Merancang Keluarga Dari

Sudut Maqasid Syariah

Dr. Muhammad Za’im bin Mohd Samsuri
APAKAH HUKUM MERANCANG KELUARGA?

HALAL/HARAM/MAKRUH/HARUS/SUNAT/WAJIB
HUKUM MERANCANG KELUARGA MENGIKUT
JUMHUR ULAMA IALAH…….

Fatwa majma ‘ fiqh Islami yang bersidang kali ke 3 pada 23 -30

rabiul awwal 1400H menetapkan tidak harus merancang
keluarga tanpa sebab-sebab munasabah daripada sudut syarak
ataupun perubatan
OBJEKTIF TAJUK

1.MEMAHAMI HUKUM MERANCANG KELUARGA

2.MEMAHAMI DALIL-DALIL DALAM HUKUM

MERANCANG KELUARGA

3.MEMAHAMI KAEDAH FEQH YANG TELAH

4.MAMPU MENERANGKAN KEPADA PESAKIT

HUKUM MERANCANG KELUARGA
 APA ITU MAQASID SYARIAH
Dari sudut bahasa Maqasid As-Syariah terdiri daripada
dua perkataan, maqasid dan syariah.

Maqasid adalah kata jama’ daripada maqsud ‫ مقصود‬yang

bererti ‘kesengajaan’ atau ‘tujuan’.

Syariah dari aspek bahasa dikatakan sebagai

‫ الماء الى تحدر المواضع‬yang bererti ‘jalan menuju sumber
air’.

Jalan menuju air ini dapat dikatakan sebagai jalan ke arah

 Dalam karyanya al-Muwafaqat, As-Syathibi menggunakan kata
yang berbeza-beza berkaitan dengan Maqasid As-Syariah.

Kata-kata itu ialah Maqasid As-Syariah, Al-Maqasid AsSyar’iyyah fi

As-Syariah dan Maqasid Min Syar’i Al-Hukm.

Menurut al-Syatibi sebagaimana yang dipetik daripada

ungkapannya sendiri;
‫وضعت لتحقيق مقاصد الشارع فى قيام مصالحهم فى الدين والدنيا معا‬...‫“ هذه الشريعة‬
Sesungguhnya syariat itu bertujuan untuk mewujudkan
kemaslahatan manusia di dunia dan di akhirat.”

Dalam ungkapan yang lain dikatakan oleh As-Syathibi;

‫“ اآلحكام مشروعة لمصالحالعباد‬
Hukum-hukum disyariatkan untuk kemaslahatan hamba." (As-
Syathibi:1920)
 Kesimpulan maqasid
Maqasid ialah tujuan atau hadaf ,matlamat
ataupon objektif suatu pelaksanaan merangkumi
segala bentuk syariah dan tanggungjawab bagi
seorang muslim

Matlamat utama syariat islam (maqasid syariah )

adalah memelihara 5 perkara utama(dharuriyat)
 KEPENTINGAN
MANUSIA(MASLAHAH)

DHORURIYYAT HAJIAAT TAHSINIYYAT

1.MENJAGA AGAMA 2.MENJAGA NYAWA

4.MENJAGA
3.MENJAGA AKAL
KETURUNAN

5.MENJAGA HARTA
Hukum merancang keluarga

KAEDAH KEKAL KAEDAH TAK KEKAL

-Hukum perancangan keluarga secara umum
diambil daripada hukum ber’azal
(coitus interruptus)

-Menurut jumhur ulama ,haram melakukan azal

kecuali diizinkan oleh isteri
 DALILNYA
Ini berdalilkan athar daripada Jabir RA:
‫ُكَّنا َنْع ِز ُل َع َلى َع ْهِد الَّنِبِّي َص َّلى ُهللا َع َلْيِه َو َس َّلَم َو الُقْر آُن َيْنِز ُل‬
Maksudnya: Kami dahulu melakukan `azal pada
zaman Rasulullah SAW sedangkan al-Quran
sedang turun.
 PERINGATAN!!!!

