KHÁNG NGUYÊN

HIỆN TƯỢNG TRÌNH DIỆN

KHÁNG NGUYÊN
KHÁNG NGUYÊN
(ANTIGEN)
1.§Þnh nghÜa:Kh¸ng nguyªn lµ nh÷ng ph©n
tö l¹ hoÆc vËt l¹, th­êng lµ c¸c protein, khi
x©m nhËp vµo c¬ thÓ chñ th× cã kh¶ n¨ng
kÝch thÝch c¬ thÓ chñ sinh ra c¸c ®¸p øng
miÔn dÞch ®Æc hiÖu chèng l¹i chóng.
2.Thuéc tÝnh c¬ b¶n cña mét kh¸ng nguyªn
(hoµn chØnh):
2.1.Thuéc tÝnh tæng qu¸t
1.CÊu t¹o ho¸ häc:Lµ c¸c ®¹i ph©n tö protein
2.Khèi l­îng ph©n tö:Tõ 50.000 Da lµ kh¸ng
nguyªn m¹nh.
3.Sù phøc t¹p cña cÊu tróc ho¸ häc:Protein cña
KN cã cÊu t¹o tõ 3 lo¹i a.amin trë lªn th×
tÝnh g©y miÔn dÞch t¨ng.
2.2. Thuộc tính ảnh hưởng:
1.TÝnh l¹ ®èi víi hÖ miÔn dÞch:
ThÕ nµo lµ “l¹”:
– L¹ do kh¸ng nguyªn cã nguån gèc di truyÒn
kh¸c víi c¬ thÓ chñ nªn kh¸ng nguyªn cã cÊu
tróc kh¸c víi cÊu tróc c¬ thÓ chñ ( kh¸c loµi,
c¬ thÓ kh¸c gien cïng loµi)
 -L¹ do protªin cña b¶n th©n c¬ thÓ chñ bÞ
thay ®æi cÊu tróc nªn tõ chç kh«ng l¹ trë
thµnh l¹( kh¸ng nguyªn b¶n th©n c¬ thÓ).
-L¹ do c¬ thÓ chñ mÊt kh¶ n¨ng nhËn
d¹ng ra cÊu tróc cña b¶n th©n m×nh
vµ c¶m nhËn lÇm lµ l¹.
2.§Æc ®iÓm di truyÒn cña tõng c¸
thÓ:CÊu t¹o kh¸ch nhau gi÷a c¸c c¸
thÓ nªn c¸c c¸ thÓ cã ®¸p øng miÔn
dÞch kh¸c nhau.
3.TÝnh cã thÓ bÞ ph©n huû:C¸c chÊt
kh«ng bÞ ph©n huû bëi qu¸ tr×nh sinh
häc trong c¬ thÓ th× kh«ng cã tÝnh
g©y MD.
4.TÝnh dÔ bÞ b¾t gi÷ bëi c¸c ®¬n
nh©n thùc bµo:V× chóng xö lý KN.
5.Đường đưa vào cơ thể:
6.Chất tá dược MD:
3.B¶n chÊt kh¸ng nguyªn: th­êng lµ pr«tein, còng cã thÓ
lµ polysaccarit, lipit phøc t¹p, mét sè gèc ho¸ chÊt ®¬n gi¶n
( hapten). Nh­ng c¸c kh¸ng nguyªn kh«ng cã b¶n chÊt protªin
muèn kÝch thÝch c¬ thÓ sinh ra §¦MD th× ph¶i kÕt hîp víi
mét protªin ( cã thÓ lµ protªin cña c¬ thÓ chñ), protªin ®ã ®­
îc gäi lµ protein t¶i ( carrier protein). §¸p øng miÔn dÞch sinh
ra cã tÝnh ®Æc hiÖu víi phÇn kh¸ng nguyªn kh«ng ph¶i lµ
protªin.

