ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG Công Nghệ Vật Liệu Polymer

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA

KHOA HOÁ

BÁO CÁO TIỂU LUẬN : CÔNG NGHỆ SƠN- VECNI

ĐỀ TÀI: Tìm hiểu về công nghệ sơn tĩnh điện

GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN: KS. NGUYỄN MINH HOÀNG

SINH VIÊN THỰC HIỆN: TRẦN VĂN PHƯỢNG

HUỲNH TẤN LUÂN

LÊ VIẾT VIỆT NHÂN

PHẠM NGỌC HẬU

VÕ TRUNG ĐỊNH

1
NỘI DUNG

 GIỚI THIỆU

 CƠ CHẾ SƠN TĨNH ĐIỆN

 HỆ THỐNG CÁC THIẾT BỊ

 QUY TRÌNH TIẾN HÀNH SƠN

 ỨNG DỤNG

2
GIỚI THIỆU

 Công nghệ sơn tĩnh điện (ElectroStatic Power Coating

Technology) được phát minh bởi TS.Erwin Gemmer

vào đầu những năm 1950

 Đến năm 1964 thì quy trình sơn tĩnh điện được ứng

dụng thành công và đưa vào thương mại hóa.

3
GIỚI THIỆU

 Qua nhiều cải tiến bởi các nhà khoa học và các

nhà sản xuất đã tạo ra nhiều loại sơn và thiết bị

phun sơn khác nhau, giúp cho công nghệ sơn tĩnh

điện ngày càng phát triển phong phú và đa dạng.

4
GIỚI THIỆU

 Quá trình sơn tĩnh điện là quá trình

phủ một lớp chất dẻo hữu cơ lên bề

mặt các vật liệu nền cần phủ.

 Sử dụng súng phun, hạt bột sơn và

vật cần sơn tích điện trái dấu nhau.

5
GIỚI THIỆU

 Nhờ tác động lực đẩy của

khí nén và lực hút của các

ion trái dấu làm phân tử

sơn bám chặt hơn lên bề

mặt vật liệu nền cần sơn.

6
GIỚI THIỆU

 Hiện nay trên thị trường có 2 loại sơn dùng

để sơn tĩnh điện:

Sơn bột Sơn ướt

7
GIỚI THIỆU

Sơn bột: Dùng để sơn các sản phẩm bằng kim loại,

sắt thép, hiệu suất sử dụng bột sơn lên đến 95%.

Sơn ướt: dùng để sơn các vật liệu nền khác nhau:

sản phẩm bằng kim loại, nhựa, gỗ.

8
GIỚI THIỆU

công nghệ sơn

tĩnh điện đang được ứng
dụng rộng rãi

9
 GIỚI THIỆU

Hiệu suất cao,

không gây lãng phí

Sơn được nhiều

Tuổi thọ lâu dài, chi tiết phức tạp
độ bền cao, bóng, đẹp. Ưu điểm

Thời gian hoàn

Không bị ăn mòn bởi
thành nhanh
hóa chất hay thời tiết.

10
CƠ CHẾ SƠN TĨNH ĐIỆN

Sơn tĩnh Sơn tĩnh

điện ướt điện khô

 Có sử dụng dung môi  Sơn bột khô, không dùng dung

 Sơn được nhiều vật liệu: gỗ, môi.
nhựa, kim loại…  Chỉ sơn được sản phẩm kim loại.
 Ô nhiễm môi trường, khó thu  Thu hồi hơn 95% bột sơn thừa.
hồi dung môi.  Chi phí thấp, ít gây ô nhiễm.

11
CƠ CHẾ SƠN TĨNH ĐIỆN

Nhựa
Nhựa nhiệt
nhiệt dẻo
dẻo  Cơ chế hình thành màng sơn.
PE, PP, PVC, Nylon, Polyester…
Bột  Sơn ướt: cơ chế dung môi bay

sơn hơi có phản ứng hóa học (hoặc

không).
 Sơn khô: cơ chế chuyển trạng
Nhựa
Nhựa nhiệt
nhiệt rắn
rắn
thái.
Epoxy, hybrit, urethane polyester, acrylic,
polyester triglycidyl isocyanuric (TGIC).

12
CƠ CHẾ SƠN TĨNH ĐIỆN

 Cơ chế tĩnh điện

• Bột sơn sẽ được tích một điện tích khi đi qua súng sơn tĩnh điện.

• Vật cần sơn cũng được tích một điện tích (trái dấu với bột sơn).

• Bột sơn và vật sơn đặt trong một điện trường giữa súng phun và vật sơn.

