MAKİNA DİNAMİĞİ

MEKANİK TİTREŞİMLER - 1
 2

Mekanik Titreşimler - 1
• Titreşim : Denge noktası etrafındaki salınım
hareketidir.

• Mekanik, elektriksel ve akışkan sistemlerde

titreşim vardır ancak sadece termal sistemlerde
titreşim yoktur. Tacoma Narrows
köprüsü:
• Salınımlar bir sarkacın salınımları gibi periyodik 1 Haziran 1940 da
olabileceği gibi bozuk satıhlı yolda giden bir açıldı,
aracın titreşimleri gibi rasgele olabilir. 7 Kasım 1940 da
rüzgardan oluşan
titreşimler sebebiyle
çöktü.
 3

Mekanik Titreşimler - 1
Titreşimin Önemi

Takım tezgahlarında meydana gelen titreşimler

Uçak ve gemi pervanelerinde meydana gelen burulma titreşimleri

Birçok farklı Alet, Cihaz, Mekanizma, Makine elamanında titreşimler

 4

Mekanik Titreşimler - 1
Temel Kavramlar
Titreşim nedir?
Bir denge konumuna göre bir cismin veya bağlı cisimlerin salınım hareketidir.
Titreşimin meydana geliş sebepleri nelerdir?
• Balanssızlık, dengelenmeyen kütleler
• Montaj hataları,
• Bakım-onarım eksiklikleri
• Önleyici tedbirlerin alınmaması
• Makine elemanların yanlış seçimi, yorulması vb.
Titreşimin zararları nelerdir?
Titreşimlerin çoğu, ürettikleri için makinelerde ve yapılarda istenmez;
• Enerji kayıpları,
Kütle – Yay – (Damper) Sarkaç
• Aşınmaya neden olur,
• Yatak yüklerini artırır,
• Sistemi yorar
• Araçlarda yolcu rahatsızlığı yaratır, Titreşim sistemlerinde bulunan elemanları:
• ve gürültü vb.
Titreşimin faydaları nelerdir?  Kütle elemanı
Belirli bir amaca yönelik üretilen kontrollü titreşimler.  Yay elemanı
Değirmen makinaları, elekler, müzik aletleri, akord, kırıcı iş makineleri vb.  Sönüm elemanı
 5

Mekanik Titreşimler - 1
Temel Kavramlar

*Frekans: Periyodik (eşit zaman aralıkları ile tekrarlanan) hareketlerde, hareketin birim zamandaki tekrar sayısıdır.

*Genlik: Periyodik harekette maksimum düzey olarak tanımlanabilir.

*Periyot: Hareketin bir kere tekrarı için geçen zamana ise periyod denir.
 6

Mekanik Titreşimler - 1
Temel Kavramlar

*Matematiksel Modelleme: Bir sistemin matematiksel kavramlar ve dil kullanılarak tanımlanmasıdır.

*Hareket Denklemi : Sistemin hareketini zamanın bir fonksiyonu olarak ifade eden denklem(ler)dir. Hareket denklem(ler)i
yer değiştirme, hız ve ivme arasındaki ilişkiyi verir. Çoğu kez SUVAT denklemleri olarak isimlendirilir. (S = yer değiştirme,
U = başlangıç hızı, V = son hız, A = ivme, T = zaman)

*Serbestlik Derecesi : Denge konumundan uzaklaşmış olan sistem veya cismin konumunu ifade etmek için bilinmesi
gereken minimum bağımsız koordinat sayısıdır.

*Doğal Frekans : Bir cismin sadece esnekliğine ve kütlesine bağlı olan ve cismin o frekansta uyarılırsa yüksek genlikle ve
sürekli olarak titreşeceği frekanstır. (Yay-kütle sistemi başlangıç yer değiştirmesi veya hızı veya kuvveti verildikten sonra
kendi haline harekete bırakıldığında basit harmonik hareket yapar)

*Rezonans : Sisteme etki eden zorlama frekansı ile sistemin doğal frekansının çakışması durumunda genliğin sonsuza
gitmesi durumudur.
 7

Mekanik Titreşimler - 1
Temel Kavramlar
 8

Mekanik Titreşimler - 1
Titreşim Türleri

Titreşim

Harmonik Rastgele
Mekanik Titreşimler - 1
Temel Kavramlar
BASİT HARMONİK HAREKET

A : Genlik
T : Periyot
ω: Açısal frekans
f : Doğrusal frekans
 10

Mekanik Titreşimler - 1
Titreşim Türleri

Deterministik Titreşimler: Matematiksel bir fonksiyon şeklinde ifade edilen kuvvet veya yer değiştirme
girişi etkisi altında oluşan titreşimlerdir.

* Geçici Rejim Titreşimleri (Deterministik): Başlangıç anından başlangıç şartlarının etkisinin yok olduğu
ana kadarki titreşimlerdir.

* Sürekli Rejim titreşimleri (Deterministik): Başlangıç şartlarının etkisinin yok olduğu (Geçici rejim
terimi sıfır olduğu) andan itibaren görülen titreşimlerdir.
 11

Mekanik Titreşimler - 1
Temel Kavramlar
 12

Mekanik Titreşimler - 1
Temel Kavramlar

Hızlı Fourier dönüşümü (Fast Fourier Transform–FFT)  FFT Analiz

 13

Mekanik Titreşimler - 1
Temel Kavramlar

FFT Analiz Örnekleri

 14

Mekanik Titreşimler - 1
Temel Kavramlar
 15

Mekanik Titreşimler - 1
Titreşimin Sınıflandırılması

TİTREŞİM

SERBEST TİTREŞİM ZORLANMIŞ TİTREŞİM

SÖNÜMSÜZ SÖNÜMLÜ SÖNÜMSÜZ SÖNÜMLÜ

SERBEST SERBEST ZORLANMIŞ ZORLANMIŞ
TİTREŞİM TİTREŞİM TİTREŞİM TİTREŞİM
 16

Mekanik Titreşimler - 1
Titreşimin Sınıflandırılması
Serbest Titreşim

Sönümsüz Sönümlü

x(t) x(t)
k
k
m m

c
 17

Mekanik Titreşimler - 1
Titreşimin Sınıflandırılması
Zorlanmış Titreşim

Sönümsüz Sönümlü
x(t)
x(t)
k
k
m
m F(t)
F(t) c
 18

Mekanik Titreşimler - 1
Titreşimin Sınıflandırılması

Serbest Titreşim: başlangıç yer

değiştirmesi/hızı veya kuvveti verildikten
sonra kendi haline bırakılan sistemin
titreşimlerdir. t=0 anından itibaren sisteme
hiçbir kuvvet etki etmez.

Zorlanmış Titreşim: Yön değiştiren bir

kuvvet veya yer değiştirmeye maruz
bırakılan sistemin titreşimlerdir. t=0
anından itibaren sisteme etki eden bir Sönümsüz
kuvvet (yön değiştiren) vardır.
Sönümlü
 19

Mekanik Titreşimler - 1
Titreşimin Modları
 20

Mekanik Titreşimler - 1
Titreşimin Modları
Vibrational Modes of a Rectangular Membrane

Mod 1,1 Mod 1,2

Mod 2,1 Mod 2,2

SUNUMLARA ÇALIŞMAYI UNUTMAYIN !