Sistem Geliştirme Yaşam Döngüsü Evreleri

1. Planlama Evresi
2. Analiz Evresi
3. Tasarım Evresi
4. Uygulama Evresi
5. Destek Evresi
 PLANLAMA EVRESİ

• Fizibilite Raporları
 Ön İnceleme ve Fizibilite Çalışmaları
Planlama evresi, sistem geliştirme yaşam döngüsünün ilk
evresidir. Bu evrede eldeki projeye neden gerekli olduğu, ne
kadar sürede, ne kadar maliyetle tamamlanacağı, yeni sistemin
getirilerinin neler olacağı gibi konular ele alınır. Planlama
evresinin çeşitli aşamalarında proje onaydan geçer ve
planlamanın bitişiyle son bir onay verilerek projenin analiz
evresine geçilir. Planlama evresi aynı zamanda projeye devam
edilip edilmeyeceğine karar verilen evredir. Planlama evresinde
yapılacak işlemler 5 başlık altında toplanabilir:
1.Problemin tanımlanması
2.Fizibilite raporlarının hazırlanması
3.Proje zaman çizelgesinin hazırlanması
4.Projede çalışacak personelin zamana bağlı olarak
belirlenmesi
5.Projenin başlatılması
 Fizibilite (Yapılabilirlik) Raporları
• Kurumsal ve Kültürel Fizibilite
• Teknolojik Kaynak Fizibilitesi
• Yasal Fizibilite
• Finansal Fizibilite
• Zaman Fizibilitesi
 Kurumsal ve Kültürel Fizibilite [1]
• Kurumsal ve kaynak fizibilite çalışmaları
çerçevesinde, işletmenin söz konusu bilişim
sistemini kullanmaya kültürel ve kurumsal
olarak hazır olup olmadığı incelenerek
belirtilir.
− TUBITAK, Üniversite, Yaşlı Bakımevi, Çocuk
Yuvası,
− Motivasyon, Moral, Bilgisayar Okuryazarlığı
− İş Kaybetme Korkusu raporda irdelenmeli
KÜLTÜREL VE ORGANİZASYONEL
FİZİBİLİTE ÖRNEĞİ [1]
Aşağıda verildiği gibi toplam 120 kişi hastanede görev
almaktadır. Sistem orta dereceli bilgisayar okuryazarlığına
sahip olan bir kimsenin kolaylıkla kullanabileceği bir
yapıya sahip olmalıdır. Sistem, 3 mühendis ve 2 teknik eleman
tarafından yönetilecek biçimde tasarlanmalıdır. Proje bitiminde
verilecek eğitimlerle kolay, uyumlu bir bütünleşme
sağlanması ve iş yükünün hafifleyeceği düşüncesinin
yerleştirilmesine özen gösterilmelidir. Yeni bilişim sistemi 25
kişinin (15 hostes, 10 sekreter) yaptığı işi üstlenecektir.
İşlerinde azalma olacak ve işten çıkarılması düşünülen
personellere hastane içinde yeni görevler verilmeli ve bu
durum kendilerine en kısa zamanda iletilmelidir. Kolay bir
geçiş dönemi sağlanması için hastane yönetimi önlem
almalıdır. Aksi takdirde, sistem hayata geçmeden hasta kaybı
yaşanabilir.
KÜLTÜREL VE ORGANİZASYONEL
FİZİBİLİTE ÖRNEĞİ [1]
Türkiye'nin kültürel ve eğitim altyapısı göz önüne alınarak,
sistemin kullanımı iyi bir tanıtım süreciyle, tüm çalışanlara ve
kullanıcılara anlatılmalıdır.
Hastanede görev alan personel ve sayıları:
• 40 Doktor
• 2 Kimyager
• 1 Radyolog
• 4 Acil Yardım Uzmanı
• 3 Mühendis • 15 Hemşire
• 4 Teknisyen (2 bilgisayar, 1 elektrik, 1 tesisat)
• 15 Hostes, • 10 Sekreter • 2 Muhasebeci • 2 Ambulans Şoförü
• 15 Temizlik Personeli • 2 Aşçı • 2 Garson • 2 Güvenlik Görevlisi.
Teknolojik Fizibilite [1]
• Bir projenin mevcut teknoloji çerçevesinde
yapılıp yapılamayacağını bildiren fizibilite
raporudur.
− SMS, Uydu Takip, Sanal Kart, Parmak İzi Tarama,
GÜVENLİK
TEKNOLOJİK FİZİBİLİTE ÖRNEĞİ [1]
Sistemde kullanılacak GSM teknolojisi Türkiye de
mevcuttur. …. Hastane yönetimi tarafından talep edilen
projenin benzerini yazılım firmamız daha önce
gerçekleştirmiş olup, deneyimli teknik ve yazılım
ekibimiz mevcuttur. Tek şubesi bulunan, 8 katlı ve 5500
metrekare olan hastanenin, teknik olarak SMS ile
randevu projesine engel teşkil edebilecek bir durumu
yoktur. 400 metre ileride bulunan baz istasyonu GSM
operatörüyle iletişimini sağlamaya elverişlidir.
Ameliyathaneler ve radyoloji bölümünde bulunan GSM
engelleyicileri sistemi etkilemeyecektir.
3G teknolojisiyle, hasta raporları, film vs hastalara
iletilebilecektir.
Yasal fizibilite [1]
• Yapılan teknolojik değişimin ülke
yasalarına uygun olup olmadığı,
elektronik ortamda yapılan işlemlerin
yasalar önünde, manüel olarak
yapılanlara eş değer olup olmadığını
ortaya koyan rapordur.
− İmza Yetkisi
YASAL FİZİBİLİTE ÖRNEĞİ [3]