• Khi phun sơn dưới một áp lực nén, hạt sơn bay trong điện trường bám dính

vào vật sơn do lực hút tĩnh điện.

• Cơ chế tĩnh điện gồm có 2 cơ chế:

 Tích điện corona.

 Tích điện ma sát.

13
CƠ CHẾ SƠN TĨNH ĐIỆN

 Tích điện corona

• Là phương pháp sử dụng truyền thống.

• Bột sơn được tích điện (-), vật sơn được nối

đất (+).

• Dưới điện áp 40-100kV, tại vòi phun xảy ra

sự ion hóa không khí.

• Các ion tự do sẽ tích điện (-) cho bột sơn

theo tỉ lệ nhất định trước khi phun vào nền.

14
CƠ CHẾ SƠN TĨNH ĐIỆN

 Tích điện corona

• Lực hút tĩnh điện tạo ra lớp màng

bám trên vật sơn, bột được giữ lại

đến khi chảy ra dưới tác động tạo

màng trên nền.

• Các hạt bột không được tích điện

sẽ thu hồi và tái sử dụng.

15
CƠ CHẾ SƠN TĨNH ĐIỆN

 Tích điện corona

• Các ion (-) tự do thừa nhanh

chóng di chuyển đến nền (+).

• Tùy vào điện áp ban đầu, vật sơn

sẽ trung hòa điện, nếu lượng ion

(-) ở nền (+) quá lớn sẽ xảy ra sự

ion hóa ngược.

16
CƠ CHẾ SƠN TĨNH ĐIỆN

 Tích điện corona

• Hạt sơn đã tích điện di chuyển theo

các đường sức từ.

• Với bề mặt nền phức tạp, bên ngoài

có mật độ đường sức từ cao nhất,

bên trong chứa ít đường sức từ.

Màng sơn không đồng đều về độ dày, còn gọi là hiện tượng Faraday-cage.

17
CƠ CHẾ SƠN TĨNH ĐIỆN

 Tích điện ma sát

• Sự tích điện (+) xảy ra do ma sát của

các hạt khi chuyển động trong nòng

súng phun.

• Không cần điện áp cao, có thể tạo ra

các ion tự do hoặc tạo ra điện trường.

• Hiệu quả ma sát phụ thuộc vào sự cọ

xát của hạt vào nòng súng phun.

18
CƠ CHẾ SƠN TĨNH ĐIỆN

 Tích điện ma sát

• Điều chỉnh khả năng ma sát bằng cách

điều chỉnh các luồng khí nén qua súng

cũng như tỉ lệ bột / không khí để có hiệu

suất tối ưu.

• Tích điện ma sát tạo ra điện trường với sự

phân bố các đường sức từ đồng đều hơn.

Màng sơn đồng đều về độ dày hơn.

19
CƠ CHẾ SƠN TĨNH ĐIỆN

CÁC ƯU VÀ NHƯỢC ĐIỂM

Thông số quan
trọng Tích điện corona Tích điện ma sát

Hiệu ứng - Tồn tại đáng kể. - Không xảy ra, kể cả đối với lớp phủ
Faraday-Cage - Gây khó khăn với màng sơn dày. dày.

- Ít xảy ra. Đặc tính dòng chảy tốt hơn.

- tồn tại các ion tự do nhiều.
Ion hóa ngược - Dễ dàng phủ một lớp mỏng với dòng
- Ảnh hưởng xấu đến tính chất dòng chảy.
chảy tốt.

- Khối lượng bột ở súng phun lớn, điện áp sử - Lượng bột dùng ở súng phun ít hơn,
Kỹ thuật sơn dụng cao. điện áp sử dụng thấp hơn.

- Ít phụ thuộc điều kiện sản xuất. - Phụ thuộc nhiều vào điều kiện sản xuất.

Ứng dụng - Có thể sử dụng cho tất cả các loại bột. - Yêu cầu các loại bột phù hợp.

20
CÁC KHUYẾT TẬT THƯỜNG GẶP

 Bẫy không khí: do bọt khí không thoát ra được khi sơn còn ướt, chúng
di chuyển và nằm lại gần sát bề mặt màng sơn

Súng phun quá gần

Di chuyển súng quá chậm

Áp suất khí nén thấp

 Khắc phục: Dùng giấy nhám mịn chà xát để bỏ lớp sơn

có bọng khí, phủ nhẹ lại lớp sơn, sau đó đánh bóng
http://sontinhdiennguyenkhang.blogspot.com/2013/05/nhung-loi-thuong-gap-tren-san-pham-son.html
21
CÁC KHUYẾT TẬT THƯỜNG GẶP

 Màng sơn phồng dộp: có hiện tượng bị dộp, sần sùi, nổi bong bóng
trên bề mặt. Thường xuất hiện 1 tháng sau khi sơn .

