Beden Eğitimi ve Oyun Öğretimi

HAZIRLAYAN
Öğr. Gör. Hacı Ahmet TAŞPINAR
DERSİN ÖNEMİ
Eğer mucizevi bir ilaç size zayıflamada, kaslarınızı kuvvetlendirmede,
hastalıklardan korunmada, genel sağlık düzeyinizi iyileştirmede yardım
edecek olsa bu ilacı almak ister miydiniz?
Cevap vermeden önce bu ilacı haftada 3-5 kez almanız gerektiğini
ve her dozun alımının 30-45 dakika kadar süreceğini bilmeniz
gerekir.
Son yıllarda tüm dünyada mücadelesi yoğun bir şekilde devam eden,
uzun süreli enerji dengesizliği sonucunda oluşan ve birçok hastalığın
ortaya çıkmasına zemin hazırlayarak yaşam süresini ve kalitesini olumsuz
yönde etkileyen şişmanlığın (obezite) en önemli sebeplerinden biri
fiziksel aktivitenin yetersiz olmasıdır. Dünyada olduğu gibi ülkemizde de
obezitenin görülme sıklığı gittikçe artmakta, görülme yaşı düşmekte ve
sağlık üzerindeki etkileri ciddi boyutlara ulaşmaktadır.
 Ülkemizdeki Durum
Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması’na göre
6-11 yaş grubu çocuklarımızın %58.4’ü düzenli (günde 30 dakika veya
daha fazla süre ile) olarak egzersiz yapmamaktadır.
 Bu yaş grubunda TV, bilgisayar, İnternet, ev ödevi, ders çalışma için
hareketsiz geçirilen ortalama süre 6 saattir.
Başka bir çalışmada 12 yaş ve üzeri bireylerin % 71,9 egzersiz
yapmazken,
%9,7 si haftada 1-2 kez, ve %10.i her gün egzersiz yapmaktadır.
Yaş grupları detaylı incelendiğinde; erkeklerde 12-14 ve 15-18 yaş
gruplarında hiç egzersiz yapmayanların oranı sırasıyla %41.4 ve
%44.6
 Bu oranın 19-30 yaş grubunda %69.5,
31-50 yaş grubunda %73.2,
75 yaş üzeri grupta ise %83.7’ye kadar yükseldiği saptanmıştır.
 Kadınlarda da erkeklere benzer şekilde hiç egzersiz
yapmayanların oranı yaşla birlikte artış gösterirken 12-14 yaş
grubunda %69.8,
 15-18 yaş grubunda %72.5,
19-30 yaş grubunda %76.6,
75 ve üzeri yaş grubunda ise %88.0 olarak gözlenmiştir.
Ve son olarak
Kronik Hastalıklar Risk Faktörleri Araştırması”na göre ülke
genelinde; kadınların %87’si, erkeklerin ise %77’si yeterli
ölçüde fiziksel aktivite yapmamaktadır.
 65 yaş üzeri bireylerle yapılan bir çalışmada ise bireylerin
sadece %30’unun yürüyüş yaptığı belirlenmiştir


PEKİ NE YAPMALI?
 NE YAPMALI?
Çocuklarımıza küçük yaşlardan itibaren düzenli aktivite alışkanlığı
kazandırmak, egzersizi günlük yaşamın bir parçası haline getirmek ve en
azından günlük bedensel aktivitelerini arttırmak ileride karşılaşacakları
sağlık sorunlarının azalmasında oldukça önemlidir.
 Giriş
Çocukların temel ihtiyaçlarının en önemlilerinden birisi de oyun oynamaktır.
Bu ihtiyacın giderilmemesi ya da kısıtlanması durumunda toplumun
çekirdeğini oluşturan çocukların sağlıklı bir şekilde gelişmeleri
gerçekleşemez. Çünkü çocuklar oyun oynarken oynadıkları rollerin aracılığı ile
ileriki yaşantıları için deneyim kazanırlar.
 Bu yaklaşımla nitelikli deneyimler onların erken yaşlarda gerçek yaşam için
uygun davranış bilincini geliştirmelerine yardımcı olur.