Yapılan araştırmalara göre projenin yasal

olarak bir engeli olmadığı tespit
edilmiştir. Kurumlarla yapılacak
anlaşmalar Av. Adil Hak tarafından
hazırlanmıştır. Sağlanacak gelirden kâr
payı anlaşmalarla belirlenmiştir. Tescil
işlemleri 59.Noter Veli Tastikci tarafından
onaylanmıştır.
Zaman Fizibilitesi
• Bir bilişim projesinin ne kadar zamanda
yapılacağını, hangi aşamanın ne kadar
süreceğini ve belli bir süre içinde
tamamlanabilme olasılıklarını ortaya
koyan rapordur.
− GANNT Şeması
− PERT / CPM
− Kesin Bitim Süreli Projeler
Gantt Çizelgesi Henry Gantt tarafından
1910'lu yıllarda ortaya çıkarılmış ve
günümüze kadar üretim ve proje
planlamalarında yaygın bir şekilde
kullanılan bir görsel iş planlama aracıdır.
Gantt Çizelgesi Kullanmanın Avantajları
• Tüm faaliyetlerin bir listesi görünür.
• Her aktivitenin başlangıç ve bitiş tarihi
bellidir.
• Her aktivitenin zamanlanmış bir süresi
vardır.
• Tüm projelerin başlangıç ve bitiş
tarihleri yer alır.
PERT (Program Evaluation and Review Techniques) Türkçede program
değerlendirme ve gözden geçirme tekniği olarak karşılık bulabilir.
Yöntem ilk olarak 1950’lerde Amerikan donanmasının geliştirmekte olduğu Polaris
deniz altı projesinde kullanılmış ve yapılan araştırmalara göre donanmaya 2 yıllık
bir geliştirme süresi kazandırmıştır.
PERT diyagramı, şekil teorisine (graph theory) dayanmaktadır ve projedeki olayları
düğümlerde (nodes) ve olaylar arası bağlantıları kenarlarda (edges) göstermeyi
amaçlar.
Gantt çizelgesi, olayların paralelliğini göstermek için oldukça başarılı olmakla
beraber, olaylar arasındaki etkileşimi (hangi olayın hangi olaya bağlı olduğunu)
göstermekte yetersiz olduğundan bu eksik Pert diyagramlar ile kapanabilmektedir.

Örneğin yanda örnek olarak verilen PERT

diyagramının Gantt çizelgesi aşağıdaki
şekildedir.
Finansal Fizibilite
• Bir projenin parasal açıdan ne kadara
malolacağını, projenin maddi getirilerini
yıl / dönem bazında ortaya koyan
fizibilite raporudur.
Finansal fizibilitede iki ayrı
çalışma yapılır
• Giderler
− Giderler Geliştirme
Giderleri ve Sürekli
Giderler olarak iki türlüdür.
• Gelirler
− Gelirler de soyut ve somut
gelirler olarak iki ayrı
kategoride incelenebilir.
Geliştirme Giderleri [3]
• Geliştirme giderleri sıfırıncı yıl giderleri olarak da
anılır.
• Geliştirme giderlerine örnek olarak,
− Maaşlar, ücretler
− Donanım giderleri
− Yazılım, lisans giderleri
− Danışmanlık ücretleri
− Personel eğitim giderleri
− Destek personeli ücretleri
− Seyahat, üçüncü şahıslara ödenecek giderler