 Sau khi rửa cần sấy đủ thời gian thích hợp.

 Xả nước từ máy phun sơn tĩnh điện và máy bơm khí
 Xả lọc khí của hệ thống cung cấp khí.

 Chú ý thời gian giữa các lần sơn.

 Chọn dung môi thích hợp.

 Để lớp sơn lót thật khô mới tiến hành sơn lớp cuối.

http://sontinhdiennguyenkhang.blogspot.com/2013/05/nhung-loi-thuong-gap-tren-san-pham-son.html
22
CÁC KHUYẾT TẬT THƯỜNG GẶP

 Vết loang màu trắng đục: các vệt đám mây màu trắng đục như sữa
trên bề mặt ngay sau khi sơn hoặc muộn hơn một chút.

Khắc phục:  Sấy cục bộ khu vực bị loang, sơn phủ thêm một lớp nữa.

Trường hợp sơn đã khô với vùng bị loang nhỏ có thể đánh
bóng, với vết loang lớn hơn phải đánh nhám và sơn lại.
 Dùng dung môi tốt. Có thể thêm chất làm chậm quá trình
khô của sơn (chỉ khi sơn trong môi trường ẩm cao)
http://sontinhdiennguyenkhang.blogspot.com/2013/05/nhung-loi-thuong-gap-tren-san-pham-son.html
23
CÁC KHUYẾT TẬT THƯỜNG GẶP

 Mắt cá: trên mặt sơn nổi lên các vết giống như mắt cá, do phun sơn
lên bề mặt dính dầu mỡ, wax, silicone…

 Khắc phục: Khi sơn còn ướt dùng dung môi bỏ lớp sơn đi, làm sạch
và phủ lại .Nếu sơn đã khô, làm nhám cho đến khi hết mắt cá và phủ
lại lớp sơn mới.

Làm sạch bề mặt thật cẩn thận trước khi sơn, máy nén khí phải có bộ
lọc, phải được thay và làm sạch thường xuyên.
http://sontinhdiennguyenkhang.blogspot.com/2013/05/nhung-loi-thuong-gap-tren-san-pham-son.html
24
CÁC KHUYẾT TẬT THƯỜNG GẶP

 Da cá sấu: trên mặt sơn xuất hiện các vết xù xì, gồ ghề như da cá sấu
xảy ra trong quá trình khô

Do dung môi của sơn mới tác dụng lên sơn cũ,
khi phủ thêm một lớp sơn lên lớp sơn cũ.
 Khắc phục: Nhám và sơn phủ lại, với lớp sơn cuối không nên phủ quá
dày, để cho chúng khô thật sự mới tiến hành sơn phủ hay sửa chữa trên
bề mặt chúng. Ngoài ra nên tránh sơn lớp cuối quá ướt

http://sontinhdiennguyenkhang.blogspot.com/2013/05/nhung-loi-thuong-gap-tren-san-pham-son.html
25
CÁC THIẾT BỊ TRONG DÂY CHUYỀN

Vật sơn Xử lý bề mặt Hấp khô Phun sơn Sấy tạo màng sơn
 Xử lý bề mặt

26
CÁC THIẾT BỊ TRONG DÂY CHUYỀN

 Bể ngâm dung dịch

27
CÁC THIẾT BỊ TRONG DÂY CHUYỀN

 Buồng hấp

28
CÁC THIẾT BỊ TRONG DÂY CHUYỀN

 Thiết bị phun sơn

29
CÁC THIẾT BỊ TRONG DÂY CHUYỀN

 Thiết bị phun sơn

30
CÁC THIẾT BỊ TRONG DÂY CHUYỀN

 Lò sấy

31
QUY TRÌNH TIẾN HÀNH SƠN

HẤP KHÔ SẤY

32
QUY TRÌNH TIẾN HÀNH SƠN

 Các bước thực hiện

1 Xử lí bề mặt nền trước khi sơn

2 Sấy khô bề mặt trước khi sơn

3 Sơn vật nền

4 Sấy định hình và hoàn tất sản phẩm

33
QUY TRÌNH TIẾN HÀNH SƠN

 Xử lý bề mặt nền
Các vật liệu thích hợp để sơn tĩnh điện là thép, nhôm, thép mạ kẽm,
magie, kẽm và đồng thau.

Mục đích:
Sản phẩm sạch dầu mỡ công nghiệp.

Sản phẩm sạch rỉ sét.

Sản phẩm không rỉ sét trở lại trong thời gian chưa sơn.

