(tingnan ang pahina 4)

YUNIT 1:
HEOGRAPIYA
BILANG ISANG
DISIPLINA
(HEOGRAPIYANG PISIKAL NG DAIGDIG)
 geo
lupa
HEOGRAPIYA
graphein/graphia
paglalarawan
ay ang pag-aaral sa pisikal na katangian
ng mundo at ang interaksyon ng tao sa
kaniyang kapaligiran.
Erastosthenes (276-195 BKP) Isang Griyegong
matematiko, astronomer at geographer
 LIMANG TEMA ng Heograpiya
LOKASYON
LUGAR

REHIYON
PAGKILOS
INTERAKSYON NG TAO AT KAPALIGIRAN
 Mga Teorya tungkol
sa Pinagmulan ng
Daigdig

ang TEORYA ay isang Sistema ng mga

ideyang nagpapaliwanag sa ilang bagay
 Teoryang
Makarelihiyon
at
Mga Teoryang
Siyentipiko
 Teoryang Makarelihiyon

Ang mga pangunahing relihiyon ay may kani-kaniyang kwento ukol sa

pinagmulan ng daigdig. Isa sa mga pagkakatulad ng mga kwento na
ito ay ang pagpapaliwanag ng pinagmulan ng daigdig bilang likha ng
isa o ilang makapangyarihang diyos. Ang mga kwentong ito ay
naaayon sa teoryang Creationism –
(Creatio ex nihilo “paglikha mula
sa wala”)
Mga Teoryang
Siyentipiko
Ang mga teoryang siyentipiko
ay umusbong mula sa pag-
aaral gamit ang konsepto ng
agham at ng scientific method
 Teoryang Nebular Ayon sa teoryang nebular, ang sistemang solar

• Pierre-Simon Laplace 1795

• Nabuo mula sa nagsama-samang gaas
at alikabok na naging isang nebula.
• nagkumpol-kumpol na gaas at alikabok
ay magkakaiba ng laki at sukat.
• Ang mga ito ay hinatak ng lakas ng
grabidad at naging patag. Pagkatapos
maging patag ay umikot ito nang
mabilis hanggang sa nabuo ang araw,
mga planeta, at mga buwan sa ating
sistemang solar
 Teoryang BIG BANG
• George Henri Lemeaitre
• 13.8 bilyong taong nakaraan nang
isilang ang sansinukob mula sa
NAPAKALAKING PAGSABOG.
• Ang daigdig ay nabuo sa
napakaliit na FRACTION ng isang
Segundo.
• Nilikha ito ng matter at energy
 Mga Pangunahing
Katangian ng Daigdig
MILKY WAY ang tawag
sa galaxy na kinabibilangan
ng ating solar system.

Sa solar system ang daigdig

lamang ang lugar na may
buhay at kayang magsuhay ng
iba’t ibang anyong buhay.
NATATANGI SA LAHAT!
 Sukat at Hugis ng Daigdig
• ikatlong planeta
• ikalima sa pinakamalaking
planeta
• 4.5 bilyong taon na.
• napatunayang kayang
magpanatili ng buhay.
(TAHANAN NG
SANGKATAUHAN)
• hugis oblate-spheroid
 Sukat at Hugis ng Daigdig
• haba ng isang taon sa daigdig
ay mahigit 365 araw (batay sa
tagal ng pag-ikot nito sa araw)
• Ang haba ng isang araw ay 24
oras (batay sa tagal ng pag-
ikot ng mundo sa kaniyang
axis.)
• Ang mundo ay nakatagilid sa
kanyang axis nang 23.5 digri.
 KOMPOSISYON ng Daigdig
basahin p. 11 (teorya)
Estruktura ng Daigdig