JANGAN MERANCANG
KELUARGA DISEBABKAN
TAKUT TAK CUKUP NAK
BAGI MAKAN…….
 DALILNYA
‫واَل َتْقُتُلوا َأْو اَل َد ُك ْم َخ ْش َيَة ِإْم اَل ٍقۖ َنْح ُن َنْر ُز ُقُهْم َو ِإَّياُك ْم ۚ ِإَّن َقْتَلُهْم َك اَن ِخ ْطًئا َك ِبيًرا‬

Dan janganlah kamu membunuh anak-anakmu karena takut kemiskinan. Kami-lah yang
akan memberi rizqi kepada mereka dan juga kepadamu. Sesungguhnya membunuh
mereka adalah suatu dosa yang besar. [al-Isrâ’/17:31]

‫َو َال َتْقُتُلوْا َأْو َالَد ُك م ِّم ْن إْم َالٍق َّنْح ُن َنْر ُز ُقُك ْم َو ِإَّياُهْم‬
Maksudnya: Dan janganlah kamu membunuh anak-anak kamu kerana kepapaan,
(sebenarnya) Kamilah yang memberi rezeki kepada kamu dan kepada mereka.
Surah al-An’am, (6:151)
Kaedah tidak kekal
kaedah-kaedah seperti memakan ubatan pil
perancang, melakukan persetubuhan pada
waktu tidak subur, memakai kondom,
melakukan azal (ejakulasi luar rahim), dan
mengeluarkan air mani daripada kemaluan
wanita selepas selesai persetubuhan dan
memasang peranti intrauterine (IUD) bagi tujuan
pemandulan sementara.

Kaedah ini DIHARUSKAN dengan syarat-syarat:

1.Iktikad bahawa jika Allah ingin mengurniakan
anak juga, tiada siapa yang boleh menghalang
dan wajiblah pasangan memelihara kandungan
dan menjaga maslahatnya.

2. Tidak mendatangkan kemudaratan kepada

pasangan khususnya isteri.

3.Dilakukan dengan kebenaran dan persetujuan

kedua-dua suami isteri.
Imam al-Ghazali berkata “ Antara sebab yang
membolehkan mencegah kehamilan ialah
mengekalkan kecantikan wanita supaya dapat
seronok dengannya secara berterusan,
mengekalkan kehidupannya kerana bimbang
bahaya kehamilan.
Ini semua bukan menjadi halangan jika
kehamilan memudaratkan ibu tersebut dan
kesihatannya juga ”
Diharuskan, kerana
– Kandungan dan kelahiran memudaratkan
ibu atau menyebabkan kehidupan ibu
menjadi susah dan bahaya
– Meraikan hak isteri untuk mengekalkan
kecantian di hadapan suaminya, rupa
bentuknya, kerana sayangnya kepada si
suami dan mengekalkan kasih sayang dalam
keluarga
Harus dengan syarat …
Isteri yang mempunyai pekerjaan dan tidak mampu
melaksanakannya kerana kandungan ,akhirnya menyebabkan
sukar bagi isteri menanggung kerja dan kandungan juga.

‫ أن رجال أتى النبي صلى اهلل عليه وسلم فقال « إن لي‬... ‫• قد ذكر جابر ضي اهلل عنه‬
‫ فقال‬... »، ‫ وأنا أطوف عليها وأكره أن تحمل‬، ‫جارية هي خادمتنا و ساقيتنا في النخل‬
» ‫ فإنه سيأتيها ما قدر لها‬، ‫« اعِزل عنها إن شئت‬
• Maksudnya ... Jabir ra menyebut ... Ada seorang lelaki jumpa
Rasulullah saw dan berkata “ saya ada seorang hamba perempuan, dia
sebagai pembantu dan penjaga kebuh kurma kami, saya selalu
mendatanginya dan saya tidak mahu dia mengandung ”. Lalu Rasulullah
saw pun bersabda “ azallah jika kamu mahu, sesungguhnya ia akan
terjadi mengikut apa yang ditakdirkan ke atasnya
 GARIS PANDUAN SYARAK
1.Pelaksana kerja ini mestilah doktor muslimah yang dipercayai dan berpengalaman.

2.Keredhaan secara bersama oleh suami isteri

3.Tidak berlaku kemudharatan

4.Tidak harus menggunakan kaedah-kaedah yang membawa kepada menggugurkan

nyawa yang telah disenyawakan melainkan tiada kaedah lain.

5.Para doktor hendaklah mendatangkan saksi terhadap kepentingan menggunakan

alat pencegah kehamilan wanita yang akan digunakan.

6.Tidak membawa kepada pencegahan kehamilan yang kekal

7.Kerajaan tidak boleh menghalang kehamilan,membataskan bilangan anak atau

keturunan sebagai satu polisi.

Kaedah kekal
Kaedah yang lebih melibatkan campur tangan
perubatan yang kekal seperti pemandulan kekal
dan melakukan pengguguran.