Öte yandan teknolojinin ileri düzeyde olduğu toplumlarda eğitimcilere göre
çocuklar boş zamanlarının büyük bir bölümünü tv ya da video izleyerek,
bilgisayar, internet, atari oyunları oynayarak geçirmekte, bu nedenle temel
ihtiyaçlarından biri olan oyuna yeterince zaman ayıramamaktadır.
Çarpık kentleşme ve oyun alanlarından yoksun yerleşim yerlerinde oyun
oynama fırsatı bulamayan çocukların sağlıksız toplumlar oluşturma
olasılıkları da büyüktür. Oyunlarında dinamik bir yapıya sahip olmaları
çocukların beklenen uygun davranışları göstermeleri ve hareketli
olmalarını sağlar.
Onun için oyunun temelini hareketler oluşturur ve bu hareketler
aracılığıyla çocuğun farklı bir ortamda bir bütün olarak gelişmesi sağlanır.
 Oyun, eğitimde çocuğa ulaşılacak en kısa yoldur.
 Çocuğun yaş ve özellikleri unutulmadan beklentilerine cevap verecek
programlar oyun aracılığıyla gerçekleştirilebilir.
 Çocuk ve spor kavramı akla geldiğinde uygulamada ilk akla gelen
oyundur.
Oyun Nedir?
Oyun, insan hayatının her evresinde var olan bir etkinliktir. Oyun, yaşamın ilk
yıllarında çocuğun yaşadığı dünyayı tanıması, sevgilerini, kıskançlıklarını,
mutluluklarını, düşmanlıklarını, iç çatışmalarını, hayallerini, düşüncelerini ifade
edebilmesi için en uygun “dil” olarak kabul edilmektedir.
Birinci yanıtı, içten gelen enerjinin boşaltılması,
İkincisi türe özgü davranışlarının çok uzun bir süredir aktarılmasına ve
sürdürülmesine yardım etmesi,
Üçüncüsü insanı hem rahatlamakta, hem sosyalleştirmekte hem de zihinsel
faaliyetlerinin en üst seviyeye gelmesini sağlamaktadır.
Eğitsel oyun nedir?
Literatürde oyun tanımı çokça yer alırken eğitsel oyun tanımı sınırlı olarak yer
almaktadır. Bazı oyun tanımları da oyunu tanımlarken aslında eğitsel oyun tanımını
çağrıştırmaktadır.
 Bazı oyun tanımları ise eğitsel oyun tanımını ifade etmektedir.
Eğitsel Oyunlar: Çocukta haz ve neşe yaratan, sevgi, saygı, arkadaşlık ve birbirine
karşı yardım duygularını geliştiren çeşitli faaliyetler olarak tanımlanmıştır.
Belirlenen amaçlar doğrultusunda oyun alanı, oyuncu sayısı, oyuncu seviyesi, oyun
süresi, tekrar sayısı ve kullanılan araç gereç bakımından önceden planlanan oyunlara
"Eğitsel Oyun" denir
 Öğrenilen bilgilerin pekiştirilmesini ve daha rahat bir ortamda tekrar edilmesini
sağlayan bir öğretim tekniğidir.
Genel olarak oyunun bir amacı olan fiziksel,
zihinsel ve ruhsal becerilerini geliştirmeye
yönelik kendine özgü kurallarla yapılan,
sosyal uyumu, zeka ve beceriyi geliştiren,
aynı zamanda eğlendiren etkinliklerdir.
Eğitimde oyunun yeri nedir?
Bireysel yetenekleri ortaya çıkaran, geliştiren; takım
oyunlarında, yarışma hırsı kazandırarak, kuralları uymayı, sevinci
ve üzüntüyü paylaşmayı öğreten, oynarken eğitmeyi amaçlayan
bir araçtır.
Eğitsel oyunlarda olması gereken özellikler
Eğlenerek Öğrenme
Problem Çözme
Kritik Düşünme
Kavram Öğretimi(Anahtar faktörler)
Strateji Geliştirme
Hedefe yönelik olma
Dikkat dağıtmama
Bireysel ve grup çalışmalarına uygunluk
Öğrenci seviyesine uygun kullanım
Eğitsel oyunlarda olması gereken özellikler
1. Eğlenerek Öğrenme: Bu teknik öğrencilerin hem eğlenmesini hem de
eğlenirken öğrenmesini sağlar
2. Problem Çözme: Öğretmenin anlattığı herhangi bir konunun daha iyi
anlaşılması için olması gereken alıştırmaların görsel olarak eğitsel oyunda yer
almasıdır.