LITOSPHERE
kalupaan ng daigdig
na binubuo ng
tatlong pangunahing
patong: ang crust,
mantle, at core.
CRUST - nagsisilbing balat
nito
MANTLE - matatagpuan sa
pagitan ng crust at ng core.
- gawa sa mainit na bato na
mas mabigat kaysa sa
kalupaan sa crust.
CORE – nasa pinakaloob ng
daigdig.
“ANG PAGBUO
NG DAIGDIG”
Ice Age: Continental Drift | Ice Age 4: Scrat Continental Crack Up HD | Fox Family Entertainment - YouTube
 PETER HEYLIN (1599-1622)
- isang English man na unang
bumanggit ng salitang kontinente
sa kaniyang aklat.
- tinawag niyang kontinente
ang malawak na lupaing
hindi naihihiwalay ng
karagatan sa iba pang
bahagi ng daigdig.
- 148 milyong kilometro ang sukat ng pinagsama-samang kontinente.
 TEORYA TUNGKOL
SA PAGKAKABUO NG
KONTINENTE
LUPAING TULAY
CONTINENTAL DRIFT
TECTONIC PLATE
LUPAING TULAY
- nakatuon teoryang ito sa
panahon ng yelo (ice age-
2.6 m-11000 libong taon)

- Padre Jose de Acosta ang

unang bumanggit ng lupaing tulay
sa kaniyang aklat na Historia
natural y moral de las Indias noong
1590
- ipinanukala niya sa aklat na ito na
nakarating ang mga sinaunang tao sa
Hilagang Amerika sa pamamagitan ng mga
lupaing tulay.
 heologong Pranses
Jules Marcou(1599-1622)
- Sumuporta sa panukala ni Padre Jose de Acosta
“ang lahat ng kontinente ay
magkakakabit dahil sa mga
lupaing tulay na lumantad
noong bumaba ang lebel ng
dagat noong Panahon ng yelo”
Alfred Lothar Wegener (1880-1930)
• Siyentipikong Aleman.
- tawag sa supercontinent
(malaking kontinente)
PANGEA “lahat ay lupain”
at PANTHALASSA “lahat
ay karagatan”

(paggalaw ng kontinente)
 ayon sa kaniyang teorya,
“nabuwag ang malaking
tipak ng lupaing ito at
nagkahiwalay-hiwalay dahil
sa paggalaw ng lupa sa
ilalaim ng supercontinent, at
saka nabuo ang pitong
kontinente sa kasalukuyang
panahon”
 “nagkaroon ng paggalaw sa lupa
bunsod ng paglabas ng magma o
malagkit na material sa ilalaim ng
lupa na bumubuo sa lava at igneous
rock” (aklat: Geological Comparison of South
America with South Africa)

“pinaliwanag niya ang pagkakatulad

ng mga kontinente at ang panukala
niya na ang PANGAEA ay nahahati sa
Alexander dalawa – LAURASIA at
Logie du Toit
(heologong T. Aprika) GONDWANALAND”
 “ang convection current ang
nagpagalaw sa mga kontinente na
parang mga bala na inaaalon-alon
sa ibabaw na rumaragasang
magma na mula sa pinakamalalim
na parte ng mantle” (aklat:
Principles of Physical Geology) Arthur Holmes(1890-1965)
(heologong Briton)
 TECTONIC PLATE

Patrick Maynard Stanley Keith Edward

Blackett Runcorn Irving
- Siyantistang Briton/Britanya
- Mga tagapagtaguyod ng
teoryang tektonic plate
 TECTONIC PLATE
“mga malalaki at maliliit na bitak ng crust
at ibabaw na parte ng mantle na uni-unting
gumagalaw patungo sa iba’ibang
direksyon. Kapag gumalaw ang mga plate,
maaaring magkabungguan,maghiwalay o
magkiskisan ang mga hangganan nito na
maaaring magbunsod ng paglindol.
 May iba’t ibang paliwanag tungkol sa
paggalaw ng mga tectonic plate.
• GRAVITATIONAL FORCE o paghihilahan ng lakas ng mga
gravity ng araw at buwan ang dahilan kung kaya pati ang
lupa sa ilalaim ng karagatan ay gumalaw.
• Ang pagkakalantad ng Daigdig sa mga elemento tulad
ng sikat ng araw, pagbuhos ng ulan, pagbagsak ng
yelo. (TUMITIGAS, NALULUSAW LUMALAMBOT,
at LUMALAMIG ang lupa) na nagbubunga ng
paglalapit-lapit o paglayo ng mga lupain sa isa’t isa.
•Nagkaroon din ng pagbabago dahil sa
paglindol, pagsabog ng bulkan,
pagbuo ng bundok, at pagbaba ng
lupa sa ilalim ng karagatan.