Polysaccarit,
Lipit phøc t¹p, Protªin t¶i
Gèc ho¸ chÊt… Carrier protein
 NO2

NO2 F + NH2 CH2 Protein

2,4-Dinitrofluorobenzen lµ kh¸ng nguyªn

kh«ng hoµn chØnh hay cßn gäi lµ hapten

NO2

NO2 NH CH2 Protein

2,4- Dinitrophenyl- protein

lµ kh¸ng nguyªn hoµn chØnh
• 1.4.QuyÕt ®Þnh kh¸ng nguyªn(£PITOP).
T¹i sao kh¸ng nguyªn l¹i cã kh¶ n¨ng kÝch thÝch c¬ thÓ
chñ sinh ra §¦MD ®Æc hiÖu?
– V× trªn ph©n tö kh¸ng nguyªn cã nh÷ng vÞ trÝ víi cÊu
tróc kh«ng gian riªng biÖt ®­îc ®Æt tªn lµ quyÕt ®Þnh
kh¸ng nguyªn( Q§KN)
– Mét ph©n tö kh¸ng nguyªn cã thÓ cã nhiÒu Q§KN
kh¸c nhau. C¬ thÓ chñ cã kh¶ n¨ng sinh ra tõng lo¹i
§¦MD riªng cho tõng lo¹i Q§KN theo kiÓu “ nåi nµo
vung Êy”. V× vËy gäi lµ §¦MD ®Æc hiÖu.
– Gi÷a c¸c ph©n tö kh¸ng nguyªn kh¸c nhau cã thÓ cã
mét sè Q§KN gièng nhau, ®­îc gäi lµ Q§KN ph¶n øng
chÐo.
 A

b c c
a b a
Ph©n tö KN 1 Ph©n tö KN 2
c
b a a c

b C

Chó thÝch:
a,b,c lµ c¸c Q§KN, trong ®ã a lµ Q§KN chÐo
A,B,C lµ c¸c kh¸ng thÓ ®Æc hiÖu ( A ®Æc hiÖu víi a,
B ®Æc hiÖu víi b, C ®Æc hiÖu víi c. A kh«ng thÓ kÕt hîp
víi b hoÆc c ®­îc)
• 1.5.Mét sè kh¸ng nguyªn
– 1.5.1.Kh¸ng nguyªn cña nhãm m¸u ABO
• C¸c Q§KN cña nhãm m¸u ABO khu tró t¹i phÇn
Polysaccarit cña mµng hång cÇu.
• C¸c Q§KN cña nhãm m¸u ABO ®Òu cÊu tróc dùa
trªn mét chÊt “nÒn” gåm mét sè gèc oza mµ gèc
galactoza cuèi cïng ®­îc g¾n víi gèc fucoza. ChÊt
nÒn cã tªn lµ chÊt H hay Q§KN H.Hång cÇu cña
®¹i ®a sè ng­êi ®Òu cã chÊt H. Hång cÇu nhãm O
chØ cã Q§KN H

Fucoza

Polysaccarit Q§KN H
Galactoza
• Hång cÇu cña mét sè rÊt Ýt ng­êi kh«ng cã Q§KN
H . Trong huyÕt thanh cã s½n kh¸ng thÓ kh¸ng H.
Khi truyÒn hång cÇu H+ th× g©y ph¶n øng truyÒn
nhÇm nhãm m¸u. Kü thuËt ng­ng kÕt th­êng quy ®Ó
®Þnh nhãm m¸u ABO kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc hång
cÇu H_. Hång cÇu H_ ®­îc xÕp vµo nhãm O
Bombay.
• Khi Q§KN H g¾n thªm gèc N- acethyl-
galactozamin th× xuÊt hiÖn Q§KN A. Hång cÇu
nhãm A võa cã Q§KN H vµ cã thªm Q§KN A.

Q§KN A

Polysaccarit
N- acethylgalactozamin
• Khi Q§KN H g¾n thªm gèc galactoza n÷a th× xuÊt
hiÖn Q§KN B. Hång cÇu nhãm B võa cã Q§KN H
vµ cã thªm Q§KN B.
• Hång cÇu nhãm AB võa cã Q§KN H võa cã Q§KN
A lÉn Q§KN B.