3. Kritik Düşünme: Kritik düşünme öğrencilere tümevarımla öğretmeyi
hedeflemektedir. Bu şekilde olması öğrencinin kritik düşünme özelliğini
kazanmasında yardımcı olacaktır.
4. Kavram Öğretimi: Bir eğitim oyunu kavram öğretimi noktasında yeterli
olmalıdır ve öğrenciye boş bilgiler yerine gerekli kavramları öğretmeyi
hedeflemektedir. Bugün ne öğrendik?
5. Strateji Geliştirme: Eğitim oyunu bir soruna karşı neler yapılmalı, hangi
noktalara dikkat edilmeli gibi çocuğun bütün hayatı boyunca kullanacağı bir
tekniği hayatına kazandırmada yardımcı olmalıdır.
6.Hedefe Yönelik Olma: Eğitsel oyun gerek içerik, gerekse bütün özellikleriyle
beraber eğitim hedefine yönelik olmalıdır. Gereksiz şeyleri içermemeli, alıştırma,
uygulamaları hedefe yönelik olmalıdır.
7.Dikkat Dağıtmama: Eğitsel oyun hazırlarken dikkat dağıtıcı nesnelere yer
verilmemelidir ve gerek görsellik bakımından gerekse sesler bakımından aşırıya
kaçılmamalıdır
8.Bireysel ve Grup Çalışmalarına Uygunluk: Öğrenciler bireysel olarak da
grup olarak da çalışabilmelidir. Eğitsel oyun öğretmenin bütün öğrencilerin ne
yaptığını görebileceği şekilde tasarlanmalıdır.

9.Öğrenci seviyesine uygun kullanım: Eğitsel bir oyun hazırlarken öğrencinin

seviyesi, hangi yaş grubuna hitap edeceği iyi düşünülmelidir. Öğrenci oyunu
kullanırken zorlanmamalı, nerelerde ne yapacağını karıştırmamalıdır.
Neden eğitsel oyun?
Eğlenceli olduğu,
 Çok yönlü oyun ortamları sayesinde öğrenciler arasındaki işbirliğini
desteklediği,
 Yaparak öğrenmeye imkan sağladığı,
 Disiplinler arası öğrenme ortamı sağlamanın kolay olduğu
 Ders içeriğinin zevkli hale gelmesi ve öğrenmenin kalıcı olması için
eğitsel oyunlar gereklidir.
Oyun Seçimi Ve Öğretimi
O. Demirel (1999); oyunların öğrenilen bilgilerin pekiştirilmesinde
önemli bir rol oynadığını vurgularken, konuların ilgi çekici duruma
getirilebildiğini ve pasif öğrencilerin bile bu etkinliklere katılarak
öğrenmelerinin rahatlıkla sağlanabileceği söylemektedir.
Oyun seçiminin ise dikkatli ve titiz bir şekilde seçilmesi gerektiğini,
Oyunlar, bütün öğrencilerin rahatça anlayıp etkin katılımlarını
sağlayacak düzeyde basit, kolay ve gerçekten ilginç olması gerektiğini,
bu nedenle seçilen oyunlar öğrencilerin farklı düzey ve yeteneklerine
uyarlanabilecek bir esneklikte olması gerekti söylemektedir.
Çocuklar oyun sırasında gerçek kişiliklerini
ortaya koyarlar ve oyun onların gerçek
yaşantısını yansıtır.
Kuşkusuz oyunlardan çocuklara uygunluğu
ölçüsünde bir yaklaşım sağlanabilir. Bu
nedenle oyun seçiminde belli ölçüleri göz
önünde bulundurmak gerekir.
Oyun Seçilirken Nelere Dikkat Etmek Gerekir?
