCCN
trên các phương diện cụ thể. Nội dung kinh tế

- GCCN là nhân tố hàng đầu của LLSX XHH cao.

- Là đại biểu cho QHSX mới, dựa trên chế độ công hữu về TLSX
⮚ GCCN đại biểu cho lợi ích chung của XH vì họ là GC duy nhất không có lợi ích
riêng với nghĩa là tư hữu
- Ở các nước XHCN, GCCN thông qua quá trình CNH => tăng NSLĐ và thực hiện
các nguyên tắc sở hữu, quản lý, phân phối phù hợp; thực hiện tiến bộ và công bằng
XH
- Để thực hiện SMLS của mình về nội dung KT, GCCN phải đóng vai trò nòng cốt
trong quá trình giải phóng LLSX, thúc đẩy LLSX phát triển để tạo cơ sở cho QHSX
mới, XHCN ra đời
9
 2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
Nội dung SMLS của GCCN
trên các phương diện cụ thể. Nội dung chính trị

• GCCN cùng với NDLĐ dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, tiến hành
cách mạng chính trị để lật đổ quyền thống trị của giai cấp tư sản, giành quyền
lực về tay giai cấp công nhân và nhân dân lao động.
• Thiết lập nhà nước kiểu mới, mang bản chất giai cấp công nhân, xây dựng
nền dân chủ XHCN, thực hiện quyền lực của tuyệt đại đa số nhân dân lao động.
• GCCN và NDLĐ sử dụng nhà nước của mình, để cải tạo xã hội cũ và tổ chức
xây dựng xã hội mới trên tất cả các phương diện.

10
 2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
Nội dung SMLS của GCCN
trên các phương diện cụ thể. Nội dung văn hóa - tư tưởng

GCCN phải tiến hành cải tạo XH cũ, xây dựng XH mới trên lĩnh vực tư tưởng văn
hóa; Phải XD hệ giá trị mới của XH: lao động, công bằng, dân chủ, bình đẳng và
tự do.

Đấu tranh khắc phục, đi đến Xây dựng và củng cố ý thức Phát triển văn hóa, xây
xóa bỏ hệ tư tưởng cũ, lạc hệ tiên tiến của giai cấp công dựng con người mới, đạo
hậu sót lại, cản trở tiến trình nhân, đó là chủ nghĩa Mác – đức và lối sống mới
xây dựng CNXH Lênin. XHCN.
 3. Những điều kiện quy định SMLS của GCCN
Điều kiện khách quan

a. Do địa vị KT của GCCN b. Do địa vị CT - XH của GCCN

GCCN là sản phẩm của nền đại công Đối lập trực tiếp với lợi ích GCTS
nghiệp trong PTSX TBCN, chủ thể của quá
trình sản xuất vật chất hiện đại.
Thống nhất với lợi ích cơ bản của NDLĐ
GCCN đại diện cho phương thức sản xuất
tiên tiến, có vai trò quyết định sự phát triển
của xã hội hiện đại GCCN là sản phẩm của nền ĐCN=> có
những phẩm chất của 1 giai cấp tiên tiến:
Là lực lượng phá vỡ QHSX TBCN, giành tính tổ chức và kỷ luật cao; có tinh thần
chính quyền về tay; là lực lượng duy nhất đủ cách mạng triệt để
đk tổ chức lãnh đạo XH
KL: GCCN là giai cấp duy nhất có khả năng lãnh đạo cách mạng XHCN 12
3. Những điều kiện quy định SMLS của GCCN
Điều kiện chủ quan

Sự phát triển của bản thân GCCN về số lượng và chất lượng

Đảng cộng sản là nhân tố chủ quan quan trọng nhất để GCCN
thực hiện thắng lợi SMLS của mình

Phải có sự liên minh giữa GCCN với GCND và các tầng lớp
lao động khác

13
 3. Những điều kiện quy định SMLS của GCCN
Điều kiện chủ quan

a. Sự phát triển của bản thân GCCN về số lượng và chất lượng

- Sự phát triển về số lượng của GCCN gắn với sự phát triển của đại công nghiệp
- Sự phát triển về chất lượng:
+ Trình độ trưởng thành về ý thức chính trị;
+ Năng lực và trình độ làm chủ khoa học kỹ thuật và công nghệ hiện
+ Trình độ văn hóa sản xuất, văn hóa lao động đáp ứng yêu cầu của kinh tế tri thức
- Để phát triển giai cấp công nhân về số lượng và chất lượng:
(1) Phát triển công nghiệp (2) Sự trưởng thành của Đảng Cộng sản
14
 3. Những điều kiện quy định SMLS của GCCN
Điều kiện chủ quan

b. Đảng Cộng sản là nhân tố chủ quan quan trọng nhất để GCCN
thực hiện thắng lợi sứ mệnh lịch sử của mình.

