EĞİTİMDE DRAMA

1.HAFTA

Hazırlayan: Dr. Abdulkadir ÜNAL

• Dramanın tanımı
• Dramanın amacları
• Dramanın yararları
• Drama türleri
• Drama yöntemleri
• Eğitimde yaratıcı drama uygulama boyutları
• Eğitimde drama sürecindeki öğeler
 1.DRAMA NEDİR?

Öğrenme, eğitim etkinlikleri içindeki en önemli

kavramdır.

• Bütün eğitimciler en etkili ve kalıcı öğrenme

sürecinin ‘yaparak-yaşayarak öğrenme’ olduğu
konusunda birleşmektedirler.

• Drama,‘yaparak-yaşayarak öğrenme’ bakımından

en etkili yöntemlerden biridir.
 1.DRAMA NEDİR?

• Drama farklı ülkelerde farklı terimlerle,

benzer yaklaşımları tanımlamaktadır. ABD’de
“yaratıcı drama”, İngiltere’de “eğitimde
drama”, Almanya’da “okul oyunu” ya da “oyun ve
etkileşim” olup bu konuyla kuramsal ve
uygulamalı olarak ilgilenen alan da “oyun ve
tiyatro eğitim bilimi” ya da “oyun ve etkileşim
eğitim bilimi” adını almaktadır.
 Genel olarak konuyla ilgili olan
eğitimci/sanatçı/uygulayıcıların birleştiği ve en basit
anlatımla drama:
• Bir düşünceyi beden diliyle, hareket ederek, devinimle anlatımdır.

• İçsel bir durumun, bir tasarımın, bir düşüncenin eyleme dönüşmesidir.

• Dramayla birey düşünür, plan yapar, organize eder ve düşüncesini

eyleme dönüştürerek uygular.

• Bu süreçte de yaşantılar yoluyla yeni davranış ve duyguları öğrenir,

deneyim sahibi olur.

• Böylece birey duygularını kontrol edebilme, değiştirebilme,

düşüncelerini ifade edebilme, konuşarak iletişim kurabilme gibi
yeteneklerini geliştirir.
•
• Prof. Dr. İnci San (San, 2002) dramayı,
“doğaçlama, rol oynama vb. tiyatro ya da drama
tekniklerinden yararlanılarak bir grup çalışması
içinde, bireylerin bir yaşantıyı, bir olayı, bir
fikri, kimi zaman bir soyut kavramı ya da bir
davranışı, eski bilişsel örüntülerin yeniden
düzenlenmesi yoluyla ve gözlem, deneyim, duygu
ve yaşantıların gözden geçirildiği ‘oyunsu’
süreclerde anlamlandırması, canlandırması” olarak
tanımlar.
 2. DRAMANIN YARARLARI
a. Çocukta yaratıcılığı ve hayal gücünü geliştirmesi,
b. Zihinsel kapasiteyi geliştirmesi,
c. Kendilik kavramının gelişmesinde katkı,
d. Bağımsız düşünme ve karar verme,
e. Duyguların farkına varılması ve ifade edilmesi,
f. İletişim becerilerine olumlu katkı,
g. Sosyal farkındalığın artması ve problem çözme
yeteneğinin gelişmesi,
h. Demokrasi eğitimine destek,
i. Grup içi süreçlere olumlu katkılar (arkadaşlık),
j. Öğretmenle çocuklar arasında olumlu ilişkilere
katkı,
k. Genel öğrenci performansına olumlu etki.
 3. DRAMANIN HEDEFLERİ
• Yaratıcılığı geliştirme,
• Estetik gelişimi sağlama,
• Eleştirel düşünme yeteneği kazandırma,
• birlikte çalışma alışkanlığı kazandırma, sosyal
gelişimi sağlama,
• kendine güven duyma ve karar
• verme becerilerini geliştirme,
• dil ve iletişim becerilerini kazandırma,
• Soyut kavramları ya da yaşantıları
somutlaştırma,
• İmgelem gücünü, duygularını ve düşüncelerini
geliştirme.
 4. DRAMA TÜRLERİ