Q§KN B

Polysaccarit
Galactoza
• VÒ mÆt di truyÒn ng­êi nhãm O chØ cã gien m· ho¸
enzym Fucozyl transferaza,xóct¸c g¾n fucoza víi
galactoza t¹o ra Q§KN H. Ng­êi nhãm A ngoµi cã gien m·
ho¸ enzym Fucozyl transferaza cßn cã gien m· ho¸ enzym
N- Acethylgalactozamin transferaza,xóct¸c g¾n N-
Acethylgalactozamin víi galactoza t¹o ra Q§KN A. Ng­êi
nhãm B ngoµi cã gien m· ho¸ enzym Fucozyl transferaza
cßn cã gien m· ho¸ enzym galactoza transferaza, xóct¸c
g¾n galactoza víi galactoza t¹o ra Q§KN B. Ng­êi nhãm
AB cã c¶ 3 gien trªn.
 Ghi nhí: Q§KN H, Q§KN A vµ Q§KN B chØ kh¸c nhau ë mét
vi trÝ oza thÕ mµ c¸c Q§KN nµy ®· kÝch thÝch t¹o ra c¸c kh¸ng
thÓ rÊt kh¸c nhau,cã tÝnh ®Æc hiÖu rÊt nghiªm ngÆt giµnh riªng
cho tõng Q§KN.

Q§KN H Q§KN A Q§KN B

Fucozyl Galactozyl
N-acetylgalactozyl
Transfe- transferase
transferase
rase
– 1.5.2.HLA ( Human Lymphocyte Antigen)
• Kh¸ng nguyªn ph¸t hiÖn lÇn ®Çu trªn tÕ bµo lymph« ng­êi ( Dausset
n¨m 1958), v× vËy cã tªn lµ Human Lymphocyte Antigen, viÕt t¾t lµ
HLA. Cã vai trß quan träng trong ghÐp c¬ quan vµ trong nhiÒu c¬
chÕ miÔn dÞch kh¸c.
• Khi nãi tíi HLA cÇn nhí hai ®iÒu:
HLA lµ mét lo¹i kh¸ng nguyªn cña tÕ bµo lymph«, nh­ng tÕ bµo
lymph« cßn nhiÒu lo¹i kh¸ng nguyªn kh¸c, chø kh«ng ph¶i chØ cã
mét m×nh HLA.
Ngoµi tÕ bµo lymph«, hµu hÕt c¸c lo¹i tÕ bµo kh¸c còng cã kh¸ng
nguyªn HLA. Kh«ng ph¶i chØ cã mét m×nh tÕ bµo lymph« míi cã
HLA.
• HLA cã hai líp: líp I vµ líp II:
Mçi líp cã nhiÒu nhãm kh¸ng nguyªn .
Líp I cã Ýt nhÊt lµ 3 nhãm kh¸ng nguyªn : HLA-A, HLA-B, HLA-
C.
Líp II cã Ýt nhÊt lµ 3 nhãm kh¸ng nguyªn: HLA-DR, HLA-DQ,
HLA-DP.
Mçi nhãm cã nhiÒu kh¸ng nguyªn allele.
 B¶ng I a: Danh ph¸ p c¸ c kh¸ ng nguyª n HLA (1996)
C¸ c kh¸ ng nguyª n nµy ®­ î c x¸ c ®Þnh b»ng kü thuËt huyÕt thanh
(lo¹ i A, B, C, DR, DQ) hay tÕbµo (lo¹ i DP)
HLA lí p I HLA lí p II