18
Sürekli Giderler [3]
Sistem kurulum aşaması tamamlanıp devreye girdikten sonra
oluşan ve her yıl düzenli olarak ortaya çıkan giderlerdir.
Sürekli giderlere örnek olarak,
• Elektrik
• İnternet bağlantı ücreti
• Programlama desteği
• Amortizasyon
• Maaş ve ücretler
• Yardım Masası
• Eğitim
• Sarf malzemeleri
• Bakım onarım
• Yükseltmeler

19
Soyut Giderler [3]
• Personel moral düşüşü
• Üretim kaybı
• Kayıp müşteri ve satış

20
Gelirler [3]
• Sıfırıncı yılda yani sistemin kurulumu
aşamasında gelir elde edilemeyeceği
varsayılır
• Gelirler de soyut ve somut gelirler olarak
iki ayrı kategoride incelenebilir.

21
Somut gelirler [3]
• Otomasyon sayesinde personel tasarrufu
• Personel Sayısının artmaması
• Hatadan kaynaklanan üretim, satış kayıplarının
azalması
• Müşterilere yapılan indirimlerin takip edilmesi
• Alacakların ve gecikmiş ödemelerin takibi ve kaybın
önlenmesi
• Depoda ürün kalmamasından dolayı satış kaybı
• Depolama giderlerinde azalış
• Depolamada oluşacak giderlerde azalış
• İşletme maliyetlerinin düşüşü
• Yazışma maliyetlerinin azalması.

22
Soyut gelirler [3]
• Hizmet kalitesinin artması
• Müşteri memnuniyetinin artışı ve müşteri sadakatinin
yükselmesi
• Piyasaya ayak uydurma

23
Ücretler [1]
Sıra No Personel Maaş TL

1. Takım Lideri S.Analisti 3.000

2. Sistem Analisti 3.000

3. Network Uzmanı 2,500

4. Sistem Tasarımcısı 2,500

5. Güvenlik Danışmanı 500

6. 5 adet Ağ Kurulum Teknisyeni 7000

Toplam 18,500

24
Donanım Maliyetleri [1]
Donanımlar Adet Birim Fiyat Fiyat (TL)

1 RFID Çip 500 1 500

2 Bilgisayar 8 1000 8000
3 Barkot Okuyucu 10 20 200
4 Yazar Kasa 10 100 1,000
5 Kablosuz Ağ Sistemleri 5 200 1,000
6 Yazıcı 4 500 2,000
7 Kesintisiz Güç Kaynağı 3 200 6000
8 Sunucu 1 10000 10000

Toplam 28,700

25
Lisans Giderleri [1]
No Lisanslar Adet Birim Fiyat Fiyat (TL)

1 Windows Sunucu 5 500 2500

2 Veri Tabanı Yön. Sist. Sunucu 2 1000 2000

3 İşletim Sistemi 10 250 2500

4 Anti Virüs Programı 20 50 1000

Toplam 7,000

26
Geliştirme Giderleri [1]

Gider Maddesi
Miktar
Maaşlar / Ücretler
18.500 TL
Donanım
28.700 TL
Eğitim
10.000 TL
Destek Personeli
17.500 TL
Ulaşım
1000 TL
Lisanslar
7.000 TL
Toplam
82.700 TL

27
Sürekli Giderler [1]
Sürekli Gider Maddesi Miktar
İnternet Bağlantısı 8.500 TL
Bakım 14.000 TL
Programlama 25.000 TL
Yardım Masası 25.000 TL
Amortisman 15.000 TL
Kira 11.000 TL
Diğer 9.000 TL
Toplam 107.500 TL

28
Geliştirme Giderleri 66.285 TL

Sürekli Giderler 107.500 TL

Gelirler 157.500 TL

Gelir Gider Analizi YIL 0 YIL 1 YIL 2 YIL 3 YIL 4 YIL 5

1 Gelirler 0 TL 157.500 196.875 TL 246.094 TL 307.617 TL 384.521 TL

TL
2 İndirim Faktörü (10%) 1 0,9 0,81 0,729 0,6561 0,59049
3 Gelirlerin Bugünkü Değeri 0 TL 141.750 159.469 TL 179.402 TL 201.828 TL 227.056 TL
TL
4 Geliştirme Giderleri 66.285 TL 0 TL 0 TL 0 TL 0 TL 0 TL
5 Sürekli Giderler 0 TL 107.500 107.500 TL 107.500 TL 107.500 TL 107.500 TL
TL

6 İndirim Faktörü (10%)

7 Giderlerin Bugünkü Değeri 66.285 TL 96.750 87.075 TL 78.368 TL 70.531 TL 63.478 TL
TL
8 Bugünkü Gelir Gider Farkı -66.285 45.000 72.394 TL 101.035 TL 131.297 TL 163.578 TL
TL TL
9 Toplam Net Bugünkü Değer -66.285 -21.285 51.109 TL 152.144 TL 283.440 TL 447.019 TL
TL TL

10 Geri Ödeme Dönemi

5 yıllık fizibilite tablosu 29

[1]
Başabaş Noktası Tarihi [1]

A
t  365
A B

A en son zararda geçen yıl (mutlak değeri),

B ise kara geçilen ilk yılın sonundaki kar değeridir.