+ Khái niệm

+ Quy luật chung, phổ biến cho sự ra đời của Đảng Cộng sản

+ Mối quan hệ giữa Đảng và GCCN

+ Vai trò lãnh đạo của Đảng:

 II. GIAI CẤP CÔNG NHÂN VÀ VIỆC THỰC HIỆN
SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN HIỆN NAY

1. Giai cấp công nhân hiện nay a/ Điểm tương đồng, ổn định so với thế kỷ XIX.
b/ Điểm biến đổi, khác biệt của GCCN hiện đại
2. Thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân công nhân trên thế giới hiện
nay (SV tự nghiên cứu)
- Về nội dung kinh tế - xã hội
- Về nội dung chính trị xã hội
- Về nội dung văn hóa, tư tưởng

16
 1. Giai cấp công nhân hiện nay
a. Điểm tương đồng, ổn định so với thế kỷ XIX.

- LLSX hàng đầu của xã hội hiện đại

- Không có hoặc về cơ bản không có TLSX  Bị GCTS bóc lột GTTD
- Phong trào cộng sản và công nhân luôn là lực lượng đi đầu trong các cuộc đấu
tranh vì hòa bình, hợp tác và phát triển
 Lý luận mang giá trị khoa học và cách mạng, ý nghĩa thực tiễn to lớn chỉ
đạo cuộc đấu tranh cách mạng hiện nay của GCCN.
 1. Giai cấp công nhân hiện nay
b. Những biến đổi và khác biệt của giai cấp công nhân hiện đại.

- Xu hướng “trí tuệ hóa” tăng nhanh

- Xu hướng “trung lưu hóa” gia tăng
- Ở các nước XHCN, GCCN thành giai cấp lãnh đạo; ĐCS thành Đảng cầm quyền
- GCCN tăng nhanh về số lượng, chất lượng; thay đổi lớn về cơ cấu
2. Thực hiện sứ mệnh lịch sử của GCCN trên thế giới hiện nay

Nội dung Nội dung

Nội dung
chính trị - văn hóa,
kinh tế
xã hội. tư tưởng
 III. SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN VIỆT NAM

1. Đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam

- Khái niệm
- Đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam
2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay
- Về kinh tế
- Về chính trị
- Về văn hóa, tư tưởng
3. Phương hướng và một số giải pháp chủ yếu để xây dựng giai cấp công nhân
Việt Nam hiện nay
- Phương hướng
- Một số giải pháp chủ yếu
20
 1. Đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam
Khái niệm

“Giai cấp công nhân Việt Nam là một lực lượng xã hội to lớn,
đang phát triển bao gồm những người lao động chân tay và trí óc, làm
công hưởng lương trong các loại hình sản xuất kinh doanh và dịch
vụ công nghiệp hoặc sản xuất, kinh doanh, dịch vụ có tính chất công
nghiệp”.
Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành trung ương, khóa X, Nxb. CTQG, H2008, tr.43.

21
 1. Đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam
Đặc điểm

Sớm thể hiện là lực

lượng chính trị tiên
phong lãnh đạo cuộc
ĐT GPDT, GPGC

Ra đời trước GCTS Đặc Gắn bó mật thiết

và phát triển chậm điểm với các GC, tầng
lớp khác trong xã
hội
22
 1. Đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam
Biến đổi của GCCN Việt Nam hiện nay

Tăng nhanh về số lượng, chất lượng, là GC đi đầu trong sự nghiệp đẩy

mạnh CNH, HĐH

Đa dạng về cơ cấu nghề nghiệp, có mặt trong mọi thành phần kinh tế

CN tri thức là lực lượng lao động chủ đạo

GCCN Việt Nam hiện nay đứng trước thời cơ phát triển nhưng cũng phải
đối mặt với nhiều thách thức

23
 2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay

“Trong thời kỳ đổi mới, giai cấp công nhân nước ta có sứ mệnh lịch sử to lớn: là
giai cấp lãnh đạo cách mạng thông qua đội tiên phong là Đảng Cộng sản Việt
Nam; giai cấp đại diện cho phương thức sản xuất tiên tiến, giai cấp tiên phong
trong sự nghiệp xây dựng CNXH, lực lượng đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp
hóa, hiện đại hóa đất nước vì mục tiêu dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng,
dân chủ, văn minh, lực lượng nòng cốt trong liên minh giai cấp công nhân với
giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng”
Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành trung ương, khóa X,
Nxb. CTQG, H2008.
2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay

Nội dung Nội dung

Nội dung
chính trị - văn hóa,
kinh tế
xã hội. tư tưởng

25
3. Phương hướng và một số giải pháp chủ yếu để xây dựng giai cấp công nhân
Việt Nam hiện nay
Phương hướng
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII
của Đảng Cộng sản Việt Nam của Đảng Cộng sản Việt Nam
3. Phương hướng và một số giải pháp chủ yếu để xây dựng giai cấp công nhân
Việt Nam hiện nay
Một số giải pháp chủ yếu
HẾT CHƯƠNG 2

28