Tạo lớp bao phủ tốt cho việc bám dính giữa lớp màng sơn và kim loại.

34
QUY TRÌNH TIẾN HÀNH SƠN

 Xử lý bề mặt nền

- Do các yêu cầu trên mà việc xử lý bề mặt kim loại trước

khi sơn thường được xử lý theo phương pháp nhúng vật
sơn vào các bể hóa chất.
- Vật sơn được đựng trong các rọ làm bằng thép không rỉ, di
chuyển nhờ hệ thống balang điện qua các bể.
- Các bể chứa hóa chất xử lý có thể được xây bằng bê tông,
thép hoặc bằng inox và phải được tráng nhựa composite

35
QUY TRÌNH TIẾN HÀNH SƠN

 Xử lý bề mặt nền

 Bể chứa hóa chất tẩy dầu mỡ.

 Bể rửa nước.

 Bể chứa axit tẩy rỉ sét (H2SO4/HCl).

 Bể rửa nước.

 Bể chứa hóa chất định hình bề mặt.

 Bể chứa hóa chất Photphat hóa bề mặt.

 Bể rửa nước.

36
QUY TRÌNH TIẾN HÀNH SƠN

 Sấy khô bề mặt

- Sấy khô bề mặt nền trước khi sơn. Sản phẩm sau khi
xử lý hóa chất phải được làm khô trước khi sơn.
- Thông thường lò sấy có dạng hình khối. Sản phẩm
được treo trên xe gòng và đẩy vào lò.
- Lò có nguồn nhiệt chính bằng bếp hồng ngoại tuyến
hoặc Burner, nhiên liệu đốt là LPG

37
QUY TRÌNH TIẾN HÀNH SƠN

 Sơn vật nền

- Sản phẩm sau khi xử lý hóa chất và sấy khô được đưa vào buồng
phun và thu hồi sơn.
- Buồng phun sơn có 2 loại:

 Loại 1 súng phun: Sử dụng 1 súng phun, vật sơn được treo, móc
bằng tay vào buồng phun.
 Loại 2 súng phun: Vật sơn di chuyển trên băng tải vào buồng
phun, 2 súng ở 2 phía đối diện phun vào 2 mặt của sản phẩm.

38
QUY TRÌNH TIẾN HÀNH SƠN

 Buồng sơn
Kích thước buồng phun mẫu:
-Kích thước: D 4500mm x R 1000mm x C 2000 mm
-Vách tole 1.5 mm (Sơn Tĩnh điện)
-Cửa đứng sơn: 800 mm x 1000 mm
-Filter lọc bột sơn: 4 bộ (D 900mm x f 320mm)
-Quạt thu hồi bột sơn.
-Hệ thống rủ bột khí điện 2 chế độ.
-Đáy sàn bằng inax 201
-Tủ điện điều khiển hệ thống điện.
-2 bộ đèn chiếu sáng.

39
QUY TRÌNH TIẾN HÀNH SƠN

 Buồng sơn

40
QUY TRÌNH TIẾN HÀNH SƠN

 Súng sơn

41
QUY TRÌNH TIẾN HÀNH SƠN

 Súng sơn

42
QUY TRÌNH TIẾN HÀNH SƠN

43
QUY TRÌNH TIẾN HÀNH SƠN

 Sấy định hình và hoàn tất sản phẩm

- Vật sơn sau khi sơn được đưa vào buồng sấy.

- Tùy theo chủng loại thông số kỹ thuật của bột sơn

mà đặt chế độ sấy tự động thích hợp (nhiệt độ sấy

150oC - 200oC, thời gian sấy 10 - 15 phút).

- Cuối cùng là khâu kiểm tra, đóng gói thành phẩm.

44
ƯU ĐIỂM

1 Tính kinh tế

2 Đặc tính sử dụng

3 Chất lượng

4 Môi trường

45
ƯU ĐIỂM

 Tính kinh tế

- 99% sơn được sử dụng triệt để (bột sơn dư trong quá

trình phun sơn được thu hồi để sử dụng lại).
- Không cần sử dụng sơn lót.
- Làm sạch dễ dàng những khu vực bị ảnh hưởng khi
phun sơn hay do phun sơn không đạt yêu cầu.
- Tiết kiệm thời gian hoàn thành sản phẩm.

46
ƯU ĐIỂM

 Đặc tính sử dụng

- Quy trình sơn có thể được thực hiện tự động hóa

dễ dàng (dùng hệ thống phun sơn bằng súng tự
động).
- Dễ dàng vệ sinh khi bột sơn bám lên người thực
hiện hoặc các thiết bị khác mà không cần dùng bất
cứ loại dung môi nào như đối với sơn nước.