30
Geliştirme Giderleri 66.285 TL

Sürekli Giderler 107.500 TL

Gelirler 157.500 TL

Gelir Gider Analizi YIL 0 YIL 1 YIL 2 YIL 3 YIL 4 YIL 5

1 Gelirler 0 TL 157.500 196.875 TL 246.094 TL 307.617 TL 384.521 TL

TL
2 İndirim Faktörü (10%) 1 0,9 0,81 0,729 0,6561 0,59049
3 Gelirlerin Bugünkü Değeri 0 TL 141.750 159.469 TL 179.402 TL 201.828 TL 227.056 TL
TL
4 Geliştirme Giderleri 66.285 TL 0 TL 0 TL 0 TL 0 TL 0 TL
5 Sürekli Giderler 0 TL 107.500 107.500 TL 107.500 TL 107.500 TL 107.500 TL
TL

6 İndirim Faktörü (10%)

7 Giderlerin Bugünkü Değeri 66.285 TL 96.750 87.075 TL 78.368 TL 70.531 TL 63.478 TL
TL
8 Bugünkü Gelir Gider Farkı -66.285 45.000 72.394 TL 101.035 TL 131.297 TL 163.578 TL
TL TL
9 Toplam Net Bugünkü Değer -66.285 -21.285 51.109 152.144 TL 283.440 TL 447.019 TL
TL TL TL
10 Geri Ödeme Dönemi

5 yıllık fizibilite tablosu 31

• A = 21.285 ve B = 51.109 olduğu için,

21285
t  365  0.294  365  107 gün
21285  51109

32
Yatırım Getirisi [1]
• Yatırım getirisi aşağıdaki formülle
hesaplanır:
YG  YGK  YM  / YM

Formülde, YG = Yatırım Getirisi,

YGK = Yatırımdan Gelen Kazanç
YM = Yatırım Masrafı dır.

Yukarıdaki örnek için üçüncü yıl sonundaki yatırım getirisi,

YG = (152.144 - (66.285 +78.368)) / (66.285 +78.368) = 0,051 = %5
Olurken, beş yıllık yatırım getirisi
YG = (447.019- (66.285 +63.478)) /(66.285 +63.478) = 2,44 = %244

33
Geliştirme Giderleri 66.285 TL

Sürekli Giderler 107.500 TL

Gelirler 157.500 TL

Gelir Gider Analizi YIL 0 YIL 1 YIL 2 YIL 3 YIL 4 YIL 5

1 Gelirler 0 TL 157.500 196.875 TL 246.094 TL 307.617 TL 384.521 TL

TL
2 İndirim Faktörü (10%) 1 0,9 0,81 0,729 0,6561 0,59049
3 Gelirlerin Bugünkü Değeri 0 TL 141.750 159.469 TL 179.402 TL 201.828 TL 227.056 TL
TL
4 Geliştirme Giderleri 66.285 TL 0 TL 0 TL 0 TL 0 TL 0 TL
5 Sürekli Giderler 0 TL 107.500 107.500 TL 107.500 TL 107.500 TL 107.500 TL
TL

6 İndirim Faktörü (10%)

7 Giderlerin Bugünkü Değeri 66.285 TL 96.750 87.075 TL 78.368 TL 70.531 TL 63.478 TL
TL
8 Bugünkü Gelir Gider Farkı -66.285 45.000 72.394 TL 101.035 TL 131.297 TL 163.578 TL
TL TL
9 Toplam Net Bugünkü Değer -66.285 -21.285 51.109 TL 152.144 TL 283.440 TL 447.019 TL
TL TL

10 Geri Ödeme Dönemi

5 yıllık fizibilite tablosu 34

[1]
Kaynaklar
1. G. Silahtaroğlu (2014), Sistem Analizi ve Tasarımı,
2.Basım, Papatya Yayıncılık Eğitim, İstanbul
2. O. Kalıpsız, A. Buharalı, G. Biricik (2012), Sistem
Analizi ve Tasarımı, 3.Basım, Papatya Yayıncılık
Eğitim, İstanbul
3. G. Silahtaroğlu hazırladığı sunum