A B C DR DQ DP Ghi nhí:
A1
A2
B5
B7
B49(21)
B50(21)
Cw1
Cw2
DR1
DR103
DQ1
DQ2
DPw1
DPw2 Sè kh¸ng nguyªn trong
A203
A210
B703
B8
B51(5)
B5102
Cw3
Cw4
DR2
DR3
DQ3
DQ4
DPw3
DPw4 mçi nhãm sÏ thay ®æi tuú
A3
A9
B12
B13
B5103
B52(5)
Cw5
Cw6
DR4
DR5
DQ5(1)
DQ6(1)
DPw5
DPw6 theo kh¶ n¨ng ph©n tÝch
cña kü thuËt ph¸t hiÖn
A10 B14 B53 Cw7 DR6 DQ7(3)
A11 B15 B54(22) Cw8 DR7 DQ8(3)
A19 B16 B55(22) Cw9(w3) DR8 DQ9(3)
A23(9) B17 B56(22) Cw10(w3) DR9
A24(9) B18 B57(17) DR10
A2403 B21 B58(17) DR11(5)
A25(10) B22 B59 DR12(5)
A26(10)
A28
B27
B2708
B60(40)
B61(40)
DR13(6)
DR14(6)
B»ng Kü thuËt g©y ®éc tÕ
A29(19)
A30(19)
B35
B37
B62(15)
B63(15)
DR1403
DR1404
bµo:
A31(19)
A32(19)
B38(16)
B39(16)
B64(14)
B65(14)
DR15(2)
DR16(2) HLA-A: 25 KN kh¸c nhau
A33(19)
A34(10)
B3901
B3902
B67
B70
DR17(3)
DR18(3) HLA-B: 50 KN kh¸c nhau
A36
A43
B40
B4005
B71(70)
B72(70) DR51 HLA-C: 9 KN kh¸c nhau
A66(10)
A68(28)
B41
B42
B73
B75(15) DR52 HLA-DR: 20 KN kh¸c nhau
A69(28) B44(12) B76(15)
A74(19) B45(12) B77(15) DR53
A80 B46 B78
B47 B81
B48 Bw4
Bw6
NÕu dïng c¸c kü thuËt di truyÒn ( x¸c ®Þnh gien) th× sÏ cã nhiÒu kh¸ng
nguyªn h¬n: HLA-A: 85, HLA-B: 188, HLA-C: 42, HLA-DR: 165
 • CÊu tróc ph©n tö:
Ph©n tö HLA líp I cã hai chuçi pÐptit : alpha vµ beta.
ChØ cã chuçi alpha míi lµ s¶n phÈm cña hÖ thèng gien m·
ho¸ HLA, chuçi beta chÝnh lµ microglobulin2 ( s¶n phÈm
cña mét gien kh¸c ®Þnh vÞ ë ®«i nhiÔm s¾c thÓ thø 2,
kh«ng n»m trong hÖ thèng gien m· ho¸ HLA). C¸c quyÕt
®Þnh kh¸ng nguyªn chñ yÕu ®­îc ph©n bè trªn chuçi alpha.
Chuçi beta ®ãng vai trß gi¸ ®ì cho chuçi alpha
Ph©n tö HLA líp II cã hai chuçi pÐptit : alpha vµ beta, nh­
ng c¶ hai chuçi ®Òu lµ s¶n phÈm cña hÖ thèng gien m·
ho¸ HLA. C¸c quyÕt dÞnh kh¸ng nguyªn ®­îc ph©n bè trªn
c¶ hai chuçi.
 • Di truyÒn cña HLA:
C¸c gien m· ho¸ HLA ®­îc ®Þnh vÞ trªn c¸nh ng¾n nhiÔm s¾c thÓ thø
6
§o¹n nhiÔm s¾c thÓ nµy chia thµnh 3 vïng tÝnh tõ trung thÓ trë ra ,
lÇn l­ît lµ: Vïng líp II cã c¸c l«cus DP,DQ,DR, vïng líp III m· ho¸ c¸c
pr«tªin bæ thÓ, vïng líp I cã c¸c l«cus B,C,A.

Haplotyp lµ phøc hîp c¸c gien m· ho¸ HLA ®Þnh

vÞ trªn cïng mét nhiÔm s¾c thÓ.NhiÔm s¾c thÓ
tån t¹i tõng ®«i. Nh­vËy mét c¬ thÓ cã 2 haplotyp
HLA. C¸c gien trong mét haplotyp th­êng liªn kÕt
khi di truyÒn tõ c¬ thÓ bè hoÆc mÑ sang con.