Kaedah ini HARAM kerana melibatkan

pengubahan ciptaan Allah, merosakkan asas
kehidupan dan melakukan pembunuhan
menafikan Allah sebagai Pemberi Rezeki bagi ibu
bapa dan anak-anak
Hukum bagi kaedah kekal adalah HARAM kecuali atas sebab-
sebab tertentu:

1.Risiko yang memudaratkan nyawa kepada

pesakit jikalau kehamilan berlaku
2.Komplikasi daripada kehamilan dan
kelahiran(cth:melakukan caesarean section
berulang kali)
3.Penyakit keturunan(genetic disorder)
4.Gagal menggunakan cara lain bagi menghalang
kehamilan dengan umur yang menghampiri
monopos dan bilangan anak yang ramai
 Dalil larangan
Berdasarkan hadits Sa’ad bin Abi Waqqos rodhiyallahu
anhu beliau berkata :

‫ َو َلْو‬، ‫َر َّد َر ُس وُل ِهَّللا َص َّلى ُهللا َع َلْيِه َو َس َّلَم َع َلى ُع ْثَم اَن ْبِن َم ْظ ُعوٍن الَّتَبُّتَل‬
‫َأِذ َن َلُه َالْخ َتَص ْيَنا‬

Rasulullah solallahu alaihi wa salam menolak

permintaan Utsman bin Madh’uun untuk membujang,
seandainya diizinkan niscaya beliau akan mengkebiri
(kemaluannya) (Muttafaqun ‘Alaih).
 Persidangan Majma’ al-Fiqh al-Islami di bawah Pertubuhan
Kerjasama Islam (OIC) di Kuwait pada 1-6 Jamadilakhir 1409 H
bersamaan 15 Disember 1988 M telah memutuskan

Haram menghilangkan kemampuan reproduksi daripada lelaki atau pun

wanita, seperti apa yang dikenali dengan pemandulan. Pengecualian
diberikan dalam kes-kes darurat yang perlu ditimbang dengan kayu ukur
yang Syarie.

Dibolehkan untuk mengawal secara sementara kemampuan reproduksi

dengan tujuan menjarakkan antara tempoh-tempoh kehamilan, atau
menghentikan bagi tempoh tertentu, jika terdapat keperluan yang diambil
kira oleh Syarak, berdasarkan persetujuan dan keredaan daripada
perbincangan antara kedua pasangan yang sah, dengan syarat kaedah
kawalan untuk tidak mendatangkan mudarat, berdasarkan kaedah yang
tepat dengan syariat, dan tidak menzalimi kandungan yang sedia ada.

Rujuk Majallah al-Majma’ Siri 4 (1/73).

Syeikh Atiyyah pada Mei, 1997 melalui Dar al-Ifta’ al-Misriyyah mengeluarkan
fatwa

Hukum melakukan pemandulan bagi tujuan perancangan

keluarga bahawa dibolehkan pemandulan atas alasan
kesihatan atau selainnya bagi tempoh tertentu, dengan syarat
kemampuan untuk reproduksi itu kekal dan boleh digunakan
kembali apabila masa berlalu.

Justeru, tidak boleh pemandulan itu dilakukan jika kesannya

bersifat sempurna dan kekal sehingga hilang kemampuan dan
fungsinya, melainkan wujudnya kemudaratan yang serius.
• Rujuk Fatawa Dar al-Ifta’ al-Misriyyah (47/10)
 Muzakarah Jawatankuasa Fatwa Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Ugama Islam
Malaysia Kali Ke-28 yang bersidang pada 29 Februari 1991 telah
membincangkan Sistem Susuk Norplant Dalam Program Perancang Keluarga
Kebangsaan

Muzakarah telah memutuskan bahawa Sistem Susuk Norplant ini

adalah harus digunakan. Penggunaan sistem ini hendaklah tertakluk
kepada keputusan Muzakarah Kali Ke-12 pada 20 Januari 1977 yang
memutuskan hukum mengenai Perancang Keluarga adalah seperti
berikut:

Memandul lelaki dan perempuan hukumnya adalah haram.

Mencegah beranak atau menghadkan bilangan anak hukumnya adalah

haram melainkan dengan sebab yang diharuskan oleh syarak

Menyusun keluarga dari kesihatan, pelajaran dan kebahagiaan keluarga

dengan cara yang selain daripada (1) dan (2) di atas adalah harus.
 Rujukan

-Q&A FIQH PERUBATAN

-http://mufti.pahang.gov.my
-http://muftiwp.gov.my/ms/artikel/irsyad-fatwa/
irsyad-fatwa-umum
/1847-irsyad-al-fatwa-ke-146-hukum-merancang
-keluarga-kerana-berpendapatan-rendah