47
ƯU ĐIỂM

 Chất lượng

- Tuổi thọ thành phẩm lâu dài.

- Màng sơn bóng, đẹp, bền lâu.

- Khó bị ăn mòn bởi hóa chất hoặc bị ảnh hưởng của tác

nhân hóa học hay thời tiết.

- Màu sắc phong phú và độ chính xác khi sơn cao.

48
ƯU ĐIỂM

 Môi trường
Ưu thế chính của phương pháp sơn tĩnh điện là không dùng
các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC), do đó không cần đến các
thiết bị phân hủy VOC tốn kém như lò thiêu hoặc các thiết bị hấp
thụ carbon.

Phát sinh rất ít khí gây ô nhiễm môi trường

Đây là công nghệ sơn an toàn, sạch sẽ và đạt tiêu

chuẩn tốt cho môi trường

49
 ƯU ĐIỂM

Sơn tĩnh điện Sơn nước/ Sơn dầu

- Khả năng chịu nhiệt cao và ít bị ảnh
hưởng môi trường.
- Có khả năng điều chỉnh được độ dày
mỏng của màng sơn.
- Độ bao phủ bề mặt cao.
- Dễ bị ảnh hưởng của môi trường (trời
lạnh thì bề mặt sơn co lại).
- Khó điều chỉnh độ dày mỏng của màng
sơn.
- Độ bao phủ thấp.

- Chỉ thu hồi vì vấn đề môi trường, không

- Thu hồi và tái sử dụng 99% thể tái sử dụng lại.
- Độ bám cao. - Độ bám thấp (tỷ lệ thất thoát cao
khoảng 60%).

50
 ƯU ĐIỂM

Sơn tĩnh điện Sơn nước/ Sơn dầu

- Không sử dụng dung môi, không gây ô -
nhiễm môi trường…
- Dễ dàng tự động hoá, tiết kiệm chi phí -
nhân công.
- Dễ dàng lưu trữ, không yêu cầu công -
nhân có tay nghề cao (khi không đạt
yêu cầu có thể làm lại dễ dàng)
Phải sử dụng dung môi, gây ô nhiễm
môi trường, chi phí cao.
Khó khăn trong việc lưu kho( có thể
xảy ra cháy nổ).
Yêu cầu công nhân tay nghề cao,
không thể sửa đồi khi vật sơn không
đạt yêu cầu.

- Tạo ra thành phẩm nhanh (khoảng 10

- Tạo ra thành phẩm chậm, mất nhiều
– 15 phút).
thời gian (phụ thuộc thời tiết).
- Tuổi thọ trung bình sản phẩm cao (4 –
- Tuổi thọ trung bình sản phẩm thấp.
5 năm).
- Không có khả năng cách điện.
- Có khả năng cách điện

51
NHƯỢC ĐIỂM

Cần làm nóng vật cần sơn ở nhiệt độ cao (260oC)

để làm nóng chảy bột.

Khó điều chỉnh độ dày, khó sơn những chi tiết

phức tạp.

Chỉ áp dụng được cho các vật liệu kim loại (đối
với công nghệ sơn khô).

52
ỨNG DỤNG

• Hiện nay công nghệ sơn tĩnh điện được ứng dụng rộng
rãi trong rất nhiều ngành công nghiệp như:
- Công nghiệp hàng hải.
- Công nghiệp hàng không.
- Công nghiệp chế tạo xe hơi và xe gắn máy.
- Cơ khí,viễn thông…
- Đặc biệt trong lĩnh vực nhôm kính, hệ thống nhôm sử
dụng bên ngoài công trình, đảm bảo được chất lượng,
bền đẹp theo thời gian.

53
 Cơ khí Ô tô, xe máy

Ứng dụng
Thiết bị Các ứng
điện, điện dụng khác
tử

Vật liệu nhà

54
 Tài liệu tham khảo
[1]. Bài giảng công nghệ sơn –vecni, Nguyễn Minh Hoàng-ĐHBKĐN.
[2]. Coating handbook.
[3]. Cẩm nang sơn và các vấn đề liên quan.
[4]. electrostatics phenomena in powder coating, Sergey Guskov- Powder
Systems Group, Nordson Corporation.
http://sontinhdiennguyenkhang.blogspot.com/2013/05/nhung-loi-thuong-gap-tre
n-san-pham-son.html
http://muason.com/bvct/thi-cong-son-son-nuoc-son-dau-son-epoxy-son-giao-th
ong-son-tinh-dien-ppg-son-cong-nghiep-chong-tham-/42/tim-hieu-ve-cong-ngh
e-son-tinh-dien.html

55