•Nagbabago din ito ayon sa ilan dahil

sa paglawak ng expansion ng Daigdig,
 Taon-taon ay lumalayo ng 2.5
kilometro ang sukat pa-hilaga ang
Hilagang- Amerika, Europa at Asya. Sa
bawat milyong taon, lumalayo na nang
20-90 kilometro pahilaga ang mga
nabanggit na kontinente.
 LETS
MEMORIZE
pag-usapan naman natin ang…

TOPOGRAPIYA
ANO NGA BA ITO???
 pag-aaral ng HUGIS at KATANGIAN
ng rabaw ng lupa, maging likas o artipisyal.
Inilalarawan ang pisikal na katangian
ng isang partikular na lugar.

TOPOGRAPIYA Anyong Lupa

Anyong Tubig
(kasama ang mga gawang-tao)
ANYONG
LUPA
 BUNDOK
MT. EVEREST –
pinakamataas na
bundok sa mundo.
MT. PULAG – bahagi ng
bulubunduking Gitnang
Cordillera sa Hilagang
Luzon.
 MT. PINATUBO–
dormant sa loob ng 400
taon bago pumutok
noong 1991

MT. YASUR – sa Vanuatu,

ang pinakaaktibong
bulkan dahil sa dalas ng
pagputok nito. BULKAN
 MT. FUJI – pinakamataas at
pinakaaktibong bulkan sa bansang Japan.
 BUROL
CHOCOLATE
HILLS – matatagpuan
sa Bohol

GREAT PLAINS –
pinakamalawak na kapatagan
sa buong mundo (binabagtas
ang Canada hanggang U.S.A)
KAPATAGAN
 GITNANG
LUZON–
pinakamalaking
kapatagan at
tinatamnan ito ng
palay.
“Kamalig ng Bigas”
(San Fernando Pampanga)
 TALAMPAS
HIMALAYAN
PLATEAU – “bubong
ng daigdig” pinakamataas
na talampas (Tibet-Tsina)

SESSION ROAD
pamayanang itinatag sa
talampas
LAMBAK NG
CAGAYAN–
natuklasan sa
lugar na ito ang
mga sinaunang
hayop sa Pilipinas.
PULO/ISLA
BORNEO -
pinakamalaking isla sa
Kontinenteng Asya.
 Iba pa…
 Tangway/Peninsula
 Tangos
 Istmus o dalahikan
 kuweba
 Disyerto
ANYONG
TUBIG
 PACIFIC
OCEAN
pinakamalak
ing
karagatan
sa mundo.
KARAGATAN
DAGAT
 ILOG

CAGAYAN RIVER (PHILIPPINES-ASYA)

NILE RIVER (AFRICA)

Taon-taonng umaapaw at nagiiwan ng SILT na

nagpapataba sa mga sakahan at mga karatig
lugar. At pinagmumulan din ng irigasyon ng
tubig para sa Agrikultura. “Biyaya ng Nile” AMAZON RIVER (SOUTH AMERICA)
 VENCE (ITALY-EUROPE)

SAMPALOC LAKE

SAIMAA LAKE (FINLAND-EUROPE)

“Lupain ng Libo-libong lawa”

LAWA
 BATIS

TALON

BUKAL LOOK

GOLPO
tubig na sumulpot mula sa mga siwang ng bato
(malamig o mainit)
 Mga
HALAMAN
at mga
HAYOP
 see p. 34

MGA HALAMAN
- tawag sa lahat ng
VEGETATION halaman sa isang pook.