• PSİKODRAMA

• EĞİTİCİ DRAMA

• YARATICI DRAMA
 PSİKODRAMA

• Kişilik, kişiler arası ilişki, çatışma ve

duygu sorunlarının özel dramatik
yöntemlerle keşfedildiği bir grup
yöntemidir.
 EĞİTİCİ DRAMA

• Eğitici drama, çocuğun psikolojik yapı

ve psikolojik yaşantılar konusunda
bilinçlenmesini ve özel bir yetenek
olarak yaratıcılığı kazanmasını da
amaçlar.
 YARATICI DRAMA

• Yaratıcılık özelliğini geliştirmek ve

oyun yoluyla düş güçlerini harekete
geçirmek için çocuklarla yapılan
drama etkinliklerine yaratıcı drama
denir.
 5. DRAMANIN
YÖNTEMLERİ
• Isınma ve Rahatlama Çalışmaları

• Oyunlar

• Doğaçlama

• Oluşum

• Değerlendirme
 6. EĞİTİMDE YARATICI
DRAMA UYGULAMA
BOYUTLARI
• Öğretim yöntemi olarak yaratıcı
drama,
• Sanat eğitimi alanı olarak yaratıcı
drama ,
• Kişisel-sosyal gelişim yöntemi olarak
yaratıcı drama .
 Dramanın başlıca
özellikleri
• Drama bir süreçtir. Başlangıçla şimdi arasında bir fark
vardır.
• Drama dramatik yaşantılara dayalıdır.
• Drama doğaçlamalardan oluşur. Doğaçlama olmadan drama
olmaz.
• Doğaçlamalarla bir durum yaratılır.
• Dramada gerçekle oyun içiçedir.
• Dramada gerçekle kurgu içiçedir.
• Drama sosyaldir; tekli, ikili, çoklu gruplarla yaratılır.

• Drama eğitimi bütünleştirir.

• Drama bilgiyi yaşantıya dönüştürür.
(Okvuran,2003)
 7. EĞİTİMDE DRAMA
SÜRECİNDEKİ ÖĞELER

• Çalışma mekanı (çevre, araç ve

gereçler).
• Oyun grubu (katılımcılar).
• Çalışmanın kendisi (uygulama).
• Drama lideri (öğretmen)
 Drama Teknikleri
1. Bilinç Koridoru (Conscience Alley): Yaratıcı dramada olay örgüsü devam
ederken ana karakterin içinde kaldığı ikilemi çözmesine yardım eden bir tekniktir.
Katılımcılar, yüzleri birbirine dönük bir şekilde koridor gibi dizilirler. İkilemde
kalan kişi, koridorun ortasından yürür. Katılımcılar, sıra ile ikilem konusuna ilişkin
olarak görüşlerini söylerler. Söylenen her söz ana karakterin vicdanının sesi olur.
Ana karakter koridorun sonuna doğru geldiğinde sesler daha da yükselir; kararını
gruba açıklar ve bu kararda etkili olan görüşleri ifade eder.
2. Bölünmüş Ekran (Split Screen)

Yaratıcı drama sürecinde öğrenciler, farklı zaman ve mekanlarda geçen iki

farklı olay için sahne düzenler. Sahnede iki farklı durumun düzenlenmiş
halinin olması gerekmektedır. Katılımcılar, olayları sahnelerin arasında
gidip gelecek şekilde ileri ya da geriye giderek çalışırlar. Bu teknikte
kurgunun çok iyi hazırlanması gerekmektedir.
3. Dedikodu Halkası (Gossip Cirde)

Katılımcılar, bir halka şeklinde yerlerini alır. Yaratıcı drama sürecindeki

karakterlerin davranışları abartılarak dedikodu şeklinde eleştirilir. Dedikodu
çarpıtılarak buyutulur. Yaratıcı dramada gerginlik ve çelişkileri ortaya
koymada işlevsel olarak kullanılan bir tekniktir.
 4. Donuk İmge (Stili Image)