DP DQ DR Líp III B C A
DP DQ DR Líp III B C A
 NÕu chóng ta chÊp nhËn r»ng líp I cã 3 nhãm kh¸ng nguyªn vµ líp II cã
3 nhãm kh¸ng nguyªn th× trªn mçi haplotyp cã 6 locus ®Þnh vÞ c¸c gien
m· ho¸ kh¸ng nguyªn cña 6 nhãm vµ trªn 2 haplotyp cã 12 locus. Nh­
vËy vÒ kiÓu hiÖn (phenotype) cña HLA,mét c¬ thÓ cã tèi ®a 12 kh¸ng
nguyªn( nÕu 2 kh¸ng nguyªn trong mçi nhãm kh«ng trïng nhau vµ sù
kh«ng trïng diÔn ra ë c¶ 6 nhãm)vµ cã tèi thiÓu 6 kh¸ng nguyªn ( nÕu 2
kh¸ng nguyªn cña mçi nhãm trïng nhau vµ sù trïng nhau diÔn ra ë c¶ 6
nhãm)

Di truyÒn cña HLA tu©n thñ quy luËt Mendel: trong qu¸ tr×nh ph©n chia
gi¶m nhiÔm mçi tÕ bµo tinh trïng chØ mang 1 haplotyp cña bè vµ tÕ bµo
trøng chØ mang 1 haplotyp cña mÑ. Khi thô tinh gi÷a tinh trïng vµ trøng
th× tÕ bµo ph«i cã hai haplotyp ( mét tõ bè vµ mét tõ mÑ )
 A1 B8 Dr3 A29 B12 Dr7
A3 B7 Dr2 A10 B38 Dr5
Bè MÑ

A1 B8 Dr3 A1 B8 Dr3
A29 B12 Dr7 A10 B38 Dr5
Con 1 Con2

A3 B7 Dr2 A1 B8 Dr3 A3 B7 Dr2

A10 B38 Dr5 A29 B12 Dr7 A29 B12 Dr7
Con3 Con4 Con5
Trong vÝ dô nµy chØ lÊy 3 nhãm kh¸ng nguyªn ®Ó diÔn gi¶i.
Con1 vµ Con 4: trïng 2 haplotyp. <Con 1,Con 2>, <Con 2, Con 3>, <Con 1, Con 5>,
<Con 2, Con4>,< Con 3, Con 5>: trïng 1 haplotyp
Con 1 vµ Con 3: kh«ng trïng haplotyp nµo.
C¸c con cã thÓ nhËn nguyªn haplotyp tõ bè vµ mÑ, nh­ng cã thÓ cã
mét hoÆc c¶ hai haplotyp míi h×nh thµnh do hiÖn t­îng b¾t chÐo
nhiÔm s¾c thÓ cña bè( mÑ) hoÆc c¶ bè vµ mÑ .R1=C-D
. recombination , R2=A-B recombination