Dersin Amacı
Grubun cinsiyeti
 Yaş ve özellikleri
Katılım sayısı
Sınıfın veya salonun büyüklüğü
Çevresel koşullar
Oyunların Öğretiminde İzlenecek Yol
Oyun öz ve yalın bir biçimde öğretmen tarafından
açıklanır.
Oyunun kısa bir denemesi yapılır.
Grup gerekirse kümelere ayrılır, liderler seçilir.
Oyun başlatılır. Ancak oyun içinde gerekli olan araç gereç
ders başlamadan önce hazırlanmalıdır. Böylece oyuna
ayrılan zamanın yalnız oyun için kullanma olanağı
sağlanmış olacaktır.
Oyunun Çocuğun Gelişimine Olan Etkileri
Oyun, çocuğun beden ruh ve moral gelişimini sağlamanın yanında
çocukta haz ve neşe yaratır.
Toplum içinde iyi davranışlar ve alışkanlıklar kazandırır.
Oyunun çocuğun çok yönlü gelişimine nasıl ve ne şekilde katkı sağladığı,
başlıklarda vereceğim.
1.Oyunun Çocuğun Fiziksel Ve Psikomotor Gelişimine Olan
Etkileri
Çocuk, hareketli oyun sırasında farkında olmadan bol oksijen alarak daha çok kanı
pompalanmasına ve dokuların beslenmesine neden olur. Böylece kaslar gelişme
olanağına kavuşur. Oyun sırasında bazı tekrarlamalarla kaslar hareketi ezberlemiş
olur.
Çoğunlukla becer isteyen oyunlarda bazı çocuklar korkarak ve başaramayacağım
diyerek oyuna katılmak istemezler. Bu tip çocukları kendi kendine
güvenemediğinden başarısız duruma düşerler.
 Çocuğun psikomotor gelişimine olumlu etki yapacak birçok oyun bu eksikliğini
tamamlar.
Bir örnek vermek gerekirse; körebe oyunu oynarken gözleri kapalı bırakın;
koşmayı, yürümeyi, ayakta durmayı zor başaran çocuklar bu oyun sayesinde zayıf olan
iradesini ve koordinasyon yeteneğini güçlendirerek onun yapması gereken yürüme,
koşma ve diğer oyuncuları yakalamayı başarabilir.
Özetle, oyun yolu ile fiziksel ve psikomotor gelişim sonucu olarak
çocuklarda şu sistemler gelişir.
Büyük ve küçük kas gruplar
Solunum sistemi
Dolaşım sistemi
Kemikler, eklem yapıları ve tendonlar,
Bağışıklık
Algılama, yorumlama, karar verme ve dikkat
Oyunun sinir sistemi üzerine etkileri
Organizmadaki bu sistemlerin gelişmesi kendini şu şekilde gösterir:
Kuvvet gelişimi,
Çabukluk gelişimi,
Sürat gelişimi,
Dayanıklılık gelişimi,
Hareketlilik ve esneklik gelişimi,
Koordinasyon ve beceri gelişimi.
2.Oyunun Çocuğun Sosyal ve Duygusal Gelişimine Olan
Etkileri
Oyunun en önemli özelliklerinden biri de, çocuğun sosyal ve duygusal
yönden gelişimini sağlamasıdır.
Çocuğun sosyal ve duygusal gelişimi, onun bedensel ve zihinsel gelişimine
ve yakın çevresiyle kurduğu ilişkilerine göre biçimlenir denebilir.
 Canlı ve hareketli çocuğun kendine özgü bir dünyası vardır.
Oyunların temel amacı; oyun yolu ile çocuğun iç dünyasına girebilmek
onun duygularını tanıyabilmek ve onu iyiye, güzele götürebilmektir.
 Örnek; oyunlar içerisinde hayvanlarla ilgili oyunlara yer vererek, onların
taklitleri yaptırılırsa, hayvanlarla dostluk kurma, koruma, yardım
duygularını yaşayarak, gelişmesinde önemli oynamaktadır.
Oyunun Çocuğun Sosyal Gelişimine Olan Etkileri
Toplumsallaşmayı öğrenir (arkadaşlık kurma, saygılı davranma)
Toplumsal ortamdaki rolünü kavrar.