Yaratıcı drama çalışmalarında önemli bir durumu anlatmak için katılımcıların donuk
bir fotoğraf oluşturmasıdır. Çalışmada önemli görülen eylem, söz, durum adeta bir
fotoğraf gibi dondurulur. Bu çalışmada eylem ve söz, bir fotoğraf gibi yada videodaki
gibi dondurulur. Oğretmenin/liderin düzenlemesiyle ortaya çıkarılan ımgesel
fotoğraflar diğer öğrenciler /katılımcılar tarafından yorumlanır ve bır çözüme
götürülür. Donuk imgeler, bireysel ya da grup olarak duruş bulmayı gerektirebilir.
Gruplara donuk imgeye yönelik olarak öykü anlatabilir. Donuk imgeler düşünce
izleme, forum tiyatrosu, önceki sonraki sahne teknikleriyle de etkılı bır şekilde
birleştirilebilir. Bütün tekniklerde olduğu gibi bu tekniğin de neden kullanıldığının
bilinmesi gerekmektedir.
5. Doğaçlama (Improvisation)

Yaratıcı dramada en önemli çalışma tekniklerinden biridir.

Katılımcılar, sözel ya da sözel olmayan bir şekilde, yalın ve
kendiliğinden ifade tarzlarından yola çıkarak bir olay ya da
akışı canlandırır. Özellikle küçük yaş grubunda doğaçlama
yapabilmesi için konu ile ilgili olarak ön bilgilere gereksinim
vardır. Doğaçlama kalıpları önceden belirlenmez, sürece bağlı
olarak değişiklik gösterebilir. Yaratıcı drama çalışmalarındaki
doğaçlamalar başkası tarafından aynen canlandırılamaz.
6. Düşünce İzleme (Thought Tracking)

Yaratıcı dramada karakterin aklından geçen ancak duyulmayan

düşüncelerin açığa vurulduğu süreçtir. Gruptaki katılımcılar, canlandırma
yaparken donarlar. Lider/ öğretmen, donan kişilerin konu ile ilgili
düşüncelerini öğrenmek için sorular yöneltir. Omzuna hafifçe vurulan
kişiler düşüncelerini söylerler.
7. Forum Tiyatrosu

Forum tiyatrosu, özünde bir tiyatro tekniğidir. Drama çalışmalarında da

kullanılmaktadır. Sorunlara farklı yaklaşımlar sunarken özgün çözümler ortaya

kovabilmektedir. Forum tiyatrosunda bir oyun oynanırken izleyiciler/ oyunu

durdurup gidişe müdahale edebilir. Hatta oyun içinde rol alabilir. Oyunun
seyrini farklı bir yöne kaydırabilir. Oyundan yalnızca oyuncular değil izleyiciler
de sorumludur.
8. Gerçek An (Moment of Truth)

Katılımcıların son sahne için "odak noktası" yaratmasını gerektiren bir

çalışmadır.

Gruptakilerin son sahnedeki dramatik anı vurgulu bir şekilde tasarlaması,

odak noktasının oluşmasında önemlidir. Olayın netlik kazanması açısından

önemli bir çalışmadır. Bu teknik, gerçek yaşama ilişkin olarak farklı bakış
açıları geliştirir.

İşlevsel yaşam deneyimleri kazandırır. Yapılan çalışmada gerçek yaşamdan

farklı olarak yaratıcı dramada olasılıkların sonsuz olduğu bilinir (Emunah,

2019).
9. Geriye Dönüş (Flash Back)

Yaratıcı dramada geçmişe dönüş yapılarak karakterlerin saniyeler, dakikalar,

günler ya da yıllar önce yaşadığı bir an ortaya konulur. Yapılan çalışma,

grubun,

ya da bireyin oynadığı rolde geçmiş ve şu anki durum arasında bir

değerlendirme yapmasına fırsat verir. Katılımcıların geçmiş ana odaklanmasını
sağlar. Geriye dönüş tekniğine, doğaçlamalarda kısa kısa yer verilebilir. Geriye
dönüş anı; bir fotoğraf karesi, sözlü çalışmalar ya da sözsüz çalışmalar şeklinde
gerçekleştirilebilir (Wagele, Klussmann-Kolb, Verbeek & Schrödl, 2014;
Marsella, Johnson & LaBore, 2000).
10. İç Ses/Kafa Sesi (Inner Voice)