MÑ Bè

A/B C/D

A/C A/D B/C B/D A/R1 R2/C R2/R1

• .Vai
trß cña HLA.
– Lµ kh¸ng nguyªn phï hîp m« chÝnh: cã tÝnh kh¸ng
nguyªn m¹nh trong viÖc g©y ra ph¶n øng lo¹i bá m«
ghÐp.
XÕp thø tù theo tÝnh kh¸ng nguyªn: Dr > B > A.Khi
ghÐp kh¸c gien cóng loµi, cµng phï hîp nhiÒu nhãm
HLA th× cµng tèt.
 – Cã vai trß trong hîp t¸c tÕ bµo ( phÇn tiÕp theo)
– Cã vai trß trong tiªn l­îng kh¶ n¨ng m¾c mét sè
bÖnh:
VÝ dô: Khi mét ng­êi cã kh¸ng nguyªn B27 th× cã thÓ tiªn l­
îng r»ng ng­êi ®ã dÔ bÞ m¾c bÖnh viªm x¬ cøng ®èt sèng,
. V× trong nhãm ng­êi khoÎ m¹nh th× tÇn xuÊt cña kh¸ng
nguyªn B27 lµ 9%, trong khi tÇn xuÊt trong nhãm ng­êi
bÖnh viªm s¬ cøng ®èt sèng lµ 90%.
• 1.5.3.C¸c dÊu Ên cña virut HIV:
– Protein:P10, P17, P24, P32
– Glycoprotein: gp 41, gp 120
– Enzym: Enzym sao b¶n ng­îc
D= 0,1 micron
= 1/20 chiều dài E. coli
=1/70 đường kính TCD4
 2. HIỆN TƯỢNG
TRÌNH DIỆN KHÁNG NGUYÊN
 2.1.Các TB trình diện KN
2.1.1.Có ba loại tế bào trình diện kháng
nguyên chính:
-Tế bào có tua (đuôi gai),
-Đại thực bào
-Tế bào B.
-Ngoài ra, một số các tế bào khác có biểu lộ các
phân tử MHC lớp II (ví dụ, các tế bào biểu mô
tuyến ức) có thể hoạt động như các tế bào trình
diện kháng nguyên trong một số trường hợp.
2.1.2.Định nghĩa hiện tượng trình diện KN:
Là hiện tượng xử lý, phân tích các thông tin
về QĐKN và giới thiệu các thông tin này
cho các TB Lympho.
Cã hai lo¹i tr×nh diÖn kh¸ng nguyªn:
– Lo¹i giµnh cho kh¸ng nguyªn ngo¹i lai: c¸c gien
m· ho¸ c¸c kh¸ng nguyªn nµy kh«ng n»m trong
hoÆc kh«ng cµi c¾m vµo bé gien cña tÕ bµo
c¬ thÓ.
– Lo¹i giµnh cho kh¸ng nguyªn néi t¹i: cã gien m·
ho¸ ®· n»m trong hoÆc ®· cµi c¾m vµo bé
gien cña tÕ bµo c¬ thÓ ( kh¸ng nguyªn virut
hoÆc kh¸ng nguyªn ung th­).
 2.1.3.Các kháng nguyên được nhận diện
bởi các tế bào lympho T
TB lympho T nhận diện KN là các peptide
được gắn vào và trình diện bởi các phân tử
protein được mã hoá bởi phức hợp gene hoà
hợp mô chủ yếu (major histocompatibility
complex - gọi tắt là phức hợp MHC) của các
tế bào trình diện kháng nguyên.
• Ở mỗi cá thể, các clone TB T khác
nhau chỉ có thể nhận diện các peptide
khi các peptide này được trình diện bởi
các phân tử protein được mã hoá bởi
phức hợp MHC (gọi tắt là các phân tử
MHC) của chính cá thể đó.
• Thụ thể của tế bào T dành cho kháng
nguyên đồng thời nhận diện một số gốc
hoá học của peptide kháng nguyên và
cũng nhận diện một số gốc hoá học
trên phân tử MHC làm nhiệm vụ trình
diện peptide kháng nguyên đó
Mô hình một thụ thể của tế bào T dành cho
kháng nguyên nhận diện phức hợp peptide
được trình diện bởi một phân tử MHC
 2.2.Trình diện KN :
2.2.1.Các TB trình diện KN (Antigen
presenting cell :APC) gồm:
- Một số đại thực bào: TB có tua trong
hạch lymphô và lách, TB Langerhans ở
dưới da, TB thần kinh nhỏ, Tb hình sao
trong mô TK.
- TB nội mô ( còn phải chứng minh).
2.2.2.Đặc điểm chính của APC:
- Có khả năng thực bào
- Trên bề mặt TB có nhiều phân tử HLA
lớp II (HLA-DR, HLA- DP, HLA-DQ )
2.2.3. Cách thức trình diện KN
1. Các tế bào trình diện kháng nguyên bắt
giữ các kháng nguyên protein
- Các KN protein của VSV xâm nhập vào cơ thể
sẽ bị bắt giữ bởi các TB APC và sau đó được
tập trung vào các cơ quan lympho ngoại vi là
nơi các đáp ứng miễn dịch được bắt đầu
-Ở da, các TB có tua của biểu bì da được gọi là
các tế bào Langerhans. Được cho là “chưa
chuyên nghiệp” vì chúng không có khả năng
kích thích các tế bào lympho T.
- Các TB có tua bắt giữ các KN của VSV xâm
nhập qua biểu mô bằng các hình thức như thực
bào (phagocytosis) đối với một số KN hữu hình
và ẩm bào (pinocytosis) đối với các KN hòa tan.
- Các TB này bộc lộ các thụ thể trên bề mặt để
giúp chúng có khả năng bám vào các VSV
- Các tế bào có tua còn có các thụ thể trên bề mặt
dành cho nhóm các cytokine hóa hướng động
(gọi là các chemokine)
- Các chemokine này định hướng các tế bào
có tua đã thoát ra khỏi biểu mô để di chuyển
vào các mạch lympho tới các hạch lympho
tiếp nhận dịch lympho từ khu vực biểu mô đó.
Quá trình bắt giữ và trình diện các kháng nguyên protein bởi các tế
bào có tua
Quá trình bắt giữ và trình diện KN của tế
bào hình sao
Bắt KN