Başkalarının hak özgürlüklerine saygı göstermeyi öğrenir.
Kendi özgürlüklerini tanır
Yardımlaşmayı, paylaşmayı, dayanışmayı, birlikte çalışma kurallarını
öğrenir uygular.
 Çevresindeki canlıları korumayı, bir gruba üye olmayı, kazanıp
kaybetmeyi öğrenir.
Çocuğun Duygusal Gelişimine Olan Etkileri
Duygusal tepkilerini denetim altına almayı
Çevredeki büyüklerin sürekli ilgisini beklemekten problemi kendi
çözmesi gerektiğini öğrenir.
Sorunlarından uzaklaşır, oyun yoluyla duygusal sorunlarını çözebilir.
Sevinç hoşlanma duyguları gelişir.
Kendine güveni gelişir.
Güzel-duyu (estetik)Sevgi gereksinmesi sağlar.
Çocuğun Zihin Dil Gelişimini Etkileri
Oyun, çocuğun bedensel gelişimini, psikomotor gelişimini, etkilediği zihin
gelişimini etkiler.
Çocuğun zihin dil gelişimini olumlu yönlerde oyunları yeri geldikçe
uygulamalıdır.
Çocuğa hangi bir şeyi sözcüklerle anlatmaya, öğretmeye çalışmak olumsuz
sonuçlar verebilir. Bu nedenle seçilmiş oyunlar etkin araç olarak
kullanılabilir
Örneğin; Konuşma yeteneğinin geliştirilebilmesi, çocuğa yaratıcı, yenilikçi
bir kişilik kazandırılması, oyunda ortaya çıkan sorunları görmesi ve bunlara
çözüm araması gibi nesnelerle ilişkisi olmaya zihin gücüne ve dile ilişkin
konularda da oyun etkin bir araçtır.
Oyunun Çocuğun Zihin ve Dil Gelişimine Olan Etkilerini
Şöyle Sıralanabilir;
Sözcük dağarcığını geliştirir.
Düzgün cümleler kurma alışkanlığı kazanır.
Rahat konuşma ve düşüncelerini açıklama alışkanlığı kazanır.
Soru sormayı, yeni bilgiler edinmeyi, bilgilerini başkalarına aktarma
yetisini geliştirir.
Nesneleri, araç-gereçleri tanır, adlarını öğrenir, işlevlerini kavrar,
kullanmayı öğrenir.
 Eski deneyimlerine, bilgilerine, tasarımlarına, davranışlarına, yenilerini
ekler, kendini zenginleştirir.
Düşünme, algılama, kavrama, ikilem vb. zihin gücü gerektiren soyut
yetenekler yönünden gelişme sağlar.
Oyun Öğretiminde Güvenlik Önlemleri
Oyun uygulamalarının sağlıklı bir şekilde sonuçlandırılması için daha
önceden hazırlık yapmak gerekir.
Oyun ortamının düzenlenmesi, sürekli olarak kontrol edilmesi ve
güvenliğin sağlanması da öğretmenin görevleri arasındadır.
 Bu hazırlıklar şu şekilde olabilir;
Oyun uygulamalarında taşınabilir, hentbol kalesi, voleybol direkleri veya
basketbol potası vb. araçlar kullanılacaksa, bu araçların bahçe veya
salonda sabit hale getirilmesi gerekir. Aksi halde olası çarpma ve
asılmalarda yıkılarak tehlike oluşturabilir.
Vaka analizi
Sınıfınızda kamil adında çok yaramaz bir öğrenci vardır. Ders içerisinde
sürekli arkadaşlarına zarar veren, hakaret eden ve her oyunda oyunu
bozan ,defter, masa ve sıraya her zaman zarar veren bir öğrencidir.
Vaka analizi
1.Bu öğrencinin sorunu ne olabilir?
2.Bu öğrencinin sınıfla iletişimi olması için ne tür oyunlar oynatılmalıdır?
3.Öğrenci veli iletişimi nasıl olmalıdır?
4.Aile ile sorun yaşarsanız idare ve siz nasıl bir uygulama yapmalısınız?
Öğrencileriniz sizi bekliyor…