Yaratıcı drama çalışmasında karşılaşılan bir sorunun karmaşık boyutlarını çözmek amacı
ile kullanılır. Çalışmaların çözülmesinde başvurulan etkili bir tekniktir. Karakterlerin
düşündüğü ama çok da dile getirmediği duygu ve düşünceler dile getirilir. Adeta sesli
düşünmek gibidir. Bu teknik, ele alınan sorunun ayrıntılarının daha fazla fark edilmesini
sağlar (Saka, Ebenezer, Çakır ve Saka, 2016).
11. Mektuplar

Çalışmalara yeni bir boyut, anlayış ya da gerilim katmak amacıyla gruplara

mektup verilir. Verilen mektup çalışmaların gidiş yönünü değiştirebilir ya da
ikilem durumunda grubun karar vermesine yardımcı olabilir. Mektubun
önceden hazırlanması gerekmektedir (Akoğuz,. 2018).
12. Ritüeller/Seremoniler (Ritual/Ceremony)

Yaratıcı drama çalışmalarında öğrenciler: yıl dönümleri, doğum günleri, inanç ve

değerlerle ilgili seremoniler düzenler, Ritüel çalışmalarında çoğunlukla birey ya
da toplum tarafından önemli olarak kabul edilen ve belirli aralıklarla tekrar edilen
durumlar ele alınır (Severac, 1987; Alımterin, 2013). Bu yaşantılar çoğunlukla
kutsal kabul edilir, Belirlenen durumun amacına ulaşması için çalışmalar yapılır.
Ritüeller çoğunlukla toplu etkinlikler olduğu içir, grup, hep birlikte ortak bir amaç
için iş birliği yapar. Toplu bir şekilde eylemler gerçekleştirilir.
13. Rol İçinde Yazma (Writing in Role)

Yaratıcı drama çalışmaları aracılığıyla öğrencilerin ele alınan içeriği yazılı ürünlerle ortaya
koymasıdır. Yazına sürecinin aşamalarını da göz önüne alarak yazılı ürünler oluşturulur. Yaratıcı
drama çalışmaları, çocuğun yazma sürecinde daha etkin olmasını sağlar. Çocuğun karakterin
gözünden yazılarını oluşturması için çalışmalar yapılır. Çalışmalardaki etkileşim ve iletişim,
yazma sürecinin daha eğlenceli geçmesine yardımcı olur (Annarella, 2000). Yaratıcı drama
çalışmalarının her aşamasında var olan, hayal gücü ve yaratıcılık yazıların zenginleşmesini
sağlayabilir.
13. Rol İçinde Yazma (Writing in Role)

Yazma çalışmalarının yaratıcı dramanın eğlenceli ve ilginç etkinlikleri ile bütünleştirilmesi

özgün yazılı ürünlerin ortaya çıkmasında büyük bir rol oynayabilir. Bu durum, öğrencilerde
yazmaya yönelik olumlu tutumların gelişmesinde etkili olabilir. Yaratıcı drama çalışmalarının
yaratıcı yazma çalışmaları ile bütünleştirilmesi yazılı ürünlerin niteliğini olumlu yönde
etkileyecektir (Susar Kırmızı, 2009). Her iki çalışmada da bireyin yaratıcılığı ön plandadır.
Yaratıcı drama etkinlikleri öğrencinin yazmaya ilişkin motivasyonunu artırmaktadır. Yaratıcı
dramada kullanılan müzik, dans, eylem gibi yaratıcı etkinlikleri yazma çalışması ile birleştirmek,
çocuğun diğer sanat formlarına olan ilgisini de arttırabilir (Susar Kırmızı, 2015). Çocuğun,
yazma sürecinde zaman zaman ellerini, sesini, bedenini kullanması, yaratıcı etkinlikler
gerçekleştirmesi, ilginç ve sıra dışı yazıların ortaya çıkmasını sağlayabilir.