Trình diện KN
Quá trình xử lý và trình diện KN của thực
bào đơn nhân
 2. Xử lý các kháng nguyên protein
- Các protein ở bên ngoài tế bào được các tế
bào trình diện kháng nguyên thâu tóm vào
trong các bọng rồi xử lý thành các peptide,
sau đó các peptide này sẽ được các phân tử
MHC lớp II trình diện ra bề mặt tế bào.
- Ngược lại, các protein ở trong bào tương của
các tế bào có nhân sẽ được xử lý thành các
peptide và sau đó được các phân tử MHC lớp
I trình diện ra bề mặt tế bào. Hai hình thức xử
lý kháng nguyên như vậy được thực hiện nhờ
các bào quan và các protein khác nhau
TB trình diện kháng nguyên là ĐTB.
2.2.4.Các bước trình diện KN ngoại lai.
• TB APC bám và nuốt KN:Giống như giai
đoạn bám và nuốt của hiện tượng thực
bào.
• TB APC xử lý và phân tích KN để biểu lộ
ra các quyết định KN ( hộp đen)
• Giới thiệu các QĐKN lên TB APC: Trong
quá trình này cần có sự tham gia của các
phân tử HLA lớp II.Các QĐKN được gắn
với phân tử HLA lớp II trong bào tương,
sau đó phức hợp này được phô bày trên
bề mặt TB APC
 HLA II

Q§KN

TÕ bµo tr×nh diÖn HLA II

kh¸ng nguyªn
KN Ph« bµy
“Hép Q§KN
®en”
(Xö lý
Ph©n
Nuèt tÝch)

Qu¸ tr×nh giíi thiÖu ( tr×nh diÖn) kh¸ng nguyªn bëi tÕ bµo APC
 Sự nhận dạng QĐKN bở TB lympho T CD4+ “regulator”
TB T CD4+” regulator” đến nhận dạng phải có 2 thụ thể: Thụ
thể nhận dạng HLA lớp II là CD4 Thụ thể nhận dạng QĐKN
ngoại lai được gắn trên phân tử CD3. Nếu thiếu thì không nhận
dạng được QĐKN. Cơ chế này gọi là cơ chế nhận dạng kép.
Sau khi nhận dạng TB TCD4 “regulator” sẽ trở thành TB Th (
Th1 hoặc Th2 ) tiết ra các cytokin khác nhau để điều hòa
ĐƯMD
Thô thÓ giµnh cho Q§KN