ENDEMIKO
PALAY - mga halaman tumutubo
lamang sa isang pook
TUBO

TRIGO

RAFFLESIA PANCHOANA

DAMO JAVANESE EDELWEISS

 see p. 35

mammal
reptilya
amphibian
ibon
MGA HAYOP
 see p. 35

arthropod
mollusk

annelid
cnidarian
 see p. 35-36

ENDEMIKONG HAYOP

TAMARAW (PHILIPPINES) FLIGHTLESS CORMORANT

RED KANGAROO (AUSTRALIA) (GALAPAGOS ISLANDS)

PENGUINS (ANTARTIKA)

YELLOW TREE BOA (PUERTO RICO)

BENGAL TIGER (INDIA)LOOPER MOTH
PANAHON AT KLIMA SA DAIGDIG
 Apektado ng panahon at klima ang
lahat ng gawain, mula sa mga simple
at pang-araw-araw hanggang sa mga
Pambansa at pandaigdigang
pagsisikap.
Malaki ang kinalaman ng panahon at
klima sa kung paano natin gagamitin
ang mga biyaya ng kalikasan.
Ang panahon ay ang pabago-bagong
kondisyon ng atmosphere sa loob ng
maikling panahon. = ang pang-araw-araw na
kalagayan
= ito rin ang tawag sa mga YUGTO ng atmospera sa isang lugar
ng isang taon na may natatanging
lagay o kondisyon. - SEASON

taglamig tag-araw
tag-sibol tag-lagas
- nangyayari dahil ang Daigdig ay nakahilig sa aksis nito.
 revolution (365.256 na araw=1 taon)
4 na panahon

23.5◦

rotation

see p. 38-39
 Ang LOKASYON, mga ANYONG LUPA at TUBIG at
TAAS ng lokasyong kinalalagyan ng isang lugar

•Ang klima ay = inilalarawan nito ang

pangmatagalang PATTERN ng panahon
kondisyon ng na umiiral sa
panahon sa maraming taon.
isang lugar. KLIMANG TROPIKAL
(tag-ulan at tag-araw)
(Hunyo-Oktubre: Tag-
ulan)
 Rusong-
Aleman
na heograpo
“Köppen Climate Classification”

WLADIMIR PETER KOPPEN (1846-1940)

Ayon sa kanya, ang uri ng halaman = pag-uuri ng klima sa mundo
na matatagpuan sa isang lugar ay gamit ang TAUNAN at
PANAHUNANG pattern ng
batay sa klima nito. Sa sistema ni temperature at presipitasyon
Koppen, may 3 uri ng klima: pati na ang iba’t ibang uri ng
tropikal,tuyot, at katamtaman, VEGETATION
 GLENN T. TREWARTHA (1896-1984)
Amerikanong Heograpiko

- gumawa ng rebisyon sa
mapa at dinagdag sa
climate classification ang
klimang “HIGHLAND”
“Köppen-Geiger Climate Classification”

tropikal, tuyo,
1954 – natapos niya ang pag-aaral
katamtaman,
niya ng Climate Classification kontinental, at
polar.
RUDOLF GEIGER (1894-1981) Aleman na meterologo
 Tropikal (Tropical Climate)
Mainit at madalas nakararanas
ng ulan ang bahaging ito.

see p. 40-41
Tuyo (Dry) see p. 41-42

Hindi gaanong
umuulan sa mga lugar
na may tuyong klima.

ARID (tuyot)

SEMI-ARID (di-gaanong tuyot)

 Katamtaman (Mild or
see p. 42-43
Temperate Marine)
Ang mga rehiyong may
klimang katamtaman ay hindi
nakakaranas ng napakainit at
napakalamig na temperatura.

Klimang Mediterranean
Klimamang Mahalumigmig
na Subtropikal

Klimang Marine West Coast

 Kontinental (Temperate
see p. 43-44 Continental)
- Ang bansang UKRAINE ang may klimang Kontinetal o ang

Ang mga lugar na

mga bansang nasa HILAGA
- Mayroong tatlong uri ng kontinental na klima: warm
summer, cool summer, at sub-arctic.

may kontinental na
klima ay nagsisilbing
transisyon sa pagitan
ng katamtaman na
klima at polar na
klima.
 Polar see p. 44-45
- timog Kyrgysztan at Russia

Ang polar na klima ay

ang pinakamalamig sa
lahat, at kabilang dito
ang ice cap at tundra.

Klimang Tundra

Klimang Ice Cap

 HIGHLAND see p. 45

nagkakaroon ng
pagbabago sa klima
dulot ng elebasyon ng
ng isang lugar.
(Sa paanan ng bundok
ay maaaring maaraw.
Sa Tuktok ay
na[akalamig)