APC Q§KN

CD3

CD4

HLAII

T CD4
Hép ®en
NhËn d¹ng

KN
ĐTB trình diện kháng nguyên cho Th
Đại thực bào trình diện kháng nguyên cho lympho T
2.2.5.Các bước trình diện KN nội tại.
1.Hiện tượng này xảy ra đối với nhiều loại TB
trong cơ thể khi chúng bị nhiễm virus hoặc ưng
thư hóa. Các gen mã hóa các protein của KN đã
nằm trong bộ gien TB.
2.Các bước trình diện KN
• Các protein do các gien này mã hóa được TB
SX ra, chúng có các QĐKN đặc hiệu
• Chỉ TB nào có HLA lớp I thì trình diện được
QĐKN của virus hoặc TB ưng thư và mới
được TB TCD8 “effector” nhận dạng.
Những TB nào bị virus hay ung thư hóa ức chế
xuất hiện HLA lớp I thì bị giết bởi TB NK.
• Các QĐKN được gắn với HLA lớp I trong
bào tương, sau đó phức hợp này phô bày
trên bề mặt TB.
• Các TB T CD8+ “effector” đến nhận dạng
phải có 2 thụ thể:
-Thụ thể nhận dạng HLA lớp I , là CD8.
-Thụ thể nhận dạng QĐKN nội tại được gắn
trên phân tử CD3.
Nếu thiếu một trong hai thụ thể trên thì TB
TCD8 “effector”không nhận diện được
QĐKN. Cơ chế này gọi là cơ chế kép.
 HLA
líp I

TÕ bµo ch­a
nhiÔm virut
 NhËn d¹ng
HLA
líp I
CD8 TÕ bµo T
Q§KN cã CD8
Virut Q§KN
virut CD3

TÕ bµo
nhiÔm virut
Thô thÓ giµnh cho
Q§KN
Ghi nhí:
Qu¸ tr×nh nhËn d¹ng c¸c Q§KN ngo¹i lai sÏ ho¹t ho¸ c¸c tÕ bµo
TCD4 “regulator” hay cßn gäi lµ tÕ bµo T hç trî ( Th) khiÕn
chóng tiÕt ra c¸c CYTOKIN ®Ó ®iÒu hoµ (khuÕch ®¹i hoÆc
øc chÕ) c¸c ®¸p øng miÔn dÞch. Trong c¸c nhãm cytokin cã
nhãm c¸c LYMPHOKIN , cã kh¶ n¨ng t¸c ®éng lªn ®¹i thùc bµo
vµ BC trung tÝnh lµm t¨ng kh¶ n¨ng cña chóng trong viÖc nuèt
vµ giÕt tÕ bµo ®Ých.
Qu¸ tr×nh nhËn d¹ng c¸c kh¸ng nguyªn néi t¹i bëi tÕ bµo TCD8
“effector” hay cßn gäi lµ tÕ bµo T g©y ®éc (Tc) sÏ lµm cho tÕ
bµo Tc trë thµnh ho¹t ho¸ cã kh¶ n¨ng giÕt c¸c tÕ bµo ®Ých.
 2.3.Quá trình nhận dạng:
• Được ví như sự chụp ảnh để tạo khuôn đúc
• QĐKN có cấu hình không gian.
• Sự nhận dạng : giống như chụp ảnh để tạo khuôn
đúc tượng.
• Có hai yếu tố trong chụp ảnh:
– Vị trí đặt máy ảnh:
Tuỳ theo vị trí đạt máy ảnh mà ta sẽ có một kiểu
ảnh phản ánh QĐKN , Kiểu ảnh có thể phản ánh
gần hết QĐKN hay chỉ một phần QĐKN. Nếu
kiểu ảnh nhận dạng hết hoặc gần hết QĐKN thì
khuôn đúc tạo ra sẽ bổ cứu hết hoặc gần hết
QĐKN.
Nếu kiểu ảnh chỉ phản ảnh một phần
QĐKN thì khuôn đúc được tạo ra chỉ bổ
cứu một phần tương ứng của QĐKN. Như
vậy nếu vị trí máy ảnh thay đổi thì sẽ tạo ra
được nhiều khuôn đúc, tất cả các khuôn
đúc này đều bổ cứu với QĐKN đó. Người
ta gọi đó là một cluster ( cụm) kháng thể.
–Độ nhạy của máy ảnh: ảnh hưởng đến ái
lực của kháng thể tạo ra.
Xin tr©n träng c¶m ¬n!